Þjóðviljinn - 22.01.1947, Blaðsíða 5

5
Miðvikudagur 22- jan. 1947.
ÞJÓÐVILJINN
Ingóllur Gunnlaugsson:
OPIÐ BRÉF TIL DAGSBRUNARMANNA
Eining verkalýðs-
flokkanna í Tékkósló-
vakíu
FRÉTTARITARI norska blaðs
ins Friheten átti nú um ára-
mótin tal við Rudolf Slansky,
aðalritara kommúnistaflokks
Tékkóslóvakíu, og • spurði j e^ki útrunninn þegar þetta
' Dagana 25. og 26- þ. m.
eiga að fara fram stjórnar-
kosningar í Vmf. Dagsbrún.
Enn sem komið er hefur að-
eins einn listi komið frarn,
— A-listi, listi uppstillingar-
nefndar og trúnaðarráðs,
skipaður fráfarandi stjórn og
þeim mönnum í trúnaðar-
ráð, sem telja sig eiga sam-
stöðu með henni í félags-
málunum. Framboðsfrestur er
þessara spurninga: Hefur
kommúnistaflokknum aukizt
fylgi frá kosningunum í maí?
Hvernig hefur samvinnan við
sósíaldemókrata verið, og
hverja þýðingu hefur eining
verkalýðsf lokkana almennt ?
„KOMMÚNISTAFLOKKUR-
INN varð stærsti flokkur
landsins við kosningarnar í
vor“ svarar Slansky fyrstu
spurningunni, „fékk 40%
allra greiddra atkvæða. Ástæð
an var fyrst og fremst fram
koma kommúnistaflokksins
örlagaárin fyrir stríð. Flokk-
urinn sá fasistahættuna og ^
barðist gegn henni. aðrir i að
er skrifað, enda er mér tjáð
að von sé á öðrum lista frá
þeim Alþýðublaðsmönnum
sem þá verður skipaður hand
löngurum þeirra innan fé-
lagsins. Annars er aðdrag-
andi þessarar uppstillingar
ihinn athyglisverðasti, eins og
svo oft áður í Dagsbrún.
Hinn upp’haflegi tilgangur
með kjörinni uppstillingar-
nefnd mun hafa verið sá að
tryggja það að hæfustu menn
irnir yrðu 1 kjöri,. mennirnir
sem bezt væri treystandi til
starfa að faglegum
flokkar voru annaðhvort and ! málum stéttarinnar með
varalausir eða hlynntir nazis-
manum. Þessari baráttu hélt
flokkurinn áfram undir ógnar
stjórn Þjóðverja.
KOMMÚNISTAFLOKKUR-
INN var einu skipulögðu sam
tökin, sem neituðu að hlýða
flokksbanninu og starfaði ó-
hikað. Baráttan kostaðj líf
25000 flokksfélaga, og tugir
þúsunda lentu í fangabúðir.
SAMT KOM blað okkar Rude
Pravo út leynilega, samt
starfaði flokksstjórnin, —
Gestapo náði fimm sinnum
stjórn flokksins og lét
myrða meðlimi hennar, en ný
stjórn var tafarlaust mynduð
af nýjum mönnum. Eftir sig-
urinn hefur flokkurinn styrkt
aðstöðu sína með baráttu
fyrir endurreisninni, ekki
sízt með frumkvæðinu að
tveggja ára áætluninni.
TRAUSTUR GRUNDVÖLLUR
fyrir stjórnmálalíf landsins
er samningur allra flokka um
framkvæmd stjórnarstefn-
unnar og tveggja ára áætl-
unarinnar. FJokkarnir mynda
Þjóðfylkingu, en innan henn
ar höfum við sérstaklega
góða samvinnu við sósíal-
demókratana, sem standa
okkur næst að stjórnmálá-
skoðun. Sú samvinna hefur
verið mjög mikilvæg til að
treysta árangra lýðræðis-
byltingarinnar í maí 1945, og
er jafnframt trygging gegn
öllum valdatökutilraunum aft
urlialdsins.
UM GILDI SAMVINNU verka-
lýðsflokkanna almennt
segir hinn tékkneski stjórn
málaleiðtogi: „Alstaðar
þar sem sósíalistísku flokk
arnir samfylkja tií átaka,
gróa sár styrjaldarinnar
fljótar og endurreisn at-
vinnulífsins gengur betur
’ Þar fá vinnandi stéttirnar
hagsmuni félagsheildarinnar
eina fyrir augum. Af því
leiddi aftur hitt, að það var
persónulegt samningsatriði
milli uppstillingarnefndar og
einstaklings hvort maður
var í kjöri eða ekki.
Flokksstjórnir sem
kippa í taumana
Nú er þetta breytt. Upp-
stillingarnefpd er ekki leng-
ur sjálfráð, innan þess ramma
sem nánasta persónufrelsi
einstaklingsins setur, að því
hverjum hún stillir-
Nú á dögum gerist ýmist
það, að kratarnir og í-
haldið lýsa þvl yfir í blöðum
sínum að þeir vilji enga sam
vinnu við stjórn Dagsbrúnar,
því liún samanst. af „komm-
únistum“, og leggja fyrir
fylgismenn sína innan félags
ins að hlýða því banni, —
eða þá hitt, að menn koma
að máli við stjórn félagsins
og uppstillingarnefnd, eins og
nú átti sér stað, segjast vera
Alþýðuflokksmenn og full-
trúar samtaka innan þess
flokks, kosnir til þess að
semja um þátttöku þeirra í
stjórn Dagsbrúnar, með það
fyrir augum að sjónarmið
þeirra kpmi til greina vð
meðferð mála í félaginu.
mestu ágengt, og þar er
leiðin öruggari til góðrar
framtíðar. Dæmi um ringul-
reið í stjórnmálum ög at-
vinnumálum, vegna óeiningar
verkalýðsflokkanna, er að
finna í löpdum þar sem sósí-
aldemókratar neita sam-
vinnu við kommúnista“.
Hvað eru sjónarmið
þeirra?
Aðspurðir hver þessi sér-
stöku sjónarmið þeirra séu
hefur þeim vafizt tunga um
tönn.
Hafa starfshættir stjórnar-
innar ekki verið lýðræðisleg-
ir? Ojú.
Hefur stjórnin ekki gætt þess
nokkurn veginn að samning-
ar hafi verið haldnir? Jú.
Er fjárhag félagsins illa
stjórnað? O, sei sei nei.
Teljið þið að hagsmuna-
baráttan hafi verið illa rekin?
Nei nei.
ÖJlu þessu eru þeir sam-
þykkir í starfi félagsins. Þótt
þeir reynist að hafa lítið til
málanna að leggja fram yfir
það sem þegar er gert og
unnið er að, er samt haldið
áfram að ræða við þá, þrátt
fyrir það að engum manni í
félaginu myndi hafa komið
til hugar að fyrra bragði að
kjósa þá til neins, sökurn
hlédrægni þeirra í starfi fé-
lagsins, og þrátt fyrir það að
þess var engin nauðsyn til
þess að tryggja sigur A-list-
ans.
Af framhaldi þessara um-
ræðna varð helzt ráðið að
þeirra sérstaka sjónarmið
væri að komast í stjórn Dags
brúnar- Og til hvers? til þe.3s
að vera í stjórn Dagsbrúnar!
Allt í einu kippt til baka
Þegar svo var komið lá
næst fyrir að gera sér grein
fyrir hlutdeild „Alþýðu-
floklrsins" í stjórninni, því
stjórn og uppstillingarnefnd
ætluðu ekki að láta samn-
inga stranda á sér. Varð sam
komulag um 1 í 5 manna
stjórn eða 2 í 7 manna stjórn
ef væntanlegar lagabreytir.g
ar í þá átt að fjölga í stjórn-
inni yrðu samþykktar. Þar
með voru samningar raun-
verulega komnir á. Aðeins
eftir að tilnefna menn á list-
ann.
Þá skapaðist nýtt sjónar-
mið meðal þeirra Alþýðu-
blaðsmanna, sem var í því
fólgið að samninga væri ekki
þörf og skyldu þeir því ekki
gérðir.
Þótt svona færi í þetta
sinn hef ég tilhneigingu til
að trúa því, að þeim sem
með þessa samninga fóru að
hálfu þeirra Alþýðublaðs-
mpnna, hafi gengið . gptt eitt
til? þótt ég hins vegar. verði
að viðurkenna það, að frá
mínu sjónarmiði er góður
tilgangur naesta fágætur hlut
ur í þeim flokki.
Hvernig: var Dagsbrún
stjórnað áður en stjórn
Sigurðar Guðnasonar
tók við?
En í sambandi við þessi
sérstöku sjónarmið þeirra Al-
þýðuflokksmanna, sem frá
mínum bæjardyrum séð eru
ákafl. óljós, lítils virði að bví
leyti sem þau eru ljós og stór
hættuleg ef draga á um þau
ályktanir af síðasta ferli
þeirra í stjórn verkalýðs-
hreyfingarinnar, þá kom mér
til hugar að athuga nokkuð
viðþorfið sem var um þ.að
bil er Sigurður Guðnason
tók við stjórn Dagsbrúnar.
og þau sjónarmið sem virðast
hafa ráðið í stjórn Dagsbrún
ar í tíð Sigurðar Guðnasonar,
og þá árangra sem náðst hafa
á því tímabili.
Atvinnuleysi — Þræla-
lög — Fjárdráttur
Það má segja að er hin
fyrsta stjóm Sigurðar Guðna
sonar tók við Dagsbrún haíi
félagið að mestu leyti legið í
rúst, enda er þá að lokurn
komið hið erfiðasta og óhugn
anlegasta skeið í sögu félags
ins.
Ofan á langvarandi at-
vinnuleysi komu gengislög
þjóðstjórnarinnar gömlu 1939,
sem bönnuðu grunnkaups-
hækkanir til ársloka 1940-
Á því ári kom upp hin
fræga fjárhagsóreiða 1 félag-
inu, og um þau árarnót tap-
aðist hið eftirminnilega verk
fall, eftir upplausn og svik-
semi hinnar kjörnu forustu
1 félaginu, og eftir að hinir
raunverulegu forustumenn
verkfallsins höfðu verið
fangelsaðir.
Eftir þessi tíðindi öll, veik
hin fræga óreiðustjórn i-
halds og krata fyrir sam-
stjórn Héðins Valdimarsson-
ar og íhaldsins. Sú stjórn
smalaði saman sjóðum
félagsins, en hafðist ekki
að í hinni faglegu hags-
munabaráttu, en virðist þess
í stað hafa haft samflot við
hinn þungfæra riddara þeirra
Alþýðublaðjsmanna. Stelín
Jóhann Stefánsson, um það,
að halda allri slíkri baráttu
niðri.
„Engin hætta“ á að
yerkamenn kref jist
kjarábóta!
Árangur þess samflots mun
svo vera hin fræga yfirlýs-
ing þessa riddara, síðla á’’s
1941 þegar hann sagði: „Mer
er kunnugt um það að það er
engin sérstök hrevfing í þá
átt að segja upp' kaupsamn-
ingum, með það fvrir augum
að hækka grunnkaupið’1. og
ennfremur: „Engin yfirvof-
andi hœtta sýnist á þ\H að
slíkt skelli á.“ (Þingræða 21,
okt. 1941, prentuð í Aiþyðu-
blaðinu).
Eina hættan sem riddarinn
sá í hinu pólitíska stríði sínu
var sú, ef verkamönnum
kæmi til hugar að bæta kjör
sín!
Þegar hér var komið mál-
um hafði hin síðari heims-
styrjöld staðið á þriðja ár og
grúfði með ógn sinni yfir öll
um heimi. Land okkar her-
numið, atvinnleysinu lokið á
þann hátt að þúsundir ís-
lendinga unnu á vegum setu
liðsins en dýrtíðin helmingi
hærri orðin en 1939- Sá dýr-
tíðarauki var verkamönnum
ekki bættur nema að % hlut-
um samkvæmt vísitöluút-
reikningi eftir á, á þriggja
mánaða fresti.
Stefán Jóhann úr ríkis-*
stjórn — Sigurður
Guðnason í Dagsbrún-
arstjórn
Nú dregur loks til mik-'
illa tíðinda. Nokkur verka-
lýðsfélög höfðu notað séi'
hinn endurheimta verkfalls-
rétt til að segja upp samning
um sínurn við áramótin 1940
—1941. Þjóðstjórnin, sem þá
var enn við lýði, reyndist enn
sem fyrr því megin verkefni
sínu trú — að kúga verka-
lýðinn í hagsmuna'baráttu
hans — skellti þá á hinum
eftirminnilega gerðardómi
sínum.
En Stefán Jóhann reikaði
frá til herbúða sinna með
„klofinn hjálrn og rofinn
skjöld“ fyrir tilstilli innri
mótsetninga meðal þeirra Al-
þýðublaðsmanna.
Að undangenginni þessarii
sáru reynslu sem hér hefur
verið lýst, og við þessar að-
stæður, tók Sigurður Guðna-«
son og félagar hans við fé->
laginu.
Þá voru kjör Dagsbrúnar-
manna þessi: 10 stunda vinnu
dagur, ekkert sumarfrí, eng-
ir slysadagar, aðeins önnur
ferðin 1 vinnutíma ef unnið
var utanbæjar, tímakaupið
kr. 1,45 og 3/4 dýrtíðarauk-
ans samkvæmt útreikningi á
þriggja mánaða fresti. Sam-
kvsemt þeim ptireikningi
rnyndi kaup Dagsbrúnar-
verkamanps, vera nú í jan-
úar kr. 6,81 í stað kr. 8,11,
sem það mun nú vera- Mis-
munur kr. 1,30 á klst. Allt
miðað við grunntaxta kr-
2,65.
Þrælalög þjóðstjórnar-
innar brotin — Sigurföri
verkamanna hafin
Fyrsta verkefni hinnar ný-
kjörnu 'Stjórnar var að endur
‘ . Frámhald'á 7, síði<