Þjóðviljinn - 30.10.1949, Qupperneq 3

Simaudagur 30. október 1949
ÞJÓÐVILJINN
3
Ritstjóri: Þóra Vigfúsdóttir.
Eftir kosningar
m
II
Þú átt nég af öllu, en hér var önnur
i sem átti ekki neitt"
WiðtaM við Pórdísi Carlquist ijésméður í
tilefni af 45 ára starfsafmæli
KOSNINGARNAK eru af-
staðnar. Þjóð, sem fékk tæki-
færi til að gera upp við ríkis-
stjórn og fiokka, sem leitt
höfðu yfir hana ógæfu, þyngt
á henni allar byrðar, stofnað
f járhag hennar í öngþveiti, selt
af hendi landsréttindi hennar,
og jafnvel leitt hana í liernað-
arbandalag stórvelda, þjóð sein
fékk þetta tækifæri með at-
kvæði sínu hefur ekki þejckt
sinn vitjunartíma, hefur brugð-
ÞÖTT REYK3AVÍK nútímans breiði úr sér í allar áfctir, /áfram til hins betra, og þegar
liggur Tjörnin ennþá sem fyrr í hjarta bæjarins. í
Iteami spegla húsaraðirnar sig eins og í æsku manns, á
kyrrum sumarkvöldum og æskulýður höfuðstaðarins renn-
ir sér eins og fyrrum á skautum á stjörnubjörtum vetr-
arkvöldum, þar sem Esjan teygir upp kollinn yfir turninn
á Dómkirkjuuni, bláan eða hvitan, eftir árstíðum, og þar
sem suðurf jöllin blasa við manni í aílri sinni dýrð.
ÉG ER í HEIMSÓKN í Tjamargötu 30, þar sem frú
Tórdís J. Carlquist býr, Ijósan sem tekið hefur á móti
S000 Reykvíkingum og á 45 ára starfsafmæli 1. nóv. n. k.
TJÖRNIN ER SPEGILSLÉTT. Haustlitirnir liggja yfir
fjarlægum fjöllum kyrrð og friður umhverfisins heldur
áfram að ríkja í hinum vistlegu stofum frú Þórdísar, og
ég fer að hugsa um hvað það sé eiginlega táknrænt að
ljósmóðirin Þórdís Carlquist skuli eiga heima í lijarta hæj-
arius, konan sem hefur fyrst farið mildustum höndum um
nýgræðing íslemzku þjóðarinnar, hlúð að því veikasta
veika, mannkríiinu, þegar það kemnr fyrst inn í þennan
nxisjafna heim.
gasljósiu kotnu og Gvendar-
brunnavatnið fannst mér ég
vera komin í annan og betri
heim. Og það að við fengum
gasið til upplýsingar svona
fljótt ber tvímælalaust að
þakka fyrstu lconunum, sem
sátu hér í bæjarstjórn, en með-
fyrirberast þarna á götunni,
þar til einhver hjálp kæmi, ég
átti eftir að fara langt inn á
Laugaveg. Þá sé ég hvar ung-
ur piltur með stúdentshúfu
kemur niður Bakarabrekkuna,
sem þá var svo kölluð, og bað
hann liðsinnis. Fyrir nokkuð
al þeirra var frú Bríet og frú mörgum árum síðan hitti ég
einn af okkar ágætu læknum
í samkvæmi, við tókum tal
Guðrún Björnsdóttir frá Prest-
hólum. Nú komu gasljós: á göt
ur bæjarins, maður þurfti ekki
lengur að þreifa sig áfram í
svarta myrkri þegar maður
þurfti til sængurkonu að næt-
ÉG VAR SKIPUÐ ljósmóðir
1' nóv. 1904, segir frú Þórdís.
Þá voru föst lann 4 krónur á
mánuði, fóru svo hækkandi
fyrst upp í 8 kr„ síðan 16 og
þegar þau svo kornust upp í 32
krónur á mánuði, var það ekki
all-lítil fúlga eftir þeirra tíma
mælikvarða. 1 þá daga var það
venja að ganga til sængur-
kvenna í 14 daga og fengum
við svolítið aukagjald fyrir
það. Eg sleppti að minnsta
kosti ekki mínum sjúklingum 1
fyrr en eftir hálfan mánuð og
leit venjuiegast inn til þeirra
tvisvar á dag.
Ilvað voru margar ljósmæð-
ur í Reykjavík á þessum árum ?
UM ÞAÐ LEYTI sem ég
hóf nám mitt voru Þorbjörg
Sveinsdóttir og Sesselja Sig-
valdadóttir, móðir Kaldalóns
cg þeirra bræðra, skipaðar
ljósmæður, síðan kom Þórunn
Björnsdóttir, en ljósmæðra-
störf stunduðu einnig um langt
skeið þær Guðrún Tómasdóttir
og Sesselja Ölafsdóttir. Þuríð-
ur Bárðardóttir var skipuð
fyrir Reykjavikurbæ ári síðar
en ég.
Voru það ekki all frumstæð
skilyrði, sem þið Ijósmæðurnar
störfuðuð við á fyrstu árum
ykkar hér í Reykjavík?
JÚ, ÉG BÍ'ST VIÐ ÞVÍ að nú-
tlma fólki fyndist það. Á fyrstu
starfsárum mínum voru hér
vxðast hvar vond og léleg húsa
kyani, upphitpn. slæm og yfir-
leitt mikil fátækt og erfiðleik-
ar hjá almenningi. Ekkx voru
fæðingadeildirnar þá. Allar kon
ur fæddu heima hjá sér, hve
lélegur sem aðbúnaðurinn var
og ég er hrædd um að farið
hafi ríflegur tími hjá hinum ljós
mæðrunum ekki síður en mér
i að útvega það allra nauð-
synlegasta, oft og tiðum, handa
sængurkonunni.
ÞEGAR ÞORBJÖRG SVEINS
DÖTTIR andaðist, var stofnað-
ur blómsveigasjóður sem bar
hennar nafn. Hún hafði mælt
svo fyrir að engin blóm skyldu
izt sjálfri sér, hefur stofnað
frelsi sínu og Mfi í ean meiri
voða.
VIÐ sósíalistar börðumst fyr
ir því hér í Reykjavík áð koma
Katrínii Thoroddsen á þing. Við
settum hana í sæti sem hún
vaidi sjálf og treysti að væri
baráttusæti. Hún treysti því
vegna trúar sinnar á dómgreind
Reykvíkinga. Hún hélt jxeir
hefðu I minni 5. okt. 1946, og
30. marz í ár. Hún hélt þeir
hefðu í minni svikin við þjóð-
ina, kylfuhöggin, gasárásina.
Hún hélt að þúsundir hefðu
vaknað við atburðina 30. marz.
Trú hennar og okkar sósíalista
á dómgreind Eeykvíkinga hef-
ur reynzt oftrú. Katrín Thor-
oddsen náði ekki kosningu. Ein,-
hver glæsilegasta konan setn
ísland á nú, lieitasti málsvari
íslenzks heiðurs og íslenzkrar
skapgerðar situr ekki lengur á
löggjafarþingi þjóðarinnar,
ekki næsta kjörfcímabil. Katrín
féll, en málstað’ur liennar og
þó síðar verði
saman og kom það þá í ljós,
að þetta var ungi stúdentinn,
sem hafði hjálpað mér þegar
ég var að örmagnast með reifa j íslands mun
strangann forðum daga. Hann rétta hlut sinn.
hélt því fram að þessi atburð-) í STAÐ Kaírínar fá íslenzkar
ur hefði orðið til þess að hann .konur nú á þing Kristínu Sigurð

urþeli. Ekki voru bílarnir í þá
daga. Eg var svo heppin að
eiga hjól, og sá reiðskjóti hef-
ur dugað mér vel og leugi um
dagana.
ÞA0 ERU ÝMS skringileg
og einkennileg atvik sem skjóta
valdi sér læknisstarfið.
Það hlýtur að vera 'margs
-að minnast á svona tímamót-
jxim segi ég, og ekki hefur
svona starf verið ævinlega
daits á rósum?
ÉG ER SVO HEPPIN, segir
frú Þórdís, eða hef kannski
fengið þá náðargáfu í vöggu-
gjöf, að nuna aðeins eftir
björtu hliðunnm á hlutunum
— ef erfiðleikar hafa verið, þá
hvíla þær minningar einhvers
staðar í djúpi gleymskunnar.
Eg lief átt því góða láni að
fagna að eiga ágæta samstarfs
menn og félaga við ljósmóður-
störf mín, og maðurinn minn,
víðsýnn mannúðarvinur, skildi
starf mitt, skildi að á hinu
upp kollinum þegar maður fer stóra búi þjóðfélagsins eru
að ræða um gamla tíma, segir
látin á kistu hennar, sem var frú ÞórdÍ3, og sem manni
klædd svörtu flaueli, heldur
skyldi stofna sjóð þennan og
ágóðinn renna til fátækra
sængurkvenna. Þessi sjóður
hefur gert meira gagn en
œarga rennir grun í, að
tninnsta kosti hef ég oft gripið
til hans, þegar legið hefur á.
1 þessu sambandi má einnig
taka það fram að nokkrar vel
finnst í öllum nútímaþægind-
unum liggja einhvers staðar
aftur í grárri forneskju. Eins
og ég sagði áðan fæddu allar
konur hér í bænum í heima- mann þannig, að engmn starfs
störf okkar kvenna ef til vill
ekki síður mikilvæg en innan
fjögra veggja heimilisins. Það
ardóttur og Rannveigu Þor-
steinsdóttur. Eannveig talaði
fagurlega fyrir kosningar, hún
tók aí'síöou ineð flestum mál-
um, sem Katrín Thoroddsen og
sósíalistar hafa flutt og toarizt
fyrir. Nú hefur hún feagið
tækifæri til að fylgja þeim mál-
um eftir á Alþingi. Við mununt
ekki að óreyndu væna hana om
nein óheiiindi. Við viljum ein-
mitt treysta henni tii að vhrna
að hagsmunamálum kvenna,
treysta henni til að koma viti
fyrir flokksmenx* sína á AI»
þingi. Konur eiga f jölmörg hags
munamál sameiginleg. Nú er
það hlutverk Rannveigar atí
taka þau mál upp og berjast
fyrir þeim, og við konar, hvar
í flokki sem við stöndum, mkn-
um styðja hana til þess.
ISLENZKA ÞJÓÐIN hefur
ekki sldlið sinn vitjunartsma.
er oft talað um að þessi og [Hún liefur ekki séð gegutun
þessi 'nafi köllun í lífinu, mér
finnst ljósmóðurstarfið hertaka
efnum búnar konur gengustj
fyrir matar- og mjólkurgjafa-|
félagi handa sængurkonum og
reyndu þannig að bæta úr til-j
finnanlegum skorti, sem ríkti
á sumum barninörgum lieimil-
um.
Var ekki strax hægt að sjá
mun á afkomu manna þegar
atvinnubættirnir urðu fjöl-
breyttari og verkaiýðssamtök-
in fóru að færast í aukana?
MAÐUR FANN að þrátt fyr
húsum neffia í einstaka tilfell-
um, þar sem læknisaðgerðar
þui'fti með. Ein kona var þann
ig flutt upp á Landakotsspít-
ala. Allt gekk vel, barnið fædd
ist um nóttina. Nunnurnar
voru hræddar við að láta
barnsgrát lieyrast á næturþeli
á spitalanum og báðu mig að
taka hvitvoðunginn og fara
með hann til föðurhúsanna. Eg
hafði vakað næstum tvo sólar-
hringa, var þreytt, en tók nú
þetta samt að mér, en þegar
ég var komin a*! horninu hjá
Eymundsson eða að læknum,
sem alíir gamlir Reykvíkingar
kannast við, var svo af mér
ir alla annmarka miðaði öllu 'dregið að ég ákvstð að láta
dagur hve langur sem hann er
getur freistað manns til að
þrá náðugri daga, eins og það
er kallað. Mér finnst ég aldrei
vera syfjuð eða þreytt, hið lif-
andi starf er aflgjafi allrar
orku, í því liggur blessun þess
og umbun fólgin.
Kjör íslenzkra ljósmæðra á
íslandi eru nú orðin mjög sæmi
leg um allt land. Skilningur og
viðurkenning á starfi okkar
hefur aukizt. Og hin nýja fæð-
ingardeild Landspítalans er
stórt menningarskref. Eg man
svo langt að þegnr_ ég sem
kornung stúlka fór hingað
suður að læra ljósmóðurstörf,
Framh. á 6. síðu.
þann blekkmgarhjúp sem um>
hana hefur verið ofinn. Húni
hefur vottað traust sitt verstu
óheillastjóm sem nokkrurn
tíma hefur setið við völd á Is-
laudi og flokkum þeim sein þá
ríkisstjórn hafa stutt. Hún hef
ur vofctað traust sitt ríkis-
stjórn, sem þurrkað hefur út
sjö a!da baráttu íslendinga fyr
ir sjáifstæði og gert okkur ný-
lenduþjóð að nýju, rigbundið
okkur á erlenílan klafa.
EN ÞÚSUNDIR íslendinga
standa enn sem þétt skjaldborg
um freisi, rétt og málstað ís-
lands. Þær þúsundir verða að
margfalda starf sitt og baráttu
þrek. Hver kona á íslandi, sen*
skilur hvar þjóðin er stödd,
verður að heita því að duga sem
bezt og safna mýjum liðstycl^