Þjóðviljinn - 06.06.1949, Blaðsíða 5

Í'östudagu.r 6. maí 1949.
ÞJÓÐVILJINN
S
Rætt við hafnfirzkan sjómann
Það er oftast gaman að rölta niður við höfnina. Þar hittir
maður oft gamla kunningja — og þar heyrast skoðanir manna
oft sagðar án hiks og umbúðalaust. Ég hitti þar nýlega gamlan
kunningja, hafnfirzkan togarasjómann og fór að rabba við
hann um „daginn og veginn“
hafði ýmislegt að segja mér. Nokkuð af því fer hér á eftir,
en vegna þess að það hefur komið fyrir áður að opinskáir
sjómenn liafa fengið að hirða „pokann“ sinn — þ. e. verið
reknir : iand fyrir bersöglina, þá hirði ég ekki um að nafn-
greina þennan kuimingja minn, en „rabbið“ er rétt eftir honum
haft.
Og það eru fleiri en háset-
arnir. Ég veit um þrjá tog-
araskipstjóra, sem telja það
kost fyrir sína útgerð, að allur
aðbúnaður sé sem beztur og
lífið á togurunum, og hanni telja það rauni auka afköstin
að stytta vinnutímann niður úr
16 stundum í 12 stundir og
telja, að mikið betur myndi þá
unnið.
Ég spurði um afiann. Sæmi-
legur, stundum lítill stundum
góður. Aðbúnaðurinn ? Jú að-
búnaðurinn á nýju togurunum
væri góður, — nema það væri
helzt að maturinn á sumum
þeirra væri skorinn við neglur.
— Nei, nú hiýturðu að vera
að Ijúga að mér. Hvaða togar-
ar eru það?
— Það er óaðfinnanlegt fæði
á Surprice, Venus og Röðli, en
á Bjarna riddara, Maí, Hauka-
nesinu, Óla Garða og Júlí telja
sjómenn sig ekki ofsæla af því
heldur þvert á móti. Þig hlýtur
að reka minni til að á Júlí varð
áhöfnin að taka vistir úr björg-
unarbátnum (semerhreint lög-
brot) vegna þess að þær vistir
sem ætlaðar voru í túrinn voru
þrotnar.
Einn sólaxhringui
Mig rámaði í þetta og spurði
því: Viltu segja mér hvernig
mat þið fáið?
—• Já. Við skulum byrja kl.
12 á hádegi, þá er kjöt, heitur
matur. Kl. 3 er kaffi, brauð og
„skonrok“. Á kvöldin er fiskur,
grautarafgangur frá hádeginu
og te eða upphitað kaffi frá
kl. 3. K1 9 er aftur kaffi og
kex. Kl. 12 á miðnætti er í
mesta lagi einn kjötbakki
handa 18 hásetum og kynd.ur-
um. Kl. 3 að næturlagi er kaffi
brauð. Kl. 6' að morgni er
hræringur, heitt te og upphitað
kaffi frá kl. 3. Kl. 9 er brauð
og kex (,,Sæmundur“) eða
kex og kaffi og kl. 12 áj
hádegi er heitur matur og þá
höfum við lokið hringnum. j
Matur til 12 daga —
axmar úthúnaBus til
25—30 daga
Eru yfirmennirnir í sarna
fæði?
— Nei, yfirmennirnir eru í
sérfæði. En eina nóttina kom
eir.n yfirimannanna til okkar
þar sem við vorum að snæða.
Við höfðum þá staðið við að-
gerð frá kl. 6 til 12 á miðnætti.
Hann kom til okkar iiásétanna
í síðustu törn og ætlaði að fá
sér heitt te o. fl. Þegar hann
sá að fram var borið smjör-
líki og ein marmelaðidós til við-
bits hreytti hann út úr sér að
það væri helvíti liart að vera
með skipin útbúin á öðrum
svioum til 25—30 daga, en hafa
aldrei mat handa mönnunum
nema til 12 daga.
— Svo finnst mér nú, bætti
kunningi minn við, að þar sem
komnir eru tveir fullorðnir
matsveinar mætti fara fram á
betri aðbúnað og að þeir sofi
ekki 16 tíma í sólarhring.
— Hvernig má það ske?
— Það er hægt að koma
því þannig fyrir. Það er alltaf
tekinn háseti af dekkinu á
næturnar til að hita kaffi og
te og bera þann góða í’étt fram.
Ekki spuri um
heilbrigði heldur aldur
— Er fleira athugavert?
— Ja, það er oft vangæft
með upphitunina, hún þyrfti að
vera í fullkomnara lagi.
— Hvernig er með heilbrigð-
iseftirlit á togurunum?
— Heilbrigðiseftirlit á tog-
urunum! Hvað áttu við? Það
er ekki neitt.
— Eruð þið ekki skoðaðir
af lækni við skráningu?
— Nei, við erum ekki skoð-
aðir við skráningu, og ekki
heldur þegar við komum úr
erlendri höfn, enda þótt að
vitað sé að margir sjúkdómar
berast til landsins einmitt með
sjómönnum. Hins vegar hef ég
orðið þess var í erlendum höfn-
um að læknir kemur um borð
í skipin. Fjöldi sjómanna er hins
vegar þeirrar skoðunar að t. d.
ætti að fara fram berklaskoðun
á togurunum engu síður en
vinnuhópum í landi. Nei, við
skráningu er ekki spurt ura
lieilsufar, 'heldur um aldur.
Mér fyndist rétt að sjó-
Skaitfrelsi sjómanna
— Það eru líka margir sjó-
mennirnir, heldur kunningi
minn áfram, sem teija það
sanngjarnt að sjómenn hefðu
skattfrjálsar þær tekjur, sem
þeir fá fyrir vinnu umfram 8
stundir, því í landi er 8 stunda
vinnudagur viðurkenndur. Það
væri ekki nema viðurkenning
fyrir stritið — og nokkur upp-
bót fyrir togarasjóm., sem eru
yfirleitt útslitnir menn á fer-
tugsaldri.
Það var !eiðin3eg þögn
I — Hvað segir þú um verk
| fallið í vetur ?
— Það gæti nú orðið sitt
af hverju. Okkur þótti t. d.
leiðinleg þögn Alþýðusambands-
stjórnarinnar meðan á verk-
fallinu stóð. Sjómenn spurðu:
Hvar er Alþýðusambandsstjórn-
in ? Hvers vegna þegir hún eins
og steinn, þegar togarasjómenn
eru í verkfalli?
Við getum hins vegar glaðst
yfir því, að stjórn Sjómanna-
félagsins varð að lúta í lægra
haldi — vegna vinnubragða
sinna undanfarið — og kjósa
sjómannanefndir af skipum til
að fjalla um samningana, —
þótt þeim væri að síðustu bolað
frá.
GabbaBir
til a3 samþykkja þá
— Hvernig líka ykkur
samningarnir ?
— Illa. Þeir hefðu ekki verið j
samþykktiry ef fjöldi manna '
um sviðum séu að dragast
saman í bænum. Ég hef a. m. k.
heyrt að framiagið til Krýsu-
vikur, sem heitið var á síðasta
ári, sé ekki farið að leggja
fram enn.
I þessu sambandi er rétt að
giej’ma því ekki að hafnfirzkir
sjómenn telja það ljótan grikk
þegar Tryggvi Ófeigsson var
flæmdur úr bænum með sína
togara.
Bæjarútgerðii
ætti að hafa verdun
— Það er eitt í sambandi við
Bæjarútgerðina, sem ég vil
minnast á. Mér finnst að hún
ætti að setja upp verzlun íneð
vinnufatnað og vistir til skip-
anna. Hún ætti með því móti
að tryggja sjómönnum, sem
hjá útgerðinni vinna, að þeir
geti fengið sjóklæði, gúmmí-
stígvél og annan vinnufatnað
eftir þörfum og þurfi ekki að
vera í vandræðum með að ná í
nauðsynlegan útbúnað. Ég er
ekki einn um þessa skoðun,
heldur mun hún vera almenn
meðal sjómannanna.
Ekki lengur yíiistjora
Sjómannafélags Reykjav.
— Þú nefndir áðan eitthvað
um samkrull á atkvæðum?
— Já, við hafnfirzkir sjó-
menn erum óánægðir með það,
að atkvæðum Sjómannafélags
Aðbúnaðurinn á gömlu! Hafnarfjarðar og Sjómannafél-
koman hefði orðið önnur, ef
hásetar hefðu verið teknir sér,
því að á 12 túrum, sem skipt-
ast í 17—18 staði til siglinga-
leyfa er fljótt hægt að sjá að
útkoman hjá hásetunum, ef
þeir eru teknir einir, er önnur
én hjá matsveinum, kyndurum
og sem taka sér frí 1—2 túraj
ári, og bátsmönnum, semj
sigla annan og þriðja hvernj
túr.
Mér finnst rétt að í fram-
tíðinni sé sjómönnum skipt í
deildir innan féiaganna, eftir
því hvaða verk þeir vinna á
skipimi.
Póiska nefndin átli
aS vera við bæjardyrnar
Það hefði einnig átt að taka
tillit til þess reginmunar, sem
er á gömlu og nýju togurunum,
hvað aðbúnað og annað snertir.
En það fékkst ekki. Ég lieyrði
þá einn samningsnefndarmann-
inn segja að um það þyrfti
ekki að ræða, því pólska sendi-
nefndin, sem átti að semja um
kaup á þeim væri við bæjar-
dyrnar. Það þurfti sem sé ekki
að semja sérstaklega um kjör
á seldum skipum!
/
Nú eru þeir að launa það
mannafélögin skipuðu nefnd i hefði ekki misskilið þá og verið
frá félögunum um borð í skip- jgabbaðir til að samþylckja þá.
um sem hefði eftirlit með mat-
aræði og heilbrigðisskilyrðum.
Þyksr sveíninn
orðinn iangur
— Hvað segið þið um vöku-
lögin og lengingu hvíldartím-
ans?
— Hvað við segjum um
vökulögin? Það var einróma
samþykkt í Sjómannafélagi
Hafnarfjarðar, að krefjast auk-
ins hvíldartíma. Sjómenn eru
allir fylgjandi frumvarpi Her-
manns Guðmundssonar um
lengdan hvíldartíma á togur-
unum.
— Hvernig líkaði ykkur af-
greiðsla Alþýðusambandsþings-
ins á því máli ?
— Þeir munu teljandi tog-
arasjómennirnir, sem ckki
skömmuðust sín fyrir hana.
Okkur þykir orðinn æði langur
og þungur svefn nefndarinnar,
sem.átti að vinna í þessu máli.
Þeir hefðu aldrei verið sam-
þykktir, ef fundir hefðu verið
haldnir í félögunum til að ræða
þá og útskýra, en einmitt þess
vegna var fresturinn hafður
svona stuttur og allt þetta
óðagot til þess að fá þá sam-
þykkjta áður en sjómenn liöfðu
almennt áttað sig á þeim. —
Svo var þetta bölvað samkrull
á atkvæðunum.
Það vom faisaBar tölar
— Hásetar voru og eru sér-
staklega óánægðir með, þegar
tekinn var útreikningur þess-
ara 11 skipa. Voru teknir 11
aflahæstu nýsköpunartogararn-
ir, og teknar saman til heildar
tekjur matsveina, kyndara,
bátsmanna og háseta til þess
að ná sem hæstum tölum og
gera þær sem glæsilegastar í
augum þeirra, sem ekki þekktu
til.
Það er okkar skoðun að út-
togurunum er þannig, að það
verður að taka tillit til hans.
En nú er að koma tíminn, sem
burgeisarnir hafa hlakkað til,
þegar neyðin og atvinnuleysið
eiga að vera launin til sjó-
mannanna fyrir að hafa lagt
líf sitt í hættu í síðustu styrj-
öld.
— Það er oft talað um mun-
inn á gömlu togurunum og ný-
sköpunartogurunum.
— Það verður aldrei ofsögum
af honum sagt. Aðbúnaður er
margfalt verri á gömlu tog
urunum. Þeir eru miklu minni
og aðstæður á öllum sviðum
erfiðari. Þótt menn þræli þar
við margfalt verri aðbúnað á
allan hátt og verri vinnuskilyrði
og vinni jafn langan tíma, fái
þeir helmingi minni tekjur. j
Eif þetta var aldrei nefnt í
samningunum.
Mvers vegna em
þelr þá að barma sér?
— Er von á fleiri nýjum
togurum til Hafnarfjarðar?
— Ég hef heyrt að þeir hafi
pantað 3—4 nýja togara. Bæj-
arútgerðin taldi sig þó ekki
hafa fjármagn nema fyrir ein-
um nýjum togara, fyrst þegar
nýsköpunartogararnir voru til
umræðu, Þessir menn tala
harðast um, að ekki sé hægt að
gera út. Okkur er spurn: Er
Hafnarfjarðarbær fjárhagslega
betur stæður nú, en þegar þeir
pöntuðu fyrsta nýsköpunartog-
arann? Eða hvers vegna eru
þessir menn að barma sér, ef
þeir standa með fullar hendur
fjár, þótt framkvæmdir á öðr-
ags Reykjavíkur sé hrært sam-
an. Við sættum okkur ekki við,
að Sjómannafélag Revkjávíkur
geti drepið tillögur frá okkur,
en við getum lítil eða engin
áhrif haft á Reykvíkingana.
Ég birti ekki meira af rabbi
okkar að sinni. Þegar ég
kvaddi kunningja minn, var ég
margs vísari, sem ég ‘vissi ekki
áður.
J. B.
Aðaifundur
VerkaSýðsfélags 1
Dyrhólahrepps
Verkamenn í Byrkóla-
hreppi hækka kaap sitt
upp í Dagsbiúxiarkanp
Á aðalfundi Verkalýðsfélags
Dj'rhólahrepps, sem haldinn
var 19. febr. s.l. var stjórn fé-
lagsins öll endurkosin og skipa
hana: Gunnar Stefánsson for-
maður, Vigfús Ólafsson ritari
og Sigurður B. Gunnarsson
gjaldkeri.
Aðalfundurinn samþykkti að
hækka grunnkaup félagsmanna
úr kr. 2,65 í lcr. 2,80 á kist.
Hinn nýi kauptaxti félagsins
gekk í gildi 3. maí s.l.
Þá samþykkti aðalfundurinn
einróma mótmæli gegn erlendri
hersetu í landinu og þátttöku
þjóðarinnar í Atlanzhafsbanda-
laginu. Var þessi samþykkt fé-
lagsins ásamt öðrum fréttum af
aðalfundi send skrifstofu Al-
þýðusambands íslands, og sam
Frainkald á 7. síðu.