Þjóðviljinn - 25.07.1948, Síða 5

Sun.nudagur 25. júlí 1Ú48.
ÞJÖÐVILJINN
Jónas Árnason.
Heyrt og séð
FORNUM
Þú kemur aftur á fornar
slóðir eftír mörg ár, og það er
einsog að finna, gamla, hjart-
fólgna dagbók, sem þú týndir.
Það bilaði stýrisútbúnaður-
inn í trillubátnum, sem flutti
okkur úr flugbátnum til lands
á Seyðisfirði dag nokkurn
snemma í hinni vikunni og
sumir mannanna sögðu, að nú
væri bezt að stýra með árum.
Samt var ekki stýrt með árum,
þvi þetta hafði komið fyrir áð-
ur, og maðurinn, sem stjórnaði
bátnum, átti í fórum sínum ein-
falda sveif úr tré að setja á
stýrið, þegar það, sem liafði
komið fyrir áður, myndi koma
fyrir aftur.
Síðan lagðist báturinn að
bryggju og eftir fáein augna-
blik var ég farinn að ganga um
plássið þar sem húsin heita
Liverpool, Berlín, Pöntím,
Hörnnmg og En Gz'os, — plássið
þar sem fjöllin klöppuðu manni
vinalega á kollinn í gamla
daga, — plássið þar sem læk-
irnir léku við mann eftirað mað-
og þaðanaf síður lífshætta, sem
betur fer.
Og þama í fjörunni eru bát-
arnir að hvíla sig. Þeir sýnast
vera sömu bátamir og forðum
— þetta er hin langa hvíld —
og ondir þeim kúrir ný kynslóð
af hænum, í engu frábrugðm
gömlu kynslóðinni. Hænur und-
ir bátum, það er alifuglarækt i
skjóli sjávarútvegsins, og hæn-
urnar eru einmitt að fá sér mið-
degislúrinn, boðandi vegfar-
endum jafnvægi hugarins,
nema ein þeima hefur skropp-
ið upp útidyratröppurnar hjá
fólkinu í næsta húsi og er kom-
in inní forstofuna.
Á öðrum stað í fjörunni
stendur skúrinn þar sem
einu sinni var gerð mis-
heppnuð tilraun með billiai'd-
stofu á Seyðisfirði. Nú virðist
þar vera einhverskonar verk-
stæði, líklega húsgagnaverk-
stæði, því það eru gormar í
gluggunum, — enda miklu
meira vit í að láta Seyðfirðinga
fá dívana að sofa á en billiard-
borð að vaka yfir.
Á götunni hérna hlaut ég
I fjörumil eru báCarnir að.hvíla sig ...
ur var háttaður á kvöldin; —
plássið þar sem ég átti utn
eitt skeið mína beztu vini, —
vini, sem veltust með mér af
sleðum á vetrum, — vini, sem
■duttu með mér í sjóinn á sumr
um, -— vinir, viziir, vínir í öll-
um áttum. — Þekta var svo
sanærlega einsog að finna Erft.ur
gamla, hjártfólgna dagbók.
Og ég byrja að lesa.
Þegas: allar svartar
kindur voru hrúiar...
Fyrst geng ég inneffir Búð-
areyrinni einsog ég gerði fyrir
mörgum ánun, nýkominn sntá-
strákur til Seyðisfjarðar að
sunnan, svo illa upplýstur um
dýrafræði, að hann hélt að all-
ar svartar kindur væru hrútar
og vék úr vegi fyrir þeim, því
flestir víkja ,úr vegi fyrir lífs-
hættu. — I þá daga voru allar
svartar kindur hrútar og aliir
hiútar lífshætta.
Einnig nú mæti ég nokkrum
kindum, sumum svörtum, —
en þær eru ekki lengur hrútar,
mína fyrstu lexíu í að stjórr.a
reiðhjóli. Eg hjólaði undir
stöng og stakkst útaf veginum,
þar sem beygjan er. — Fram-
hjá mér þýtur lítill snáði á reið-
hjóli. Hann hjólar undir stöng
og stingst útai' veg'inurn þar
sem bsygjan er. — Sagan end-
urtekur eig.
hvaz-f samt allur í djúpið með
því. — Síðan kemur alltaf öðru
hverju mikil olíubrák á sjóinn,
og fólkið álítur það ástæðuna,
að g-eymar skipsins séu smá.tt
og smátt að opnast. — Sjó-
fuglar hafa drepizt imnvörpum
af þessu, og veiði í firðinum
minnkað ískj'ggilega; sumir
þykjast finna óþægilegt olíu-
bragð af öllum fjarðarfiski. —
I vetur sem leið var ung stúlka
á skautum allangt uppeftir
ázmi; hún settist á ísinn og
fékk í sig olíu, sem ómögulegt
revndist að hreinsa burt.
Þar eyðilagðist vandaður ull-
arkjóll.
Sem sagt, hið sokkna olíu-
skip er Sevðfirðingum mikill
bölvaldur. En sérfræðingar
telja öll toi-merki á að dæla úr
því olíunni. -— Aftur á móti hef-
ur vegfarandinn h-eyrt, að bæj-
arstjórnin sé búizz að sækj-z
um skaðabætur hjá þeirri þjóð
sem átti skipið. Einhver sagði
honum það væri kringum ein
og hálf znilljón.
Beinakexið v&t kailao
íamiiítikex
Enn held ég áfram göngu
minni og það eru ekki orðnar
neinar breytingar á bænum. í
búðinni þarna seldi kaupmað-
urinn fyrrum færeyskt beizzn-
kex. Aðeins ein fjölskylda hafði
verulega lyst á þessu beizia-
kexi, og því var það kallað
familíukex. — Og í næsta húsz
átti hann heima hz'ekkjótti
unglinguz'inn, sem þóttist vilja
gera hóp smástz-áka að fullorðn
um zriönnum með því að gefa
•þeim neftóbak, en sagði svo
á eftir, að við mimdum verða
bráðkvaddir, ef eitt einasta
korn kæmist oní okkur. —
Þetta var kvöldið sem seyð-
firzkir strákar urðu hræddasc-
ir um líf sitt.
Eg er að nálgast stóra húsið
með kjallaranum, sem nm eitt
skeið var notaður til að geyma
í sóttkví alla þá, sem komu cil
bœjarins, af því umheimurizia
Hér sést hvar zinnið er að grunni hins væntanlega samlcomu
húss á Seyðisfirði. — Á litlu myzzdirim er líkan a.f samkomu-
húsinu. Þorsteinn Gíslason, stöðzarstjóri, gerði líkanið.
i í}ömsteinar
Steinarnir i fjörunni eru at-
aðir einhverju tjörukérindu efni
og ég spyr einn vegfarandann
liversvegna. Hanzz segir, að á
stríðsárunum hafi 15.000 smá-
lesta olíuskipi, með fullfemi,
verið sökkt hér innaz'lega á
firðinum, skammt þar fyrir
framan sem síldarvez’ksmiðjazi
stendur; — og síðan hafa fjöru
steinar Seyðisfjaz’ðar aldrei
verið einsog eðlilegir fjöru-
steinar. — Sprengja frá þýzkzi
flugvél féll í sjóinn rétt aftan-
við skipið; maðurinn man ekki
hvortlieldur þetta var árið
1942 eða ,43; — skipið sökk af
áverkanuni; var að vísu lengs
að sökkva, en olíufarmurinn
hafði fengið skarlatsótt, þegar
mér verður skyndilega ljóst, að
það eru jú orðnar brej’tingar á
bænum. Þrjú ný íbúðarhús,
myndarleg hús, standa hvert
uppaf öðru, og búið að gera
götu í tilefzii af því; ein ný
gata, sem hefur hlotið nafn, —
þrjú ný hús, sem hafa hlotið
númer.
Lengz-a innfrá stanza ég and-
artak fyrir fz'aman elliheimiii'5,
sezn heitir Höfn. Það lýsir góð-
um smekk að láta elliheimili
heita Höfn. — Hérna kvaddi
ég köttinn mizzn fyzúr mörgum
árum og fór alfarinn frá Seyð-
isfiz’ði. Fólkið í hiisinu var svo
gott fólk, að enginn þurfti að
hafa áhyggjur af góðum ketti
í höndum þess. — Og á tropp-
unum liggur köttur í mikilli ró,
stóiskri ró, sem áreiðanlega
mundi ekki raskast, þótt allai'
rottur veraldarinnar kæmu á
vettváng — og ég þykist þekkja
ættarmótið.
Tía íbúSaíhús og
eitt saiakomuhús
Minningarnar hafa sótt svo
á mig, að núna fyrst, þegar ég
er kominn framhjá eljiheimilinu,
tek ég eftir mikilli byggingu,
sem rís í stil við gamla Stúd-
entagarðinn, rétt lijá barnaskól-
anum. Þetta er hin nýja sund-
höll bæjarins, tilbúin að taka
til starfa. Það er að h'efjast nýr
þáttur í seyðfirzku íþi’óttalífi.
— Og í túninu norðanvið lækn-
ishúsið, sem nú er búið að for-
j skala, og gluggakarmarnir rauð
málaðir, allt svo snoturt, að
í manni koma í hug Hans og
Gi’eti. og liús í skógi, eru menn
að steypa grunninn að stórri
öll þessi lzús, að samkomulzús-
inu meðtöldu, verði konzin und-
ir þak fyrir Izaustið. — Það
leynir sér ekki, að Seyðisfjörð-
ur er kaupstaður, sem andar.
Eg spyr einzz nzamzanna i
gruzzni samkomuhússins, lzvað
komi til, að jafn víðtækar fram-
kvæmdir séu mögulegar í ekki
stærri bæ. Hanzz fer þá nz. a.
að tala unz togarazzn nýja, senz
kom í vetur og þarmeð er að
nziklu leyti gefin skýi’iizgin á
hinum lífræna andardrætti. —•
Maðui’inn bætir þvi við, að
íólkið lzafi allan hug á að fá
Steimz Stefánsson, skólastjóri.
annan togara til viðbótar; þaS
sé ólíkt praktískara að gei’a
út tvo togai’a en 'einn.
Lakkrislriii seSli matu*
á hansmn
Svo beygi ég til vinstri úv.
af aöalgötunni og geng fi’amlzjá
apótekinu. Þar fékkst í gamia.
daga. gómsætur lakkrzs, serrv
setti mann alltgf á hausiizn,
þegar ckki fengust döðlur í öðr-
byggirigu. Þeir segja, að þaði uizz búðum, —' annars settzi
eigi að vera samkomulzús með þær mann alltaf á lzausizzn. —-
mikinn sal fyrir kvikmyndasýn-
ingar, kónserta og allan mögu-
legan gleðskap; eign lzlutafé-
lagsins Hei’ðubreið, scm um ára-
raðir lzefur sýnt bæjarbúum
Við endann á þessari götu ev
lzliö, sem opnast inná 3pítala-
lóðina. Eizzu sinni hljóp brjál-
aður Færeyingur út unz gluggá
spítalanunz.
a spltalanum. Maðurizzn var
bíómyndir við frenzur léleg skil-i orðinn svona af svefnleysi. Síð-
yrði niðrá Öldu — og lzið nýja an var hanzz látizzn sofa, og
samkomulzús á að heita Herðu-j tveinz dögunz seinna mimzir mig
breið. j lzann lzafi geizgið útum dyrnar,
Ólafur Ólafsson kennir sund í
Sundhöll Seyöisfjarðar.
Og uppí tzznunum nær fjali-
inu sé ég hvar margir menn
eru að grafa niðrí jörciina, og
mér er sagt, að þar eigi að rísa
10 ný íbúðarhús. Ráðgert er, að
óbi’jálaður Færeyingur.
Eg er komimz að barnaskól-»
anum, gezzg upp tröppurnar og'
Framhald á 7. síðu.