Þjóðviljinn - 21.05.1949, Síða 3

Laugardagur'. .-21. -mal 1949
ÞJÓÐVILJINN
-wr-

Ræða Bjarna Ben. í Washingto^
vakti lítilsvirðingu á íslendingnm
Islendingar í London, sem
áttu leið frm hjá Monseigneur
kvikmyndahúsunum við Strand
og hjá Marble Arch um síðustu
mánaðamót, gátu orðið þeirrar
fátíðu ánægju aðnjótandi, að
sjá nafn sins litla lands skarta
á auglýsingaspjöldunum innan
um aðra brennidepla heimsvið-
burða undanfarins mánaðar
Monseigneur kvikmyndahúsa-
hringurinn er stærsta sam-
steypa fréttamyndahúsa í Bret-
landi. Þau sýna einungis stut-
ar kvikmyndir, aðallega frétta-
myndir, og um síðustu mánaða-
mót fengu sem sagt Lundúnabú
ar að sjá á léreftinu mánaðar-
gamla atburði frá Reykjavík.
Neðst á auglýsingaspjaldinu
vinstra megin við dyrnar á Mon
seigneurkvikmyndahúsinu við
fítrand stóð með hvítu letri á
dökkfjólubláum grunni: ,,ANTI
PACT RIOTS IN REYKJA-
VIK“.
Islendingur í London sem
átti leið um Strand, átti sannar
lega brýnt erindi, ef hann lét
það ekki bíða betri tíma og
gekk rakleitt inn í fréttamynda
Jiúsið til að sjá „Andbandalags
óeirðir í Reykjavík.“ Það góða
Við fréttamyndahúsin er, að þar
skiptir engu máli hvenær er
byrjað að horfa á sýninguna,
því að hver mynd stendur ekki
nema nokkrar mínútur. Islend-
ingurinn, sem setztur er í sæti
sitt í fréttamyndahúsinu við
Strand, sér fréttamyndir frá
Pathé og Gaumont British
News, íþróttafréttir og teikni-
myndir. Svo birtist á tjaldinu
mynd frá Telenews, bandarískri
fréttamyndastofu, undir sameig
inlegum titli: News from Ame-
rica“ — Seinust þessara
„Frétta frá Ameríku“ kemur
svo myndin um „Andbandalags
óeirðir í Reykjavík.“
Bandaríski þulurinn tekur til
máls: Það eru bara eittþúsund
kommúnistar á Islandi“ en bæt-
ir við um leið og á tjaldinu sjást
þúsundirnar, sem fylltu Austur
völl að afliðnu hádegi 30. marz:,
„en þeir hafa fjölmennt út í
dag‘.‘ („Tliere are only one
thousand Communists in Ice-
land — but they are out in
force today“). Meðan kvik-
myndavélin virðir fyrir sér
Reykvíkinga gefur þulurinn upp
lýsingar um íbúatölu Islands
og fleiri fróðleiksmola. Fólkið
á Austurvelli er rólegt, einu
merkin um „óeirðir“ eru ein-
stöku fúlegg, sem sést kastað.
Allt í einu sjást Alþingishúss
dyrnar ljúkast upp og út geys-
ist „hjálparsveit lögreglunnar“,
hvítliðaskríllinn úr Heimdalli,
sem Sjálfstæðisflokkurinn lét
vophá íil að bérja á Reykvíkmg
um. Kvikmyndin sannar greini
lega, að þessi árás er gerð án
minnstu aðvörunar, hún kemur
fólkinu á Austurvelli algerlega
á óvart. Kylfur hvítliðanna eru
þegar á lofti, þeir berja —
berja — berja, hvað sem fyrir
verður, vélrænt og án allrar um
hugsunar í trylltu villdýrsæði.
sveiuðu er
i 1 marz
blóðþorsta sem raun.var á. Að-
farirnar minntu á þá, sem í aug
um Breta eru persónugervingar
tilgangslausrar grimmdar og
mannvonzku, nazistana þýzku.
Þegar fólk í fjarlægu landi
sér kvikmynd af atburðunum
við Austurvöll 30. marz og að-
förum hvítliðanna þar, veit það
af eðlisávísun, að þarna er andi
nazismans að verki. Ekki höfðu
kvikmyndahúsgestirnir í Lon-
don hugmynd um, að lögreglu-
stjórinn, sem stjórnaði þessúm
íefkjitFÍIreniiólið:
• - 'O
K.R. — Vikingur, 1:1
markið sem Ari gerði hjá Vík-
ing gott dæmi um það. Annar*
átti K.R. fleiri tækifæri en þeir
fóru illa með þau.
Snemma í leiknum er Hörður
kominn í gott færi en Gunnar
Þessi fimmti leikuf Reykja-
vikurmótsins var einn lélegasti
leikurinn í vor„ Hvorugt liði?
náði tökum á Ieik sínum og all-
ur samleíkur meira og minna í
molum. Veðurskilyrði voru þó
hin beztu og gerðu margir sér I ver í hom. Enn sækja K.R.ing-
vonir um góðan leik, bæði liðih
höfðu í undanförnum leikjum
gefið nokkur fyrirheit um það.
Nokkur tækifæri buðust báð-
um liðunum þó varla verði sagt
að þau hafi komið eftir skipu-
lagðan leik, fremur var orsökin
staðsetningarveilur, og var
Kvikmyndavélin dvelur stundar
korn við einstöku atburði, þrír
lögregluþjónar sjást ráðast á
einn mann. Svo er farið að henda
táragassprengjum. Þá hleypur
fólkið á brott. Myndinni er lok-
ið.
★
Það var lærdómsríkt að gefa
því gaum, hvaða áhrif þessi
mynd af atburðunum við Alþing
ishúsið 30.3. hafði á kvikmynda
húsgesti í London. Við útrás
hvítliðanna og barsmíðina, sem
henni fylgdi, sveiuðu hinir
ensku áhorfendur af hryllingi
og viðbjóði. „Þeir haga sér eins
og nazistar“ („Just like the
nazis“) heyrðist einn þeirra
segja í hálfum hljóðum við
sessunaut sinn. I London er það
Venjan, ef til átaka kemur, að
það eru lögregluþjónarnir, sem
verða fyrir hnjaski. I London 1.
maí s.l. reyndi lögreglan að
hindra kröfugöngu, samkvæmt
ftröfu sósíaldemókTatans ' Ede
ínnanríkisráðherra. I átökunum
sem af þessari skipun hlutust,
meiddust fimm eða sex lögreglu
þjónar, en ekki var þess getið
að séð hefði á einum einasta
kröfugöngumanni. Lögreglan í
London framfylgir boðum og
bönnum eins og henni er skipað,
en það kemur varla fyrir að hún
beiti harðýðgi, þótt henni sé
veitt mótspyrna. Þessvegna
kom kvikmyndahúsgestum í
London svo undarlega fýrir
sjónir að sjá „hjálparsveit lög-
reglunnar“ i Reykjayík koma
fram með slíkum kvalalosta og
níðingsverkum, er gamall ^az-
isti. Fólkið í kvikmyndahúsinu
í Strand vissi ekki, að einn af
þeim fáu hvítliðum, sem þekkj-,
anlegir voru á myndinni sem
það sá, var nazistinn Ólafur
Pétursson, dæmdur fyrir að
vera valdur að dauða tuga
norskra frelsishetja. En þess
þurfti ekki með. Verk Sigurjóns
Sigurðssonar og Ólafs Péturs-
sonar bera það greinilegan naz-
istastimpil, að siðað fólk, hvar
sem er í heiminum, fussar og
sveiar, er það sér til þeirra, og
segir: „Þetta eru nazistar.“
Kvikmyndin, sem sýnd var í
London, sannar ótvírætt, að til-
gangurinn með barsmíð lögregl-
unnar á Austurvelli og útrás
hvítliða Sjálfstæðisflokksins,
var ekki að dreifa mannfjöldan
um, sem þar var saman kominn.
Mannfjölda er ekki dreift með
kylfuárás. Slik árás er hinsveg
ar beinasta léiðin til að reita
fólk-tiL reiði og efna.til. óeirða.
Táragasinu, sem dreifði mann-
fjöldanum á svipstundu, var
ekki beitt, fyrr en búið var að
gefa blóðhundum Sjálfstæðis-
flokksins tækifæri
lesta Reykvíkinga
barsmíð.
★
Það er fleira en kvikmyndir
af árás Sjálfstæðisflokksins á
Reykvíkinga, sem vakið hefur
athygli á Islandi úti um heim
á þessu vori. Ræðu Bjarna Bene
diktssonar við undirritun At'
lanzhafssáttmálans > Washing-
• i ffl ' : t | ' - • • >J| * 11 I
ton var útvarpað víða um hinn
vestræna heim. Ekki er hægt að
segja, að ræða utanríkisráð-
herra hafi orðið Islendingum til
meiri sóma en kvikmyndirnar
af atburðunum, sem hann vitn-
aði til, er hann var að klaga
Reykvíkinga fyrir Bandaríkja-
mönnum. Islendingar í London
sögðu mér, að dagana eftir að
brezka útvarpið hafði endur-
varpað ræðunum frá Washing-
ton, hefðu þeir í fyrsta sinn orð
ið varir við, að sumir Bretar
hefðu litið á þá af meðaumkun
og lítilsvirðingu fyrir að vera
Islendinga. Ræða Bjarna Bene-
diktssonar hafði þau áhrif, að
litið var niður á menn fyrir að
vera af sömu þjóð og hann.
Nokkrum dögum eftir undir
ritun
ár á, Guðm. Sam. er of seinn.
að hreinsa, Ari fær knöttinn.
fyrir opnu marki, en skaut
fyrir ofan.
Víkingar leika oft vel saman,
en þegar upp að marki kom
rann allt út í sandinn. Þó átti
Gunnlaugur gott skot rétt yfir
þverslá, eftir gott og hnitmiðað
áhlaup. Litlu síðar gerir K.R.
Úhlaup á hægri hlið vallar og
er Hörður þar að verki, spyrnir
yfir, Ari nær knettinum og gef-
ur Kjartani sem skaut framhjá.
Það sem eftir er hálfleiks geng
ur á ýmsu. „Þvögur“ fyrir fram
an beggja mörk til skiptis, þó
liggur nokkuð á K.R. síðari
hluta hálfleiksins.
Síðari hálfleikur var heldur'
lakari en sá fyrri. Víkingar
dáðu ekki samleik eins og i
þeim fyrri og K.R.ingar eiga
erfitt með að sameinast. Hægri
áóknararmur K.R. , er veikari,
en Ólafi er lítt friður gefinn,
enda ekki hættulaust.
Ara misheppnaðist flest sem
hann reyndi, og Hörður er oí
órór og flöktandi til að geta
leitt framlínuna. Annars hefur
hann nokkra afsökun, sem ern
hinar himinháu sentringar, sem.
hann fékk frá hliðarframvörð-
unum, Steinari og Herði, og
einnig Kjartani. Óli ÍB. var eins
og vant er, sá sem heldur
knettinum niðri og leitar sam-
herja. Daníel er ákveðinn og
oft vel staðsettur. Steinn er
efnilegur ungur bakvörður og
verður erfitt að ganga framhjá
honum i úrval nú í sumar. Guð-
bjöm lenti í fullmiklum áflog-
um við Hafnfirðinginn í Víkings
liðinu, en slapp annars sæmi-
lega frá þessum deik.
Bergur í markinu varði það
sem varið varð. Mark K.R.
setti Ari, er 15 mín voru af
síðari hálfleik.
Öruggasti maður Víkingsliðs-
ins var markmaðurinn, Gunnar.
Atlanzhafssáttmálans | virðist ekki ástæðulaust að
til að lim-
með kylfu-
áttu tveir Islendingar leið á^ gefa honum tækifæri í úrvalst-
Euston járnbrautarstöðina >| lið á næstunni. Af bakvörðun-
London. Þeir höfðu haft vaðið j um þrem er Helgi beztur, en
fyrir neðan sig og komu all-j hann má vara sig á að nota
löngu áður en lestin, sem þeir ekki svona mikið hendurnar,
þurftu að ná í, átti að leggja bæði á menn og knött. Guðm.
af stað. Eini maðurinn sem þeir
sáu, er þeir komu á ákvörðunar
stað, var burðarkarl, sem tók
þá tali. Er hann fékk að vita,
að þeir væru Islendingar, gat
hann þess, að hann hefði fyrir
skömmu heyrt í utanrikisráð-
herra íslands í útvarpinu.
„Hvernig gekk þér að skilja
hann?“ spurði annar Islending-
urinn. „Eg skil hvað, serft er.
Við heyi’um miklu verri 4 énsku
hér á stöðirini,“(„I uriderötand
..everything. We get much worse
4English at the station“) svar-
? • • ígtM&gig:
aði burðarkarlinn. M. T. O.
er oft vel með, en gleymir sér
stundum, og hefði Ari verið
hættulegur skotmaður hefðu
þessar staðsetningarveilur ver-
ið Víking dýrkeyptar. Björn.
Halldórsson slapp sæmilega vél
frá viðureigninni við Ólaf
Hannesson.
Hliðarframverðir Víkings
reyndu oft lágan samleik við
framherjana. Einar gaf oft
góða knetti, ,en hann virtist
alveg gleyma því að þetta ér
leikur, hann möglar og skvaldr-
ar í tíma og ótíma. Eiríkur v«r
Framhald á 7, síðiu0