Þjóðviljinn - 05.02.1949, Page 3

Laugardagur 5. íebrúar 1049.
ÞJOÐVILJINN
Titlögur sósíalistíi um
felldm* af íhaldinu

milljénir
um tvæ
frá bví í
Bæjarstjórnarfundi um fjárhagsáætlun Reykja-
víkurbæjar 1949 lauk í gærmorgun kl. 6.30. Nið-
urstöðutölur urðu þær að útsvöi á árinu eru á-
ætluð rúmar 52 milljónir króna, en það er iveggja
milljóna króna hækkun frá áætluninni í fyrra,
þrátt fyrir allt hjal bæjarstjórnaríhaldsins um
sparnað og að nú þyrfti að spyrna við fótum.
Höfðu sósíalistar þó fengið því framgengt að á-
ætlun um skatta frá ríkisstofnunum og samvinnu-
félögum var færð til réttara vegar og lækkaði!
það útsvörin um eina milljón.
Tillögur sósíalista um verulega lækkun á út-
svörum láglaunafólks voru jarðaðar í bæjar-
ráðskirkjugarðinum, en aðalefni þeirra var á þessa
leið, eins og rakið hefur verið hér í blaðinu áður:
Allt að 9000 kr. árstekjur verði útsvarsfrjáisar.
2) IJtsvörin lækki um 450 kr. fyrir hvert l)arn.
3) Útsvarsstiginn á tekjum launþega verði lækk-
aður. 4) Tekið verði tillit til húsaleigu þeirrar sem
útsvarsgjaldandi verður að borga.
Þá felldi íhaldið umsvifalaust tillögur sósíal-
ista um aukinn sparnað í rekstri bæjarins og um
það að bærinn aflaði sér tekna með þvi að taka
í sínar hendur rekstur kvikmyndaliúsanna og
arðbærra fyrirtækja svo sem framleiðslu öls, gos-
drykkja og sælgætis og lækkaði þannig út-
svarsbyrðarnar á almenningi.
Enn vísaði Ihaldið hús-
næðismálafillögu sésíal-
isfa frá I
Borgarstjorinn skýldi sér bak við
fjárhagsráð — Stefnuyfirlýsingar
eru ekki Eoforð! sagði hann
Síeinþór Guðmundsson hafði
framsögu fyrir sósíalista um
lækkun útsvaranna. Hann benti
á að hliðstæðar tillögur hefðu
verið bornar fram í fyrra, og
þá náðst sá einn árangur að
lágmarksupphæð útsvarskyldra
árstekna var hækkuð úr 5000
kr. í 7000 kr. Kvaðst hann vona
að tillögurnar fengju betri und-
irtektir nú því afkoma fólks yrði
fyrirsjáanlega stórum bágari á
þessu ári en því seinásta. Laun-
in hafa verið lækkuð, dýrtíðin
hefur aukizt, og almenningur
er mjög illa aflögufær, eins og
sést á því hversu miklu verr
útsvörin hafa innheimzt nú en
áður.
Þá vék hann sérstaklega að
húsaleigunni og benti á að hún
væri mjög mismunandi. Þann-
ig að oft væru lífskjörin meira
háð húsaleigunni en sjálfu kaup
inu. Væri mjög auðvelt fyrir
niðurjöfnunarnefnd að taka til-
lit til þessa, þar sem almenn-
ingur verður að gefa upp húsa
leigu sína á skattskýrslunum,
og gögnin eru þannig tiltæk.
Björn Bjarnason rakti tekju-
hlið þessa máls, hvernig bærinn
sgasti unnið upp útsvarslækkun-
imr á iöðrttm sviðimi. Hann
í' áiyktuaaj-tiilögu
svörin að miklum mun og létta
þyngstu byrðunum af almenn-
ingi.
Ihaldinu varð svarafátt við
þessum tillögum. Borgarstjór-
inn lét sér nægja að segja með
fyrirlitningarsvip um útsvars-
lækkunina: „Þessar tillögur
hafa oft legið hér fyrir. Ég
legg til að þeim verði vísað
til bæjarráðs". Var því auðvit-
að hlýtt. Tillögurnar um sparn-
að í rekstri bæjarins voru einn-
ig felldar samkvæmt fyrirmæl-
um borgarstjóra: „Ég hef nú
ekki heyrt þau rök fyrir þessu
að ég hafi sannfærzt um ágæti
þessara tillagna“! Siðan var
samþykkt að haldið skyldi á-
fram á sömu braut og hingað
til og útsvörin hækkuð enn um
tvær milljónir á þessu ári.
Fékkst þó sú lagfæring fyrir
tillögu sósíalista að áætlun um
skatta frá ríkisstofnunum og
samvinnufélögum skyldi hækk-
uð um eina milljón, og hefur
það samsvarandi áhrif til lækk
unar á útsvörin.
Á bæjarstjórnarfundinuni s. I. fimmtudag hafði Steinþór
Guðmundsson framsögu fyrir tillögum sósíalista um liús-
næðismál. Fór liann fyrst nokkrum orðum um viðhorfið
í þeim málum: aðgerðir bæjarins í þessum málum hafa
reynzt ófullnægjandi, húsnæðisvandræðin eru jafn tilfinn-
anleg og þau voru fyrir nokkrum árum — lausn þess-
ara mála er eitt helzta verkefni bæjarstjórnarinnar.
*
Vitanlega hafði íhaldið enn hinn sama sið og undan-
farin ár, það vísaði tillögu sósíalista um húsnæðismálin til
bæjarráðs.
sósíalista um sparnað í rekstri
og nýja tekjustofna, væri sýnt
fram á mjög vel færar leiðir
til þess. Vitanlegt er að á
mörgu mætti spara. Skrif-
stofuhaldið er mjög dýrt. Bær-
inn á ekkert þak yfir skrifstof-
ur sinar, en verður að greiða
fyrir þær mikla leigu. Þá væri
auðvelt að spara í ýmsum fram
kvæmdum bæjarins, t. d. með
því að hagnýta fullkomna
tækni.
Þá stæði sú leið opin bæn-
um að afla nýrra tekjustofna
og leggja æ meiri stund á auk-
inn arðbæran rekstur. Rekst-
ur kvikmyndahúsa er t. d. mik-
il gróðalind eins og sést á að-
sókn peningajnanna í hann. Auk
þsss eru kvikmyndir nú mjög
veigamikill þáttur í menningar-
lífi bæjarbúa og mikilsvirði að
bæjarstjórnin geti haft áhrif
á það hvernig myndir eru sýnd-
ar hér.
Framleiðsla öls, gosdrykkjr
og sælgætis er einnig mikil'
gróðavegur, og þar sem urr
munaðarvöru er að ræða finn-
ast varla nokkur rök gegn þv:’
að bærinn reyni að afla séi
einkaleyfis til slíkrar fram
leiðslu. Með slíkum ráðstöfun1
um væri. bægt áð lækka' út
ísskápa-
Gísli
heldur áfram að sitja bæjar-
stjórnarfundi þótt hann sé
dómfelldur fyrir smygl. Hann
tók þátt í afgreiðslu fjár-
hagsáætlunarinnar og naut
auðsjáanlega mikillar virð-
ingar flokksbræð.ra sinna.
Sigfús Sigurhjartarson vék
að því að Gísli hefði fengið
kr. 19.500 fyrir að „teikna
draumsýnir sínar ' af hinum
fyrirhugaða sjóbaðstað sín-
um í syðri Tjarnarendanúm“.
Gísli reis á fætur og
þessu reis Gísli á fætur og
kvaðst hafa unnið mikið verk
fyrir þessar 19.500 kr. m. a-
borað í leðjuna á Tjarnar-
botninum. Bar hann síðan
fram tillögu um að bæjar-
stjórnin „óskaði þess að til-
lögur Gísla Halldórssonar
um sjóbaðstað í Tjarnarend-
anum yrðu lagðar fyrir bæj-
arstjórn." Flokksbræður
Gísla urðu skrýtnir við og
reyndu að stinga tillögunni
undir stól, en fengu því ekki
ráðið. Endirinn varð sá að
samþykkt var að vísa tillög-
unni til bæjarráðs — með at-
kvæði Gísla Halldórssonar!!
I framsöguræðunni fórust
Steinþóri Guðmundssyni m. a.
orð á þessa leið:
Við sósíalistar leggjum til að
lagður verði á stóríbúðaskatt-
ur ef ekki fæst tekin uplp
skömmtun á húsnæði. Þetta
myndi á tvennan hátt verka
sem úrbót. I fyrsta lagi myndi
við þetta losna nokkuð íbúð-
arhúsnæði. I öðru lagi myndi
koma nokkurt fé frá þeim er
heldur kysu að greiða skatt en
minnka við sig húsnæði, og
mætti þá nota þáð fé til að
greiða úr húsnæðisvahdræðun-
um.
Kcmiið i veg
fyrir svartámark-
aðshúsaleigu. '
Þá leggjum við til að allt í-
búðarhúsnæði verði skráð og
annist opinber aðili alla samn-
ingagerð. Tillaga þessi er flutt
til að koma í veg fyrir húsa-
leiguokur á svörtum markaði.
En ekkert er hægt að gera í
málinu nema bæjarstjórn
Reykjavíkur viðurkenni það
sem sína stefnu. Það verður
ekki komið í veg fyrir svarta-
markað með því einu að segja
við Pétur eða Pál að hann megi
ekki okra með húsnæði. Slíkt
verður ekki fyrirbyggt nema
opinber stofnun skrái allt hús-
næði og innheimti sjálf leig-
una.
Við' leggjum einnig til að
heilbrigðisnefnd hafi eftirlit
með öllu liúsnæði í bænum, sam
kvæmt 34. gr. heilbrigðissam-
þykktarinnar. Því verður
kannske til svarað að enn hafi
heilbrigðissamþykktin ekki ver
ið staðfest. Þótt það sé rétt
er það engum vandkvæðum
bundið að bærinn hefji þetta
nú þegar engu að síður. Það er
óhjákvæmilegt að’ bærinn fái
fullkomið yfirlit um húsnæði og
húsnæðisþörfina.
Hagnýting vinnti,
efnis og fjármagns.
Fjórði liðurinn í tillögu okk-
ar. er „að trýggð verði ' seúi
allra'bezt nýting byggingarefn-
is méð :því meðal annars að
stöðva með öllu byggingu ó-
hóflega stórra og iburfarmikilla
íbúða“. Við leggjum ekki frek-
ara til í þeim efnum, þar sem
ætlazt verður til þess að bygg>
ingarefni sé ekki veitt til ann>
ars en íbúðabygginga og þeirra
framkvæmda sem óhjákvæmileg
ar eru.
Um fimmta liðinn, „að tryggð
verði sem bezt hagnýting vinnu
og peninga sem til íbúðarbygg-
inga gengur, meðal annars með
því að skipuleggja íbúðarbygg-
ingar í bænum í heild, látá
sérfræðinga gera ýtarlegar rann
sóknir á hvaða byggingafyrir-
komulag og hverskonar ráð-
stafanir henti bezt (sbr. sam-
þykkt bæjarstjórnar) og sam-
eina byggingarframkvæmdir á
færri hendur en verið hefur,
þannig að byggingarfélög sem.
starfa samkvæmt lögum um
opinbera aðstoð við íbúðarbygg
ingar í kaupstöðum og kaup-
túnum og bæj.arfélagið annist
þær fyrst og fremst.
„Dugir ekki að svara enda-
Iaust að málið sé í
athugun.“
Borgarstjóri hefur frætt okk!
ur á því fund eftir fund að
það sé í „athugun" hvernig
bezt verði byggðar ódýrar og
hagkvæmar íbúðir. Það dugir
ekki að svara því til endalaust
að málið sé í athugun. Ef á að
leysa vandræðin verður að fara
að hefjast handa.
Það þarf ekki að. f jölyrða um
nauðsyn þess að íbúðarbygging-
ar verði skipulagðar þannig að
hver oti ekki sínum tota til að
byggjá eftir eigin höfði — hafa
sem rýmzt um sjálfa sig eða
byggja íbúðir sem haégt sé að
selja með sem mestum hagnaði,
Það verður ekki gert með heppi
legri hætti en byggingafélög
þau sem vísað er til í till. og
bæjarfél. byggi íbúðimar fyrsjj
og fremst. I
560—600
tAnýjar ibúðir.
Þá vék hann að tillögu sósí-
alista. um , byggboguý.SOO—'60(É|
siðu. J