Þjóðviljinn - 28.11.1947, Blaðsíða 4

4
Þ JÖÐVILJINN
Föstudagur 28. nóv. 1947
þlÓÐVIUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason
Ritstjórn, afgrelðsla, auglýsingar, prentsmiðja Slcólavörðu-
stíg 19. — Sími 7500 (þrjár línur)
Áskriftarverð: kr. 8.00 á mánuði — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviijans h. f.
Sósíallstaflokkurlnn, Þórsgötu 1 — Sími 7510 (þrjár línur)
«■_______________________________________________/
Auðskilið réttlætismál
Frá upjjhafi hefur það verið eitt helzta baráttumál
alþýðusamtakanna að afnema nefskatt en láta hið opin-
bera afla tekna sinna í samræmi við efni og ástæður skatt-
þegnanna. Þetta er auðskilið réttlætismál. Nefskattar, svo
sem tollar á lífsnauðsynjum, hvíla af langtum meiri þunga
á þeim fátæka en auðmanninum og þyngst á snauðum,
barnmörgum fjölskyldum. Það er að sjálfsögðu ekkert
réttlæti að Jón Jónsson eyrarvinnumaður borgi meiri tolla
en t. d. Jóhann Þ. Jósefsson útgerðarheildsali. Um þetta.
atriði hefur verið háð þrotlaust stríð. Auðstéttin vill hafa
skattana sem lægsta og tollana sem hæsta, þannig losnar
hún sjálf við réttmætan hluta af byrðunum.
Afnám tolla á nauðsynjum var löngmn mesta áróðurs-
mál Alþýðuflokksins. Á hverju flokksþingi voru samþykkt-
ar ályktanir um það efni, á Alþingi voru bomar fram slik-
ar tillögur, í Alþýðublaðinu var stundaður öflugur áróður
fyrii þessari kröfu. En nú hefur Alþýðuflokkurinn gleymt
þessu forna baráttumáli, eins og öllum sínum upphaflegu
hugsjónum. „Fyrsta stjómin sem Alþýðuflokkurinn hefur
myndað“ Jét það verða sitt fyrsta verk að afla ríkissjóði
tekna með tollum á nauðsynjum, með nefsköttum þeim, sem
Alþýðuflokkurinn hafði eitt sinn barizt gegn ár eftir ár.
Sú stjórn sem Alþýðuflokkurinn hafði forustu fyrir tók
upp tollheimtu auðstéttarinnar, að taka jafnt af þeim
snauða og milljónaranum og mest af þeim sem bágastar
hafa aðstæðurnar í þjóðfélaginu. Eins og öllum er í fersku
minni tókst alþýðusamtökunum þó að hrinda þessari árás
að nokkru og knýja fram kjarabætur til að vega gegn
þessum rangláta nefskatti.
★
En þetta mikla baráttumál um tollana er einfaldara og
auðskiljanlegra nú, en nokkru sinni fyrr. Það er sem sé
orðið tvíeggjað vopn fyrir ríkissjóð að beita tollheimtu.
Hver einstakur tollur hækkar vísitöluna og þar með öll út-
gjöld ríkissjóðs, launagreiðslur og annað slíkt. Það sem
yfirvöldin hirða með annarri hendinni verða þau að miklu
leyti að afhenda með hinni, en lítið eitt verður eftir í sjóðn-
um. Árið 1943 var það t. d. reiknað út að niðurfelling tolla
á brýnustu nauðsynjum myndi lækka tekjur ríkissjóðs um
ca. 8,5 milljónir — brúttó. Hins vegar myndu útgjöldin
lækka um ca. 4 milljónir af þeirri ástæðu einni, svo að hin
raunverulega tekjurýrnun hefði aðeins orðið um 4,5 millj.
Allar líkur eru á að útkoman yrði enn stórum hagstæðari
nú, þar sem grunnkaup hefur hækkað verulega síðan 1943
og starfsemi ríkisins er öll stórum víðtækari nú en þá, og
útgjöldin meiri.
Það er sannarlega hrein fásinna að ríkissjóður skuli
hækka vísitöluna um allt að því 30 stig með tollum á neyzlu-
vörum til þess að fá mjög óverulegan hagnað á sama tíma
og því er haldið fram að verðbólgan sé að sliga atvinnu-
vegina. Það er sama hvernig á það mál er litið. Ríkissjóður
greiðir t. d. niður rúm 50 vísitölustig. í»að má segja að
hann sé þar að greiða niður þá vísitöiuhækkun sem toli-
lieimta hans sjálfs veldur! Sé málið íhugað frá því sjónar-
miði, kemur í ljós, að rikissjóður hefur verulegt tap af
tollheimtunni; hann verður ekki aðeins að endurgreiða
tollatekjurnar til að „halda dýrtíðinni niðri“, heldur halda
uppi skrifstofubáknum, umstangi og vési kringum niður-
greiðslurnar!
Hinni gömlu réttlætiskröfu alþýðusamtakanna um
afnám tolla á lífsnauðsynjum hefur nú bætzt sú veigamikla
röksemd að tollheirnta er orðin rnjög óhagstæð tekjuöflun
fyrir ríkissjóð. Og sú röksemd ætti einnig að vera skiljan-
leg fulltrúum auðstéttarinnar á þingi. Þao ætti því að vera
torvelt fyrir Alþingi að vísa á bug tillögu sósialista um
þetta efni, en hún er sem kunnugt er liður í því mikla frum-
•>?arpi sem lagt var fram um síðustu helgi.
BÆJARPOSTIRINN
SSiiiifíiálSáiii®
Burt með hernáms-
minjarnar!
Reykvíkingur skrifar:
„Það ætlar að ganga seint að
afmá merki stríðs og hernáms
af höfuðstaðnum. Ekki sízt
vegna þess að íhaldsbæjarstjórn
in í Reykjavík fann upp á því
snjallræði að ,,leysa“ húsnæðis-
vandamálin með því að hrúga
fólki í þessa kumbalda frá
stríðsárunum sem kallaðir eru
braggar. Of .lengi, eða meðan
það fremst þorði fylgdi bæjar-
stjórnaríhaldið þeirri kenningu
Bjarna Benediktssonar að hús-
næðismál bæjarbúa væru bæj-
arstjórninni óviðkomandi, og
minnsta kosti átta íhaldslúkur
voru alltaf reiðubúnar að fella
tillögur sósíalista í bæjarstjórn
um skipulagðar árlegar íbúða-
byggingar af bæjarins liálfu.
Fjöldi bæjarbúa sýpur nú af
þessu seyðið, býr í hinum ömur
legu braggahverfum, og marg-
ir hafa leiðst til þess að verja
þúsundum króna í þá tilraun
að gera braggaófétin sem lík-
asta mannabústöðum, en með
misjöfnum árangri. Af þessu
leiðir að braggarnir eru lík-
leair til að verða alllanelífir í
landinu og er leitt til þess að
vita.
Braggarnir brugðu
sér út á land
„Verst þykir mér þó að hitta
bannsetta braggana úti um
land, upp til sveita og í sjávar-
þorpum, sem aldrei höfðu neitt
af her að segja, og vandséð
hver ending verður í bragga-
skröttunum þó menn hafi freist
azt til að setja þá upp sem
hlöður, geymsluhús og jafnvel
samkomuhús. Að vísu er ekki á-
stæða til að amast við þessu
byggingarlagi, en fyrir flesta
landsmenn er það svo hugtengt
við hersetuna að þeim er raun
að sjá landið útbíað af þessum
hernámsleifum.
★
Landhreinsun á há-
skólalóðinni
„Eitthvað virðist líka ganga
seint að koma fyrir kattarnef
þeim bröggum, sem ákveðið hef
ur verið að rífa. Það er ekki
langt síðan rifnir voru bragg-
arnir á liáskólalóðinni, ótútleg-
ar, kolryðgaðar „hálftunnur"
sem ekki hafa verið neinum •* i 1
gagns langa stund. Var sannar-
lega þrifnaður að því að jafna
þá við jörðu, svo illa sómdu
þeir sér í námunda við nýja
leikfimihúsið og háskólann.
Svo mun víðar vera.“
★
Ræktarleysi við menn
og bækur
,,S“ skrifar:
„Fyrir tveimur árum fann ég á
fornsölu tvær ágætar bækur, á
erlendu máli, og þóttist sjá á á-
ritun að þær væru úr bóka-
safni Benedikts Jónssonar crá
Auðum. Eg keypti þær, bók-
anna vegna, og flaug í hug hve
leiðinlegt væri að slík bókasötn
einstaklinga, sem til hafa orðið
fyrir alúðarumhyggju og fórn-
ir, skyldu látin dreifast fyrir
vindum. Mörg slik einkabóka-
söfn eru stórmerkar heimildir
um hugsunarhátt, áhugamál og
menntun eigandans. Mér flaug
þetta aftur í hug nú nýlega er
ég sá hér í bókaverzlun að ver-
ið er að dreifa bókum Berg-
sveins Matthíassonar Long, sem
flestir íslendingar í Winnepeg
og margir rosknir Austfirðing-
ar þekkja. Þama var m. a.
vandlega bundin íslendinga-
sagnaútgáfa Sigurðar Kristjáns
sonar, ómetanleg eign í bóka-
skáp Vestur-íslendingsins, sem
flytur fullorðinn að heiman , á-
rituð nafni eiganda og númeri
úr bókasafni hans, sem þannig
tvístrast. Ef til vill ekki dýr-
mætt bókasafn á peningavísu,
en hversu dýrmætt gáfaða ís-
lenzka smiðnum í Winnepeg."
Hver hefur rekstr
arafkoman verið á
einkafyrirtæki
garðyrkjustjór-
ans?
I I reikningum Reykjavíkur-
í bæjar fyrir árið 1946 liggur
i m. a. fyrir rekstrarafkoma garð
! yrkjustöðvarinnar í Reykjahlíð
í er Reykjavíkurbær byrjaði að
reka 15 maí það ár. Fyrir 7y2
mánuð sem bærinn hefur rekið I
stöðina af því ári (þ. e. sumar-
mánuðina, sem að öðru jöfnu
eru taldir tekjuhæstu mánuðir
annarra garðyrkjustöðva) er
rekstrarhallinn talinn rúmar
{ 72 þús. þó ýmsar birgðir um !
{ áramótin virðist ríflega reiknað
ar. Þetta er að sjálfsögðu eina !
í garðyrkjustöðin, sem rekin er-|
! með rekstrarhalla á árinu. Enda ;
hefur garðyrkjan verið talin |
mjög arðbær atvinnugrein á í
undanförnum árum og þó einlc- i
um blómaræktin, en þau eru {
nær eingöngu framleidd í garð- j
yrkjustöðinni í Reykjahlíð.
1. DESEMBER og Morgunblaðið
Það hefur komið ónotalega
við Morgunblaðið, að Þjóðvilj-
inn skyldi skýra frá því sér-
staklega, að stúdentar hefðu
ákveðið að gera 1. des. að
baráttudegi gegn herstöðvar-
samningnum. Ritstjórar Morg-
unblaðsins vildu reyna hnekkja
þessum ummælum Þjóðviljans
og kölluðu á sinn fund for-
mann Stúdentaráðs til að vitna
í málinu. Þeir hafa það eftir
formanninum og birta það á
áberandi stað í blaði sínu í
fyi’radag, að aldrei hafi verið
minnzt á flugvallarsamninginn
i Stúdentaráði því, sem nú sit-
ur.
Eg vil leyfa mér að draga í
efa, að þétta sér rétt haft eftir,
af því að ég hef enga ástæðu
til að ætla að núverandi for-
maður Stúdentaráðs sé að snúa
sannleikanum við til þéss eins
ao þjóna agentunum við Morg-
unblaðið.
Einum fundi núverandi Stúd
entaráðs hefur verið útvarpað.
Hann var settur af formanni
ráðsins sjálfum, sá sami for-
maður tilkynnti líka Jón Hjalta
son stud. jur. ræðumann og
Jón Hjaltason talaði um flug-
vallarsamninginn og baráttu
stúdenta gegn honum. Þetta
hlustaði ég á með mínum eigin
eyrum. Á þetta hlustaði þjóðin
líka. Það er því vita tilgangs-
laust fyrir Morgunblaðsrit-
| stjórana (eða formann Stúd-
entaráðs, ef rétt er haft eftir)
að birta yfii-lýsingu um það, að
aldrei hafi verið minnzt á flug-
vallarsamninginn i Stúdenta-
ráði. Slíkt voru hrein ósannindi.
Hitt mun satt, að ræða
Jóns Hjaltasonar, stud. jur., er
liann lýsti stefnu Stúdentaráðs
! í flugvallarmálinu, hefur ekki
j verið mótmælt í Stúdentaráði
; af þeim mönnum, sem Morgun-
' blaðið þykist eiga þar. Er því
yfirlýsing Jóns -yfiriýsing Stúd
entaráðs.
Ofan á það bætist, að alrnenn
ur stúdentafundur, sem er
æðra vald í málefnum stúdenta
en Stúdentaráð, hefur einróma
lýst yfir þeirri stefnu stúdenta
Þessi rekstrarafkoma er því
furðulegri þegar þess er gætt
að framkvæmdarstjóri þessa
j fyrirtækis, byrjaði sarntímis og
bærinn að reka sína eigin garð-
yrkjustöð í næsta nágrenni við
garðyrkjustöðina í Reykjahlíð,
sem hann var ráðinn til að
veita forstöðu.
Mér er ókunnugt um rekstrar
afkomu þessa einkafyrirtækis
j garðyrkjustjórans í Reykjahlíð,
en að sjálfsögðu mun hún vera
mun betri, og væri fróðlegt að
fá hana birta til samanburðar. •
Eins væri fróðlegt að vita hve
j margir framkvæmdastjórar bæj
| arfyrirtækjanna fá að reka
samskonar einkafyrirtæki og
þeir stjórna fyrir bæinn.
S.E.
að berjast fyrir því að flugvall-
arsamningnum verði sagt upp
strax og uppsagnarákvæði hans
leyfa. Þetta er stefna stúdenta.
— Ekkert stúdentaráð getur
breytt þe'ssari stefnu upp á
eigin spýtur. Það er aðeins á
valdi almennra stúdentafunda.
Lagastúdent, sem hlust-
ar stundum á útcarp.