Þjóðviljinn - 15.06.1949, Qupperneq 6

8
ÞJÓÐVILJINN
Miðvikudagur 15. .iúní 1949.
Tónskáldafélagið mófmælir
útlilutun listaiiianualauna
Þjóðviljanum hafa borizt
löng og ýtarleg mótmæli frá
Tónskálafélagi Islands gegn út-
hlutun listamannalauna í ár.
Vegna rúmleysis er því miður
ekki hægt að birta mótmælin í
heild, en hér fer á eftir fyrri
hluti þeirra:
Tónskáldafélag Islands leyfir
sér liérmeð að mótmæla eindreg
ið úthlutun listamannalauna i
ár. Slík andmæli af hálfu fé-
lagsins hafa verið borin fram
oft áður með hinni mestu hæ-
versku og á síðastliðnu ári einn
ig munnlega af formanni félags
ins á fundi úthlutunarnefndar.
Árangur hefur ekki orðið. Virð-
ist því óhjákvæmilegt að taka
dýpra í árinni.
I öllum menningarlöndum
heims er tónlistin talin drottn-
ing listanna, og allstaðar nema
á Islandi er viðurkennt að efna
legar ástæður tónskálda og
sköpunarskilyrði þeirra eru
miklu örðugri en ástæður ann-
ara skapandi listamanna. Þess
vegna eru tónskáld annarra
landa studd af stjórnarvöldum
sínum í ríkara mæli en aðrir
listhöfundar. Á Islandi hefur
flokkunin ætíð verið þannig:
1. Rithöfundar fá hæst laun,
mest: kr. 6000.00 grnnnlaun
2. Myndlistarmenn fá næst-
hæstu laun, mest: 3000.00
grunnlaun.
3. Tónskáld fá lægstu laun
allra skapandi listamanna,
mest: kr. 24Ö0.00 grunnlaun.
Ef ástæður allar væru hins-
vegar athugaðar nógu rækilega
á' Islandi l.Iytu allir sanngjarnir
menn að fallast á að flokkunin
ættí frekar að vera þannig:
1. Tónskáld, hæstu laun.
2. Myndhöggvarar, næsthæstu
laun, en þeir þurfa dýrt efni
til starfa og hafa oft litla
sölumöguleika.
3. Ljóðskáld,en þau hafa miklu
minni tekjumöguleika en t. d.
skáldsagnarithöfundar.
4. Málarar, en þeir þurfa dýrt
efni til vinnu, en hafa þó oft
allgóða sölumöguleika.
5. Skáldsagnahöfundar, en þeir
þurfa minnst efni og minnst
undirbúningsnám til starfa
sinna, en hafa mesta sölu-1
rnögnleika.
Furðulegt þykir það nýmæii
úthlutunarnefndar að fella nið-
ur laun til tónhöíundar, sem
búsettur er í öðru landi, en hér
á landi cr hvorki hægt að fá tón
verk prentuð né flutt opinber-
Iega, ef um meiri háttar verk er
að ræða, og vitað er að ísl. yfir-
völd hafa ckki enn starfrækt eða
stutt til muna útbreiðslu tón-
verka héðan, enda þót;t verkin
skapi möguleiká til gjaldeyris-
öflunar nú eftir inngöngu ís-
lands í Bernarsambandið. Ein-
mitt þessi listgrein hefur til að
bera meira alþjóðlegt áhrifa-
magn en nokkur önnur list-
grein.
I öðru lagi teljast þeir menn
viðvaningar í stjórnmálum, sem
ekki hagnýta menningu þjóðar
sinnar með það fyrir augum:
1) að útvega landi sínu er-
lendan gjaldeyri fyrir verzlun
með andlegar afurðir (innlend-
ar :g iV.Ier.c’.ar) cg skapa hag-;
stæðan viðskiptajöfnuð í þeim
efnum,
j 2) að styðja með útbreiðslu
innlendrar menningar allskonar
kynningu og auglýsingu efna-
legrar framleiðslu landsins í öðr
um löndum, skapa eftirspurn
eftir henni og auka verðlag
hennar og markað,
3) að styðja með útbreiðslu
jinnlendrar menningar erlendis
jauglýsingu landsins sem ferða-
mannalands,
4) að skapa landi sinu aukið
álit sem menningarlandi, er eigi
skilið að vera sjálfstætt og al-
frjálst um aldir alda, svo að
menn hiki ætíð við að fara í
bága við almenningsálit ann-
arra landa og skerða sjálfstæði
þess, enda örðugt að spilla áliti,
sem komið er á í langan tíma.
Allar menntaþjóðir aðrar en
jlslendingar hagnýta sér menn-
ingu sina á þennan hátt og nú í
ríkara mæli en nokkru sinni áð-
ur, — fórna til þess milljónum
árlega, aulc hins eiginlega land-
varnarkostnaðar, sem gleypir
mikinn eða jafnvel mestan hlut-
ann af ríkistekjunum.
Ekki verður hjá því komizt
að láta í ljós greinilega þá skoð
un að vanræksla og skilnings-
lcysi íslenzkra stjórnarvalda í
‘þessum efnum sýni óafsakanleg
an skort á alþjóðl. stjórnmála-
reynslu. Vér íslendingar höfum
að vísu lært að framleiða fyrsta
flokks vörur, en vér höfum ekki
lært að auglýsa þær og þar af
leiðandi heldur ekki lært að selja
þær við hæsta fáanlegu verði,
sem skapa má með vaxandi áliti
á mjög löngum tíma. Vér höfum
að vísu öðlazt fullt sjálfstæði,
en vór höfum ekki lært að gæta
þess og auka það. Til þess eig-
jum vér eingin önnur ráð en
Jmenningarlegan og siðferðileg-
an álitsauka. — Þáttur íslenzkr
jar tónlistar í þcssum álitsauka’
jgetur orðið meiri en þáttur
nokkurrar annarrar listgreinar.
j Sannfæringin um þetta veitir ís
lenzkum tónskáldum fulltingi til
að krefjast að minnsta kosti
|jafnréttis á við aðra skapandi
listamenn þjóðarinnar.
WM
B.I.F. Farfuglér.
♦í’erðir om helgina:
I. Grundarfjarðarferð. .Föstu-
dag (17. júní) ekið fyrir Hval-
fjörð um Borgarfjarðar-, Mýra-,
Snæfellsnes-, og Hnappadals-
sýslur í Grundarfjörð og gist
þar í skólahúsinu. Laugárdag
dvalið í Grundarfirði og það
merkasta skoðað t. d. Grundar-
foss, Kirkjufell o. fl. Sunnu-
dag ekið í Stykkishólm, gengið
á Helgafell og síðan ekið í bæ-
.
mn.
II. Iiringferð Krýsuvik, Sel-
vogur, Þingvellir. Laugardag
ekið að Kleifarvatni og gist
þar. Sunnudag ekið um Sel-
vog, Ölfus, Grímsnes, Þingvelli
og til bæjarins.
Farmiðar seldir að V.R. í
kvöld kl. 9—10 þar verða gefn-
ar allar nánari upplýsingar.
Nefndin.
EVELYN WAUGH:
43. BAGUK.
KEISARARIKIÐ AZANIA
ASM. JONSSON
þýddi.
gumað hástöfum af hinum töfrandi eiginleikum
hennar — sérstaklega líffæralegum, og farið
nákvæmlega út í ýmis smáatriði, en til allrar
hamingju skildu fæstir viðstaddra mál hans.
Loks lauk vínveitingunum við borðið með sætu
kampavíni, og karlmennirnir voru skildir einir
eftir í borðsalnum — þó var það rétt með hörku-
brögðum, að innanríkisráðherrann varð hindrað-
ur í að fara á eftir kvenfólkinu. Monsieur Ballon
lét sækja ákavítisflösku, settist hjá herforingj-
anum ,fyllti glasið hans og lokkaði út úr honum
dálítið berorða gagnrýni á stjórnarháttum keis-
arans.
I dagstofunni flykktust frönsku konurnar um
hina nýju vinkonu sína, og áður en veizlunni
lauk, voru margar þeirra — þar á meðal frú
Ballon — hættar að kalla hana hertogfrú, en
kölluðu hann blátt áfram Svörtu Meri, í fullri
vinsemd. Þær buðu henni að koma og sjá blóma-
garðana sína og börnin sín, og þær buðust til
að kenna henni tennis og piquet. Þær bentu
henni á góðan armenskan klæðskera og hindúsk-
an spámann. Þær buðust til að lána henni snið af
náttfötunum sínum og töluðu af alvöruþunga
um þýðingarmiklar pillur, og — það var kórónan
á öllu saman — þær skipuðu hana í nefnl
franskra kvenna, sem átti að skreyta vagn er
taka átti þátt í skrúðgöngunni til útbreiðslu getn-
aðarvarna. Það var deginum ljósara, að Conn-
olly var búinn að leggja frönsku klíkuna fyrir
fætur sér. •
Tíu dögum seinna komu stígvélin til Debra-
Dowa. I sambandi við þau þurfti að fullnægja
ýmsum formsatriðum, en þau urðu mikið ein-
faldari vegna þess, að stjórnardeildir, sem áttu.
um þau að fjalla, voru allar komnar undir ný-
sköpunarráðuneytið. Herra Youkoumian reit til
sjálfs sín uirs'jkn frá hermálaráðuneytinu til
birgðamálaráðuneytisins, vísaði því síðan til rík-
isféhirðis, rannsakaði það og stimplaði, reit ávís-
un handa sjálfum sér og veitti í nafni gjaldeyris
og inuflutningsnefndarinnar sjálfum sér eftir-
gjöf af tollum á vörum til ,,þjóðþrifastarfa“.
Allar þessar tilfæringar tóku ekki nema tíu
minútur. Nokkrum klukkutímum síðar var þús-
und pörum af stígvélum dreift um herbúðirnar.
Fjöldi hermanna safnaðist saman til að skoða
þessi furðuverk — bæði forvitnir og kvíðnir.
Þetta kvöld var haldin sérstök stígvélaveizla.
Kjötpottarnir kraumuðu yfir varðeldunum,
bumbur voru barðar, berir fætur tróðu frum-
skógadansana, sem þeir gleymdu aldrei, þúsund
svartir menn sungu og rugguðu_sér í lendunum
og það glampaði á fannhvítar tennurnar í geisl-
unum frá varðeldunum.
Gleðskapurinn stóð enn, þegar Connolly kom
heim úr veizlunni'hjá franska sendiherranum.
,,Hver djöfullinn gengur á fyrir fíflunum? Er
nokkur hátíðisdagur þeirra i d.ag?“
„Já, herra herforingi. Mikill hátíðisdagur“,
sagði varðmaðurinh. ,,Stígvéladagur.“
Söngurinn heyrðist alla leið til Basil, sem sat
við skrifborð sitt í stjórnarráðuneytinu og vann
fram yfir miðnætti við samningu hegningarlag-
anna.
„Hvað gengur á í herbúðunum?" spurði hann
þjóninn sinn.
„Stígvél“.
„Jæja — fellur þeim vel við þau?“
„Þeim fellur ágætlega við þau.“
„Það var gott kjaftshögg á Connolly", sagði
hann og þegar hann mætti herforingjanum í hall-
argarðinum daginn eftir, gat hann ekki stillt sig
um að minnast á það við hann. „Jæja — hermenn
yðar höfðu þá eftir allt saman ekkert á móti
stígvélunum, Connolly?“
„Nei, það höfðu þeir ekki.“
— Elmskip í
Framh. af 8. síðu
iiigu 'skipastólsfél á síðastl. ári
og fram að þessum aðalfundi.
Á árinu 1948 var fyrsta skipið
af fjórum sem samið hafði ver-
ið um smíði á, m. s. „Goðafoss“
afhent frá skipasmíðastöðinni
og m. s. „Tröllafoss“ sem keypt
ur var af Bandaríkjastjórn, að-
allega til Ameríkuferða, hóf
ferðir í apríl 1948. Þegar nú
tvö skip hafa enn bætzt við á
þessu ári, m. s. „Dettifoss" og
„Lagarfoss" hefur skipastóll fé-
lagsins aukizt um 12600 DW.
smál. (en þá er gamli „Lagar-
foss“ ekki reiknaður með) síð-
an í ársbyrjun 1948. Skipastóll
félagsins er nú 20.870 DW.
smáþ og hefur þannig aukizt
um 150%. á þessu tímabili.
Samkvæmt efnahagsreikningi
félagsins námu eignir þess um
síðustu áramót um 60 millj. kr.
en skuldir að meðtöldu hlutafé
um 10 millj. kr. Skuldlaus eign
félagsins samkv. efnahagsreikn-
ingi þess er kr. 50.457.363.44.
Reikningar félagsins voru
samþykktir með samhljóða at-
ltvæðum. Einnig voru samþykkt
ar tillögur stjórnarinnar um
skiptingu ársarðsins, þ. á. m. að
hluthöfum verði greiddur 4%
arður.
Úr stjórn félagsins áttu að
ganga fjórir menn, þeir Ilallgr.
Bepediktsson, stórkaupm., Hall-
dór Kr. Þorsteinsson, útgerðar-
maður, Jón Árnason, bankastj.
og Árni G. Eggertsson, Winni-
peg. Voru þeir allir endurkosn-
ir.
Endurskoðandi var- endurkos-
inn Sigurjón Jónsson, en vara-
endurskoðandi var kosinn Magn
ús Jochumsson, póstfulltrúi i
stað Bjarna Jónssonar fyrrv.
útibústjóra, sem andaðist á ár-
inu.
Fundarstjóri var Ásgeir Ás-
geirsson bankastjóri, en ritari
Björgvin Sigurðsson, hdl.
DAVÍÐ