Þjóðviljinn - 15.04.1950, Blaðsíða 5

Láugardagur 15. april 1950.
Þ J Ö Ð V I L JIHW
FRIÐARÞINGID
T lok fyrri greinar minnar
vorum við komin í Eriks-
dalshallen til að sitja þar al-
mennan friðarfund. Eriksdals-
hallen er stærsti samkomusal-
ur Stokkhólms, tekur að sögn
4 þúsund manns í sæti, og að
þessu sinni var hann þéttskip-
aður fólki upp í loft. Yfir svöl-
um blöktu fánar allra þátttöku
þjóða, og þó fleiri. Þannig vakti
það athygli mína, að þjóðfáni
færeyinga hafði ekki gleymzt,
eins og oftast ella, jafuvel í
grannlandi þeirra, Islandi.
Þegar fundarmenn voru
komnir í sæti, gekk friðarnefnd
in til sæta sinna á hápalli.
★
IT'undurinn hófst með því að
lúðrasveit lék þjóðsöngva
Svíþjóðar, Frakklands. Italíu,
Kína og Ráðstjórnarríkja.
Síðan setti dr. Per Olov-
Zennström fundinn með nokkr-
um orðum. Hann minntist sér-
staklega formanns heimsbanda
lags friðarsinna, Joliot-Curies,
prófessors, og sagði m. a.:
I fyrra skiptið, sem prófessor
Joliot-Curie var staddur hér í
Stokkhólmi, var hann hingað
kominn til að veita viðtöku
í Stokkhólmi
Nóbelsverðlaimum fyrir afrek
sín í efnafræði. Síðan hefur
hann til þe's unnið að honum
yrðu einnig veitt friðarverðlaun
Nóbels.
Kvað þá við ákaft lófatak
framan úr salnum.
Þá gat fundarstjóri þess, að
þetta væri merkisdagur í ævi
Joliot-Curies, því að hann ætti
fimmtugsafmæli í dag, 18. marz
Risu þá allir fundarmenn úr
sætum og hylltu hinn mer.ka
vísindamenn og trausta friðar-
sinna með þróttmiklu ferföldu
húrrahrópi. Síðan gengu fram
6 ungar stúlkur, klæddar svörtu
pilsi og hvítri blússu með rós
í barmi, og færðu afmælisbam
inu blómvendi að gjöf. Daginn
eftir sagði „Dagens nyheter",
að stúlkur í ,,einkennisbúningi“
hefðu hyllt Joliot-Curie! Mátti
skilja, að þetta hefði verið með
mjög hernaðarlegum blæ, og
get ég þessa, af því að það er
einkennandi fyrir framkomu
borgarablaðanna gagnvart full-
trúunum á friðarþinginu.
Hveri er gildi Þjóðviljans
fyrir ístenzha alþýðu
Hvaða gildi hefur Þjóð-
viljinn fyrir íslenzka alþýðu?
■ Spyrjið saklausan mann
sem dæmdur hefur verið í
æfilangt fangelsi hvers virði
honum sé það að einhver
haldi áfram að sanna sak-
leysi hans. Spyrjið ungu kon
una sem býr í Múlacampn-
um hvers virði henni sé þaé
að litlu börnin hennar kom-
ist í húsnæði þar sem rott-|
urnar eru ekki einskonar
borgarstjóri. Spyrjið menr
ina :;em eru allan daginn af
leita vinnu hvers virði þeim!
sé það að fá hærra kaup og
tryggari vinnu. Spyrjið yf-
irleitt hvers virði það sé að
lifa við frelsi og siðmenn-
ingu.
Lífið er þrotlaus barátta
sem háð er upp á líf og
dauða vegna þeirra „Benja-
mínsblekkinga“ að sumir séu
fæddir með þeim sérréttind-
um að sjúga blóð hinna.
Til þcss að heyja þessa
baráttu þurfa hinir kúguðu
að hafa vopn í einhvers kon
•ar skilningi, baráttutæki
sem túlkar málstað þeirra,
lúður sem kallar þá saman,
fána sem blaktir við hún
hversu sem viðrar.
Þetta allt hefur Þjóðvilj-
inn verið og er íslenzkri al-
þýðu. Islenzk alþýða verður
að halda þessu vopni beittu
og fáguðu, svo beittu að það
bíti eins og brugðið sé í
vatn, en það lcostar fórnir
-eins og allt sem nokkurs er
vert.
Alþýðan verður því að
miðla Þjóðviljanum af sínu
lífi og blóði á móts við sín
eigin börn. Óskabarnið má
aldrei sitja í öskustó þá er
ógæfan vís eins og ævin-
týrin hennar.
Alþýðan á um tvo kosti
að velja að yfirgefa allt og
fylgja tröllalófa og Göring
á grænni hillu eða ganga upp
á gullskærum móður sinnar
Þjóðviljanum.
Halldór Pétursson
Æskulýðssamtök í Dan-
mörku, Finnlandi, Noregi og
Svíþjóð höfðu, vikunum áður
en þingið hófst, skorið upp
friðarör hvert í sínu heimalandi.
Höfðu þau látið skrautrita á-
varp til friðarnefndarinnar þar
:em æskan sór málstað friðar-
ins hollustu sína. Fulltrúar ým
issa friðarsinnaðra æskulýðs-
samtaka höfðu borið friðarör
borg úr borg, boðað til friðar-
funda og stofnað samtök frið-
arsinna. Nú voru þeir komnir
á áfangastaðinn, og í fundar-
byrjun voru ávörpin lesin í
heyrenda hljóði og afhent for-
manni friðarnefndarinnar.
★
TJrófesHor Joliot-Curie tók
fyrstur til máls. Hann er
fæddur í París aldamótaárið,
lauk 23 ára gamall kandidats-
prófi í eðlis- og efnafræði og
var tveim árum síðar ráðinn
við radíumrannsóknarstofriun
Madame Curies, varði doktors
ritgerð sína í efnafræði 1930
Árið 1935 var hann ráðinn pró-
fessor við Sorbonne (Svarta-
skóla) og hlaut sama ár efna-
fræðiverðlaun Nóbels ásamt
konu sinni, Iréne Joliot-Curie.
1943 var hann kjörinn meðlim-
ur vísindaakademíunnar
frönsku og einnig læknaaka-
demíunnar. Árið 1946 var hann
skipaður yfirmaður frönsku
ikjarnorkurannsóknaristofnunar-
innar og jafnframt fulltrúi
Frakklands í kjarnorkunefnd
Sameinuðu þjóðanna.
Joliot—Curie er suðrænn að
yfirbragði, svartur á hár, glað-
legur með barnslega bjartan
og opinn svip. Ræðuflutningur
hans er ekki með neinum lýð-
predikarabragði, áherzlur eðli-
legar, jafnvel franska handa-
patið vantar — í öllu látbragði
hans er hógværð og fágun hins
hámenntaða manns. Hann talar
til skynseminnar af einlægri al
vöru og ábyrgðartilfnningu,
byggir mál sitt á staðreyndum
en ekki tilgátum, hleypidóm-
um né getsökum. Hann. vekur
fyrirhafnarlaust traust við
fyrstu ;ýn.
★
TVTæstur talaði varaformaður
friðarnefndarinnar, rús:A
neski rithöfundurinn, Alex
ander Fadejev.
Fadejev er meðal fremstu nú
lifandi rithöfunda Ráðstjórnar
ríkja og formaður rússneska
rithöfundafélagsins. Hann er
fæddur 1901 og ólst upp í fjar
austurlöndum. þar sem foreldr-
ar hans störfuðu sem læknar.
Hann gekk í skóla í Vladi-
vostok, en gekk 1918 í her
rauðliða og tók þátt í styrjöld-
inrii gegn japönsku innrásar-
sveitunum. 1923 birti hann
Frédéric og Irene Joliot-Curie
fyrstu smásögu sína, og 1927
varð hann viðurkenndur rithöf
uhdur fyrir skáldsöguna „Ó-
sigurinn“, sem hefur komið út
í 134 útgáfum á 51 tungumáli.
Fadejev er hár og spengileg-
ur, fríður sýnum, silfurhærður,
mjög shyrtilegur í klæðaburði
og géðfelldur að sjá og heyra.
Eg liej’rði hann tvívegis
halda ræðu, bæði á friðarfund-
inum og isíðar á fundi í Sovét-
vinafélaginu. Mér fannst liann
minna á hæverskan saklausan
skólapilt, sem gegn vilja sínum
hafði orðið að horfa upp á ægi
legar mannlegar þjáningar, er
skyggðu á lífsgleði hans. Og
það var dulin hryggð í rödd-
inni, er hann sagði með djúpu
trúnaðartrausti:
— Það, sem við höfum orð-
ið að sjá og þola í tveim heims-
styrjöldum, má aldrei koma fyr
ir oftar og þarf elcki að gera
það. Við erum fædd til að lifa
hamingjusömu lífi á jörðinni,
f ^ ~
Nenni var tvímælalaust mesti
ræðuskörungur þeirra, sem
þama töluðu. Það var eins og
fólkið ætlaði að fljúga upp af
stólunum og ætti erfitt með að
halda höndunum í skefjum að-
Alexander Fadejeff
og til að tryggja þann rétt
okkar verðum við, hið óbreytta
fólk allra landa, að sverja:t í
fóstbræðraiag um vemdun
friðar á jörðu.
★
þriðji ræðumaðurinn
var
hinn heimskunni ítalski
stjómmálamaður, Pietro Nenni.
Pietro Nenni
eins við að sjá hann tala, þótt
fæstir hefðu hugmynd um, hvað
'hann var að segja, fyim en
ræðan hafði verið túikuð!
Nenni er stuttur og þrekinn
og pattaralegur karl, kvikur í
| lireyfingum og_ glaðlegur, ber-
luköllóttur á hvirfli með dálítinn
gráan hárkraga. Nenni er hinn
giöggi, raunsæi stjórnmálamað
jur, sem leggur mest upp úr
dómi reynslunnar. Rök hans
eru einföld alkunn dæmi úr
Isögunni: Sundruð alþýða hefur
ialltaf orðið leiksoppur hinna
! stríðsóðu. Þess vegna em ítalsk
ir sósíalistar reiðubúnir að
vinna með liverjum sem er að
því að ::;kapa einhuga róttæka
friðarfylkingu alþýðunnar. Víg
búnaður hefur alltaf endað með
styrjöld. Því er veruleg yfir-
vofandi styrjaldarhætta fólgin
í vígbúnaðaræði stórveldanna,
og gegn vígbúnaði verðum við
að berjast öll sem einn til að
bægja styrjaldarhættunni frá
dyrum alþýðuheimilanna. Vopn
in, sem Bandaríki sendu Cang
Framhald á 7. síðu.