Þjóðviljinn - 15.11.1945, Blaðsíða 6

Fimmtudagur 15. nóv. 1945. I»JÓÐVILJINH 3
Bernskuminningar
Mér þykir vænt um það. Það var gaman að
mega sitja úti í eldhúsi og tala við ráðskonuna,
leika sér að brúðunum hennar Gerðu, hvolpun-
um, kettlingunum, lesa upphátt fyrir mömmu
i „Mannkynssögu handa konum“, eftir Nösselts
og hjálpa Lovísu frænku til að sá og gróðursetja
úti í skrúðgarðinum:
En hvernig sem á því stóð, hafði ég ekki
verið nema tvo daga heima, þegar ég fór inn í
barnaherbergið, í kennslustund. Eg ætlaði hvorki
að reikna né skrifa eða láta hlýða mér yfir. Mig
langaði bara til að sjá, hvað þær hefðu fyrir
stafni.
Aline er þá að hlýða Önnu og Emmu yfir
„kverið“. Og Aline er að útskýra það fyrir
Emmu, hvað samvizkan sé. Hún gerði það svo vel
og greinilega, að Anna og Emma skilja það á
augabragði, og ég líka.
Eg finn það líka, að það er alveg satt, sem
Aline segir. Hún segir að við eigum alltaf að
gera það, sem við vitum, að er réttast, annars
ákæri samvizkan okkur.
Eg staðnæmist frammi fyrir Alinu rjóð í fram-
an og spyr hana svo lágt, að ég heyri það varla
sjálf, hvort hún geti hjálpað mér til að senda
24 skildinga til konu járnbrautarvarðar í Laxá.
„Það get ég“, svaraði Aline. „Ef þú veizt, hvað
konan heitir".
„En það veit ég ekki“, segi ég. „Það var, þegar
lestin, sem ég kom með, fór framhjá Laxá —
þá ók hún yfir járnbrautarvörð. Eg sá hann ekki,
en ég heyrði sagt, að hann hefði skorizt alveg í
sundur“.
• „Já, einmitt það“, segir Aline. „Og þú vor-
kennir konunni hans“.
Ifíiptoy I»ETT\
Þa5, sem af er þessari öld
hefur verið, að heita má,
óslitin styrjöld í heiminum.
Rétt fyrir aldamótin hófst
Eúastríðið. Því lauk 1902. j
Styrjöld Evrópustórvéld-
anna í Kína árið 1900.
Styrjöld milli Kínverja og
Jaoana 1904.
Styrjöld milli Rússa og
Japana 1904—1905.
Frá 1905—1911 ríkti friður.
ítal r tóku Trípólis 1911—
1912.
r>-1’<anstríðið 1912—1913.
Heimsstyrjöldin 1914—
1918.
Innrásarstríð í Rússland
1918—1920.
Styrjöld milli Grikkja og
Tyrkja í Litlu-Asíu 1919—
1923.
Styijóld í Irlandi eft'r
heimsstyrjöldina, lauk 1921.
ítalir taka Korfú af Grikkj
um 1923.
Friður 1923—1925.
Styrjöld milli Frakka og
Marokkomanna 1925—1926.
Styrjöld í Sýrlandi gegn
franskri landsstjórn 1925—
1928.
Styrjöld í Palestínu 1929.
Styrjöld milli Japana og
Kínverja 1931—1932.
Styrjöld ítala í Abessíniu
1935—1936.
Japanar ráðast á Kínverja
1937-
Styrjöld á Spáni 1936—
1939.
Heimsstyrjöld J939—1945.
?
Mælgin streymdi út úr tann-
ljótum munni gamla manns-
ins. En Hughs stóð þegjandi
frammi fyrir honum með
liandlegginn fyrir aúgunum.
Mannamál og þungt fótatak
heyrðist álengdar. Greed gamli
þóttist þekkja þar fótatak rétt-
vísinnar og sagði ósmeykur:
,,Þú ræðst á mig, ef þú þor-
ir.“
Hughs lét handlegginn síga.
Þeldökkt andlit iians bar öll
merki örvæntingar. Hann var
eins og rotta í gildru. Augu
hans voru á stöðugu iði.
„Svona, svona, afi gamli,“
sagði hann. ,,Ég ætla ekki að
gera þér neitt. Það var bara
hún — nú hefur hún enn einu
sinni gert mig alveg viti mínu
fjær. Geymdu þetta fyrir mig.
Ég veit ekki hvað ég geri.“
Hann rétti honum byssu-
stinginn. Ganrli maðurinn tók
við honum með skjálfandi
liendi.
„Og að hafa þennan voða í
höndunum," sagði hann. „Og
þú þykist vera Englendingur.
Það verður bani minn, að
standa hér.“
Hughs svaraði engu. Hann
hallaði sér upp að veggnum.
Gamli yfirþjónninn horfði
stranglega á hann.
Creed gamji hafði ekki með-
aumkun með honum sem ó-
sjálfstæðum og ástríðumiklum
manni, eða manni, sem lífs-
baráttan Jiefur misþyrmt and-
lega og líkamlega, auðnuleys-
ingja, sem brennivínið og Jiöf-
uðsárið liafði gert viti sínu
fjær.
Yfirþjónninn leit blátt á-
fram þannig á málið: „Það er
be/.t að lögreglan hirði liann.
Svona óþjóðalýður er bezt
kominn í tugtliúsinu. Látið
þið liann einit sinni lá fyrir
ferðina."
Hann skók gráhært höfuðið
og sagði: „I’arna kemur lög-
o o 7 n
reglan. Ég ætla ekki að biðja
þér vægðar. Þú átt þetta skil-
ið og meira til.“
-----Þegar hann var á leið
til lögreglustöðvarinnar Jitlu
síðar, ásamt lrú Huglis, var
hann þögull og svipþungur
eins og sæmdi manni, sem hef-
ur dregizt inn í óþverramál
eins pg þetta.
Saumakonan gekk við hlið
lians, mögur og kvíðafull að
sjá. Hún liafði garnlan háls-
klút af manni sínum bundinn
um úlfliðinn, og litla dreng-
inn á handleggnum. Hann
hafði orðið liræddur í rimm-
unni um tnorguninn. Konan
leit á Creed öðru hvoru. F.11
hann hafði aðeins einu sinni
sagt fáein orð — við sjállan sig.
„Allur dagurinn fer í þetta!
Drottinn minn. Meiri'óheppn-
in! Að maðurinn skuli kunna
\ ið að haga sér svona!“
Þessi orð voru alls ekki sögð
til hughreystingar. En þau los-
uðu um málbein konunnar,
og mikil mælgi flóði af vörum
hennar. Hún hafði ekki gert
manni sínum neitt annað en
sagt honum lilátt áfrarn, að
stúlkan væri far.in, hefði skilið
eftir viku húsaleigu og skrifað
á blað, að hún kæmi ekki aft-
ur. Ekki gat hún gert að því,
að stúlkan fór. Þessi stúlka
hefði aldrei átt að koma inn
fyrir þeirra dyr — svona
kvendi, sem hikaði ekki við að
komast upp á milli lijóna. En
hvað hafði orðið af stelpunni,
vissi hún ekki frekar en lrann
Tárin hrukku niðtir magrar
kinnar Jiennar. Svipur hennar
var allur annar nú, en þegar
hún stóð frammi fyrir manni
sínum um morguninn og sagði
honum, að Fyrirmyndin væri
farin leiðar sinnar. Nú var
ekkert eftir af þeirri ertni og
meinfýsni, sem lá í rödd henn-
ar þá, ekkert af því hugrekki,
sem fékk Jianá til að grípa
barnið sér til varnar, þegar
íríaður hennar þreif vopnið
óður af reiði. Nú hékk hún
ekki saman á öðru en ótta
v'.ð þá eldskírn, sem hún
átti í vændum os eymdar-
legum hugarkvölum út af
því, að maðurinn, sem hún
hafði hatað lengi og ætlaði
að drepa hana fyrir lítilli
stundu, skyldi vera dreg nr,
fyrir lög og dóm.
Geðshræring hennar snerti
eitthvað sem gamli yfir-
þjónninn átti dýpst í leyn-
um sálar s'nnar. „Verið þér
rólegar“, sagði hann. „Eg er
yður til aðstoðar. Hann skal
fá fyrir ferðina, ef hann hag-
ar sér svona í annað sinn.“
Það var í hans augum ein-
falt og sjálfsagt að gjalda
l'ku líkt.
En frú Hughs varð þögul
við. Kramið hjarta hennar
þráði ekkert anhað en það.
að henni mætti takast að
b.jarga manni sínum úr
klóm sameiginlegs erki-
fjanda — laganna. En siétt-
armetnaður hennar háði bar-
áttu við réttlætishugmynd
ina: auga fyrir auga. Og því
þagði hún.
Loks náðu þau hinni
tryggu höfn, þar sem allt
mannlegt er metið og vegið
— lögreslustöðinm. Hún var
í bakhýsi. Fólk kcm þaðan
og fór í smáhópum. Andlit
þessara „skugga“ voru lík
lóslitnu klæði og báru þess
merki, að fokið var í flest
skjól. í forsalnum var hópur
betlara, en gamall lögreglu-
maður stóð í dyrunum eins
og viti, sem vísar rétta leið
til nauðlendingar.
Gamli yfirþjónninn tók sér
stöðu í nánd v:.ð þennan vita.
Dvöl hans hjá „hávelborn-
um“ Bateson liðsforingja og
öðrum tignarmönnum hafði
innrætt honum ódauðlega ást
og traust á lögum og rétti.
þess vegna nálgaðist hann ó-
sjálfrátt þann eina mann í
allri þessari samkundu, sem
áreiðanlega var réttvísinnar
megin í lífinu.
Og einhver fyrirmennska
var það í útliti garhla yfir-
þjónsins — þunna hárið, sem
skipt var í miðju, hái flibb-
inn eða hver veit hvað —
sem gaf lögreglumann num
þá hugmynd. að hann væri
af öðrn sauðahúsi en hyski
það, sem hér var saman kcm
ið-
„Hvaða erindi átt þú, gamli
maður?“ spurði hann.
„Æ. það er þessi aumingja
kona“, svaraði gamli yfir-
bjónninn. „Maðurinn henn-
ar barði hana. Eg er vitni“.
Lögregluþjónnnn leit á
konuna — ekki óvingjarn-
lega. „Biðíð þið hérna. Eg
skal sjá um að þið kcmizt
strax að“.
Og eft:r litla stund kom
hann þe m í höfn.
Þau settust hlið við hlið á
harðan trébekk. Creed
mændi unnlituðum augum á
lögreglumanninn, eins og sól
dýrkendur fornaldarnnar
mærdu í guðsótta á sólina.
En frú Hughs horfði niður
í kjöltu sína og tárin runnu
n:ður kinnar hennar. Dreng-
uririn svaf á heilbr gða hand
leggnum. Framhjá þeim liðu
„gkuggar11, sem höfðu drukk
ið veiga gleymskunnar of
fast daginn áður. En í dag
áttu þeir að dreypa á b kar
minninganna, og höndin, sem
rétti þeim hann, skalf ekki.
I Kver viss\ nema gyðja rétt-
j lætisins sæti álengdar með
bitru glotti og horfði á, þeg-
ar menn voru að dæma
skuggana sína. Þetta hafði
hún orð'ð að horfa á lengi.
Hún hafði, að vísu, ákveðnar
skoðanir ím, að ekki væri
sanngjarnt að láta skjald-
böku og hérr. lieyja kapp-
hlaup frá sama stað. En nú
var hún orðin úrkula von-
ar um, að mennirnir ætluðu
sér að biðja hana að vera í
ráðum með. Ef t 1 vill vissi
hún ekki, að mennirnir eru
hættir að refsa, heldur hafa
þeir synduga meðbræður