Þjóðviljinn - 02.03.1948, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 2. marz 1948.
ÞJÖÐVILJINN
II.
Hugsum okkur að ferðamað-
ur hafi skömmu fyrir síðustu
styrjöld átt því láni að fagna
að nálgast hinar fögru strend-
ur Grikklands frá Miðjarðar-
hafi. Hann hefði þá vart komizt
hjá því að rekast strax á hin
erlendu áhrif. I fyrsta lagi hefði
KAI MOLTKE:
HVERJIR EIGA
GRIKKLAND?
tæka rafmagnshring er auk
það verið óvenjuleg tilviljun, ef | Hambros banka í Lundúnum hið
hann hefði ekki komið til lands mikla brezka fyrirtæki „The

ins á einum hinna fjölmörgu
brezku, bandarísku eða frönsku
gufuskipa, sem héldu uppi sam-
göngum við umheiminn. Þegar
er hann fór um tollinn hefði
hann getað minnzt þess, að
gríska þjóðin hefur svo sannar
lega ekki af honum neina pen-
inga í því tilfelli. í öllum helztu
hafnarborgum Grikklands hafa
tolltekjurnar fyrir löngu verið
lagðar fram að veði sem trygg-
ing fyrir hinum erlendu lánum,
og það er hin erlenda f jármála-
nefnd sem hefur yfirumráð
þeirra.
Sama máli gegnir ef hinn lán-
sami ferðamaður vill senda
skeyti til fjölskyldu sinnar um
komu sína til Grikklands. Ekki
græða Grikkirnir heldur mikið á
því, því síðan 1926 hefur stórt
brezkt félag, „Eastern Tele-
graph Co.“ haft 50 ára einka-
leyfi sem hefur í för með sér
einokun á öllu símasambandi
við önnur lönd, hvort sem það
fer um strengi félagsins eða á
þráðlausan hátt.
Eða við skulum hugsa okkur
að ferðalangurinn fari inn á
næstu símstöð til að hringja til
gistihúss síns. Enn er það erlent
félag sem hann skiptir við, því
1926 fékk belgíska félagið
„New Ahtwerp Telephon and
Electrical Work Co.“ sem tveir
belgískir stórbankar standa að
einnig 50 ára einokun á gríska
símakerfinu, er félagið tók að
sér að stækka og færa í nýtízk-
ara horf. Á þessu sviði er það
ekki heldur neitt smáfé sem
árlega rennur í vasa hinna er-
lendu einkaleyfishafa.
Fari Grikklands-ferðalangur-
inn síðan inn í rafmagnslestina
sem liggur úr hafnarborginni
Pireus til Aþenu, eða inn í einn
af sporvögnum liöfuðborgarinn-
ar, getur hann enn verið ör-
uggur um, að einnig það smá-
ferðalag verði til hagnaðar fyr-
ir hina „vestrænu menningu.“
Þessi mikilvægu fbitningatæki
hafa nefnilega síðan í október
1925 verið í höndum brezka fé-
lagsins „The Hellenic Electric
Kailways Co.“ sem er útibú
Hambros banka í Lundúnum og
hefur hlutafé sem nemur 400.
000 sterlingspundum. Það var
einn helzti Grikkinn í þessu
brezka félagi Mr. Varvaressos
sem Bretar gerðu um tíma eftir
Power and Traction Finance Co.
Ldt.“ og grískt auðfélag sem
því er tengt.'Auk samgöngufé-
lagsins ræður auðhringurinn yf-
ir útibúinu „The Hellenic Elec-
tricity Co.“, sem hefur einka-
leyfi á öllum aflstöðvum til raf-
magnsframleiðslu í Aþenu og
umhverfi hennar, ásamt öðru
félagi sem hefur einkaleyfi á gas
framleiðslu og sér um rafmagn
til Ijósa í höfuðborginni og raf-
orku til allra helztu fyrirtækja
borgarinnar. Þetta einkaleyfi er
til 60 ára.
hafa verið raktar sýna hvernig
ástandið var i Grikklandi fyrir
styrjöldina. Ef til vill hafa síð
an orðið einhver eigendaskipti
að fjármagni sem drottnar yfir
hinum ýmsu fyrirtækjum. Ýmis
legt hefur einnig eflaust eyði-
lagzt og orðið að engu í hörm-
ungum stríðsins. En eitt er fu!l-
víst: Grikkir hafa að minnsta
kosti ekki sjálfir eignazt meira
af hinum glæsilegu fyrirtækjum
lands síns. En ef til vill er sem
stendur fremur reiknað í dollur
um, þar sem áður var reiknað í
frönkum og sterlingspundum!
Fyrir stríð voru flugsamgöng
ur Grikklands þannig einkum í
marmari. Svo að segja all-
ar marmaranámur Grikklands
eru hins vegar í höndum hins
mikla brezka félags „The Greci-
an Marble Coinpany“ sem hefur j
aðalaðsetur í Lundúnum.
Á sama liátt er i Grikklandi vegar hafa grískii- bændur feng
lagt fram lánsfé og hlutafé.
Einkum tóbaks- teppa- og sem-
entsiðnaðurinn hafa að mestu
leyti byggzt á frönsku og
brezku fjármagni.
í sambandi við landbúnaðinn
er í Grikklandi mikil fram-
leiðsla af tóbaki, víni, kúrenn-
um og baðmolíu, og útflutning-
ur þeirra gæti fært landinu
veruleg auðæfi. En erlend verzl
unarfélög hafa einnig komizt í
einskonar einokunaraðstöðu í
útflutningsverzluninni og haft
af því mikinn gróða, en hins
Brezkur ferðamaður sem
minnist hótelvistar í Grikklandi
getur með ánægju hælt sér af
því að jafnvel „dinnerinn" hafi
verið steiktur >Tir brezku gasi
og að hann hafi einnig lagt
fram sinn skerf til veldis og
auðlegðar heimsveldisins i hvert
sinn sem hann kveikti á raf-
magnsljósi í hótelherbergi sínu
í Aþenu.
Látum hinn ímyndaða Grikk
lands-fei’ðalang síðan ljúka erf-
iði dagsins með baði sér til
hressingar. Vatnið hlýtur þó í
þremlinum að vera grískt ? Bæði
já og nei. Vatnskerfi Aþenu var
þegar fyrir strið að miklu leyti
einnig bandarískt f j'rirtæki. Ár-
ið 1926 jók gríska stjórnin enn
veðsetningu landsins með því
að veita stóru bandarísku fé-
lagi „The Ulen Company" einka
leyfi til endurbyggingar og
stækkunar á vatnskerfi höfuð-
borgarinnar, og 30. ágúst sama
ár hófust mjög víðtækar fram-
kvæmdir. Tvö lítil fljót, Chara-
dros og Varnavas, voru stífluð
með 285 metra langri stíflu (54
metra hárri) og þannig myndað
ist 5 km. langt vatn, sem átti

styrjöldina að fjármálaeinræð-1 að geyma 41 millj. rúmmetra af
isherra Grikklands — af mjög vatni. Þaðan var vatnið leitt í
svo li^ignýtum ástæðum. 13,5 km. löngum göngum til
Hins vegar bætir það nokkuð dælistöðvarinnar í Chelidonou
úr skák að rafmagnssamgöng- og áfram inn í Aþenu. Það var
urnar í Aþenu og umhverfi mjög fullkomið og nýtízkt vatns
hennar eru aðeins lítill hluti af
langtum víðtækari brezkum auð
kerfi sem gríska höfuðborgin
öðlaðist, en bandarísku auð-
liring, sem einnig lætur til sím mennirnir tryggðu sér einnig
taka á öðrum sviðum í f jármála
lífi landsins. Bak við hinn víð-
mjög glæsilegar tekjur.
Þær staðreyndir sem hér
höndum franskra og ítalskra fé
laga. I maí 1926 hóf ítalska fé-
lagið „Aero Espresso Italiana"
samgöngur á leiðinni Brindisi-
Grikkland-Konstantinópel, og
stóra franska félagið „Sociéte
Francaise des Messageries
Transaériennes" hafði komið
vélum sínum í fastar ferðir frá
Frakklandi, um Grikkland og til
Sýríu. Nú eru flugsamgöngurn-
ar yfir Grikklandi eingöngu í
höndum Breta og Bandaríkja-
manna.
★
Grikkland er veðsett og skuld
um vafið land, og það er þraut-
pínt land, þar sem f járhagsþró-
un þess hefur áratugum saman
verið drepin í dróma. duglausr
ar grískrar og erlendrar stjórn-
ar. En þrátt fyrir allt hefur
landið að geyma mikil auðæfi
meinið er aðeins það að hinar
erlendu leppstjórnir Grikklands
hafa einnig ár frá ári fargað í
braski sínu flestum þessara nátt
úruauðæfa í hendur erlendu
fjármagni, oft við hinum hlægi-
legustu skilmálum.
Heimskunnur er hinn
vandaði hvíti og litaði
verulegt magn af svo dýrmæt-
um málmi sem nikkel. En
gríska þjóðin ræður ekki heldur
yfir þeim auðæfum. Árið 1925
gerði gríska stjómin samning
við brezka auðhringinn „The
Middle East Development Cor-
poration“ og samlcvæmt honum
fengu Bretar umráð yfir nikkel
námunum, í Locris og Boötíu,
og félagið tók að sér að leggja
fram fjármagn að upphæð
200.000 pund. Verðið fyrir þessi
auðæfi var það, að Bretar ættu
eftir sex ára skeið að greiða
grísku stjórninni 2000 pund á
ári, og eftir 11 ár í viðbót svo
mikið sem 3000 pund á árí.
Grikkland hefur allmikla
saltíramleiðslu. En einnig þar
er ástandið slíkt, að einkaleyfi
hefur fyrir löngu verið aflient
erlendu fjármálanefndinni sem
trygging, og hún notar tekjurn
ar sem greiðslu og afborganir
af hinum gömlu og vafasömu
lánum Grikklands.
í Laurium á attíska skagan-
um fyrir sunnan Aþenu fannst
á sínum tíma allmikið magn af
blýi og silfri. Þessi auðævi féllu
þegar í liendur stóru frönsku
fyrirtæki sem var útibú
„Banque d’Athenes". Blýfram-
leiðslan var orðin 14.889 tonn-
metrar árið 1938. Franska
námufélagið í Lauríum „Société
Francaise des Mines" hefur
einnig í sínum höndum þar í
bæ eina af stærstu vélaverk-
smiðjum Grikklands og fyrir-
tæki til framleiðslu á sprengi-
efni.
Lengi vel höfðu hinar miklu
smergilsnámur á eynni Naxos
mikla þýðingu í fjármálum
Grikklands. Smergill var flutt-
ið mjög lítið verð fyrir fram-
leiðslu sína.
Gott dæmi um það hvernig
erlent fjármagn hefur komizt
inn í landbúnaðinn var skipu-
lagningin á kúrennusölunni. Til
þess að halda stöðugu verði á
þessari heimskunnu grísku
framleiðslu var þeirri skipan
komið á í lok síðustu aldar að
allmikill hluti framleiðslunnar
var settur í geymslu til að
koma í veg fyrir verðlækkanir,
ef uppslceran var góð. Það leið
hins vegar ekki á löngu þar til
erlent fjármagn fékk í sínar
hendur yfirráðin á þessu sviði.
Árið 1905 fól stjórnin fransk-
brezk-grískum auðhring þetta
arðvænlega fyrirtæki til 20 ára.
Mörg stór geymsluhús voru
byggð víðsvegar um landið, og
það sem af gekk af kúrennu-
uppskerunni var selt á föstu
verði til framleiðslu á vinum.
líkjörum og spiritusi. Þessi ein-
okun hélzt þar til einkaleyfið
rann út. Þá var sú breyting
gerð að þjóðbankinn gríski fékk
meiri áhrif á stjórn kúrennu-
geymslunnar , en skipulagshiið
in var þó enn í höndum einka-
leyfishafanna.
Með kúrennueinkasölunni og
á annan hátt komst erlent f jár-
magn smátt og smátt í grisku
vínframleiðsluna og fyrst og
fremst vínútflutninginn sem að
miklu leyti fór fram um
„Société Hellenique de Vins et
Spriritueux" en það er franskt
fyrirtæki. Það er athyglisvert
að lengi fór meiit en helming-
urinn af vínframleiðslu Grikk-
lands til vínlandsins Frakk-
lands, þar sem það var selt á-
fram. Bróðurhluti ágóðans rann
ur þaðan til allra hluta heims- í vasa hinna frönsku kapítal-
ista. Á sama hátt höfðu erlend
fyrirtæki að miklu leyti tryggt,
sér tóbaksútflutning Grikk-
lands. Einokunarfjármagninu
hafði þannig tekizt að sölsa und
ir sig allar helztu greinarnar í
fjármálalífi Grikklaiids.
ins, og árið 1936 var fram-
leiðslan orðin 15.000 tonn.
Smergilsnámurnar voru um
tima í höndum Breta og síðar i
höndum Frakka og að lokum
voru þær framseldar erlendu
fjármálanefndinni sem trygg-
ing fyrir ríkisskuldunum og
hafa fært hehni mjög miklar
tekjur. Önnur málmauðæfi
Grikklands hafa ýmist verið
slælega hagnýtt eða komizt í
hendur erlendra kapítalista. Og
nú gera Bandaríkjamenn áætl-
anir um að fá þessi náttúru-
auðæfi í sínar hendur sem lið
í hinni grísku „Marshalláætl-
un“ sinni.
Á-
Gríski iðnaðurinn stendur
enn fremur lágt og hvílir að
verulegu leyti á hinum stóru er-
lendu bönkmn sem bæði hafa
Áhugi Bandaríkjamanna á
málefnum Grikklands hófst
þegar skömmu eftir heimsstyrj
öldina fyrri, þegar bandarískar
peningastofnanir tóku þátt í að
veita Grikkjum lánið mikla
sem átti að tryggja hið nýja
landnám 1,5 milljóna grískra
flóttnmanria frá Litluasíu i
Makedóníu og Þrakíu. Lánið
var veitt 1924 og var aðallcg i
veitt af Bretum. Hin formlcga
lánsupphæð var 12,3 milljónh
punda, en lánið var boðið i'it á
Framhald á 7. síou.