Þjóðviljinn - 14.03.1948, Blaðsíða 5

Sunnudagur 14. marz 194S.
ÞJÓÐVILJINN
é
Á HVÍLDARDAGINN
Eitt helzta verkefni dag-
blaða ætti að vera að flytja
glöggar og heiðarlegar frétt-
ir, svo að lesendurnir geti
gert sér skýra grein fýrir w
burðum j.eim sem gerast og
mesta athygli vekja. Að sjálf
sögðu getur j)að oft komið
fyrir að blöð birti rangar
fréttir, en flest blöð sjá sóma
sbm í því að leiðrétta þær og
liafa það heldur er sannara
reynist. Jafnframt meta
biöð fréttirnar eftir afstöðu
siuni í þjóðmálum, draga af
þehn ályktanir, en sjálf
fréttafrásögnin á að vera
slík, að lesendurnir geti met-
ið hana samkvannt einka-
skoðunum sínum, og dregið
af henni þær ályktanir sem
þeim sjálfum sýnist.
★
Sé stsersta blað landsins,
Morgunblaðið, skoðað í þessu
ljósi kemur í ljós að það birt-
ir svo að segja enga erlenda
f-rétt; hinar svonefndu „frétt
ir“ þess sem eru oftast á-
lyktanir, áróður og sleggju-
dómar. Fyrirsagnir þess eru
oftast af þessari gerð: „Yfir
gaugsstefna kommúnista ógn
ar öllum heiminum“ og text-
inn í samræmi \ það. Megin
reglan er sú að hlífa Iesend-
I unum við sjálfstæðri hugsun,
tyggja allt ofan í þá, hirta
þeim dóma Ivars Guðmunds-
" sonar og hinna erlendu yfir-
boðara lians í stað heiöar-
legrar atburðafrásagnar.
Með j>essu móti á að koma í
veg fyrir j»að, að almenning-
ur beiti þekkingu sinni og
skynsemi, en láti sér í stað-
inn megja þekkingu og skyn
semi ívars Guðmundssonar;
hann á að vera sá mikli spek
ingur sem dregur ályktanir
fyrir íslenzku þjóðina.
★
Sjaidan hefur þetta komið
eins vel í ljós og' af „frétta-
burði“ Morgimblaðsins frá
Tékkóslóvakíu síðustu vik-
urnar. „Fréttir“ þess blaðs
hafa verið eitt samfellt ösk-
ur, upphrópun á upphrópun
ofan, dómur eftir dóm. Um
sjálfa atburðarásina hafa les
endurnir fengið næsta lítið
að vita, en hitt hefur þeim
verið sagt dag eftir dag að
fólk þar eystra sé samsafn
illmenna, fanta og fúlmenna
og hvatir þess og áform af
svívirðilegasta tagi. En inn-
an um þennan fúkyrðaflaum
hefur verið dreift örfáunt at-
burðttfrásögnum, sem áttu
að vera undirstaða hinna
hörðu dónta. Séu þessar at-
burðafrásagnir athugaðar
kemur brátt í Ijós að þær
eru að mjög verulegu le.vti al
ger ósannindi, falsanir eða
bleltkingar.
★
Dæmi um alger ósannindi:
Morgunblaðið skýrði frá því
að fimm tékkneskir stúdcnt-
ar hefðu verið skotnir til
bana á götu af lögregluþjón-
tint og talaði í því sambandi
urn réttarmorð og fleira þess
legt. Dessi frétt var birt unt
allan heim og er ekki sök
Morgunblaðsins. En hún var
einnig leiðrétt um allan heint
— nema í Morgunblaðhiu.
Það kont sem sé í ljós að
enginn stúdent hafði verið
skotinn til bana. Hins vegar
hafði einn stúdent særzt á
fæti í óeirðum sem urðu rnilli
hóps stúdenta og lögreglu-
þjóna fyrir utan bústað Ben-
esar forseta. Má það að
vísu kallast leiðhidaatburður
en getur þó vart talizt til
stórtíðinda, eins og' nú er á-
statt í heiminum. Þessi lyga-
frétt — sem Morgunblaðið
sveikst vitandi vits um að
leiðrétta — mim vera undir-
staða hinna hvatvíslegu á-
lyktana sem samþykktar
hafa verið á tveim fundum
og þeirra hörðu dóma sem
Morgunblaðið fellir um „stúd
entaofsóknir“ í Tékkóslóvak-
íu.
★
Dæmi um auðsæilegar fals
anir: Morgunblaðið skýrði
frá því að ströng ritskoðun
hefði verið sett á alla er-
lenda fréttaritara í Tékkó-
slóvaldu og öll skeyti þeirra
yrðu að smjúga gegnum
kommúnistísk nálaraugu.
Seinna var „fréttinni" breytt
þannig að fréttariturunum
hefði \erið skipað að senda
aðeins opinberár stjórnartil-
kynningar. En allt til þessa
hefur Morgunblaðið engu sið
ur birt löng Reutereinka-
skejii frá Prag sem sannar-
lega eru engar opinberar til-
kynningar, heldur mest megn
is áróður, ályktanir og dóm-
ar. Sé „fréttin“ um ritskoð-
unina sönn, hljóta einka-
skeytin að vera fölsuð frá
rótum.
Dæmi um blekkingar:
Morgunblaðið heldúr því sein
kunnugt er fram af miklu
offorsi að Rússar standi á
balc við j»að sem gerzt liefnr
í Tékkóslóvakíu „og hafi
j>eir einnig tekið að sér
stjórn framkvæmdanna“
Litlar tilraunir eru gerðar
til að styðja þennan sögu-
burð líkum og j»ó var pauf-
azt við j)að einu sinni á
þessa leið: „Er á það bent í
þessu sambandi, að Valerian
Zorin, aðstoðarutanríkisráð-
herra Rússa, hefur verið í
Tékkóslóvakíu s. I. 1Ú daga
— eða allt frá því að síjórn-
arkreppan hófst, og hvarf
ekki heimleiðis fyrv en í dag
(laugardag).“ Zorin þessi,
sem á að vera sönnunargagn
ið um ágengni Bússa, var
sem kunnugt er sendiherra
Sovétríkjanna í TékkósJóvak-
íu, þegar þessir atburðir gerð
ust! Samkvæmt „l'i't'Uajsjon •
ustu“ Morgunblaðsins uin al-
burðina í Tékkóslóvakíu
ætti j)á þarvist Péturs Bene-
diktssonar sendiherra að
vera sönnun þess að Islend-
ingar ásundi íhlutun i mál-
efni Tékka „og hafi j»eir einn
ig tekið að sér stjórn fram-
kvæmdanna.“!
Og þannig mætti lengi
telja. Sá snefill atburðafrá-
sagnar sem finna má í Morg-
unblaðinu innan um ópiii og
öskrin hvílir á slíkum stoð-
um sannleiksástar og heiðar-
leika. Og sé litið yfir „frétta
flutning“ Morgunblnðsins í
heild og vinzaður frá áróður
inn auk hinna lognu og föls-
uðu frétta, verður næsta lít-
ið eftir. Því sannleikurinn er
sá að sjaldan áður munu stór-
atburðir hafa gerzt á jafn á-
rekstralítinn og stórslysalaus
an liátt. Tékkar hafa stigið
stórt skref í áttina til sósíal-
isma og hefur það að sjáff-
sögðu bitnað á auðstétt
landsins og sérréttindum
hennar, en sú þróun hefur
orðið friðsamleg og næsta
róleg, vegna þess hve alþýðu-
samtökin eru sterk og sá
meirililuti mikill scm að
stjórninni stendur.
★
I j»jóðsögum er sagt frá
því hvernig skessur tældu til
sín mennska menn og reyndu
að trylla þá. Sá verknaður
fór þannig fram að skessurn
ar orguðu í eyru liins ólán-
sama og sviptu Jiann þannig
vitinu. Urðu menn aldrei sam
ir eftir slíkar aðfarir, þó þeir
kæmust til manna, glötuðu
jafuvel barnatrú sinni og
kváðust trúa á „trunt, trunt
og tröllin í íjöllunuin.“ Morg
unblaðsmenn hegða sér eins
og hinar illu skessui:. Þeir
orga og æpa allt livað af tek
ur í eyru lesenda sinna,
rejma að svipta þá ráði og
rænu, viti, jækkingu og dóm-
greind. Tilgangurinn er sá,
að þeir sem leggja við h!ust-
ir verði aldrei samir eftir og
játi jafnvel trú sína á trunt,
trunt og bamlaríska dollara.
qgpgr
SKAK
Ritstjóri Guðmundur Amlaugsson
II .h-h-I-H. I 1 I H-i-H-i-H-
•H-HftfH-H-i-H-H-H-H
REYKJAVÍK—AKUREYRI J
Loks hefur bætzt nýr þáttur í
olckar fáskrúðuga skáklíí': Akur
eyri hefur skorað á Reykjavík
í kapptefli á tveimur borðum.
Rétt er að geta þess strax
vegna þeirra sem þreyttir cru
orðnir á sívaxandi gríni og lirað
skákaæði að liér er engin léttúð
á ferðinni. Tveir traustir menn
standa hvorum megin að hvorri
skák og liai'a sólarhrings frest
til umhugsimar og samráða um
hvern leik. Má því gera ráð fyr-
ir að skákirnar standi næstu tvo
ti! fjóra mánuði. Leikirnir eru
gerðir eyrum kunnir í útvarpi
jafnóðum, og menn geta glöggv
að sig á tafistöðunurn í gluggun
u mhjá Val Norðdahl og í Sport
vöruhúsinu. Sú hugsun hefur
flogið að ýmsum að töflin í
gluggunum séu til sölu, en það
er misskilningur: töfl eru ekki
til sölu á íslandi í dag og eng-
inn veit hvenær þau verða það.
Ýmsir lesendur skákdálkanna
liafa beðið um að fá skákirnar
birtar hér og er sjálfsagt að
verða við þeirri bón.
Á fyrra borðinu tefla Ásmund
ur Ásgeirsson og Guðm. S. Guð
mundsson fyrir hönd Reykjavík
ur en á því siðara bræðurnir Áki
og Sturla Péturssynir. Af hálfu
Akureyringa tefla Jóhann
SnoiTason og Jón Ingimarsson
á síðara borðinu en Guðmundur
Jónsson og Július Bogason á
hinu. Júlíus varð skákmeistari
Norðurlands í ár en Jóhann
annar.
Komnir em þessir leikir:
Borð I, Ásmundur og Guðm.
S. hvítt: 1. d2—d4 Rg8—f6 2.
Rgl—f3 g7—g6 3. Rbl—d2
d7—d5 4. e2—e3 Bf8—-g7 5.
Bfl—d3 0—0 6. 0—0
ðorö II, Jóhann Snorrason og
Jón Ingimarsson hvítt:
1. d2—d4 d7—d5 2. c2—c4
Rb8—c6 3. Rgl—f3 c7—e6 4.
Rbl—c3 Bf8—b4 5. a2—a3
Bb4xRc3f
Skákþingið í Haag
Þegar þessar línur eru ritaðar
er fyrsta fjórðungi heimsmeist-
arakeppninnar lokið. Standa
leikar þannig er hver keppandi
hefur teflt fjórar skákir:
1. Botvinnik 3 \A
2. Reshevsky 2Vé
3. -4. Keres og Smysloff 2 hvor
5. Euwe 0.
Hilversum útvai-par fréttum
frá keppninni rétt fyrir kl. 23
á hollenzku og kl. ca. 1.45 á
ensku, bylgjulengdin er 32 m.
Hollenzki skákmeistarinn Prins
skýrir frá skákunum og einnig
hafa verið viðtöl við keppend-
urna. Þarna eru samankomnar
ýmsar skákkempur og blaða-
menn sem áhorfendur og lýsend
ur þingsins. Meðal þeirra eru
Tartakower og Wood, Flohr og
Ragozin.
Keppendur hafa teflt af geysi
legri hörku. Af 10 skákurn hafa
elcki nema tvær orðio jafntefii
en það er alveg óvenjulega lít-
ið. Mesta athygli vekur það live
Euwe hefur brugðist vonum
manna. Iiann er áreiðanlega
miður sín. Prins sagði frá því
að hann hefði verið búinn að ná
yfirburðastöðu gegn Smysloff,
en verið of óþolinmóður og fórn
að til sóknar, reiknað vitlaust
og tapað, og er það ólíkt Euwe.
Margt fleira hefur borið til tíð-
inda. Þannig munaði litlu að af-
staða Botvinniks og Reshevsky
snerist við, því að Reshevsky
var með unnið tafl að kalla
mátti gegn Botvinnik en lék af
sér í tímahraki. Keppendurnir
hafa 214 klukkustund á hverja
40 leiki en það svarar til 16
leikja á klukkustund.
• Keres tefldi glæsilega vel
gegn Smysloff og vann í 27-
leikjum. Aftur á móti var hann
liikandi og óákveðinn í skák-
inni gegn Botvlnnik, er Prins
kallaði „a mysterious game“.
Hann hefur aldrei unnið skák af
Botvinnik og Botvinnik hafði
heldur aldrei unnið skák af
Euwe fyrr en nú.
Smysloff sem er yngstur kepp
endanna og óreyndastur hefur
staðið sig vonura betur. Að vísu
var hann með næstum tapstöðu
gegn Euwe en aftur á móti var
hann nærri búinn að vinna Bot-
vinnik.
Smysloff er fæddur 1921. Fao
ir hans var verkfræðingur, góð
ur skákmaður. Hann dó í heim-
styrjöldinni. Smysloff lærði að
tefla 6 ára gamall og tók skjót-
um framförum. 1937 komst
hann í meistaraflokk og
ári síðar tók hann fyrsta sinni
þátt í skákþingi Moskvu og
vann sigur. Þá varð öllum ljóst
að hér var mikið skákmannsefni
á ferðinni. 1944 tók Smysloff
þátt í skákþingi Sovétríkjanna.
Hann byrjaði glæsilega,' hlaut
6V2 vinning úr 7 fyrstu umferð-
Framhald á 7. síðu
KVIKíftYHWR
Austurbæ jarbíó:
Sagan af Ziggy
Brennan
Sagan fjallar um vandræða-
fólk, konur, karla og börn. Upp
eldi stúlkunnar Ziggy er hagað
á þann veg að hún verði sem á-
gætust vændiskona. Móðir henu
ar er ágætur kennari, og nem-
andinn tekur viðfangsefnið föst
um tökum, sækist námið vel,
og kemst snemma í fyrirmynd-
ar glæpafélagsskap. En þá
kemur mórallinn til sög'unnar
í gerfi leiðindaskarfs ofan úr
sveit. Ziggy giftist honum og
verður þunguð. Sveitamaðurinn
fer í stríðið og fellur þegar í
stað, áhorfendum til mikillar
gleði. Síðan hallar undan fæti,
og allt verður átakanlegra, en
myndinni líkur þó á því að
vandræðafólkið byrjar nýtt og
betra líf, og leggur fyrir sig
barnauppeldi á kristilegan hátt.
Eins og sjá má er hoðskaii-
ur myndarinnar siðferðilegS
eðlis, en hann missir alvcg
marks. Persónurnar cru ósann-
| ar, og hegðun þeirra með þeint
I ólíkindum, að úr þessu v.erðmj
Framhald á 7. síðu.