Þjóðviljinn - 06.11.1947, Qupperneq 3

f'nnmtadagur 6. .aóvembcr 1047
Þ JÓÐVILJINN
3
Jénas Árnason:
Heyrt og séð
Matvælasendingar til Mið-Evrópu
Niðrá bryggju meðhisiumstrákunum
Ef fullorðinn maður, sem hef
ur alizt upp við sjó, skyldi hafa
löngim til að verða stundarkorn
drengur 1 annað sinn, þá ætti
hann að labba niður á bryggju
í samsk. veðri og var hér í Rvík
einn miðvikud. fyrir nokkru og
henda út færi með hinum strák-
unum. Eg tala af reynslu. Þann
miðvikudag varð trébryggjan
neðan við Verbúðirnar vettvang
ur minnar yngingar. Ao vísu
var það tímabundin ynging, en
engu að síður mikils virði.
Eg gekk þarna fram á bryggj
una í glampandi sól, beitti lifur
á lítinn öngul, renndi fyrir ufsa
og var á svipstundu kominn dá-
samlega mörg ár aftur í tímann.
Eg efast um, að hinir strákarn-
ir, sem stóðu þarna á bryggj-.
unni, hafi þessa stundina átt
meira en ég af hinni áhyggju-
lausu gleði innanfermingarár-
anna. Eg var að minnsta kosti
hæstánægður með minn skerf.
Freknóttur snoðliaus
með plástur á enni.
Það skal strax viðurkennt,
að umræddir strákar, — jafn-
aldrar mínir þessa stundina,
svona 10—14 ára, — slógu mig
allir út í þeirri kúnst, sem heitir
að hala fisk. Að vísu dró ég einn
vænan ufsa, — en það var
ekkert á móti þeim mokafla,
sem þeir fengu. Sumir þeirra
fengu jafnvel fimm á sama tíma
og ég fékk minn eina. En þetta
gerði ekkert til. Maður stóð
þarna og hélt í segJgarnsspotta,
sem hafði sett mann í truflana-
laust samband við iiðnar
ánægjustundir. Maður hafði
fengið á öngulinn veiðigleði þess
hins íslenzka stráks, sem elzt
upp við sjó, — og það var nóg.
Meiri afla kærði maður sig ekki
um. s
Þegar maður Itjit fram af
bryggjunni og lrorfði á andlit
sitt ,þar sem það speglaðist í
sjónum, sá maður ekid betur en
að þetta væri freknóttur snoð-
haus; — og á enninu var plást-
ur, sem góð kona hafði sett yf-
ir sár. En það sár kom, þegar
maður steyptist beint á hausinn
fram af skúr í gær. Það var svo
mikill ákafinn í indíánahasarn-
um vestur í bæ.
Nízkipúkar með krydd-
síld í sinni dós.
Allt í einu voru komnir nýir
strákar á bryggjuna. Þeir voru
þrir saman, höfðu með sér síld
í dós og byrjuðu að beita. Eg
sneri mér að þeirn og spurði,
livort þeir vildu ekki gefa mér
á einn öngul. Þeir sögðu nei. Eg
vakti athygli á því, að-í dós
þeirra var mikið af síld, miklu
meira áf síld en þeir mundu
þurfa til beitu í einum róðri.
Jafnframt vitnaði ég til þeirrar
kennisetningar, sem flestir okk
ar strákanna á þessum aldri liöf
um í heiðri hvað snertir lifsbar-
áttmia, að ef einn okkar á mikla
beitu, þá er hann leioindaskarf-
ur, ef hann gefur ekki þeim, sem
beitulausir standa á bryggjunni
hjá honum. Eg sagði, að þeir
væru ekki ofgóðir til að gefa
mér síld á einn öngul. Þeir
spurðu, hvað ég væri að derra
mig. Eg gæti sjálfur komið með
mína eigin síld á minn öngul.
Félagi minn einn, sem hafði
leyft mér að ganga í lifrarbirgð
ir sínar og beita þeim eftir vild,
lét í ljós þá skoðun, að réttast
væri að henda þessum nízkipúk-
um í sjóinn, — öllum með tölu.
Þjóðfélagsátökin ná alla leið
fram á bryggjusporðinn, þar
sem við strákamir stöndum og
nttum ao vcra að •agn i:f..n i
'átt cg snndvndl
Cg tc’: nú ;*vr nð nj'din
þeirra þremenninganna var
kryddsíld. Hér áður þótti það
gott, ef náðist í óverkaða síld
til beitu, — og enginn kippti sér
upp það, þótt hún væri kannski
kasúldin. Einhver mundi án efa
benda á kryddsildardós þre-
menninganna og segja: „Tím-
anna tákn“.
Stórútgerðin fer af stað.
Þremenningarnir stilltu sér á
bryggjusporðinn og stóðu þar
þétt saman með sína síldardós.
Það var einhver stórútgerðar-
bragur á þcim.
Brátt kom í ljós, að ufsinn er
hégómaskepna. Hann var gráð-
ugur í kryddsíldina en leit ekki
við lifrinni, Þremenningarnir
höluðu stíft og söfnuðu miklum
afla. Smáútgerð okkar hinna
var i molum. Okkar beita var
aðeins lifur. Stórútgerðin hafði
kryddsíld.
Félagi minn og lifrargjafi
fékk marhnút. Hann gaf honum
líf, eri gleymdi að skjn-pa uppí
hann. Þar með var útséð um að
hann fengi meiri nýtan afla
þennan dag. Strákur, sem dreg-
ur ,,marsa“ og gefur honum líf,
en gleymir að skyrpa upp í
hann, hefur tapað allri hylli
þeirra máttarvalda, sem ráða
því, hvort alminlegir fiskar bíta
á eða ekki. Sú var að minnsta
kosti trúin hér áður, og engum
datt í hug að efast um óskeikul-
leika hennar.
Dregur til mikilla.
tíðinda.
Það var kominn urgur í smá
útgerðarmennina, og virt.ist
draga til mikilla tíðinda í þjóð
félagsátökunum þarna á
bryggjusporðinum. Því stórút-
gerðin hélt fast í sína krydd-
síld og þvertók fyrir það enn
sem áður, að miðla af henni á
einn einasta öngul.
Skyndiiega var hnippt í mig,
þar scm cg stóð, haídandi í fær-
ið, og dimm rödd spurði: „Áttu
frí í vinnunni í dag eða hvað?“
Þarna'var kominn einn kunn-
lagi minn úr hversdagslífinu.
Orðið „vinna“ rrtinnti mig á, að
ég var hreint ekki innan við
fermingu cins og hinir strákarn
ir. Það var bláköld staðreynd
að ég var orðinn of seinn í vinn
una.
Eg kvaddi minn ágæta félaga,
lifrargjafa og stundarkorns-
jafnaldra og hélt upp í bæinn.
Framundan var vinna hinna
fullorðnu. En ég var í góðu
skapi, því ég hafði gert þá upp-
götvun, að það er hægt að
skreppa í skemmtiferðir aftur í
tímann, bara ef maður kemst
upp á lagið með það.
Hlutverk Sósíalistaflokksins
.... Eftir því sem ég fæ skil
ið viðhorf og málefni, þá er
það þýðingarmeira nú en
nokkru sinni áður, að Sósíalista
flokkurinn geti rækt hlutverk
sitt. Flokkurinn verður nú að
berjast á mörgum vígstöðvum
í einu. Hann verður að gegna
forustuhlutverki fyrir verka-
lýðshreyfinguna, sem á nú í
opinni styrjöld við ríkisstjórn,
sem hefur það eitt markmið á
innlendum vettvangi að gera
verkalýðinn auðstéttinni undir-
gefinn. Flokkurinn verður að
vera því vaxinn, að efla lífstrú
þjóðarinnar og bjartsýni, svo
að hún verði yfirsterkari for-
heimskun þeirrar svartnættis-
fylkingar, sem.nú málar djöf-
ulinn á veggina, hvar sem aug-
að lítur, uppdubbaðan með
horn og klaufir. Flokkurinn
verður einnig að benda fram á
veginn til' nýrra þjóðlífshátta.
Og enn verður flokkurkin að
vpra sífelt á varðbergi urn frelsi
r sveifinnl
og sjálfstæði landsins, varð-
veita það, sem við nú höfum,
og ná aftur því, sem svikið var
af þjóðinni með lævísi og véla-
brögðum.
„Það þarf að slá niður
kauþgetu almennings“
.... Vonbrigðin um síldar-
vertíðina hafa slegið ugg í
brjóst ýmisra. Einstaklingar
hafa tapað og misst við það dug
og getu til að halda áfram. Og
ég er hræddur um, að þetta
dauðans vol fjárhagsráðs og
allra hinna, sem vinna úr þeirri
riámu, dragi svo úr sjálfsbjarg-
arviðleitni margra, að þeir vilji
helzt leggja árar í bát og láta
bara reka. Þetta allt þýðir at-
vinnu- og athafnaleysi. En er
það ekki draumur þeirra, sem
gala (sbr. galdur) ? ,,Það þarf
að slá niður lcaupgetu almenn-
irigs“, sagði Magnús- Jónsson
einu sinni í stjórnmálaræðu. —
Það er ekki verið að fást um
það, hvernig ríkissjóður fær
Frammhald af. 8. síðu
aðrar þjóðir hafa látið í veðri
vaka.
— en umboðsmenn RKÍ
eiga í höggi við innbrots-
þjó.fa og ræningjaflokka.
Mjög mikil vandkvæði hafa
verið á flutningi þessara send-
inga á meginlandinu. Má geta.
þess, að eitt sinn réðst ræn-
ingjaflokkur á slíka birgðalest
skammt frá Berlín og rauf gat
á einn lestarvagninn með log-
suðutækjum, en er varðlið kom
á staðinn flýði hópurinn til skóg
ar.
Böggfarnir eru sendir beint
héðan til Hamborgar, en í Ham-
borg og Liibeck eru Rauða kross
deildir, sem sjá um dreifingu
þeirra. Er Árni Siemsen kaup-
maður, umboðsmaður RKÍ í
Liibeck, en fröken Fischcr í
Iiamborg. Annast þau dreifing-
una með lijálp íslandsvina og
flutningafyrirtækja. Til marks
um örðugleikana, sem þau eiga
í stríði við er það, að tvisvar
hafa verið gerð innbrot í böggla
geymslu Áma Siemsen. Hann
hefur nú fengið lögregluvcrnd
og sett upp þjófabjöllur í hús-
inu, en um tíma varð hann að
geyma pakkana. í svefnherbergi
sínu.
Innihald gjafapakkanna.
Eins og fyrr segir, voru send
ingar þessar stöðvaðar í bili
vegna skömmtmiarkerfisins, en
því banni er nú aflétt livað
innlendar matvörur snertir og
einnig rúsínur, te og sígarettur.
Er leyfiiegt að senda matvæla-
pakka með tvenns konar inni-
haldi, og er það sem hér segir:
Afgreiðsluseðill nr. 4: 1 kg.
kryddsíldarflök, 2 kg. hrogn, 0,9
kg. Reykt síld í olíu (3 dósir),
0,4 kg. lýsi, 1 kg. nautalcjöts-
sínar tekjur, þegar búið er að
slá niður atvinnu- og kaupgetu
aimennings. Og hvað verður þá
um almannatryggingarnar okk
ar, meðal annars ?
Dimmt á himni stjórnmálanna
.... Mér finnst fremur
dimmt yfir á himni stjórnmála-
anna. Á ég þar við, að hinn
skefjalausi svartsýnisáróður
hefur gengið töluvert í fólkið.
En það viðhorf, sem ég tel mest
áberandi hér, er kvíði fyrir því,
að stjórnarvöldin muni stöðva
framkvæmdir þær, sem fyrir
dyrum standa og eru þess eðl-
is, að segja má að fólk setji á
þær alla sína von. því að sann-
leikurinn er sá um margt sveita
fóik, og þá helzt þá einstak-
linga, sem liafa yfirsýn, að það
er vonin um bætt lífsskityrði og
aukna menningarmöguleilca í
sveitinni, sem hefur gert því
fært að þreyja þorrann og
■vgóuna. Annars væri það farið
þangað sem það veilftað betra
er að vera. I svipirin er hér um
að ræða þrjú höfuðatriði. í
fyrsta lagi, að haldið verði á-
frarn með veginn af fyllsta
búðingur, 2 kg. tólg, 2,2 kg.
mjólkurostur, 0,5 kg. rúsínur.
2 pk. sígarettuf.
Afgreiðsluseðill nr. 5: 2 ds.
þorskur ,2 ds. þunnildi í tómat.
1 ds. síld í olíu, 1 ds. síld í tó-
mat, 2 ds. síldarbollur, 1 ds.
Kippers (reykt síid), 0,5 kg. te.
Rauði krossinn hefur athugað
möguleika á sendingu fieiri
vara, t. d. saltsíldar og salt-
fisks, en þær tilraunir liafa
hingað tii strandað á útvegun
hentugra umbúða. Er það leitt,
því þær' sendirigar gætu vafa-
laust einhverju orkað um
aukin kynni af framleiðsluvör-
um okkar erlendis.
Dragið ekki að gera
pantanir.
Þó að ekki sé vitað um neina
skipsferð héðan til Hamborgar
fyrir áramót, vill Rauði kross-
inn ráðleggja fólki, sem ætlar
að koma sendingum til Mið-Ev-
rópu fyrir þann tíma, að draga
ekki að gera pantanir, því venju
lega er ekki vitað um slíkar
ferðir nema með mjög stuttum
fyrirvara.
Mánaðarlegar sendingar
til Islendinga hafnar
aftur.
Auk þeirra sendinga, sem hér
hefur verið getið, hefur RKÍ
annazt mánaðariegar matar-
sendingar til allmargra Islend-
inga í Mið-Evrópu á þessu ári.
Hefur Rauði kross Danmerkur
annazt þær framkvæmdir, en
RKÍ greitt fyrir með fé, er safn
aðist hér á Irindi, ekki alls fyr-
ir löngu, tii hjálpar bágstöddu
fólki á meginlandiuu. Þau mat-
væli eru lceypt í Danmörku. Þær
sendingar stöðvuðust þó í vor.
en hófust aftur í septembermán-
uði.
krafti. í öðru lagi er það skól-
inn, sem nú er að nást eining
um, og í þriðja lagi, að jarð-
yrlcjuvélar fáist keyptar, svo
að uftnið verði á forneskju fá-
tæktar og strits. En það er satt
að segja ekki of milcil bjartsýni
um þetta. Það er eins og í kvíð-
anum komi fram heiibrigt
brjóstvit almennings, sem finn
ur, að núverandi stjórnarvöld-
um er annað hugleiknara en
að fá fóiki í hendur vopn í bar-
áttunni við fátækt og frum-
stæði.
Þegar folaldið syndjr
.... Sumu sveitafólki hættir
til að vera tómiátt um stjórn-
málin, og nú þegar Framsókn
og íhald haida um sama stjórn-
völinn, finnst hvorum tveggja
fylgismönnum nokkurt ör-
yggi fyrir sig. En það er til
gamalt máltæki, sem segir, að
d.júpt sé á kaplinum, þegar foi-
aldið syndir. Og það munum við
sveitamennirnir sanna, að ef til
þess kæmi, að stjórninni takist
að ieiða fátækt yfir verkalýð-
inn, þá fer bændafólkið elcki
varhluta, — sú vai’ð reyndin á
árunum eftir' 1930.