Þjóðviljinn - 09.09.1948, Page 5

Pimmtudagur 9. Sept. 19-iS.
ÞJOÐVILJINN
í forystugrein i Aþýðublað-
inu 31. ágúst dregur Stefán
Pétursson í efa þau ummæli min
í viðtali við blaðamann Þjóðvilj-
ans, sem birtist í blaðinu
fimmtudaginn 18. ágúst, að
meirililuti Tékka og Slóvaka
væri fylgjandi núverandi stjórn
landsins. Telur Stefán mig ckki
hafa haft aðstöðu til að kynnast
svo viðhorfum landsbúa á rösk-
um hálfum mánuði, að ég gæti
um þetta sagt. Ef svo er,
hvaðan icemur honum þekking
til að fulljmða hið gagnstæða
án þess að hafa kvnnzt ástand-
inu i landinu af eigin raun ?
Þó að lesendum Alþýðublaðs
ins kunni að þykja það furðu-
Jegt, eftir að hafa séð þar þær
fréttir einar frá Tékkóslóvakiu
er teknar eru úr afturhaldsshm
uðum, erlendum blöðum og tíma
ritum, nýtur stjóm landsins
stuðnings mikils meirihluta þjóð
arinnar, en hún er samsteypu-
stjóni allra flokka landsins en
ekki stjórn kommúnista einna,
þó að flokkur þeirra sé stærst-
ur og áhrifamestur. Það er stað-
reynd, sem flestum gjörhugul-
ustu og þekktustu erlendra
manna sem 1 landinu hafa ný-
lega verið, ber saman um.
Tveir brezkir sijórn-
málamenn
Máli mínu til stuðnings ætla
ég að vitna í grein um Télckó-
slóvakíu eftir tvo kunna forustu
menn brezka Verkamannaflokks
ins, þá Kingsley Martin, rit-
stjóra The New Statesman and
Nation og Richard Crossman,
einn áhrifamesta þingmann
flókksins og helzta. málsvara
„þriðja kraftarins'* á alþjóðieg-
um vettvangi, í brezkum stjórn-
málum.
‘ ' * c
M&rtúdur Jóhannsson:

alls þorra þ|éðarinnar
HóÖin &tj þjóðíylk-
ingin
Kingsley Martin heimsóttí
Tékkóslóvakíu í máimánuði pg
grein hans birtist í New States-
man þann 5. júní. (Þar sem
Morgunblaðið falsaði nýlega. þýð
ingu á grein úr þessu sama tíma
riti mun ég birta tilvitnanirnar
á ensku jafnframt þýðingun-
um.) Fyrst ræðir hann hinar
nýafstöðnu kosningar: This
was not in any sense an election
as we understand the term, ít
was a. demonstration of the
left. (Þetta voru ekki kosningar
í þeim skilningi, sem við leggj-
um í orðið, heldur ,kröfuganga‘
vinstrimanna). En hama heldur
því hvergi fratn að kosningaúr-
slitin hafi verið fölsuð, en segir
aðeins: The 11 per cent who
cast blank ballot papers were
those who refused to accept
this form of education. I do not
think that the actual votes were
noted by anybody in Prague in
the polling booths, I saw, but in
a small village two old
women wliispered to me that
tliey were afraid to vote for the
blank ballot. (Þau 11 prósent,
sem greiddu auð atkv;eði vorujsagt: „að kommúnislar rytu
þeir sem neituðu að taka þátt í óskiptra vinsælda þjóðarinnar".
slíkri uppfræðslu, Eg held ekki, J En eins og lesendum Þjóðvilians
aö neinn haf-i haft eftirlit með er kunugt, gerði ég grein fyrir
atkvæðgreiðshmni i þeim kjör-
stofum, sem ég sá í Prag, en í
smáþorpi eínu livísluðu tvær
gamlsr konur að mér, að þær
væru hræddar að greiða auð
atkvæði).
Um þjóðfylkinguna farast
honum orð á þessa Ieið: The
main line of propaganda was
that the National Front stood
for security against Germsny,
a sentiment which appeals to
every Czech. (Aróður beindist
einkum í þá átt, að þjóðfylking-
in berðist fyrir öryggi gegn
Þýzkalandi, sem finnur hljóm-
grunn hjá öllum Tékkum).
Hann minnist síðan á komm
únistana: .... they did not
belieye that it was good to
identify the Opposition with
disloyalty to the state ....
Tliej- undoubtedly have most of
of the organized workers behind
them, just as tliey have the
majority of the middle class
against them. (Þeir litu eklti
svo á að það væri gott., að and-
staðan væri talin skortur á holl
ustu við ríkið. Þeir hafa tví-
mælalaust flesta félagsbundna
verkaunenn að baki sér, eins og
þeir hafa meiri hluta borgara-
stéttarinnar gegn sér).
Ekki virðist Martin vera trú-
aður á „ógnarstjórnina": Tbere
is „terror" only in the sense,
that the people are afi'.aid af los-
ing their jobs. Some who were
purged in State industries have
been reinstated. This Ls very
much a manegerial revolution,
and its leaders are fullj’ avrare
of the nced for technicans.
(„Ógnarstjóm" er aðeins í
þeim slrilningi, að menn eru
hræddír \úð að missa stöðu sína.
Sumir sem sagt var upp í ríkis-
fyrirtækjum, hafa fengið vinn-
una aftur. Þet.ta er að mildu
lejdi bylting í rekstri atvinnu-
veganna og leiðtogum hennar
cr vel ljós ]>örfin fyrir tækni-
menntaða menn).
Að lokum segir hann um þjóð
arheildina: The grcat majority
were rea.dy enough for a Soci-
alist program .... (Allur þorri
fólkains var nægilega undirbú-
inn undir sósíalska þjóðmála-
stefnu).
Mun nú ritstjóri Alþýðublaðs-
ins gefa þéssa yfirlýsingu um
þennan forj’stumann brc-zka
„bræðraflokksins": ,,Það er svo
áberandi, hvað grcinaihöfundur
hefur verið andlega miður sín,
að það er með öllu ástæðulaust
að taka málflutning hans alvar
lega" ?
I emræddri forustugrein segir
Stefán Pétm'sson, að ég hafi
andúð á stjóminní meðal gömlu
eignastéttarinnar og hluta milli
stéttarinnar og talsverðrar ó-
ánægju meðal bænda og stúd-
enta enda væri annað ekki í sam
ræmi vio sögu landsins og þau
átök, ev áttu sér stað í febrúar.
Þessi fulljTðing Stefáns er því
txiin fölsun, sennilega gerð í
þeim tilgangi eínum að læða því
inn hjá lesendum Alþýðublaðs-
agony they remembered their
betrayal bj’ the West 1938. The
memory first of Munieh then of
the occupation and lastlj' of the
purging of the Sudeten areas,
forms the mainspring of their
foreign inolicy. (Téltkar eru ekki
einungis hlynntir Rússum vegna
þess, að þeir eru Slafar, heldur
og vegna þess að þeir óttast
sjúklega viðreisn Þýzkalands.
Þjóðminjasafnið \ ið endann á VenisJa-storginu í Prag
ins, að ég „kunni mér ekkert'
hóf i blekkingunum".
ViÓhorfið til Vestur-
veldanna
En hiim almenni stuðnii.gur
við stjómina kemur engum á
óvart er þekkir til tékkósló-
venska lýðveldisins. Og þegar
rætt er um stjómarkreppuna 5
febrúar, má ekki gleyma for-
sögu hennar. Það vekúr strax
atliygli, þegar rætt er um
þá atburði við Tékka og SIó-
vaka, hye. mikla áherzlu þeir
leg'Sjo. á sögu gamla lýðveklís-
ins til að skýra atburðarásina
í febrúar. í septernbei’hefti
Landncmans ræði ég nokkiíð að
draganda. stjórnarkreppuimar,
svo að ég mun ekki endurtaka
það hér, en aðeins benda á hve
frásögn Richards Crossmans i
The N. Statesman 27. marz s.i
ber vel saman við frásögn mina,
þegai’ um staðreyndir er að
ræða, þó að ég sé honvim ósam-
mála um margt annað.
Um viðhorf Tékka og Sló-
vaka til Vesturveldanna annars
vegar og Austur-Evrópuríkj-
anna hins vegar segir Cross-
man: The Czechs are pro-Rúss-
ian. not menelj' læeause they are
Slavs, but bcæause they are
afraid — morbidly and neuroti-
cally afraid — of a German
revival. Thej’ suffered longer
undei
other
Þeir þjáðust lengur undir her-
námi Þjóðverja en nokkur önn-
ur þjóð og í hörmungum sínum
gleymdu þeir aldrei svikum Vest
urveldanna 1938. -Minningin um
Mtinchen-samninghm, liernámið,
og brottrekstur Súdetenþjóðverj
anna úr landinu er grundvöllur
utanríkisstefnu þeirra).
Crossman tekur ekki of djúpt
I árinni. Hver einasti Tékki virð
ist hafa á reiðum höndum frá-
sögn af hinum hátíðlegu loforð
um Breta og Fralcka um að á-
byrgjast öryggi landsins eftir
Munchen-samninginn og síðan
af liinni kaldranalegu fram-
komu Chamberlains í bretlca
þinginu eftir hernám Þjóðv . er
hann j’pptir öxlum yfir atb irð
unum og segir aðeius, að Télck-
óstóvakía er „anj'how, a fara-
way countrj’ of whom we know
nothing," (fjarlægt Ia.ud, sem
við vitum ekkert ura).
Aödragandi stjórn-
arkreppunnar
Ekki er farið síður hörðum
orðum um framkomu gömlu
borgaraflokkanna á dögum
gamla lýðveldisins en Vestur-
veldanna. Ummæli manna cru
samhljóða lýsingu Skúla Þórðar
sonar, sagnfræðings, á gamla
lýðveldinu í ágætri grein í apríl
hefti Tímarits Máls og menn-
ingar 1939, svo að ég tek nokkr-
lýð, fékk borgarastéttin mikla
samúð með nazistum og brást
skyldum sínum gagnvart þjóð-
inni .... Stjórain var svo upp-
tekin af að vernda sérréttindí
yfirstéttarinnar, að hún varð að
miklu leyti blind fyrir þeim hætt
um, sem vofðu yfir rikinu . . .
En j-firstéttin vissi, að ef stríð
væri hafið, mundu sérréttindi
hennar verða afnumin, og meirL
hluti hennar vildi, heldur ere
verjast, , ganga undir ok Þjóð
verja i þeirri von, að þcir-
mundu vemda sérréttindi henn-
ar.“ *
En verð ég sakaður um
„fúkyrði og íullyrðingar", þó
að ég spyrji:
Ef sannleiksást réð skrifum:
fomstumamaa Alþýðuflokksins
um stjórnarkreppiuia í Tékkó-
slóvakíu í vetur, mundu ]>eir
þá ekki fremur hafa vitnað í
þessi ummæli flokksfélaga síns)
til að skýra atburðarásina
en leggja upplogin orð;í nurati
þjóðhetju Norðmanna?
Segja má: að stjórnmálhá-
standið í lanclinu s. 1. vetur
væii orðið hliðstætt ástandinu
1938. Stærst.u iðnfj’rirtæki
höfðu verið þjóðnýtt og áætl-
unarbúskap komið á fót, þ. e.
einkafj'rirtæki sett undir eftir-
lit og að nokkru leyti stjóm
skipulagsnefndar atvinnuveg-
anna. Eignastéttin þóttist hafa
ástæðu til að ætla, að þessi
stefna mundi leiða til algerrar
þjóðnýtingar, einlcum eftir að
Marshall-áætlunin kom til sög-
unnar, en hún skiptir Evrópu
í työ aðskilin efnahagskcrfi.
Tékkóslóvakía varð í austur-
hlutanum, þar sem allir at-
vinnuvegirnir em reknir eftir
fj'rirframgerðri áætlun og öll
löndin mynda eina atvinnulegs
heild. Þess vegna sótti eigna-
stéttin eins fast''sl. sumar upp-
töku í Marshalláætluniiía, oina
og raun bar vitni.
Um afstöðu þjóðaxinnar tll
Marshall-áætlunarinnafr segir
Crossman: „In leading ’he
opposition to E. R. P.. the
Communists appealed to Putri-
otism and against materiai
self-interest. Their opponc :its
were always fatally embar.-.rs—
ed by fact that any westevniz-
ing policy seems in the present
state ot' international relRtions
lo be treasonable aud pro-Ger-
j man. That is wliy the positiön.
Framli. af 7. síðn.
* Það er ef til vill rétt í þessu
sambandi að vekja athýgli á
þessum ummæhnn ChurchiSIs,
sem Morgunblaðið hefur eftir
honum í gær, 8. sept. og sýna
að áiit hans á- ástandinu í
Tékkóslóvakíu 1938, er mjög
svipað áliti Skúla. „Eg hef ".II-
taf litið svo á, að það hafi ckki
verið rétt af Benes að lata.
undan. Hann hefði átt að vcr ja.
virki sín." En Benes mun þó
a.r tilvitnanir úr grein hans
the Germans than anyj(bls. 40): „En vegna hræðslu
nation and tliroughout j við hinn byltingarsinnaða verka
sennilega hafa getað ráðið h„r);v
litlu hér um gegn vilja yfirslétf.
ar, sem mat méira stundarhags-
muni sína en velferð þjóðarn n -
ar, enda fór Benes af laudi b;rtv
skömmu eftir Mihiehen-sa'.ia*-•
inginn. n., j