Þjóðviljinn - 06.04.1946, Qupperneq 5

Laugardagur 6. april l&lö.
Þ JÓÐ VIL JINN
Vísir farinn að ótt-
ast fortíð sína?
Vikum og mánuðum saman
hefur heildsalablaðið, Vísir,
róið að því öllum árum_ að
íslendingar veittu framandi
stórveldi hluta af landi únu
til hemaðarþarfa.
Dag eftir dag hefur ekki
komizt að annað efni í rk-'<leSu menningarlegu og þjóð-
Víðsjá Þjóðviljans 6. 4. ’46
Nýjar iðnaðarmiðstöðvar og ótæmandi
náttúruauðæfi
Jafnhliða hinni stórkosí-
stjórnargreinum þessa vesæla
blaðs.
„Umsamin hervernd er
æskilegri en lítt vinsamleg;
hernám“, sagði ritstiórinn og
hótaði með því ofbeldi af
hálfu Bandaríkjanna.
Þetta var, meðan landsólu-
menn lifðu í þeirri sælu fá-
vizku, að 85% þjóðarinnav
fylgdu þeim að málum
Svo létu stúdentar til sín
taka. Þeir settu fram kröfur
um tafarlausa brottför hers-
ins og birtingu allra skjala
um herstöðvamálið.
Hinn sögulegi útifundur
stúdentanna s. 1. sunnudag,
vakti fjöldann til umhugsun-
ar um þetta alvarlega mál, og
sýndi svo greinllega sem
verða má, hve mikiis þjóðm
metur sjálfstæði sitt og
hversu vonlaust er fvrir Vísi
að reyna að ráða íslenzkt
lanfl undan forræði þjóðar-
innar.
Þegar svona var komið, sá
Vísir sitt óvænna. Nú kveðst
legu gerbreytingu sem ein-
kennt hef.ur þróun hinna fjöl
mörgu þjóða og þjóðabrota í
Sovétríkjunum hefur önnur
álíka gerbreyting átt sér
stað: uppgötvun og hagnýt-
ing hinna geysilegu náttúru-
auðæfa. Rómversk-gotneskur
sagnfræðingur frá fyrri hluta
miðalda nefndi Skandinavíu-
skagann „vagina gentium“,
móðurskaut þjóðflokkanna,
þaðan sem ein þjóðin af ann-
arri kom og lagði sinn skerf
til þjóðflutninganna er um-
breyttu Evrópu. í fyrri grein
um hef ég sýnt að Sovét.ríkin
í dag eru í langtum stærri
skilningi slíkt þjóðflokkamóð
urskaut sem 'hefur fóstrað
fjölda áður óþekktra og „ó-
snertra“ þjóðflokka og gert
þá þátttakendur í hinni
miklu menningarsókn, sem
hefur gerbreytt Rússlandi.
200 milljónir manna af mjög
ólíkum þjóðernum og trú og
á mism'Unandi menningarstig
um, hafa á síðustu 25 árum
Fyrii’ nokkrum dögum birti Þjóðviljinn
tvær greinar eftir Stender Petersen prófes-
sor í Árósum, er hann skrifaði nýlega 1
danska blaðið Politiken. — í þessari grein
ræðir hann um iðnaðaruppbygginguna í
Sovéti’íkjunum og náttúruauðæfi þeirra.
Fjói’ða og síðasta grein hans í þessum
flokki birtist í Þjóðviljanum einhvern næstu
daga.
hann ekki vilja „afsala nokkr eignazt sameiginlegt traust,
um landsréttindum, hvorki til | sem stundum kemur jafnvel
skamms tíma eða langs“. barnalega fram, en er aftur á
(Vísir, 3. apríl 1946).
En því miður eru engar lík
ur, sem benda til þess, að
Vísir hafi skipt um skoðun-
Hin sterka andúð almennings
á landsölum, sem kom fram
á stúdentafundinum, hefur
gert Vísi hræddan í svipinn,
svo að ritstj. þora ekki að
halda áfram opinberum land-
ráðaskrifum dagana næst á
eftir.
Þeir eru tilneyddir að
hætta þeim í bili, og þótt
yrkju; jafnframt grundvöll-
un nýtízku iðnaðarborga, rík-
is- og samyrkjubúa í óhemju
stórum stíl, var framkvæmd
kortlagning á náttúruauðæf-
um Sovétríkjanna, er breyttu
þeim á skömmum tíma í við-
skptalega óháð ríki, efna-
hagslega sjálfstætt með öll
skilyrði til þess að vera fjár-
hagslega sjálfu sér nóg. Gagn
stætt því að Rússland keisar-
ans var frumstætt landbún-
aðarland, sem með aðstoð
Þriðja grein prófessors
Stenders Petersen
um „Rússlandsvanda-
málið“.
móti bjargfast traust á því,
að hin komandi menning
þurfi að vera þjóðleg að
formi en sósíalistisk að inni-! ei’lends f jármagns hafði rétt
haldi. Aðeins slíkt traust get-
ur leitt til mikilfenglegra á-
rangra. Og sem til staðfest-
ingar á þessu trausti opnaði
jörðin sjálf skaut sitt og gaf
þjóðum Sovétríkjanna áður
ókunn náttúruauðæfi.
Hraði þróunarinnar var
geysilegur. Með skipulagn-
ingu, sem heimurinn hefði
þeir geri það, er það síður en undrazt, ef hann hefði vitað
svo sönnun þess, að þeir hafi
skipt um skoðun.
Hin eina skynsamlega bar-
dagaaðferð, sem landsölu-
menn geta nú beitt, er ein-
mitt sú að villa á sér heimild-
h', þykjast jafnvel vera ein-
lægir föðurlandsvinir og eng-
um landsréttindum vilja
farga.
En þjóðin þekkir þig, Vísir,
þú hefur „úttalað“ þig nægi-
iega vel til þess. Fals þitt og
fagurmæli munu ekki duga
til framdráttar þeim þing-
mannaefnum, sem þú ætlar
að reyna að s-víkja inn á Al-
þingi í sumar.
Nazistarnir, sem nú er ver-
:ið að yfirheyra, þykjast aldrei
hafa heyrt um stórglæpina.
sem þeir frömdu. Þeir munu
samt fá sinn dóm.
. Vísir þykist nú ekkert
yita um sín fyrri landráða-
skrif. En þjóðin hefur ekki
gleymt þeim. Og hún mun
ekki gleyma þeim. Þau skulu
líka fá sinn dóm. P. B.
hvað var að gerast, var nátt-
úruauðæfanna leitað, þau
fundin, rannsökuð og hag-
nýtt. Jafnframt vísindalegri1 framlag Sovétríkjanna
iðnaðaruppbyggingu og sam-! heimsstyrjöld nni.
byrjað að hagnýta náttúru-
auðæfin eru Sovétríkin í dag
á háu tækni- og iðnaðarstigi,
og eiga glæsilega framtíð í
vændum, aðeins ef umheim-
urinn vill sjá þau í friði. Hin
ar stórkostlegu framfarir.
sem orðið hafa undir sovét-
stjórn, og sem sérfræðingar
utan Rússlands fylgdust með
og vissu um, en sem heims-
blöðin re>ma á skipulagðan
hátt að þegja í hel, hafa orðið
öllum ljósar eftir hið mikla
Rússland keisaratímans
þekkti ekki til annarrar náma
vinnslu en aðems járn-
kola-, platínu- og saltvinnslu
og litilsiháttar kopar og zink-
vinnslu. Alla aðra málma og
efni sem nauðsynleg eru til
sjálfstæðs iðnreksturs varð
að flytja inn. Aðeins Ukra-
ina, miðhluti Uralfjallanna
og olíulindirnar í Norður-
Kákasíu voru í þá daga talin
iðnaðarhéruð. Undir sovét-
stjórn hefur iðnaðarhéruðum
fjölgað geysilega. Um það
efni er að finna ágætar upp-
lýsingar í sænsku útgáfunni
af „Sovétríkið11, bók rúss-
neska jarðfræðingsins, próf-
essors Fermans. Splunku-
nýjar iðnaðarstöðvar hafa ris
ð upp á landsvæðum sem
menn hugsuðu sér áður fyrr
sem óbyggileg. Langt norður
á Kola-skaganum, sem flest-
ir hugsa sér ekta rússneskt
fjöldi annarra sjaldgæfra
efna. Jafnvel umhverfis
Moskv.a, mitt í hjarta Rúss-
lands, hafa fundizt veruleg
lög af kristalgranít, natrium,
radíumauðugum, magnesiu-
saltlögum, og járnlögum, járn
ið eitt er talið nema 200
milljörðum tonna.
Hundruð vísindalegra rann-
sóknaleiðangra hafa verið
sendir um öll Sovétríkin. Það
voru sveitir hinna menning-
arfagnandi jarðfræðinga,
efnafræðinga, verkfræðinga,
og mannfræðinga, sem
fundu náttúruaugæfi landsins
Þeir fundu sóda í vötnum
Síiberíu, brennistein í Kara-
kum, nefelit (efni í gler) og
apatit í skógum Karelíu, salt
og gifs í Jakutan, gúmmí í
Kazakistan, kalílög í Mið-
Asíu. Þegar Lenin í einni af
ræðum sínum hrópaði út yfir
hið myrka, sveltandi, kalda
Rússland: Við rafvirkjum
allt landið! hló heimurinn að
þessum ofmetnaði bolsévík-
anna. Nú, þegar stærstu raf-
virkjanir heimsins hafa risið
þar upp, hefur sá hlátur þagn
að. Dnéprostroj, sem Þjóð-
verjar eyðilögðu, en er nú
byggð upp af miklum hraða,
var síður en svo eina stór-
virkjunin. ■ Það þarf ekki
annað en nefna hinar stóru
rafvirkjan.'r, Volkoffstroj og
Svirstroj og fjölda annarra
allt frá Karelíu til Kákasus.
Eg veit ekki hve.rnig hefur
gengið með áætlanirnar um
byggingu rafstöðva í Uzbe-
kistan, né heldur hvort sovét
stjórnin hefur vegna strúðsins
getað hafizt handa með hið
mikla áform að koma upp á
Angara-Jenissa-svæðinu 1 Sí-
beríu, kerfi 15—17 rafvirkj-
ttu að framleiða 130
túndruland hefur á síðustu
árum verið gert að mjög þýð! ana er
ingarmiklu iðnaðarsvæði, þar | milljarða kílóvatta og sjá sjö
sem unnin eru úr jörðu íös- iðnaðarmiðstöðvum fyrir raf-
fórefni, apatit, járn, titan-
málmur, kopar, nikkel og
fleiri efni. í norðurhluta
Rússlands hafa fundizt mikl-
ar kolanámur og verið teknar
í notkun. í Úralfjöllum hefur
fundizt fjöldi nýrra náma-
svæða: kopar, járn, eir, króm,
alúminium, magnasia, jeld-
spat o. fl. o. fl. Vestan Úrál-
fjalla, alla leið að Volgu,
hafa risið ný námahéruð og
fundizt nýjar olíulindir er
hafa verið kallaðar „nýja
Bakú“. Á sléttunum á mótum
Evrópu og Asíu, þar sem hirð
ingjamir lifðu áður sínu
frumstæða lífi, hafa fundizt
magni. En eftir fregnum að
dæma hefur uppbygginginL
ekki stöðvazt á stríðsárunum,
menn lögðu harðara að sér,
einmitt þegar Þjóðverjar
sóttu hraðast fram og rændu
hinum þýðingarmiklu iðnað-
arstöðvum Ukrainu og Káka-
sus og á þann hátt var hægt
að koma upp nýjum iðnaðar-
stöðvum í stað þeirra sem
töpuðust. Mikinn þátt í þessu
áttu hinar miklu rannsóknar-
stofnanir, eins og „Gipro-
mes“,.sem unnu að undirbún
ingi nýrra raf- og námavirkj-
ana. Þar unnu þúsundir verk
fræðinga, byggingameistara,
kol, kopar og gull og verið j skipaverkfræðinga, vatns-
hafinn töluverður námugröft virkjanaverkfræðinga, flug-
ur. í Mið-Asíu, þar sem áður véla-, járn- og kola-sérfræð-
var ræktuð baðmull og ávext
ir, og menn hafa hugsað
sér sem suðrænan aldingarð,
hafa myndazt ný námahéruð
þar sem unninn er kopar,
gull, uran, vanadium, brenni-
steinn, kvikasilfur, blý og
zink. Frægt er orðið Kuznes^
svæðið í Mið-Síberíu, sem er
nokkurskonar „námamið-
stöð, þar sem unnið er mang-
an, járn, zink, blý, gull, silf-
Við olíulindirnar í Baká.
inga,. að grundvöllun nýrra
iðnaðarstöðva og nýrra sam-
gönguleiða. Hin víðkunna
Turksib-braut,. sem tengdi
saman Turkmenistan og Sí-
beríu, er síður en svo eina
járnibrautarlínan sem lögð-
hefur verið í tdð sovétstjóm-
arinnar, þvert á móti, einmitt
á erfiðustu dögum stríðsins
voru lagðar nýjar járnhraut-
ir sem höfðu áhrif á úrslitt
kvikasilfur, wolfram og stríðsins.