Þjóðviljinn - 27.10.1946, Blaðsíða 3

Sunnudagur 27. okt. 1946.
Þ J OÐ VTL JINN
í fyrravetur fékkst samþykkt fyrir því á Alþingi, að
ríkið íegði fram allt að 50 þús. kr. til að kosta fullnaðar-
steypu og flutning á lágmyndinni SALTFISKSTÖFLUN
eftir Sigurjón Ólafsson, myndhöggvara, er listamaðurinn
hafði gert úti í Kaupmannahöfn fyrir mörgurn árum, og
ætlað til áð prýða með opinbera byggingu hér heima og
boðið ríkinu myndina til eignar. Forráðamenn þess á þeim
árum sinntu ekki boðinu og listamaðurinn hafði ekki nein
efni á að kosta heimfiutning á verkinu sjálfur né steypu
á því og varð að fá það geymt hjá kunningja sínum í Köfn
og skilja það eftir, er hann fluttist heim í fyrra ásamt frú
sinni, myndhöggvaranum, Tove Ólafsson.
Eftir að ísleazka ríkið samkyæmt samþykkt Alþingis
hafði fest kaup á Iistaverki Sigurjóns og tekið a'ð sér að
kosta heimflutning þess, ákvað hann að fara utan síðast
liðið sumar og sjá sjálfur um framkvæmd á liststeypu
þess. Sigldi kona hans með honum, og eru þau hjónin
komin heim fyrir rtokkru. Er tíðindamaður Þjóðviljans
hafði tal af Sigurjóni á döguniim, spurðist hann fyrir um
ferðalag hans, en Iék þó einkum hugur á að vita, hvernig
gengið hefði með íágmyndina og Iivenær við gætum búizt
við að fá að sjá hana hér Iieima.
U
Guðmundur Daníelsson:
Kveðið á glugga
Ljóð.
Það væri þarft verk að gera
upp reikninga íslenzkrar ljóða
listar, og sýna fólki, hvernig
sakir hennar standa nú.
ekki sézt á íslandi, síðan
Magnús Stephensen leið.
Eg get ekki fengið af mér að
tilfæra neitt úr því. G. D. er
yfirleitt allt of ósýnt um þá
hnitmiðun og formfágun, sem
er höfuðdyggð ljóðskálda,
Hvort sem um er að kenna / meira að segja gæti ég trúað,
tómlæti, ónógri vandfýsni eða | að hann léti vaða á súðum í
Hvað segirðu mér um Salt-
fiskstöflun? Var myndin
heil, þegar 'þú komst til Hafn-
ar?
— Eg hafði orðið að fá hana
geyimda hjá vini mínum, er
sjálfur hafði lítið húsrúm,
og var hún orðin mjög
skemmd eftir margra ára
geymslu, þar sem hún lá í
nokkruim sundruðum hlutum.
Það var þess vegna, sem ég
gat ekki treyst því að láta
steypa hana án þess að vera
við sjálfur.
Þú hefur orðið að leggja að
nýju vinnu í hana.
— Já, ég varð að vinna að
henni mesta'llan timann, sem
ég var úti, eða hátt á annan
mánuð, en þurfti auk þess að
hafa þrjá menn mér til að-
stoðar við að steypa hana.
Og ikostnaðurinn?
— Hann varð mjög mikill,
svo að framlag Alþingis
hrekkur ekki nærri til. Bæði
varð ég að kosta mig utan,
verja sjálfur miklum túma í
rnyndina og kaupa vinnukraft
til að steypa hana- Og auk
þess_ verður mjög dýr flutn-
ingur á henni heim.
Hvenær verður myndin .fd-
búin til heimilutn'ngs?
— Eg býst við í nóvember.
Hvar viltu ætla henni stað
hér heima?
— Um það verður ríkið að
sjá. En helzt vi'ldi óg, að það
fyndi byggingu, þar sem væri
gert ráð fyrir myndinni við
sjálfa teikningu hússins, en
hún yrði ekki sett af handa
hófi á eimhiverja byggingu,
sem fyrir er. Byggingin verð
ur að vera í samræmi við hug
tak myndarinnar, t- d. fisk-
iðnaðarstöð, venksmiðja eða
önnur stofniun, er varðar
sjávarútvegjnn- Þar sem ég
tel þetta með beztu verkum
mínum, ber ég myndina svo
fyrir brjósti, að ég hef viljað
gera hana sem fullkomnasta,
og hlýt ég því að leggja á-
herzlu á, að hún fái sem bezt
notið sín, þegar hún loks kem
ur heim.
Hvað gerðirðu fleira í ferð
inn'i?
— Eg bjó til lágmynd af
Sigfúsi Einarssyni, tónskáldi.
Henni er ætlað að fara á leg-
stað hans, og er hún mótuð í
eir.
Hvað er að frétta frá Höfn?
varst þú ekki, eins og Kiljan,
strax yfirheyrður um bóka-
þjófnaði?
— Þegar ég kom út, var
m. a. í Ekstraibladet grein um
þetta þjófnaðarmál. Eg svar
aði henni í viðtali við blaðið,
og skýrði þar frá samþykkt-
um Bandalags ísl. lista-
manna, sem margsinnis hefur
lýst sig því eindregið fylgj-
andi, að ísland gangi í Bern-
arsamibandið-
Voru Danir með skæting7
— Eg tel það mikinn mis-
skilning, að Danir séu eitt-
hvað pramir í "okkar garð. Eg
varð alls dkki var v:ð það. En
ýmsir landar, secn fara út og
ekkert skilja af því, sem hef-
ur gerzt í Danmörku á her-
námsárunum, geta orðið var-
ir við breytt viðmót, t. d. á
ýimsum afgreiðslustöðum,
sem beir svo missk lja og
halda, að snúi sérstakiega að
íslending'Uim. Slí'kt er ekki
1 neitt til að gera veður út af
hér héim. T- d. er miki'lJ mis-
skilningur, að Danir hafi rit-
að il'la um knattspyrnuför-
'na og borið ísl’endingum illa
söiguna. Þeir skrifuðu einmitt
mjög vel um hana í öllum
öðru, þá er það að minnsta
kosti staöreynd, að þessi bók-
menntagrein er harla fátækleg
hér eins og stendur, ekki færri
einstaldingar en fást þó við
ljóðasmíð. Eg geri ekki ráð
fyrir, að G.D. líti á ljóðagerð
sem aðalhlutverk sitt í bók-
menntum, en það getur ekki
orðið ljóðum hans til neinnar
afsökunar. — Ef við læsum
þessa bók án þess að líta fyrst
á titilblaðið, gætum við séð að
kvæðin væru ort á tímabilinu
1920—46 en ættum við að eigna
þau ákveðnum höíundi, myndu
okkur koma ýmis nöfn ,fyr í
hug en nafnið Guðmundur Dan-
íelsson. Svo ónýstárleg eru
efnistök kvæðanna og framsetn
ingarháttur. Þau eru þó ekki
eins kauðaleg og sumt
annað, sem hér hefur sézt upp
á síðkastið af kvæðatagi, því að
sýnilegt er, að G. D. á til að-
sópsmiklar skáldkenndir, og
liann sýnir, þegar bezt lætur,
nokkurt ljóðrænt hljómskyn. En
honum hefur ekki tekizt að
hemja þetta, sem hann bjó yfir,
til að tjá það á persónulegan
hátt, og annað er þó miklu
erfiðara að fyrirgefa honum:
Hann býr það oftast svo óvönd-
uðum og losaralegum búningi,
að ekki verður öðru um kennt
en hroðvirkni. Manni dettur í
hug orðið stríðsframleiðsla.
Kvæði það, sem ber heiti bókar-
innar, er t. d. svo hraklegt, að
annar eins leirburður hefur
trausti einhverra rómantískra
hugmynda um skáldlegan inn-
blástur.
Bezta kvæði bókarinnar er
líklega Reipasöngur. Þar nær
G. D. sæmilegum tökum á tíma
bæru yrkisefni, en á þessu
kvæoi er sami flaustursbragur-
inn og hinum.
Hvaða mark hefur hann
eiginlega sett þessum skáld-
skap? Hann hneigist til ljóð-
rænu, en hefur ekki tií að bera
þá formsrækt, sem hún gerir
kröfu til. Hinsvegar skortir
hann þá frjósemd, styrk og
einlægni í hugsun, sem að
öðrum kosti má ætlast til og
gæti að vissu marki réttlætt
Kurteisi
Rannveig Sclmiidt:
Iíurteisi.
Til skamms tíma hafa
Islendingar ekki átt anr.an
„etiquette“-leiðarvísi en
Hávamá^. Þau duga okkur
víst eklci lengur, og hér höfum
við eignazt bók um siðvenjur
nýja tímans. Höfundur er
heimsvön kona og víðförul, sem
veit, hvað hún syngur. Mér
virðist flest það, sem frúin
kennir okkur t.d. um hreinlæti
og daglega umgengni, vera svo
sjálfsagðir mannasiðir, að
enginn ætti að daufheyrast
við því. Um sumar samkvæmis-
vcnjurnar gegnir nokkuð öðru
máli. Þar er innan um alls
konar hégómi, sem auðtildrur
og broddborgarar í stóru lönd-
unum hafa fundið upp. Þctta
er þó meinlausari vitleysa en
svo, að það taki að gera upp-
reisn gegn henni.Eitt af grund-
vallaratriðum kurteisinnar
þarfnast endurskoðunar, en
óþjálni forms. — Þegar yfir l,að er ^S011^ ^na: „Dam-
erne först“. Undarlegt finnst
stærri bl'öðunuim og hrósuðu
mjög íslendingum.
Lengra varð viðtalið elkki.
Sigurjón var að flýta sér að
ná í strætisivagn til að kom
ast heiirn í hermannaskálann
sinn í Laugarnesi, þar sem
þau hjónin hafa búið,. síðan
þau kornu til landsins. Eg
vildi bæta hér við þeim til-
mælum til íslenzka ríikisins,
að það sæi sæmd sína í að
láta ekki Sigurjón sjálfan
þurfa að bera kostnað af því
að koma „Saltfiskstöflun"
steyptri heim, þegar í ljós
kemur, að framla'g Alþingis
í fyrra ekki hrekkur til. Hins
vegar ætti að sjá sivo um, að
þessi stónbrotni listamaðuv
okkar fengi verðug laun fyrir
starf sitt og að ríkið greiddi
honum rausnarlega lágmynd
ina, sem hann hefur lagt svo
mikla vinnu í og ber sérstak-
lega fyrir brjósti, að kornið
verði fyrir á góðuim stað hér
heima-
Kr. E. A.
kvæðin er litið, verður eklci
séð, að í þeim sé drottnandi
nein viðleitni, sem bendi til
þroskaðs skáldpersónuleika að
baki. Þau bera aðeins vitni um
náttúrlegt og gróskumikið til-
finningalíf, sem ætti að geta
borið ávöxt, ef það væri sett
undir þann aga, sem listin
heimtar.
H.J.J.
Leiðrétting
í grein H. K. L. um Sví-
þjóð, er meðal annars sagt
frá þvá hve lélega sænskir
útgefendur borgi fyrir hand-
rit jafnvel þekktra rithöf-
unda. Góður og þekktur "it-
höfundur gæti ekki fram-
fleytt sér og sínum, nema
hann hefði kálgarð! Þetta
hlýtur að stafa af misskiln-
ingi. — Þegar H- K. L. segir
kálgarð á hann við búgarö,
sem er al'lt annað (trádgárd
— lantgárd). Margir þekkt-
ir rithöfundar eiga einmitt
stóran búgarð, sem þeir hafa
keypt fyrir tekjur þær, sem
bœkur þeirra hafa gefið af
sér,
Hvað viðví'kur borgun fyrir
handrit, þá vill svo til, að
einmitt í dag fékk ég bréf
frá Stokk'hólmi, þar sem mér
er tjáð, að Albert Bonnier
væri nýbúinn að borga Ger-
trud Lilja, þekktum sænsk-
mér, ef konur kunna því vel,
að vera þannig sí og æ minntar
á, að þær séu ekki jafningjar
karlmanna. Hvimleið er þessi
klausa bókarinnar (bls. 8):
„Margur ungur maður hefur
misst af góðri stöðu,, vegna
þess að hann kunni ekki algild
ar kurteisisreglur." Auðvelt er
að leiða líkur að því, hvaðan
þetta mat á gildi kurteisinnar
cr ættað (sbr. Vinsældir og á-
hrif). — Bókin er skrifuð í létt
um og liprum rabbstíl og þægi-
leg aflestrar.
H. J. J.
um kvenrithöfundi, 8000
sænsikar krónur fyrir hand-
rit, sem var gefið út í 5000
eintökum. Fyrsta útgáfan,
5000 eintv seldist upp á fá-
um dögum og næsta útgáfa
er í prentun.
Sem betur fer, þó að mörgu
sé ábótavant í okkar kæra.
landi og engum þar detti í
hug að keppa við íslendingai
um bókaframleiðslu eða lestr
aráhuga, þá getur þó góður
rithöf- komi'st af án kálgarðs.
Hitt er annað mól, að margir
ritlh'öfundar, eins og aðrir
menn, hafa gaman af líkam-
legri vinnu og dunda þess
vegna við að rækta kartöflur
og kál handa sér.
Reykjavík, 20. okt. 1946
Estrid Falberg Brekkan,

og bœkurnar fást í
bókabúö MÁLS OG MENNINGAR