Þjóðviljinn - 05.09.1946, Blaðsíða 4

ÞJÖÐVH.JINN
Fimmtudagur 5. sept 1946
iliililhius]
þlÓÐVILJINN
Útg-eiandi: Sameiningarflokkur alþýðu — SósíalistaílokKurinn
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjómarskrifstofur; Skólav örðust. 19. Símar 2270 og 7500
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, siml 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Áskrifíarverð; kr. 8.00 á mánuði. — Lausasölu 50 aurar
eint
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
-------------------------------- j
Hörmangarar nútímans
Island er nú að byggja upp fiskiðnað sinn og efla fisk-
■veiðar sínar. Með þeirri iðnaðarþróun stefnir þjóðin að því' an komizt
að verða iðnaðarþjóð, er flytur út framleiðsluvörur sínar djúpunum, nema þá með borð-
hníf og gaffal í höndunum. Þess-
vegna varð iþað mér til hinnar
mestu ánægju að fá nú loks
konar nýlenduþjóð hvað atvinnulífið snertir, — þjóð, semj tækifæri til að skoða hina ýmsu
framleiðir aðeins hráefni handa erlendri stóriðju að vinna' fiska, er þessa dagana synda
úr og græða á. Viðleitni íslendinga til þess að verða iðnað-
arþjóð er því um leið efnahagsleg sjálfstæðisbarátta þjóð-
arinnar, baráttan fyrir því að varpa jafnt af sér fjötrum
nýlendunnar í atvinnumálum sem stjórnmálum.
BÆ JARPOSTflSI N N
liiilllliiiiliiiiiiii
UM PERSONULEIKA
FISKA
Mér hefur borizt bréf um sjáv-
arútvegssýninguna, sem nú stend-
ur yfir í Listamannaskólanum.
Það er skrifað í gamansömum
tón og nefnir höfundurinn Sig
,,Fiskamíkus“:
„Eg heyri til þeim hópi manna,
er sjómenn kalla „landkrabba“
með hæðnislegu glotti, og sann-
leikurinn er sá, að ég hef sjald-
í tæri við dýrin úr
sem mest fullunnar, eins og þær hæfa bezt heimsmarkað-
inum. Þjóðin leitast þar með við að hætta að vera eins
fram og aftur í tveim glerköss-
um í Listamannaskálanum, kynn-
ast persónuleika þeirra hvers og
eins“.
UM „KÚLTÚR“ FISKA
Eins og barátta vor Islendinga fyrir stjórnfrelsi mætti *
° J J „Maður veitir pvi strax at-
harðvítugri mótspyrnu þeirra, er hrifsað höfðu til sín vald- hygll) að hjá ferskvatnsfiskunum
ið í stjórnmálum vorum, svo mun og barátta vor fyrir ríkir miklu meira hreinlæti
myndum stóriðnaðar og efnahagslegu frelsi mæta harð- virðuleiki, jafnvel „kúltúr“
vítugri mótspyrnu þeirra voldugu auðhringa, sem hneppt' hja saltvatnsílskunum- Hinir Slð
_ ,1 arnefndu virðast kæra sig koll-
hafa atvinnulif vort sem annara hraefnaframleiðenda í
einokunarfjötra sína á undanförnum áratugum.
Arðrán slíkra hringa á Islendingum hefur komið fram
á sama hátt og einokunarkaupmannanna dönsku forðum:
í því að halda niðri verði á íslenzkum vörum og selja ís-
lendingum þeirra eigin iðnaðarvöru rándýrt.
Þessir einokunarhringir munu einnig setja allar hugs-
anlegar hindranir í veginn fyrir stóriðju á íslandi svo sem
Hörmangarar, fyrirrennarar þeirra, gerðu forðum daga, er
þeir reyndu að drepa „innréttingar“ Skúla fógeta. Og ekkij
er ólíklegt að þeir jafnvel grípi til þess að beita „refsiað-
gerðum“, til þess að reyna að brjóta þessa sjálfstæðisbar-
áttu Islendinga á bak aftur. En íslendingar hafa mætt
slíku fyrr og ekki látið bugast.
Einn af hinum voldugu auðhringum, sem féflett hef-
ur Islendinga á undanförnum áratugum er „Unilever“, —
ensk-hollenzki feitihringurinn, sem Levers Brothers h.f. er
uppistaðan í.
Þetta milljarða-fyrirtæki hefur sölsað undir sig feiti
framleiðslu í öllum álfum heims og réði fyrir stríð næstum'ekki hafa áhrif á stjórnarsam-
öllum smjörlíkis- og öðrum feiti-iðnaði Evrópu. Feitina, starfið þó kastazt liafi í kekki
einn urriði, sem sýndi ofurlítinn
skort á sjálfstjórn, meðan ég
staldraði þarna við. Hann synti
nokkrum sinnum út að glerinu
og gaut til mín tortryggnislegu
hornauga. Hefur líklega verið
að athuga, hvort ég væri með
veiðistöng.
Eg gat ekki að mér gert að
vorkenna aumingja álnum í þess-
um glæsilega félagsskap, enda
leyndi það sér ekki, að hann
fann til sárrar vanmáttarkennd-
ar gagnvart hinum glithreistruðu
urriðum og litfögru bleikjum.
Hann lá hreyfingarlaus úti í
horni og virtist hafa álíka mikla
ánægju af heimilislífinu og ó-
gæfusamur niðursetningur á 19.
öld.“
gerir óþarflega mikið að því að
kjaftshögga veslings litlu ufsana
með sporðinum.
Marhnútarnir eru hressilega
sprækir og ánægðir með sjálfa
sig, þótt ekki séu þeir beinlínis
fríðir sýnum. Það er einhver
ertnisblær yfir framkomu þeirra,
sem minnir helzt á mátulega
hortuga götustráka. Þorskurinn
og ýsan eru aftur á móti stillt og
róleg og horfa á allt og ekkert
„með fjarræna spurn í augum“,
líkt og þau finni til ábyrgðarinn-
ar af því að afkoma þjóðarinnar
skuli byggjast á tilveru þeirra.
Steinbíturinn hefur sig lítið í
frammi; hýmir kyrr á botninum
með fýlusvip, sem gefur til
kynna, að hann hafi ekkert feng-
ið annað en óþverragrjót að éta
upp ó síðkastið:"
OG SVO LOKS í
FULLRI ALVÖRU ..........
„Já, það er gaman að hafa
j þarna fengið tækifæri til að
UM RUDDASKAP FISKA hynnast lifandi persónuleika
„Ástandið í saltvatnskerinu er
gjörólíkt, enda varla við því að
'búast, að úthafsfiskar verði fyr-
ir eins miklum áhrifum af sið-
mennimgunni og vatnafiskar.
Már liggur við að segja, að sum-
en ir einstaklingar á þessum stað
hafi í frammi hreinasta rudda-
skap við náunga sína. Skatan t.
ótta um allskonar grugg og ó- d. á það til að hlamma sér ofan
hreinindi, meðan hinir fyrr-já hina smærri flatfiska í full-
nefndu blaka uggum í tæru vatn-| komnu virðingarleysi fyrir rétt-
inu. Yfir ferskvatnsfiskunum indum þeirra og háfurinn, sem
hvílir „stóisk“ ró, gagnstætt við. alltaf er á ferðinni og virðist
hama-ganginn í sumum félögum j hreint ekki vilja sætta sig við þá
þeirra, fulltrúum úthafsins. í j staðreynd, að glerrúðurnar aftra
ferskvatnskerinu var það aðeins því, að hann geti synt út í salinn,
hinna ýmsu lagardýra og vil ég
því að endingu segja nokkur orð
i fullri alvöru:
Það er rétt, sem haldið hefur
verið fram í blöðunum í sam-
bandi við þessa athyglisverðu
sjávarútvegssýningu, að önnur
eins sjósóknarþjóð og við Islend-
ingar getum ekki verið þekktir
fyrir annað en eiga fullkomið
safn lifandi fiska, þar sem al-
/
menningi gefst að staðaldri tæki-
færi til að kynnast háttum þeirra
Slíkt safn mundi verða mönnum
til ómetanlegs fróðleiks — og
skemmtunar* ekki hvað sízt.
Fiskamíkus".

Þannig liugsar Morgun-
bluðið.
Það er býsna skemmtilegt
verkefni að athuga hina skríð-
andi auðmýkt, sem keinur frain
í skrifum Morgunblaðsins þeg-
ar það er að biöja kjósendur að
vera nú góðu börnin og láta það
Niðurstaðan af þessum tvenns'eigi ekkert betra áliugamál en
konar skrifum er í stutlu máli]að vinna með landráðamönn-
þannig: | um? Annað tveggja hlýtur að
Það eru tíu landráðamenn á vera fyrir hendi, og skiptir ekki
þingi, og velferð þjóðarinnar miklu máli hvort lieldur er, í
stendur og fellur með því aðjbáðum tilfellunum verður eymd
tveir þeirra séu í rikisstjórn ogiValtýs og manna hans slík að
— hvort sem það er síldarolía, hvalolía eða ýmsar jurta-
olíur, — kaupir hringurinn af þessum framleiðendum á ís-
landi, Noregi og annars staðar fyrir lágt verð. Síðan lætur
hann vinna úr þessum efnum smjörlíki, áburðarolíur, fegr-
unarefni o. s. frv. og selur fyrir okurverð aftur. I hvert
sinn, sem fjölskylda kaupir t. d . Squibbs-vörurnar eða
smjörlíkisverksmiðjurnar jurtaolíur þær sem þær nota, þá seni al(lrei taki sjálfstæða á-
er þessum hring greiddur skattur. Og fiskimenn íslands, k'vor8un> heldlu hl>ð* skllyi-ðis
Noregs sem annara landa hafa orðið að sætta sig við það
erfiða hlutskipti að sjá þennan hring skammta sér verðið
á framleiðslu þeirra.
Allt stríðið hefur þessi feitihringur t. d. hindrað að
Islendingar fengju hærra verð en svo fyrir síldarolíuna, að
sjómenn hafa aðeins fengið 18 kr. fyrir málið.
Fyrst í vor tókst íslendingum að brjótast út úr ein-
okunargreipum þessa hrings og selja síldarolíu til Sovét-
ríkjanna og Tékkóslóvakíu fyrir svo miklu hærra verð að
hægt var að borga 31 kr. fyrir síldarmálið. Varð þá okur-
hringurinn að greiða sama verð, en auðvitað ekki með
rjglöðu geði. Slíkum hringum, sem Uniiever hefur tekizt að
milli blaðanna. Ennþá skeminji
legra verður þetta verkefni þeg-
ar atbugaður er, á hinu leitinu,
hinn glefsandi og gírugi tónn í
daglegu greinum blaðsins um
aö hver og einn einasti íslenzk-
ur sósíalisti sé landráðamaður,
laust skipunum frá Moskva.
að þeir allir sem einn veiti
henni fulltingi með ráði og dáð.
Þannig hugsar Morgunblaðið.
Geri aðrir belur!
Hverskonar menn erti
þetla'?
Það er ekki úr vegi að spyrja:
Hvers konar menn eru það sem
skrifa Morgunblaðið? Meina
þeir ekkert með öllum landráða
brigzlunum í garð sósíalista, eða
er
vel hæfir málstað þeirra.
Ilugsum okkur fyrri inögu-
leikann, þann að Valtýr trúi ekki
sjálfur einu einasta orði af
þeim býsnum, sem hann
lælur blað sitt flytja um land-
ráð sósíalista, þetta sé aðeins
flutt í trausti þess að einhver
trúi, og þar með verði aöstaða
Sjálfstæðisflokksins eittlivað
betri.
Sé þetta skýringin, og það
það alvara þeirra að þeirj verður að telja sennilegt, þá fer
.— ________________________________________________________! maður að velta fyrir sér hvort
,Valtýr fyrirliti meira sannleik-
útrýma allri frjálsri verzlun í Bretlandi og Bandaríkjun-! ann eða lesendur Morgunblaðs-
um, svo allt atvinnu- og verzlunarlíf er nú keyrt í fjötra|ins- Það er vissulega ekki auð-
einokunarauðhringanna. Og vafalaust eigum við eftir að velt að gera l)ar UPP a milli.
sjá slíka hringa setja hnefann á borðið við oss, til þess að Min,la ma a l)að 1 l)essu sam-
- . *. , . . , , handi að einn íslenzkur maður
ogna sialfstæði atvmnulifs þioðarmnar. Það nður þa a , , , . ,, .
r hefiir beinlims stundað það, að
því að verða þeim í engu háður. _ segja vfevitandi ósannindi í
Unilever er aðeins einn af mörgum hringum, sem ís-
lendingar heyja efnahagslega sjálfstæðisbaráttu sína við.
Þeirri baráttu mun ekki linna fyrr en.Hörmangarar nútím-
4tns eru að velli iagðir.
trausti þess að einliverjir tryðu,
þessum manni hefur alltaf ver-
ið ljóst, að það er tvennl sem
Framh. á -7. -siðu.