Þjóðviljinn - 07.05.1946, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 7. maí 1346.
ÞJÓÐVILJINN
5
Víðsjá Þjóðvi ljans 7. 5. ’46
Sósíalisminn og Evrópa
Eftirfarandi grein birtist í brezka blaðinu „New
Statesman and nation 6. apríl s.l. Höfundur henn-
ar er brezki þingmaðurinn K. Zilliacus, formaður
utanríkismálanefndar þingflokks brezka Verka-
mannaflokksins. Hann var fyrir — styrjöldina
starfsmaður Þjóðabandalagsins og skrifaði þá
bækur, þar sem hann varaði við nazistastjórn
Þýzkalands, undir dulnefninu Vigilantes.
Örlög Evrópu eru sem allt
annað, líka sáttmáli hinna
Sameinuðu þjóða al-
gerlega komin undir
samstarfi aðalsigurvegar-
anna. Þrír kostir eru fyrir
hendi. í fyrsta lagi amerískt-
enskt bandalag, sem yrði, í
samræmi við orð Churchills,
„ekkert titrandi, hárfínt jafn
vægi, heldur yfirþyrmandi
öryggistrygging.“ Það, sem
hann átti við, var ógnarmátt-
ur, sem gerði enskumælandi
þjóðum kleift að beygja allan
heiminn undir vilja sinn,
einkanlega Ráðstjórnarríkin.
En væri það hugsanlegt?
Herráð Bandaríkjanna hefur
síðan stríðinu lauk, komizt að
þeirri niðurstöðu, að þau
gætu ekki, jafnvel þó þau
nytu stuðnings alls heimsins,
að meðtöldu brezka, alríkinu,
unnið neinn úrslitasigur á
Ráðstjórnarríkjunum.
Annar kosturinn er Vestur-
blakkarstefnan. Meðan á
stríðinu stóð var það „lína“
Edens í utanríkisráðherraem-
bætti hans, þar sem hugmynd
Churchills var hins vegar
ensk-ameríska bandalagið.
Vesturblökkin er reist á mjög
gamalli skoðun, sem eftir
fyrri heimsstyrjöld tók á sig
mynd Loearnósamningsins.
Eden sagði 1 þinginu 26. marz
1936: „Sannleikurinn er sá. ..,
að það er ekkert mjög ný-
legt í Locarnosáttmálanum.
Það var á honum nýtt vöru-
merki, en hann fól í sér göm-
ul sannindi, sem hafa verið
grundvallarstefnumið brezkra
utanríkisstjórnmála öldum
saman“. Satt að segja voru
Locarnósamningarnir ný-
tízku form hinnar gömlu
hefðbundnu valdajafnvægis-
stefnu. Og Vesturblökkin er
ekkert annað en ný Locarnó-
stefna í samanskroppnari
mynd. Locarnóstefnan miðaði
að því að skilja Þýzkaland
frá Rússlandi og sameina það
Vesturveldunum. Formælend-
ur Vesturblakkarinnar eru
lítilþægari. Þeir eru aðeins
að reyna að aðskilja og inn-
lima Vestur-Þýzkaland í
bandalag sitt. En þeir skoða,
eins og höfundar Locarnó-
sáttmálans, Ráðstjórnarríkin
og kommúnismann sem sinn
höfuðfjanda í Evrópu.
Þegar Locarnósamningarn-
ir voru gerðir, var reifabarn-
ið, Ráðstjórnarríkin, veikt,
og gamla þjóðfélagsskipunin
hafði verið fest í sessi ann-
ars staðar í Evrópu. Nú er
Sovétsambandið sterkara og
áhrifameira um mestallt
meginlandið en við, og gamla
þjóðfélagsskipunin er splundr
uð, eftir illa útreið undir hag-
ikerfi Hitlers, svo að hún á
sér ekki framundan, eftir
styrjöldina og kollsteypu fas-
imsans, annað en hrun og
upplausn.
Eftir fyrri heimsstyrjöldina
höfðu sósíaldemókrataflokk-
arnir tækifæri til að sigla á
fyrstu öldu þjóðfélagsum-
brota til sigurs, því að megin-
ið af verkamönnum Evrópu
fylgdi þeim. Þeir brugðust í
hverju landinu á fætur öðru
og alltaf af sömu meginor-
sökum: Þeir voru hræddari
við að berjast fyrir hönd
verkamanna við verjendur
kapítalismans fyrir því að
koma á sósíalisma í stað auð-
valdsskipulags en að berjast
við verkamenn til varnar
kaptítalismanum. Skoðana
leg réttlæting þessarar af-
stöðu var sú, að þeir væru að
verja vestræna menningu.
lýðræði og þingræði. í
Þýzkalandi gáfu hægri sósí-
aldemókratarnir, Ebert.
Scheidemann og Noske sí-
gild dæmi um eðli og afleið-
ingar slíkrar forystu sósíal-
demókrata. Þeir byrjuðu á
því að kalla til þýzka herfor-
ingjaráðið til að skjóta niður
þýzka verkamenn undir því
yfirskini, að það væri til
verndunar lýðræði og þing-
ræði, og að lokum gáfust þeir
upp fyrir Hitler til þess að
forðast blóðsút'hellingar. Á ít-
alíu var sömu sögu að segja,
og lauk henni með valdatöku
Mússólínis. Rússnesku mensé-
víkarnir voru úr sömu slæmu
deiglunni og enduðu sem
leppar keisaralegra og jap-
anskra hershöfðingja. I
Frakklandi sviku frönsku
sósíalistarnir undir forystu
Blums, spönsku verkamenn-
ina af einskæru hugleysi.
Mik'll hluti þeirra undir for-
ystu Pauls Fauré tók upp
samstarf við afturhaldið fyrir
styrjöldina og meðan á henni
stóð, og enn s'-ærri hluti
flokksins greiddi atkvæði
hinni einræðislegu endurskoð
un Petains á stjórnarskránni.
Jafnvel hinn endurskipulagði
franski Sósíalistaflokkur hélt
daúðahaldi í de Gaulle hers-
höfðingja, og nú getur hann
varla afborið að slíta sam-
neyti við afturhaldið, en það
er endurskipulagt í kaþólska
flokknum og kringum hann.
Rúmsins vegna er mynd
þessi gerð einfaldari, og lín-
ur hennar eru e. t. v. fuil
skarpt dregnar. Hún greinir
ekki heldur frá yfirsjónum
kommúnista, sem voru marg-
ar og alvarlegar, en ólíks eðl-
is. En hún dregur fram að-
alatriðið, sem er það, að
flestallir vérkamenn Evrópu
hafa snúið frá forystu sósíal-
demókrata til kommúnista, af
því að hinir fyrri eru lin-
leskjur en hinir síðari bar-
dagamenn, sem eru fastráðn-
ir að lyfta annarri öldu þjóð-
félagsbyltingarinnar í Evrópu
til sigurs.
Af þessu ætti að vera ljóst,
að vesturblakkarstefnan ber í
sér þrenns konar dauðamein.
Fyrst og fremst skortir okk-
ur mátt til að framkvæma
hana. Ef ensk-amerískt
bandalag er meira að segja
ekki ein'hlítt, er Vestur-Ev-
rópublökk heimskuleg í
valdpólitískum skilningi.
í öðru lagi er þess engin
von, að hlutaðeigandi ríki
styðji þessa stefnu okkar. í
Noregi vill svo öflugur minni
Eftir
K. Zilliacus
hluti nálgast Sovétríkin, að
engin norsk stjórn mynditaka
þátt í valdasamsteypu, nema
hún væri byggð á brezk-
rússnesku samkomulagi.
Sama máli gegn'r um Dan-
mörku. Belgíu geta sósíalistar
ekki stjórnað án stuðnings
kommúnista, og þessir flokk-
ar tveir saman gætu beitt sér
og mundu beita sér gegn
vesturblakkarstefnu studdri
af hinum afturhaldssama ka-
þólska flokki. í Frakklandi
eru kommúnistar stærsti
flokkurinn og samkvæmt
skoðanakönnun France-Soir,
munu' þeir auka mjög fylgi
sitt við næstu kosningar. Und
ir þessum kringumstæðum er
heimskulegt að ætla, að
Frakkland muni taka þátt í
vestursamsteypu, án þess hún
væri byggð á samkomulagi
Evrópu allrar við Ráðstjórn-
arríkin.
í þriðja lagi er sú spurning,
hvað vesturblökk hafi að
bjóða verkamönnum Evrópu.
Á ameríska hemámssvæðinu
í Þýzkalandi eru þeir jafn-
aðarmenn, er boða samein-
ingu við kommúnista, teknir
höndum. Á brezka hernáms-
svæðinu erum við hógværari,
en jafn ákafir að draga úr
hverri viðleitni til sameining-
ar jafnaðarmanna við komm-
únista. Ensk-amerísk áhrif
eru að baki þeim hægri sósí-
aldemókrötum, sem eru að
verða vasaútgáfur af Ebert
og Noske. Þeir styðjast ekki
við sitt eigið hermð, heldur
leita til ensk-ameríska her-
ráðsins til að biðja það vernd-
ar fyrir vinstri hreyfingu og
um þægilegt starf við „ópóli-
tískar“ kaþólikka stjórnar-
deildir í hópi fésýslumanna,
„hægfara“ manna og „ómiss-
andi“ nazista, sem við fyllum
með hið pólitíska tóm, sem
við höfum skapað í Vestur-
Þýzkalandi. Sé svo bætt hér
ofan á uppástungunni um
sundurgreiningu Þýzkalands,
hvernig geta þá vesturblakk-
arsinnar keppt á þessum
grundvelli við kommúnista,
sem boða þjóðernislega ein-
ingu og einingu verkalýðs-
stéttarinnar, horfur á sjálf-
stjórn, þjóðfélagslega endur-
reisn og vináttu og samstarf
Sovétsambandsins?
Þriðji kosturinn er hinn
eini, sem að haldi kemur. Það
er sorglegt að brezka verka-
mannastjórnin hefur ekki
reynt hann. Hann, er sá að
byggja stefnu okkar í Evrópu
á ensk-rússnesku bandalagi,
sem gerir okkur og Sovétrík-
in að samstarfsaðilum í fjár-
hagslegri endurreisn og pólit-
ískri skipan Evrópu. Frökk-
um er, samkvæmt ummælum
Gouin forsætisráðherra
mjög umhugað að taka þátt i
slíkri stjórnarstefnu með okk
ur og Sovétríkjunum. Amer
íkumenn mundu sætta
sig við sameiginlega
ensk-fransk-rússneska forystu
í Evrópu. Það sem með þarf
er að taka alvarlega yfirlýs-
inguna í skýrslu Verkamanna
flokksins um skipun alþjóða-
mála að lokinni styrjöld, þess
efnis, að „sósíalisminn sé
grundvallarnauðsyn“ til að
ná alþjóðlegu takmarki voru.
að „útrýma atvinnuleysi, fá-
tækt .... fasisma og stjórn-
arfarslegu þrælahaldi í hverri
mynd“ og til þess að „flýta
fyrir útbreiðslu lýðræðis og
pólitísks frelsis11.
Að byggja evrópska endur
reisn og endurvakningu lýð-
ræðis í Evrópu á sósíalisma
felur í sér að vinna með öll-
um flokkum, sem eru reiðu-
búnir til að stefna að þessu
marki. Meginforysta verka-
lýðsins í Evrópu er nú í hönd
kommúnista, og sósíalistar |
þeir, sem hafa ekki gengið
beint eða ó'beint í lið með aft
urhaldinu, starfa með kom-
múnistum. Stjórnmálalegt
lýðræði og borgaraleg rétt-
indi eru ekki fyrir hendi nú
um mestalla Evrópu og hafa
ekki verið í mörg ár. í mikl-
| um hluta Evrópu hafa þau
I aldrei komizt á. Þau geta
ekki orðið veruleiki né vakn-
að á ný, nema undir þeim
skilyrðum, að verið sé að
koma á sósíalisma og fram-
kvæma hann.
Það er heimska af mönn-
um, sem telja sig til vinstri
hreyfingarinnar, að láta sig
dreyma um, að nokkuð svip-
að brezka parlamentariska
lýðræðinu spretti upp af rúst
um auðveldsmenningarinnar
í Evrópu. Það er ný trahison
des clercs af þeim að flýja í
ofsahræðslu í jámgreipar ein
hverrar vesturblakkar, þegar
draumurinn bregzt. Ef við
erum fúsir að vinna með
Rússum, munu þeir fúsir að
vinna með okkur. Stjórnmála
fréttaritari Times, sem ný-
lega er kominn ’heim frá
Moskvu, skýrði svo frá, að
það væri ákveðin skoðun ráða
manna Sovétríkjanna, að
ekki bæri að útbreiða Sovét-
skipulagið í Evrópu, en Rúss-
ar tryðu því, að það mundi
vera í samræmi við hagsmuni
bæði Bretlands og Ráðstjórn
arríkjanna að hjálpast að við
að koma á því fyrirkomulagí,
er einn eða tveir þeirra
nefndu „hið nýja lýðræði".
„Það mundi þýða stjórnar-
kerfi, er væri einhvers stað-
ar á milli sovétskipulags og
einstaklingshyggju kapital-
isma, stjórnarkerfi í hverju
landi, er fæli í sér haldgött
þjóðfélagslegt öryggi, ríkis-
eftirlit með meginiðngreinum
og stjórn, sem útilokaði
hægri flokka, en skipuð væri
miðflokkum og vinstri flokk-
um að meðtöldum kommún-
istum“.
Eg sé engin rök hníga að
því, að okkur takist ekki að
finna sameiginlegt stefnumið
fyrir Ráðstjórnarríkin, Frakk
land og okkur í Evrópu,
byggt á þessum grundvelli,
ef ráð er fyrir því gert, að
stjórn verkamannaflokks'ins
sé reiðubúm að framkvæma
utanríkisstefnu síns eigin
flokks og hverfa frá draumn
um um „bjóðareiningu“ í flat
sæng toríanna. Og eg ber
nógu mikið traust til verka-
lýðs Evrópu og erfðavenja
evrópskrar menningar til að
vera sannfærður um það, að
með sigurvænlegri sósíalist-
'skri endurreisn múni takast
að koma á lýðræði og skoð-
anafrelsi. Því að þeir, sem
leiða fjöldann, hvort sem
þeir eru kommúnistar eða
jafnaðarrr ?~m. e*ða hvorir-
tveggja, sem ég vona, í sam-
starfi, verða að skilja þarfir
Og virða óskir fylgjenda
sinna eða glata forystu sinni
að öðrum kosti. Og verka-
mennirnir vilja freísi engu
síður en réttlæti.
K. Zilliacus.
'SS.
KIPAUTC EBO
énÍKisiNsh
1
„m.b. Bangsi44
Vörumóttaka .til Súðavík-
ur árdegis í dag.