Þjóðviljinn - 07.09.1947, Qupperneq 5

ÞJOÐVILJINN
5
Sunnudagur 7. september 1947
Skyggnzt bak við ^járntjatdið
e?
llff.
TEKKNESK BLOD OG BLABAMENN
A / /i /'l V f V »#U «wí« «!*> m
Veikéíeieuiitni neítésii
IVilHOiiore Ji.-Íífr.
aötéácoranéných
•.....* ......... • ~ j '*j"*,,"i>*~*',"*"<,>*'<*!y‘yýsy^£53a>“:
wmrrlíntvi
A f II /;> V | »»«»• towN>.-é
RVDÉPRÁVO irS
Uapösný prúbfh protakoho kong<n>»u
Praiia sidlen Mezinárodníöroaiiisacenoviiiári g|l|
.ÍitfH-dnkfóv Cft.i‘ozhhixvmwír. JÍM HrmukI gvoj^ AttlcoI
;------- QcwTtílulw Mktrtuiem **«‘-»»* . í-
7’ A’ H /f1 Vr ----- Velkétrojky? ruo. > «**»•»«• !
* J *' •' Hcnuyun {thiisalou ■ ii'.rv’rTC'ír:r.•
II FS-H “--------------------|H|
____V f . L'. v'
'.Tiic* öéUlpfívltovi Osnova .- • ■
........ V.'.I-Í.V- r.:' •tf.nav.F.a/icu
?T ■ áflélSss ««<*»«•» CUS2S
.-.-.ttós katricki >«ii -
tri'tié'mcir öIm
■ ^ ■•‘d‘rS Srtm pottlíkyth r-:■ v H’':
* * ,V? zr-.~‘'.-.\~S££ ideieUðfe ‘5£-3v*:trr” *:v ■ . . v.:
' 2*i’.-.v v te leztttðo vv,i_-rr’.n.' '
My kí navxájem povnuierne
GENERALNÍ UNiE
V árét.

iH

:;■■>■•'
Eudé Právo, aðalmálgasn tékkneska kommúnistaflokksins.
Land þar sem milljónamær-
ingum er meinað að gefa út
blöðl!
Er það eitt ekki næg ástæða
til að setja upp ábyrgan lands
föðurssvip og varpa öndinni
mæðilega? Til hvers hefur þá
verið barizt fyrir lýðræði í heim
inum, ef svo skyldi víðar
verða ?
Þegar allt er athugað er lýð-
ræði tiltölulega ungt meðal
þjóðanna. Sumstaðar þekkist
það ekki enn öðru vísi en af
afspurn, eða sem draumur fá-
tæks manns um hlut sem hann
getur ekki veitt sér. Þegar lýð-
ræði var upp tekið í heiminum
var það gert í þeim tilgangi að
afnema einræði. Með lýðræði
meinum við flestir það, að lýð
urinn, fjöldinn, fólkið, eigi að
ráða. En það eru samt til „lýð
ræðissinnar11 sem ekki eru
sömu skoðunar um þetta. Eng-
an skyldi því undra þótt þeim
mönnum, sem enn eru á því
stigi að telja lýðræði fólgið í
því að einstaklingarnir — og
þá fyrst og fremst fjársterk-
ustu einstaklingarnir •— hafi
ótakmarkað leyfi til þess að
gera hvern fjandann sem þeim
sýnist — á kostnað lýðsins —,
engan skyldi undra þótt slík-
um færi eins og bergtröllum ís
lenzkra þjóðsagna forðum, að
þeir hnussi og rymji inni í
skuggabjörgum sínum: manna
þefur í helli mínum! þegar
þeir fregna af landi þar sem
milljónamæringum er meinað
að gefa út blöð.
Upphafsmenn endur-
skipulagningarinnar
Það voru einmitt tékknesku
blaðamennirnir er á hernáms-
árunum höfðu orðið að starfa
leynilega, þola ofsóknir og fang
elsanir vegna þess að þeir
brugðust ekki ættlandi sínu,
sem strax eftir að Tékkósló-
vakía var laus undan oki þýzka
nazismans hófu kröfuna um
það að blöðin yrðu aldrei fram-
ar einkaeign, gróða- og áróðurs-
tæki einstakra manna, heldur
yrðu þau notuð í þjónustu þjóð
arinnar.
Þessi krafa þeirra var byggð
á biturri reynslu liðinna ára,
JULIUS FUCIK, sem frá var
sagt í næstu greiji á undan.
hann var einn þeirra tíu blaða-
manna Rudé Právo sem Þjóð-
verjar drápu. Því er hann skrif-
aði á meðan hann sat í fangels-
inu var smyglað út og gefið síð-
ar út í bókinni „Frásagnir skráð
ar í snöru böðulsins“. Var hún
vinsælust allra tékkneskra bóka
frá hernámsárunum. Bók þessi
er nýlega komin út á sænsku
og nefnist þáð „MED REPET
RUNT HALSEN“
þegar tékknesk blöð voru fyrir
stríð notuð gegn hagsmunum
og velferð tékknesku þjóðarinn
ar. Að sjálfsögðu þekktu blaða
menn þetta bezt af reynslunni,
og skildu nauðsyn þess að
tryggja örugglega að slíkt gæti
ekki gerzt aftur'.
Við endurskipulagningu út-
gáfustarfseminnar að stríðinu
loknu var það grundvallarsjón-
armið látið ráða að blöðin
hefðu sérstöku hlutverki að
gegna í þjónustu þjóðarinnar.
Samkvæmt þessu sjónarmiði
var ákveðið að einungis félags
samtök er hafa þýðingu fyrir
þjóðarheildina, fjöldafélög
stétta og starfsgreina, æsku-
lýðsfélög, kvennasamtök, menn
ingar- og íþróttafélög, pólitísk
ir flokkar, trúfélög o. s. frv.,
skyldu gefa út blöð. í fáum
orðum sagt, útgáfu blaða og
tímarita er ætlað að uppfylla
þarfir þjóðarinnar í þessum efn
um, en ekki vera gróðafyrirtæki
einstaklinga.
Skipulagning var talin óhjá-
kvæmileg í þessum efnum; bæði
til þess að koma í veg fyrir að
einhver útgáfusvið væru van-
rækt, en önnur yfirfyllt og gef-
in út of mörg og þar af leiðandi
lélegri og fátæklegri blöð um
sama efni. T. d. var það talið
betra að heildarsamtök ein-
hverrar starfsgreinar ráði hve
mörg blöð og hvar eru gefin út
í stað þess að hvert félag sé
af vanefnum að burðast við út-
gáfu sérstaks blaðs. Fjármagn
og starfskraftar notist betur,
útkoman verði öruggari og full
nægi jafnframt betur þeim þörf
um sem henni er ætlað að upp-
fylla.
Margskonar örðugleika var
við að etja að stríðinu loknu.
Pappírsbirgðir næstum engar,
pappírsverksmiðjurnar óstarf-
hæfar. Jafnframt pappírs-
skömmtun var verð blaðanna
fastákveðið og einnig hlutfall-
ið milli auglýsinga og lesmáls
í hverju blaði, miðað við stærð
þess.
Jafnnvel mormónar!
Þessar nýju reglur virðast
hafa orðið vinsælar. Að
minnsta kosti hitti ég engan
tékkneskan blaðamann er ekki
taldi þær nauðsynlegar og sjálf
sagðar. Það virðist almennur
skilningur manna þar, að prent
frelsi sé fólgið í því að hafa
rétt og möguleika til þess að
birta skoðanir sínar á prenti,
en ekki í hinu að hvaða einstakl
ingur sem á peninga geti gefið
út blöð og ráðið því hvað í
þeim birtist.
Það virðist síður en svo að
þessu sé stefnt gegn skoðana-
frelsinu, því í Tékkóslóvakíu
eru gefin út blöð er flytja hin-
ar ólíkustu skoðanir. Ýmiskon-
ar trúarflokkar reka þar m. a.
útgáfustarfsemi — jafnvel mor
mónar! Alls komu þar út í sum
ar 35 tímarit og blöð um trú-
mál.
Eina undantekningin frá
þeirri reglu að synja einstakl-
ingum um útgáfu, var gerð um
tímarit um listir og vísindi,
tímarit er um langan aldur
höfðu staðið á háu menningar-
stigi og áunnið sér almennt
traust og álit.
Álit Benesar
Það er f jarri mér að ætla að
ræna trúnni frá þeim mönnum,
sem lifa í þeirri sælu barnatrú
að þessir nýju útgáfuhættir
séu til orðnir og þeim viðhaldið
fyrir kommúnistískt ofbeldi og
einræði. Hins vegar væri það
svik við þá að segja þeim ekki
frá því að hætt er við að aust-
ur í Tékkóslóvakiu yrði ósköp
_ - _______ -<Áítikll
kurteislega brosað að þessari
trú þeirra ■— máske hlegið upp
í opið geðið á þeim.
Benes, hinn ágæti forseti
þeirra Tékkanna hefur aldrei
verið ásakaður fyrir kommún-
isma. í júli 1945 lét hann svo
ummælt við fulltrúa tékkneska
blaðamannafélagsins:
„Eg tel blaðamennskustarfið í
þjónustu þjóðarinnar: Það má
ekki gerast aftur að yeitt verði
ótakmarkað frelsi til blaðaút-
gáfu. Við vitum öll hvað „gula
pressan“ þýddi fyrir stríðið.
Það er rétt að þetta er tak-
mörkun á frelsi einstaklingsins,
en við verðum að gera okkur
ljóst að hve miklu leyti þetta er
nauðsynlegt og í hverra þágu
Framhald á 7. síðú
- ÚSTkrnNl DEKlR C.hSKOSLOVKNSKE SOaAI.Nl PHMOKRACtB - K*. ya- - Cti r».- Kft r~. ■
i'OU-'.' M KÝ ' | STDM MKTIÝOI. jtl* ST OSOB V NTMOCNICI SS^íSJth1^.£'
Kfafasfrtifa ve vinnhradském funeiu
. . . V .«».««« •■ tAl-jesu- rrtUtr.V* ?U>I
•" 1 *»•“•»W.HÍÍí.ííííiífvTSi!* .Ý>»««?»«1^2»wwc
•''. i” ‘ •*,í'4 'T'*'" ,w- “ “ *’*“■ v>í»m»
» - ■ ' ■ ■ ‘.-'• *• —“'v— S*ií “■•* P ~ -*?!:£ Es*i**iw*r '
_. - nr&.’ssus»: <»» ^vjí
jProjednotnou ancdílnou republiku
7r,»v
”?*?•:<■>'<• 1 .... KJJ*.
.
• '

k'io •* |»ÍB«U ctvT »ti l>g«)'ti> vylln. t
;■( ru/Wounu CX-rV-i> l'v «« >«it* ,v uk&h *»v
:• tin BoeMt-nuoiír #í«l *»»>»> »».'W >(»•*»»
0hfmpÍ}sUé t•iaiktf
Práve Lidu, aðalmálgagn tékkneska sósíaldemókrataflokksins.

Slík blaðaútstilling er algeng sjón í Praha, þar sem fá má
tugi blaða og tíinarita sent gefin eru út í Bretlandi og Banda-
ríkjunum, og öðrum löndum vestan „járntjaldsins". — A þess»
ari mynd sézt m. a. bandaríska tímaritið „Time“,