Þjóðviljinn - 28.05.1949, Síða 6

6
ÞJÓÐVILJINN
iii
NAKIN
Framhald af 5. síðu
aftur heim í húsgagnaða her-
bergið .... að stara uppí loftið
og gráta sig í svefn.“
New York er borgin, „þar
sem sjö milljónir manna búa
saman í einmanaleik,“ og þrá
hins einmana manns eftir ást
og löngun hans til að brjóta af
sér fjötur einangrunarinnar er
svipbrigði í morandi lífi borgar-
innar, sem hefur fangið Weegee
sterkt. Myndavélin hans er frek
og nærgöngul, en eiginlega er
hann sjálfur hin leiðandi sál,
einmana og þreytandi. Morð og
eldsvoðar gefa honum tækifæri
til að komast í nánd við líf fólks
ins — augnablik, þegar andlit
opnast og þjáning, sorg og sárs
auki opinberast, augnablik, þeg-
arar meðal hinsnafnlausa fjölda
verða allt í einu hæf sem fyrir-
sagnir og myndir í blöðunum.
— Eg þekki þessa borg betur
en buxnavasann minn, segir
Weegee og púar útúr sér heilu
skýi af vindlareyk. Eg veit,
hvernig hún andar og lifir. All-
ir hlutir eru bundnir sínum ó-
sýnilegu lögmálum. Eldsvoðar
brjótast næstum því alltaf út
um tvö-þrjúleytið á nóttunni.
Sjálfsmorðstíminn er milli fimm
og sex á morgnana. Þá kasta
menn sér út um glugga eða nið-
uraf svölum. Þeir verða að blóð
ugri hrúgu á götunni .... Næst
um alltaf snýr andlitið upp. Með
augun upp í átt til stjarnanna
eða uppeftir framhliðum hús-
anna. Hvers vegna kastar fólk
sér einmitt út á þessum tíma?
Nóttin er liðin, brennivínið
drukkið upp, veitingahúsin eru
lokuð og dagurinn nálgast ....
með kröfum sínum um fram-
tak — með aðvörunum sínum
um vinnu og fjármálaáhyggjur,
þrætur og djöfulskap.....
— En víst er það, að dauðinn
getuy? samt komið. Einu sinni
gekk ég eftir götu niðrúr Bow-
ery. Þér liafið séð þessi hverfi
með fátæklegum ölknæpum og
smásjoppum. Um leið og ég
gekk framhjá tók ég mynd af
betlara, sem lá og svaf þar í
kima. Augnabliki síðar reis
hann á fætur og rölti á stað yfir
götuna. Bíll kom þjótandi og ók
yfir hann. Ilann dó samstundis.
Eg tók tvær myndir til.
Á slíkum augnablikum talar
Weegee toöldum rómi einsog lög
reglufulltrúi. „Eg tók tvær
myndir til.“ Maður gæti haldið
að örlög þau, sem hann stingur
fótum við á götunum, séu kom-
um fullkomlega óviðkomandi.
En í önnur skipti er hann bljúg-
ur og grætur hina ólánssömu.
Ha.nn er mjög týpískur Ameríku
maður, sem sveiflast milli við-
kvæmni og hundingjaháttar. En
hundingjahátturinn er vitaskuld
bara skel, maður fær hart skurn
í þessari borg. Sem fagmaður
er hann nákvæmur, viðbrögð
hans hljóta að vera allt að því
vélræn, skel á örfáum sekúnd-
um. Það er þessi hæfileiki til að
halda jafnvægi milli tilfinninga
og framtakssemi, sen'1 veldur
B O RG |
. . I
því, að myndir hans eru þrungn
ar af upplifun og lífi. Það, sem
þeim er ábótavant í tæknilegum
glæsileik, vegst margfaldlega
upp af gildi þeirra sem söguleg
skjöl, sem leiftursnögg högg úr
örlagasmiðju tímans.
Weegee tekur alltaf öðruvísi
myndir en starfsbræður hans.
Ef eldsvoði er á ferðinni, taka
allir myndir af brunaliðsmönn-
unum, klifrandi upp slökkvistig-
ann. Ein af áhrifamestu mynd-
um Weegees er af móður og dótt
ur grátandi, þar sem þær stara
örvita af skelfingu á hið brenn-
andi hús, þar sem önnur dóttir
er að brenna inni með barninu
sínu.
Einu sinni framdi kona s.jálfs
morð með því að kasta sér útúr
glugga á hóteli. — Eg tók enga
mynd af henni, heldur af ungu
pari, sem stóð þarna mitt í
mannf jöldanum .... Meðan þau
héldust í hendur .....augun
glampandi af ungri ást .... og
horfðu, þama, þetta .... líkið
Weegee er töfraður af andlit-
um mannanna. Þegar sprengju-
flugvél rakst fyrir ári á hæsta
skýjakljúf heimsins, Empire
State Bulding, voru kynstur af
myndum teknar af reykjarból-
strunum, sem ultu útum gatið
sem hjóst í vegginn uppá 69.
hæð. Weegee tók mynd af nokkr
um andlitum meðal • fjöldans,
óttaslegnum, spyrjandi. Hann
heldur því fram, að allt, sem
fram fari í einni /bofg, endur-
speglist í andlitum fólksins.
Ekki þó svo að skilja, að
myndir Weegees séu ein röð af j
skelfingarmyndum. Heldur eru
þær litauðug þjóðlífslýsing, tólf
skildingaópera um þann himin
og það helvíti, sem kallast ný-
tízku stórborg. Þarna sjást
þybbnar fjölleikahússöngkonur
og meinlausir lögregluþjónar;'
þjófar, dulklæddir sem Franken
steinverur; þarna eru heimilis-
lausir, sem sofa undir jólatrénu
hjá Hjálpræðishernum; naktir
og skjálfandi elskendur á bað-
strönd og í dimmum lystigörð-
um; ölknæpur, þar sem gleðikon
ur stinga peningaseðlum niðurí
sokkana og kavalérarnir dansa
með skyggnishúfurnar á skakk;
og þarna er ökumaðurinn, sem
danglar í hestinn sinn á heimleið
í krapinu.-------
Það er mynd af fátækri konu
í rifnum, skitnum fötum og hún
starir á tvö máluð samkvæmis-
hænsni utanvið óperuna. Mynd
af tveimur, sem farizt hafa í
eldsvoða; líkunum hefur verið
vafið inní segldúk .... enginn,
sem fer um götuna, hefur tíma
til að stanza .... Þetta er
snemma morguns, maður gæti
orðið of seinn til vinnunnar og
forstjórinn gæti orðið vondur.
Mynd af velfóðruðum forstjóra,
sem er að stikna í sumarsólinni
og hefur lagzt allsber útá sval-
irnar. Og það er mynd af svert
ingjakonunni með litla drenginn
sinn á handleggnum; hún stend
Framhald á 7. síðu. •
Laugar-daguf 28. maí 1949.
EVELYN WAUGH:
32. DAGUR
KEISARARIKID AZANIA
ASM. JONSSON
þýddi.
framfaranna." Og Basil gekk aftur fram hjá
glugganum, í þetta sinn í samræðum við Conn-
olly herforingja.
Eftir stundarkorn kom dráttarvagninn aftur
á bak inn á stöðina við mikil fagnaðarlæti.
Menn frá viðgerðaverkstæðinu komu og gerðu
við tengingarnar.
Loksins var haldið á stað.
Basil hóf ferðina í góðu skapi. Hann var orð-
inn góðkunningi herforingjans, og áður en lest-
in kom til höfuðborgarinnar hafði hann fengið
boð‘ um „að líta inn og fá í glas, hvenær sem
honum þóknaðist."
Lestin, sem flutti keisarann til Debra-Dowa,
var líka með póst. Það var stórhátíð í brezka
sendiráðinu. Það var farið með póstpokana inn
í borðstofuna og þar sátu þau í hring utan um
þá og útbýttu bréfum og böglum og gátu sér til
um skriftina á þeim og lásu hvort yfir annars
axlir. — „Peter er búinn að fá fréttir af Flóru.“
,,Ó, má ég ekki lesa bréfið frá Anthony næst,
Mabel?“ „Hérna er ein örk til að byrja með.“
„Vill einhver lesa bréf Sybillu til Jacks?“ „Já,
ég ■—- en ég er ekki búin með bréf Mabels til
Agnesar." „En hvað WiHiam er skuldugur. Plér
er reikningur frá klæðskeranum upp á 82 pund.“
„Og tólf frá bóksalanum.“ „Frá hverjum er þetta,
Prudence — ég þekki ekki skriftina?"-------
„Óttalegur sægur er þetta af þjónustuskjöl-
um,“ sagði sir Samson mæðulega, „ég vil ekki
láta ergja mig með þeim strax. Viljið þér ekki
taka að yður að líta yfir það, Peter, þegar þér
hafið tíma til þess?“
„Það get ég því miður ekki næstu daga, herra
sendiherra, við erum bókstaflega að kafna í verk-
efnum á skrifstofunni."
„Já, já, væni minn — það þarf allt tímann
sinn. Maður á alltaf að taka fyrst fyrir það, sem
næst liggur hendinni. Það er ósennilegt að við
þurfum að svara neinu af þessu, og svo má líka
hamingjan vita, hvenær næsta póstferð verður —
Hæ, hérna cr dálítið skemmtilegt, jahá. Eg skil
ekki eitt einasta orð af því. Til hamingju. Gerðu
níu afrit af þessu bréfi og sendu það níu af vin-
um þínum-------“ „Þetta var merkileg hugmynd.“
„Góði sendiherra, viltu nú ekki þegja svolitla
stund, meðan ég spila nýju plöturnar?"
„Nei, hlustaðu nú, Prudence. Það byrjaði að
skrifa það amerískur herforingi í Frakklandi. Ef
maður rýfur keðjuna, verður maður fyrir óláni,
en ef maður sendir það áleiðis, kemur eitthvað
happ fyrir mann. Það var kona, sem missti mann
inn sinn, og maður vann gríðar fjárfúlgu í spil-
um — bara af því þau gerðu það og gerðu það
ekki — þessu hefði ég aldrei trúað að óreyndu."
Prudence lék nýju plöturnar. Það var hátíðleg
tilhugsun í þessum fámenna hóp, að þau mundu
heyra þessi átta lög á hverjum degi, viku eftir
viku og mánuð eftir mánuð, þangað til einhvern
góðan veðurdag, sem enginn gat sagt fyrirfram
um, að nýr póstur kæmi frá Evrópu. Þessi lög
mundu hljóma í höfðum þeirra heima, í sendi-
ráðsskrifstofunum, og í hinum stuttu skemmti-
sem þau hlustuðu, opnuðu þau bréf og blaða-
ferðum þeirra um nágrennið — Samtímis því «
stranga.
•„Með hvað ertu þarna, sendiherra?"
„Það er dálítið alveg stórmerkilegt, væna mín.
Líttu bara á. Það fjallar allt saman um stóra
pýramídann. Sjáðu til, það er sko „kosmisk alle-
gori.“ Það er byggt á „samræminu." Hlustaðu:
Samanlögð lengd hinna tveggja áfanga í þrengsl
unum er nákvæmlega 153 xiýramídaþumlungar —•
og 153 er tákntala hinna útvöldu í hinni dulrænu
útfærslu Herrans í fiskidrættinuin mikla, sem
var 153 stórir fiskar.“ Þetta verð ég að áthuga
nánar — þetta er ákaflega athyglisvert. Hver
ætli sendi mér þetta eiginlega. Hver svo sem það
er, þá er það ósköp fallega gert.“
Það var útdeilt ellefu blöðum af Punch, fimm-
tíu og níu blöðum af Times, tveim blöðum af
Vogue, og slatta af New Yorlter, Week-end
Review, St. James Gazette, Horses and Hounds
og Journal of Oriental Studies. Þar að auk voru
svo skáldsögur, vindlar og duft til að búa til úr
sódavatn.
„Eiginlega ættum við að hafa jólatré næst þeg-
ar við fáum póst.“
Það var sópað saman heilum hóp af bréfum
frá utanríkisráðuneytinu — og lenti um síðir í
hrúgu af tómum umslögum og umbúðapappír.
„Það er auðsjáanlega þannig, að inni í pýra-
mídanum mikla er herbergi með þrefaldri blæju
gömlu egipsku spámannanna — Austurveggur
anddyrisins táknar frið mitt í styrjöld-----“
„Hér er bréfspjald með tilkynningu um
skemmtun í „Perroquet“ annað kvðld. Ert þú
nokkuð mótfallinn því, að við förum þangað ann-
að kvöld, sendiherra?"
,,-------Fjögur kalksteinastykki, sem tákna
miklar þrengingar á árinu 1936 --------“
„Sendihcrra.“
„Eh — hva — fyrirgefðu. Já, við skulum endi-
lega fara þangað. Við höfum ekkert farið í marg-
ar vikur.“
„Já, vel á minnzt," sagði William. „Við fengum
heimsókn í dag.“
„Ekki þó biskupinn?"
„Nei, það var nýr maður. Hann skrifaði nafn
sitt í bókina — Basil Seal.“
„Hvað ætli haim vilji nú? Þekkið þér hann?“
„Mig minnir, að ég hafi heyrt nafnið áður, en
ég man ekki hvar.“
DAVÍÐ