Þjóðviljinn - 30.06.1951, Síða 3

Laugardagur 30. júní 1951 — ÞJÖÐVILJINN — (3
sívax-
Skortiir al|iý<lMlaeiviiilaiiiia mólar í
andi mæli iðnað 01* verzlun á Islandi
Söluskortur í stað
hráefnaskorts
Það eru ekki nema fáeinir
mánuðir siðan íslenzkir iðnrek-
endur kvörtuðu Sáran um hrá-
efnaskort, sem drægi stórlega
úr framleiðslu og atvinnu. Hef-
ur ástandið sem kunnugt er
verið þannig undanfarin ár að
flest iðnfyrirtæki hafa aðeins
getað hagnýtt brot af afkasta-
möguleikum sínum og mörg hafa
verið lokuð svo mánuðum pkipti
á hverju ári vegna þess að hrá-
efni fengust ekki til að vinna
úr.
En nú er þetta ástand allt
í einu gerbreytt. Nú tala iðn-
rekendur ekki fyrst og fremst
um skort á hráefnum, heldur
skort á kaupgetu. Og ástandið
er svo alvarlegt að fjölmörg
iðnfyrirtæki ætla að loka 2—3
mánuði í sumar vegna þess
að framleiðsla þeirra hrúgast
upp og selst ekki. Þeirra á
m’eðal eru ullarverksmiðjur,
skóverksmiðjur, hreinlætisverk-
smiðjur, efnagerðir o. fl. o. fl.
Ástæðan er ekki sú að innflutn-
ingurinn hafi aukizt á hrá-
efnum til þessara verksmiðja,
heldur hin að skortur alþýðu-
heimilanna hefur gert þennan
'takmarkaða innflutning meira
en nægilegan.
En þótt hin rýra kaupgeta
sé aðalástæðan, bætist einnig
liitt við að ríkisstjórnin hefur
vottað íslenzkum iðnaði hug
sinn sérstaklega með því að
levfa ótakmarkaðan innflutning
á fullunnum erlendum iðnvarn-
ingi til samkenpni við hinn unga
Sslenzka iðnað.
Vörurnar hrú^ast udd
En það eru ekki aðeins iðn-
rekendur sem nú fá að kenna
á nýjustu aðgerðum stiórnar-
valdanns. ,,viðreisninni“ og
,.frelsinu“ í viðskiotamálum:
einnig kaunmennirnir eru nú
komnir í sárari vanda en á tím-
um vöruskortsins undanfarin
; ár. Margir þairra munu hafa
hugsað gott til þess að fá nú
til sölu nægilegt af erlendum
nevzluvarningi og búist við
nýrri gullöld. En raunin hefur
orðið önnur. Kauomenn hafa
bnndið fé sitt og lánsfé í birgð-
um af ráridýrum. erlendum varn-
ingi sem almenningur hefur
engin tök.á að' kaupa. Vörurnar
hrúgast upp í búðunum, en sal-
an er minni en nokkru sinni
áður. Það er skortur alþýðu-
heimilannu sem stjórnar við-
skiptunum í verzlununum,
skorturinn er orðinn skömmt-
unarstjóri.
Kaupmenn neyddir til
að minnka kaup-
getuna!
Kaupmönnum má vera þetta
ástand þeim mun hugstæðara
sem ríkisstjórnin neyðir þá til
að vera böðlar sjálfra sín. —
Mjög verulegur hluti vöruverðs-
ins er skattar og tollar sem
ríkisstjórnin hefur lagt á al-
menning í sívaxandi mæli und-
anfarin f jögur ár. Álögur þess-
ar eru nú orðnar langstærsti
hluti ríkisteknanna, og verzlun-
armenn sjá um innheimtuna.
Þessi miklu og vaxandi gjöld
sem kaupmenn eru neyddir til
að taka af viðskiptavinum sín-
um eru einmitt ein meginástæð-
an til þess hve kaupgeta al-
mennings er orðin rýr. Sem
skattheimtumenn ríkissjóðs eru
kaupmenn sjálfir kúgaðir til að
stuðla að þeim skorti sem er
orðinn mesta vandamál verzl-
unarstéttarinnar!
Söluskatturinn
Einn þessara skatta og sá
hvimleiðasti er söluskatturinn,
en hann leggst sem kunnugt er
margsinnis á hverja vöruteg-
und, t. d. 6—7 sinnum á ýmsar
iniilendar iðnaðarvörur!, .|Sem
dæmi má nefna að af brenndu
og möluðu kaffi er hann orðinn
um 13%, eða ea. 4 kr. af hvérju
kílói. Kaupmenn fá hins vegar
i sinn hlut ca. 2 kr. á hvert
kíló Þeir verða sem sagt að
innheimta fyrir ríkissjóð helm-
ingi meiri upphæð en þeir fá
sjálfir, og eru þá aðrir skatt-
ar, tollar og gjöld þar að
auki. Af tilbúnum innlendum
fatnaði er hann 15,7%, en af
fatnaði sem inn er fluttur fyrir
okurgjaldeyri aðeins 9,7%. Svo
gegndarlfius er þessi skattur
að hann nam fyrstu f jóra mán-
úði ársins um 20 milljónum
króna í Reykjavík einni saman.
Það samsvarar því að hann
verði í heild á öllu landinu um
150 milljónir á þessu ári, eða
um það bil þrefalt hærri en
hann var áætiaður á fjárlög-
um. Upphaflega átti söluskatt-
urinn eins og kunnugt er að
fara til að greiða uppbætur á
fiskverð, eins og raunar flestir
aðrir skattar og tollar sem
lagðir hafa verið á undanfarin
ár! Hins vegar eru slíkar upp-
bætur ekki greiddar leng.ur,
heldur er okurgjaldeyririnn
kominn í þeirra stað. Engu að
síður er haldið áfram að inn-
heimta álögurnar af meira of-
forsi en nokkru sinni fyrr.
Röðin komin að milli-
stéttunum
I þeirri fátæktarherferð sem
stjórnarvöldin hafa hafið gegn
alþýðu manna á íslandi er röð-
in komin að millistéttunum fyr-
ir álvöru. Enda hlau,t svo að
fara. Milli lífskjara millistétta
og verkalýðs er beint, órjúfan-
legt samband. Því aðeins geta
millistéttir lifað góðu lífi að
verkalýðurinn búi við sómasam-
leg kjör. Því aðeins geta kaup-
menn selt vörur þær sem á
boðstólum eru að almenningur
geti keypt þær. Því aðeins stoð-
ar að framleiða innlendan iðn-
aðarvarning að einhver markað-
ur sé fyrir hann. Og sama á
við millistéttirnar í heild; af-
koma þeirra er algerlega háð
lífskjörum almennings, milli-
stéttinni er það forsenda að
verkalýðurinn búi við sæmileg
lífsskilyrði.
YfirSýsing frá sakadómara
I blaðinu Þjóðviljinn, sem út
kom s. 1. þriðjudag, er birt
fregn um hæstaréttardóminn í
máli ákæruvaldsins gegn Jón-
asi lækni Sveinssyni o. fl. og
er í fréttinni haft eftir læknin-
um, að þegar hann var úr-
skurðaður í gæzluvarðhald í
'’annsókn málsins háfi rannsókn
ardómarinn meinað honum að
skera upp konu, sem legið hafi
fyrir dauðanum á sjúkrahúsinu
Sólheimum og sennilega hefði
verið unnt að bjarga með upp-
skurði. Segir siðan að læknir-
inn hafi boðizt til að skera
konuna upp undir lögreglueftir-
liti, en því hafi ekki verið sinnt;
konan andaðist tveimur dögum
síðar og lækninum haldið í
gæzluvarðhaldi í þrjár vikur.
Vegna þess að frásögn þessi
gefur mjög ranga hugmynd um
hið sanna þykir hlýða að skýra
frá stáðreyndum um þetta at-
riði:
Að kvöldi þess 26. apríl 1949
var Jónas læknir Sveinsson úr-
skurðaður í gæzluvarðhald.
Skýrði hann þá rannsóknarlög-
reglunni frá þvi, að kona ein.
sem hann stundaði, væri í lífs-
hættu á sjúkrahúsinu Sólheim-
um hér í bænum og yrði hann
að fá að stunda hana áfram og
því væri ekki fært að láta sig
í varðhald. Rannsóknardómar-
inn leit svo á, að þetta gæti
ekki á þessu stigi rannsóknar-
innar komið í veg fyrir fram-
kvæmd gæzluvarðhaldsúrskurð-
arins, jafnvel ekki þó lögreglu-
menn fylgdu lækninum í sjúkra-
húsið, og tjáði lækninum það.
Jafnframt fól hann Páli Sig-
urðssyni, tryggingayfirlækni,
sem mættur var í réttinum og
gegndi þá störfum héraðslækn-
is í Reykjavík í forföllum hans,
að gera þær ráðstafanir, sem
í hans valdi stæðu, til að kon-
an fengi notið læknishjálpar.
Jónas benti á, að æskilegt væri
að Bjarni Bjarnason, læknir,
stundaði konuna á meðan hanri
væri í varðhaldi. Páll Sigurðs-
son fór síðan heim til Bjarna
um kvöldið og tók Bjarni að
sér að stunda konuna. Jafn-
framt leit Páll þegar á konuna
á spítalanum og tjáði hjúkr-
unarkonunni þar að snúa bæri
sér til Bjarna Bjarnasonar út
af veikindum konunnar.
Líklega tveimur dögum síðar
færðist Bjarni Bjarnason und-
an því að þurfa að stunda kon-
una lengur. Rannsóknardómar-
inn skýrði þá Jónasi, sem var
enn í gæzluvarðhaldi, frá þessu
og spurði hann að því, hvort
hann væri því samþykkur að
koma í sjúkrahúsið til kon-
unnar í fylgd með tveim-
ur óeinkennisklæddum lögreglu-
mönnum og athuga ástand
hennar. Þessu neitaði Jónas en
féllst á, að próf. Guðmundur
Thoroddsen, yfirlæknir hand-
læknisdeildar Landspítalans,
stundaði konuna, enda treysti
hann engum lækni betur til að
gera það. Jónas fékk síðan að
tala við próf. Guðmund sím-
leiðis og skýrði hann honunl
frá því fáum orðum hvernig
veikindum konunnar hefði veri'ð
farið. Próf. Guðmundur tók að
sér að stunda konuna. Jafn-
framt hélt Bjarni Bjarnasoií
áfram að stunda hana.
Framh. á 7. síðu
Pálmi Loftsson þjónar
lund sinni
Nýlega var sagt frá því í
Þjóðvilja-num að Skipaútgerð
ríkisins rak úr vinnu, að því er
virtist í hefndarskyni, sextugan
verkamann sem unnið hefur ár-
um saman sem lúgumaður við
afgreiðslu hjá Ríkisskip. Hafði
verkamaðurinn slasazt í þeirri
vinnu, fór í skaðabótamál við
Skipaiitgerðina og vann málið
I undirrétti. Forstjóri Skipaút-
gerðarinnar, Pálrrii Lóftsson,
vildi ekki sætta sig við máls-
lok heldur áfrýjaði málinu til
Ihæstaréttar — þó með þeim
árangri einum að skaðabæturn-
ar til verkamannsins voru hækk
aðar verulega.
I hefndarskvni vildi Pálmi
Loftsson reka verkamanninn úr
vinnu strax í fyrrasumar er
hæstaréttardómurinjn féll), en
fékk því ekki ráðið af því að
verkstjórarnir höfðu vit fyrir
honum. I vor þegar. Hjörþur
Elíasson var látinn hætta verk-
stjórn kom í hans stað Magnús
Blöndal, maður sem ekki er
feiminn við slíkar aðfarir gegn
Framhald á 7. sáðu.
56 af 60 bændam kusu Land-Rover
M 115 sera fengu ittáílutningsleyíi völdu
93 Land-Rovei:
Fyrir um það b'l tvejm árum kom fyrsti Land-Rover jepp-
inn til landsins. Hann var aðeins fjuttur ian sem sýnishorn, en
innflutningsleyfi fyrir fieirum fékkst ekki.
S.l. vor ákvað fjárhagsráð loks að kaupendum jeppabif-
reiða skyldi frjálst að velja ndlli hvort þeir vildu heldur fá
Land-Rover jeppa eða Willys jeppa. í þeirri samlíeppni sigraði
Land-Roverijkn mjÖg glæsilega, því af 115 sem fengu innffutn-
ingsleyfi fyrir jeppa völdu 93 Land-Rover. Af 60 bændum sem
fengu jeppa völdu 56 Land-Rover.
Innflutningsleyfi voru veitt
fyrir .115 landbúnaðarbifreiðum
(jeppum) og annaðist sérstök
jeppaúthlutunarnefnd skipting-
una. Fengu bændur 60 jeppa, en
hinir fóru til lækna og ljós-
mæðra í sveitum, búnaðarsam-
banda og sæðingarstöðva —
eða áttu að fara. — Umsóknir
munu hafa verið um 3000.
Heidverzlunin Hekla hefur
umboð fyrir Land-Roverjeppana
og hefur hún látið gera snot-
urt kver með almennum upp-
lýsingum um gerð jeppans
en auk þess xnun hún síðar
láta eigendum þeirra frekarl
fræðslu í té og greiða fyrir með
viðgerðir, en varahlutasöluna
og viðgerðir annast Stefnir h.f.
Land-Roverjeppinn getur
flutt 6 menn. Mestur hraði rúm-
lega 80 km á klst. Eyðir 10—12
lítrum á hverjum 100 km (Will-
ysjeppinn ear 16-1.). Ðráttarafl
545—900 kg. Leyft var að flytjas
inn miðstöð með öllum bílunum;
og tengidrif með nokkrum
hluta þeirra. Jepparnir eiga
allir að vera tilbúnir til af-
skipunar 15. júlí og standi ekki
á skipsrúmi ættu þeir allir að
vera komnir til landsins í júlí-
lok.
Land-Rover-verksmiðjurnar
brezku voru stofnaðar 1893, en
framleiddu fyrsta bílinn 4905.
Þær framleiddu fyrsta bílinhi
sem knúinn er með þrýstilofts-i
hreyfli, _