Þjóðviljinn - 18.04.1946, Síða 3

Fimmtudagur 18. apríl 1946.
Þ JOBVIL JINN
3
Drykkjuskóli?
Um þýðingar á erlendum bólmm
Hófdrykkja.
Heyrðu, lesandi góður,
ertu hófdrykkjumaður ? Ef
svo er í raun og sannleika,
þá er ekkert nema gott um
það að segja. Það ber þér á
sinn hátt góðan vitnisburð,
ef þú getur umgengizt áfengi
án þess að láta það ná valdi
yfir þér. Og vitanlega væri
mjög 'æskilegt, að álíkt Væfi'
á allra meðfæri. Og það er
eins og einn góður kennimað
uv sagði nýlega, að óneitan-
lega væru rök þau, sem færð
eru íyrir hófdrykkju, á
inargan hátt álitleg. Fn þú
skaJt einhverntíma, þegár
slík rök hafa verið færð
fram fyrir þig, ganga niður
í Hafnarstræti er rökkva
tekur eða fara á ball á fín-
asta hóteli landsins og aug-
um líta þar hina glæsilegu
hófdrykkju í praksís. Ef til
vill gengurðu döprum huga
heim til þin, að þeirri rann-
sókn lokinni.
Vísir tekur til máls.
Hinn 3. þ. m. birtist i Vísi
grein, er nefndist Áfengið og
þjóðin. Þar var mjög með
réttu bent á hið skaðvæniega
ástand, sem hér ríkir í áfeng
ismálunum og litið á það af
miklu raunsæi. Ályktanir
þær, sem blaðið dregur af
ríkjandi ástandi eru þessar:
Það þarf að kenna þjóðinni
hófsemi, sem þýðir: — Það
þarf að kenna þjóðinni að
drekka. Síðan koma frum-
drög að reglugerð fyrir
þennan drykkjuskóla. Nota
skal kvikmyndir við kennsl-
una og einnig skal sníða
kennslubækur barnaskól-
anna þannig, að þær geti
komið að notum við þessa
kennslu og fleira er nefnt. —
Ekki dettur mér í hug að
vanmeta mátt kvikmynd-
anna til þess að hafa áhrif
á æskulýðinn, jafnt í þessu
efni sem öðrum. En um síð-
ara atriðið efast ég miklu
meira. Það getur orðið miög
tvíeggjað vopn,' þar sem á-
rangurinn fer fyrst og
fremst eftir því, hvernig er
á haldið. Eg, efast ekki um,
að þessi hugmynd Vísis sé
fram sett af einlægum vilja
til þess að ráða bót á núver-
andi ástandi í áfengismál-
unum, en ég verð vantrúað-
ur á framkvæmanleika henn-
ar, þegar ég hef
* '1
Kynnst staðreyndunum.
Það væri bæði í ofmikið
og óþarft ráðizt að ætla sér
í þessum greinarstúf að -telja
upp allan þann ósóma, sem
daglega blasir við oss af
vöidum áfengisins, enda hef-
•tir.það svo oft verið gert. —
Ekki þarf annað en fara á
skemmtun, þar sem áfengi
er veitt og sjá t. d., hvernig
annars dagfarsgóðir og ágæt
ir kunningjar manns um-
hverfast alveg og verða ger-
samlega óþekkjanlegir
menn, til þess að maður
verði eiginlega alveg vonlaus
um framtíðina.
— Já, það er einmitt það.
Eitt atriði má ég ekki
gleyma að minnast á í þessu
sambandi. Hvað veldur því,
að ekki er hægt að fá sum
samkomuhús í bænum, án
þess að þar sé veitt áfengi?
Þetta er vitaskuld algerlega
óverjandi, ef hlutaðeigendur
óska ekki að hafa vínveit-
ingaleyfi. Og þetta sýnir á-
kaflega lágan móral hjá eig
endum þessara húsa, áð nota
sér þannig einokunaraðstöðu
þá, sem þeir hafa, vegna þess
hve fá samkomuhús eru hér
í bænum. Hver veit, nema af
þessum völdum hafi margur
núverandi ofdrykkjumaður
tekið fyrsta sjússinn?
Aðeins eitt er öruggt.
Hvað heldurðu nú að geri
til, þó að maður fái sér
„einn lítinn“ svona einstöku
sinnum? Þetta er viðkvæði,
sem maður heyrir mjög oft.
En þá vil ég spyr ja: Hvað
skyldi þessi ,,eini litli“ oft
hafa orðið fyrsta skreíið á
braut drykkjumannsius ? Ef
þú þarft að hugsa þig .um,
þá skal ég koma með svarið:
Þessi „eini litli“, svo sakleys
islegur og yfirlætislaus scm
hann virðist, hefur verið
fyrsta skrefið á braut hvers
einasta drykkjumanns. Hann
hefur verið fyrsti vísirinn að
óhamingju allra þeirra, sem
nú eiga um sárt að binda af
völdum ofdrykkjunnar fyrr
eða síðar.
Þess vegna er aðeins eitt
öruggt ráð í þessu efni: Að
byrja aldrei á að fá sér
„einn lítinn“, því að cnginn
getur fyrirfram sagt, hvaö
stór hann kann að verða
síðar.
Sumarsíarf Æ. F. R. að liefjast
Vinnuflokkar i Rau'ðhólum.
. -A ..
Um þessar mundir er leyfð. Það þarf ekki að efa,
Æskulýðsfylkingin í Reykja-
vík að hef ja sumarstarf sitt.
Eins og undanfarin sumur
mun það að mestu leyti
verða í Rauðhólum, en þó
munu verða farnar nokkrar
skemmtiferðir um helgar og
verður sú fyrsta farin um
Hvítasunnuna.
Starf Æ. F. R.-félaganna
í Rauðhólum í fyrra var
með mestu ágætum, eins og
sjá má á því að hægt var að
ljúka viðgerðum á staðnum
og lialda auk þess þijár' úti-
skemmtanir.
Það var einróma álit al’ra
þeirra, sem á skemmtanirnar
komu, að þær hafi tekizt sér
staklega vel og lét folk [ió
einkum í Ijós ána*gju sína
vegna þess, að ölvun á
skemmtununum va,:
r alls eigi
að Reykvíkingar sækja
skemmtanirnar í Hólunum
vel í sumar eins og í fyrra.
En annað atriði er þó eigi
minna um vert. Það er, hve
vel félagarnir undu sér í
Hólunum um hverja helgi,
hvort sem var við vinnu eða
skemmtanir, og hve milcill
íélagslegur þroski kom fram
í umgengni þeirra og störf-
um. Má með sanni segja að
starfið í Rauðhólum hafi ver
ið hinn bezti skóli fyrir það
æskufólk, sem þar var að
staðaldri.
Vinnan í sumar mun verða
með mjög svipuðu sniði og í
fyrra, nema hvað nú verður
varið meiri tíma í að græða
landið og gera umhverfið
sem skemmtilegast. Fyrsti
vinnuflokkurinn fyrir sumar-
Um það verður varla deilt,
að mikill fengur sé í því fyrir
íslenzka lesendur að fá í ís-
lenzkri þýðingu erlendar bæk-
ur, slcáldrit og aðrar, enda
hafa íslendingar ekki farið
varhluta af slíku á þessari
miklu bókaöld stríðsáranna'
Svo margt hefur verið þýtt
og prentað eftir erlenda höf-
unda á íslenzku upp á síðkast
ið, að undrun sætir.
Margt af þessum bókum
hafa ýmist verið góð listaverk
eða þarflegar fróðleiksbækur,
og er ekki að slíku að finna,
en margt hefði betur verið
látið ókynnt íslenzlcum lesend-
um.
Séu nú athugaðar þýðingar
þessara bóka kemur í ljós að
mikill meiri hluti þeirra hefur
verið þannig gerður, að hvorki
er til sóma fyrir þýðendur eðá
höfunda, né til ánægju eða
uppbyggingar fyrir lesendur.
Þa,ð hefur verið svo lcastað til
þeirra höndunum hvað mál
snertir og rétta túlkun, aí!
hreinn vansi er að.
Nú er það öllum kunnugt,
að allflestar þessara bóka eru
án leyfis höfundanna, og án
þess þeir fái nokkrar tekjur af
hinni þýddu útgáfu. Stafar
þetta af því, að bæði þýðend-
ur og útgefendur skjóta sér
undir þá staðreynd, að ísland
er ekki í hinu svokallaðd
Bernarsambandi, þar sem með
samningi er kveðið á um gagn
kvæman þýðingarrétt og end-
urgerð og flutning annarra
listaverka.
Þessi þýðingarfaraldur hef-
ur verið rekinn cins og eins
konar sjórán og svo rammt hef
ur að því kveðið, að þýðend-
ur og útgefendur þykjast helga
sér þýðingarrétt bóka með
því að auglýsa það í venju-
legri auglýsingu í einhverju
blaði, að þessa eða hina bók
ætli þeir að gefa út eða þýða
á íslenzlcu.
Þegar þess er gætt að ís-
lendingar hafa af fremsta
megni reynt að fylgja alþjóða
reglum í öðrum viðskiptum,
kemur það manni næsta und-
arlega fyrir sjónir, að þeir
slculi líta þannig á, að íslenzká
þjóðin geti án blygðunar leyft
sér löngu liði.-u sjóræningja-
hátt í því að gera sér andleg
verðmæti annarra þjóða arð-
bær. Væri þó einna * sízt að
vænta þvílíks af bókmennta-
þjóð sem íslendingum.
Allar aðrar þjóðir hafa vit-
anlega nákvæmlega sama rétt
til að þýða íslenzkar bækur á
sitt mál. En það er svo að sjá,
að þær standi allar framar í
ið fór upp eftir I gær og mu'ii
verða þar samfleytt í fimm
daga, eða þangað. til á.ann-
an í Páskum. Er alþýðuæslcu
Reykjavíkur vellcomið að líta
upp eftir um helgina og sjá,
hvað þar er starfað.
háttvísri umgengni en við, því
þær beiðast alltaf leyfis höf-
unda og gjalda þeim að auki
fé fyrir, rétt eins og íslend-
ingar væru í Bernarsamband-
inu.
Það má segja að flestar þjóð
ir séu stærri en tslend ngar og
því sjálfsagt fyrír þær að
greiða laun fyrir þýðingar úr
okkar máli. Þó er því til að
svara. að mikið af .íálenzkum
bókum sem þýddar eru á er-
lendar tungur eru ekki ætlað-
ar almennum bólcamarkaði,
heldur er þýðingin gerð fyrir
bókmenntafélög eða annan fé-
lagsskap, sem hefur jafntak-
markaðan lesendafjölda og t.d.
þýðingar erlendra bóka á Is-
ndi. Þess utan er auðvitað
ekki freistingin minni fyrir
þær að gefa út ísl. bælcur í
stórum upplögum og græða
þeinf mun meira.
En hér virðist vera um
tvc-nns konar háttvísi að ræða,
aðra sem útlendingar hafa
gagnvart okkar bókmennta-
legu verðmætum og öðrum
listrænum verkum og hina
hvernig við svörum slíkri, að
okkur finnst sjálfsagðri kurt-
eisi.
Enn er þess að gæía, að
fjölmargir erlendir höfundar
munu fúslega leyfa að rit
þeirra væru þýdd á íslenzlcu
án endurgjalds, en þeim fynd-
’st ekki ósanngjarnt að þeir
fengju að vita það og einhverja
tryggingu fyrir því að ekki
hvaða ritböðulj sem er færi
þar höndum um.
í mörg ár hefur Rithöfunda-
félag íslands og Bandalag ís-
"nzkra listamanna barizt fvrir
því, að Islendingar gengju í
Bernarsambandið og kæmust
þannig á sama menningarstig
viðskipta og aðrar þjóðir.
Þetta hefur ekki enn borið
árangur, og er mér sagt, að
einna lielzt séu því mótfallnir
útgefendur olckar. Eg á erfitt
með að taka það trúanlegt að
óreyndu, því að kostnaður
beirra yrði hverfandi lítið
meiri við það að þeir greiddu
öfundum einhvern hundraðs-
hluta af sölunni, sérstaklega
eins og nú er komið ÖV *m út-
gáfukostnaði, sem virðist end
urgjaldast vel. í öðru lagi trúi
ég því vart að þeir vildu ekki
borga slíkan kostrað og fá í
hans stað þann sjálfsagðá
heiður að vera taldir í flokki
siðaðra bókaútgefenda. Þá
gætu þeir og valið sér betri
þýðendur og gert til þeirra
kröfur, sem nú þekkist ekki að
gerðar séu.
En hvað sem þessu líðui*
skil ég ekki að þetta sé ástæð
fyrir því að ríkisstjóm og
Álþingi samþýkkir ekki jafn-
sjálfsagða • áskorun og þá er
listamenn gera um upptöku £
Bernarsambandið. Fyrir þess-
um yfirvöldum á tæpast að>
Framh.‘á 4. píðu.