Þjóðviljinn - 08.01.1952, Page 4

4) _ ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 8. janúar 1952
þlÓÐyiUINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnaspn.
B'.aðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Guðm. Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftaryerð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 16
annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Dýrasta innheimtukerfi, sem upp
hefur verið fundið á íslandi
Á fundj sameinaðs Aiþingis 4. jan. s.l. flutti atvinnumála-
ráðherra stýrslu um væntanlega framlengingu bátagjaldeyris-
kerfisins og enn fremur hvaða nýjum vörutegundum væri nú
fyrirliugað að bæta á þann lista. Ekki var þó verið að leggja
málið formlega fyrir þingið, heldur var hér aðeins um að ræða
tilkynningu frá ríkisstjórninni um að hún hefði ákyeðið þetta
fyrirkomulag, og Alþingi mundi ekkert fá um það að fjalla.
Hins vegar hafði hún leitað álits erlendrar stofnunar þ. e.
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og fengið leyfi forráðamanna hans til
þessarar ráðstöfunar. Enn fremur yar upplýst, að nýjum vöru-
tegundum yrði bætt við á þennan unjrædda lista, t. d. veruleg-
um hluta vefnaðarvörunnar. Er þá þessi dulbúna gengislækkun
flutt inn á svið svo nauðsynlegra neyzluvara, sem enginn kemst
af án.
Þegar bátagjaldeyrisfyrirkomulagið var upp tekið fyrir ári
síðan var svo gert ráð fyrir, að bátaútvegurinn fengi milli 50
cg 60 millj. í hagnað af þessu fyrirkomulagi. Þetta þýðir það
að þessar 50 millj. tþurfti að taka af almenningi, og var á-
ikveðið að það skyldi gerast með hækkuðu vöruverði. Þá var
auðvitað höfuðatriði að ná þessum milljónatugum á sem allra
ódýrastan hátt. Það er að vöruverðið þyrfti ekki að hækka
meira en þessum upphæðum nam, eða því sem næst. Hver er
svo reynslan af þeirri innheimtuaðferð sem valin var, þ. e.
bátagjaldeyrisaðferðinni ? Hér í blaðinu hafa áður verið gefnar
upplýsingar um hana og skulu þær nú athugaðar nánar.
Á s.l. ári voru birtar tvær skýrslur frá verðgæzlustjóra um
almennt verðlag og sýndu þær m. a. hvernig myndun útsölu-
verðs nokkurs hluta bátagjaldeyrisvaranna hafði farið fram.
Kom fyrri skýrslan í sept. en hin síðari í desember.
I báðum tilfellum er um að ræða dæmi tekin af handahófi
„stikkprufur“, svo sem algengt er þegar fá skal yfirlitsmynd
en ekki er hægt að sýna nema nókkurn hluta frumgagna.
í fyrra dæminu liggur fyrir athUgun á vörumagni, sem í
innkaupi kostaði 1.958.000,00 kr. en í útsölu 7.500.000,00.
títsöluverðið sundurliðast þannig:
Innkaupsverð ........................ kr. 1.958.000
Bátagjaldeyrishagnaður .................. — 738.000
Verzlunarálagning ....................... — 2.413.000
Frakt, tollur og söluskattur ............ — 2.391.000
fell er í Aabo í Finnlandi. Jökul-
fell lestar freðfisk á Austfjörð-
Eimsklp
Brúarfoss fór frá Norðfirði 3.1.
til Rotterdam, Grimsby og Lon-
-ii i. j.' ■■_ don. Dettifoss’ fer væntanlega frá
Faem orð um íslenzkan aliugi siðustu tima somu æft- NY 12 þm m ReykJ*víkur>
fróðleik ar og þiá íslenzKrar alþýðu á Q0gaf0SS kom tii Leith 6. þm.,
Dagt,ri Bkrifa* Félagi BsB. ^™7kk7
varpaði fi'am^ þeirn skoðun einiaiff ^ þessum vettvaagi Lagarfoss kom til Rotterdam 5.
íyrir skömmu í stuttri ritfregn, ^ezt rgeijt sinn þátt í bókmennt- þm. fer va-ntaniega í dag til Ant-
að margt af hinum þjóðlega unum nlj um gjnn? _______________ Ég verpen. Reykja-foss kom til Rvík-
fróðleik, sem út hefur verið Ga|nj 5eins f verum“ o0' bæ't- ur 27- 4es. fru Osió. Selfoss kom
gefinn að undanförnu, ætti að Q Ev‘‘jó;fg .{ Kvoli sem" dæn i tu Reykjavíkur 29. des. frá Huli.
liggja nokkra áratugi eða ald- uð b • bókmenntaiðkrn Trönafoss er á Siglufirði. Vatna-
i„ á cnfnnm óðnr. Pn hnFsað . P DUkmemiLU. ic Jöku)1 fór frá N-Y. 2. þm. til
ir a sofnum, aður en hugsað alþyðu hefur þegar bonð gæfu- Reykjavíkur-
væn til að gefa hann ut, og rjkan árangur í einstökum
sumt mætti að skaðlausu hírast snjhc}arverkurn- Og mér virðist Loftleiðir h.f.
þar til eihfðarnons — Þessum það gleðilegur vottur þess, hve t dag verður fiogið tii Akurevr
hnum er ekki ætlað að leiða mlklu be1ur akademísku skáid- ar og vestmannaeyja, — Á morg
B. B. 1 nemn nyjan sann ei a s^j]ja ný en áður bátt al- un verður flogið tii Ákureyrar,
í þessurn efnum, enda mun þýðurlj-höfun(ja j bókmemLum, Hólmavíkur, Isafj. og Vestmanna
þess ekki þörf. En út fiá -ið Halldór Kiljan Laxness rétti eyja.
þessu fór ég að hugsa um, Eyjðlfl /, Hvoli höndiua og
hvort það væri rétt að amast haim til öndvegis í söl-
við íslenzkum _ alþyðuritum, l;m j-lertzkra nútímabókmennta,
þótt léleg seu. Ég hefi aldrei Jónas Hallgrimsson réðist
rekizt á íslenzkan fróðleiks- með offjrsi að sigurði RreA-
moia, sem mér þætti algerlega fj.;rtVog vann með þvi iauna..
Kr. 7.500.000
í þessu tilfelli greiðir fólkið 738 þús. kr. til bátaútvegsins.
En til þess að innheimta þessa upphæð, er það í leiðinni látið
igreiða 2.413 þús. kr. til verzlunarstéttarinnar og ca. 2 millj. til
ríkissjóðs.
Úr skýrslu þeirri er birt var í desember liggja fyrir upp-
lýsingar um vörumagn, sem í innkaupi kostaði 2.316.469,00 kr.
Útsöluverðið myndaðist þannig:
Innkaupsverð ......................... kr. 2.316.469,00
Til útvegsmanna ...................... — 941.115,00
. Verzlunarálagning, frakt, tollar og
söluskattur samtals .............. — 5.800.392,00
Útsöluverð samtals kr. 9.067.976,00
Munu hlutföllin milli verzlunarstéttarinnar og ríkisins vera
svipuð og í fyrra dæminu.
Til að ná af neytendum rúmum 900 þús kr. handa bátaút-
veginum, þurfa þeir að greiða verzlunarstéttinni og ríkinu a.
m: k. hálfa sjöttu millj. kr. í leiðinni.
Á vissan hátt er þetta sniðugt innheimtukerfi. En það er
ekki liagstætt fyrir bátaútveginn, þótt talið sé að allar séu
þessar ráðstafanir hans vegna gerðar. Það er þaðan af síður
hagstætt fyrir neytendur, sem verða fyrir bragðið að greiða
vörur sínar á því sem næst ferföldu innkaupsverði. En það er
hagstætt fyrir verzlunarstétt, sem fær að leggja aukalega á
vöruna hærri upphæð en bátaútvegurinn fær, og það er hag-
stætt fyrir ríkisstjórn, sem telur sig þurfa að hækka útgjöld
ríkisins um 84 millj. kr. á einu ári, svo sem nú er gert. Eitt
skal þó virt við þá menn er þessu stjórna: Þeir eru hættir að
minnast á verðbólgu. En því meira finnur almenningur til
iþeirrar verðbólgu sem þeir hafa skaþað bæði með þessum ráð-
störfum og öðrum. En kóróna þeirrar stearfsemi mun vera
þaö innheimtukerfi sem hár er gert að umtalsefpi.
einskis virði; mikill hluti hinna
svonefndu þjóðlegu rita er hug-
þekkur lestur, og nokkur
snil 1 darverk hafa flotið . þar
með. Hins vegar las ég ym
daginn úrvalsrit eins þeirra
legt cþarfaverk.
Aístaðan til menn-
inirarinnar
15.30—16.30 Mi3-
deg-isútvárp. (15.55
Fréttir dg veður-
fregnir). — 18.15
Framburðark. í es
perantó. — 18.25
Veðurfr. 18.30 Dönskukennsla;
II. fl. 19.00 Enskukennsla; I. fl.
19.25 Þingfréttir. — Tónleikar.
20.30 Erindi: Utanríkisverzlun Is-

lendinga á þ jóðveldisöldinni; I.
Það er skiljanlegt að mönu- (Jón Jóhanness. prófessor). 21.00
manna, sein hlotið hafa bók- um gremjist, þegar miklu fé Tónieikar: Dinah Shore og Frank
menntaverðlaun Nóbels,. og er Varið til að gefa út alls kon- sinatra syngja (pi.). 21.25 Upp-
rakst þar hvergi á eitt Ijóð, ai, miðlungs- og undirmálsverk ^ N^póteon" ^(Jón
eina vísu, eitt vísuorð, sem íslenzkra ritklaufa, meðan ...°a Jor . .ei ^1 ' . ra..ri
reis yfir miðlungsskáldskap fjbMi af dýrmætum gullada,- “ 2ST
Eg hefði glaður skipt a heild- ritum okkar liggur rykfalhnn 22.10 Kammertónieikar (piötur):
arutgáfu af verkum þess höf- á söfnum og biður eftir út- a) Strengjatríó í a-moll op. 77
undar og hvaða íslenzku fróð- gefendum. En hér er tver.ns eftir Max Reger (Amartríóið íeik-
að gæta: íslenzkri menninga ur). b) Kvartett í e-moii op. 83
eftir Elgar (Strattonstrengja-
kvartettinn leikur). 23.00 Dag-
skrárlok.
leikskveri sem er.
hefur aldrei verið ógnað af ís-
lenzkum bókum, ekki einu sinni
lélegum íslenzkum bóku n ■ cig
i eðru iagi: Islenzkir bókaút-
ge/endur upp til hópa baía
aldrei 1 tið við ísienzkri menn-
ingu nema þeir hafi getað
skálda, er svo mætti nefna, 'Sr^tt a henni peiunga, og með- varpij hvenær þeir byrja á ný.
hins vegar alþýðuskálda og rit- an ^.lr ut T . ,
höfunda, Hallgrímur Péturs- mennrngarritum eins ogHeim- Leshringur J.R
r,. a,________ tí__ ílisritinu. Hjartaasnum, bokv.m Fundur 1 kvo.
Vasaútgáfunnar, Hjartaásút
Framhald á 6. siðu.
Akademisk skáld
og alþýðleg
ísienzkar bókmenntir hafa
löngum verið slungnar tveim-
ur meginþáttumr Annars veg-
ar verkum hinna akademísku
Barnaskólar bæjarins hefjast ekki
í dag, að afloknu jólaleyfi, eins
og ráð var þó fyrir gert. Til-
kynnt verður í blöðum og út-
kvöld að Þórsgötu 1,
kl. 8.30. Fjölmennið! — Stjórnin.
SVlR-söngæfingunni sem átti að
verða i kvöld er frestað til kl.
8 á föstudagskvöldið n.k.
Leiðréttíng. 1 skákdálkinum
á sunnudag féll niður orðið ekki
úr þessari setningu: „Þetta er
ekki í fyrsta skipti að Keres
vinnur skákmeistaratign Sovét-
ríkjanna". Þetta er í þriðja sinn.
sem Keres hlýtur tignina.
Bólusetnlng gegn barnaveiki
Pöntunum veitt móttaka þriðju-
daginn 8. þ. m., kl. 10—-12. f. h.,
í síma 2781. —
Næturlæknir er í læknavarðstof-
unni, Austurbæjarskólanum. —
Sími 5030.
son, Stefán Ólafsson, Jón Þor
láksson, Sveinbjörn Egilsson,
Jónas Hallgrímsson, Matthías,
Einar Ben-, Nordal og Laxr.ess
eru nokkrir glæsilegir fulltrúar
hinna fyrrnefndu. En íslenzkar
bókmenntir standa ekki í minni
þakkarskuld við hin fjölmörgu
rímna- og sálmaskáld fyrri
alda, sagnritara, annálahöf-
unda og þvílíka meistara sem
Sigurð Breiðfjör'ð, Bólu-Hjálm-
ar, Pál Ólafsson, Þorgils gjall-
auda, Guðmund á Sandi; Stéþ- Skipaútgerð ríkisins.
han G., Theodór Friðriksson, Esja kemur væntanlega í dag
Eyjólf Guðmundsson Og Gtlö- tra Vestfj. Esja er í Álaborg.
mund Böðvarsson, svö að Herðubreið er á Breiðafirði.
nokkrir séu nefndir. - Þróun- SkJaldb+reif 'er ? tRey*javik' Kí
in hefur verið sú nú um ad- “ S^iS Ár£SÍ er ******™ er 1 lví»”ni
langt skeið, að alþýðuskáldin Iðun“' “ simi 79U'
hafa átt æ örðugra með að
standa akademísku skáldunum skipadeiid S.í.S.
snúning. Um orsakir þessarar Hvassafeli er í Stettin. Arnar-
þróunar er óþarft að ræða
hér og tilgangslaust er áð
harma hana, því hún er óhjá-
kvæmileg. E.n eigi samhengi
íslenzkra bókmennta ekki að
roí'na og eigi þær að ha’.ia
áfram að vera sönn þjóðmenút,
runnin frá þjóðinni og varð-
•veitt af henni, verður eitthvað
að koma í stað alþýðuskáld-
skaparins sem á æ örðugra
upp'dráttar.
úmlirgróður
Akademísku skáldin verða
aldrei einfær um að halda lifi í
íslenzkum bókmenntum, hveysu
miklir sniliingar sem þau eru.
Undirgróðurinn verður eftirleio-.
is sem íiingað til að koma írá
hinum breiða f jölda. Iíarin
gegnir sama. hlutverki í gróð-
uriendi bókmennta okkar og
mosinn eða sandmelurinn í
gróðurlendi landsins. Án hans
yrði hinn stóri gróður enn-
þá strjálli en áður. — Og
nú er mér spurn: Er
ekki hinn ótvíræði þjóðfræða-
Skýrsla Gunnars Böðvarssonar verkfræðings
EIGINLEIKAR
AMMONIUMNITRATS
Ammoniuinniíraí (NH NO,)
er yfirleitt taiið til hinna öflug-
ustu sprengiefna. Það er mik-
ið notað í hernaði og við nyt
samar sprengingar; m. a. er
hið kunna sprengiefni Amatol
blanda af 80% af ammoni-
umnitrati og 20% af trinitro-
toluoli eða TNT. Sökum þess
hve ódýrt það er hafa verið
ger'ðar tilraunir, til þess að
nota það í stað nitroglyserins
en þær munu þó ekki liafa
borið neinn árangur, þar sem
það heíur ýmsa óþægilega eig-
inleika-
Hið hlutfallslega sprengiefni
ammoniumnitrats miðað við
nokkur önnui' sprengiefni er
gefið í eftirfarandi tpflu:
Nitroglyserin 14.0
Amatol 12.1
Trinitrotoluol 10
Dynamít 50% 9.8
Ammoniumnitrat 10.5
Tölurnar eru niðurstöður
mælinga í sérstakri tilraunar-
byssu (ballistic gun), og hafa
aðeins hlutfallslegt gildi. . Þær
sýna, að ammoniumnitrat er
að sprengiafli til jafnt trini-
trotoluoli eða TNT, sem er eitt
hinna kunnustu sprengiefna.
Þrátt fyrir hið tiltölulega
mikla sprengiafl er ammoni-
umnitrat í hreinu formi ekki
viðkvæmt, og getur jafnvel ver-
ið örðugt að kom.a af stað
sprengingu í því. Sé allrar var-
úðar gætt ætti hreint ammoni-
umnitrat iþví ekki að; vera
hættulegt-
En ammoniumnitrat er íld-
andi (oxyderandi) efni, og
eykst viðkvæmnin því mjög, fef
það er b’.andað efni, sem þa’ð
getur ildað. Þannig geta lítil
éhreinindi af lífrænum efnum
aukið viðkvæmnina til mikillív
muna,
Það verður því ætíð að gera
ráð fyrir sprengihættu, einkuni
ef það verður fyrir öflugri for-
sprengingu, t. d. flugsprengju
eða snar.pri hitun. 1 styrjöld
hefur þetta vitanlega úrslita-
þýðingu, þar sem gera má ráð
fyrir, að vegna hins hernaðar-
lega gildis efnisins verði reynt
að varpa sprengjum á verk-
smiðjur og birgðir.
•
ÁHRIF SPRENGING.4R
5.000 SMÁLESTA AF
AMMONIUMNITRATI
l7ið sprengingu myndast
mjög öfiug þrýstialda, sem
breiðist út frá sprengistaðnum
rneð miklum hraða. Gerðar hafa
verið tijraunir, til þess að
leikna útgreiðslu öldunnar, en
þetta hefur ekki tekizt á við-
una.ndi hátt. Einnig er nokkr-
um örðugleikpm bundið að
reikna. áhrif gefinnar þrýstings
ö’du á Tjýggingár og mannvirki.
Að svo komnu máii verður
lýsingar frá U.S.A.E.C. til þess
að áætla áhrif sprengingar
5.000 smálesta af ammoniamu-
itrati, sem liggja óvarðar á
bersvæði- Niðurstöðurnar eru:
I svæði: 0 til 500 metra írá
sprengistað.
Næst sp»-engistað algerar o
utar verulegar skemmdir a
grind húsa og mannvirkja úr
járnbentri steypu. Alger eyö-
ing tréhúsa og stálgrindar
bygginga. Dauðaslys á mönn-
um vegna þrýstingsöldunnar og
fallandi húsa, brota o. s. frv.
II svæði: 500 til 1.000 melra
frá sprengistað.
Verulegar eða algerar
skemmdir á grind tréhúsa og
stálgrindarbygginga. Einnig
þv? að styðjast við reynslu af j verulegar skemmdir á hurðum,
áþekkum sprengingum- Nú er
það magn af sprengiefni, sem
hér um ræðir mikið meira en
það, sem notað er við einstak-
ar sprengingar í hernaði, og er
sprenging 5.000 smálesta af
ainmoniumnitrati raunyerulega
aðeins sambærileg við hinar
mestu sprengingar, sem gerðar
liafa verið.
Kjarnorkusprengingarnar í
Japan í lok ófriðarins eru bær
mestu, sem framkvæmdar hafa
veiið, og hefur þeim verið bet-
ur lýst en nokkrum öðrum
stórsprengingum einkum hvað
áhrifin snertir. Þær eru að vísu
nokkuð annars. eðlis en spreng-
ingar í ammoniumnitrati, en
undirrituðum virðist þó fylli-
lega réttmætt að notá reynsl-
una frá Japun, til þess að á-
ætia áhrif þeirrar sprengingar,
sem hér um ræðir.
í ritinu: ,.,The Effects of
Atomic Weapons" frá U.S.A.
E.C. er talið, að umræddar
kjarnorkusprengingar hafi sani-
svarað sprengingu 20.000 smá-
lesta af trmitró.tol,uoli, þ.e. ver-
ið fjóruna sinimm öflugri en
sprenging 5,000 smálesta af
amr.ioniumnitrati, en eins og
begar . hefur verið ; getið . ér
ammoniuronitrat jafnöflugt og
trinitrotoluol.
a) SPRENGING A
BERSVÆÐI
Undirritaður hefur notað upp-
þökum og gluggarömmum húsa
úr járnbentri steypu. A'lar
gluggarúður brotna- Dauðaslys
á mönnuro möguleg vegna hluta
og brota, sem rekast á þá og
að öðru l^yti mikil slysahætta.
lir. svæði: 1.000 til 2 000
metra frá sprengistað.
A innri helming svæðisíns
skemmdí ■ á grindum trét
húsa og stálgrindarbygginga.
Skemmdir á hurðum, þökum og
gluggarömmum; allar glugga-
rúður brotna. Slysahætta al
brot.um.
IV sve*'i: utan við 2,000
metra frá sprengistað.
Á nokkrum stöðum skemmd
ir hurðum og gluggarömm-
um Gluggaruður geta. brotnað
( allt að 8 I n. fjarlægð.
Með hliðsjón af frainan-
greindum niöurstöðum virðist
úiföirrituðum nauðsynlegt áð
krefjast þess, að 2.000 me'rar
séu minnsta f.jariægð 5 Ohj
smálesta af avamoniumnitLiti
frá husum og yístarveruri.
•
b) SPRENGING í GRYFJU
Sé efnið geymt i djúpn
grvfju ver'-a áhnf sprengiutai -
inuar önnur. Myndast þá m 1 II
sprengitrekt (þvermál yfir 10 '-
m) og afl þiýstingsöldune?.’
verður þá mest innan þeírrai
keil’i, sem er beint fram’ald
trektariunar. .4.fiið beinist "þv í
einkurj upp á við. En a'dan
verður þó fyrir beygingu við
rönd trektarinnar (refraction)
Þriðjudagur 8. janúar 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5

Slík urðu álirif kjarnorkusprenginganna í Japan, sem Gunnar
Röðvarsson tekur til samanburðar við sprengingu 5000 tonna
af ammonfumnítrati því sem áburðarverksmiðjunni er ætlað að
framleiða. — Vilihjálmur Þór vildi fá stað fyrir verksmiðjuna-
við höfnina í hjarta bæjarins.
— Ég er Hodsja Nasreddin! Þú hefur átt
nótt með spellvirkja og óróasegg, sem fær
nafn sitt auglýst um stræti og torg með
lqforðum um há verðlaun fyrir höfuð sitt.
1 gær lofuðu þeir þrem þúsundum túmaka,
og ég; var blátt áfram farinn. að '. hugsa
um hvort ég ætti ekki sjálfur að
selja höfuð mitt fyrir svo gott verð. Bjöddu
mér varir þínar í hinzta sinn, litla stjarn-
an min, og þiggðu þennan ómerkilega
stein til minningar tun mig!
Hodsja Nasreddin fór i tötralega yfirhöfn
sína, sem viða var með brunagöt eftir bál
á alfaraleiðum, og læddist hljóðiega . út.
Utan dyra lá latur, heimskur geldingur
með vefjarhött og inniskó með uppbeygðri
tá, og hraut hástöfum. Hann vanrækti
gersamlega þá skyldu sína að vernda þenn-
an dýrasta fjársjóð hallarinnar sem hqn-
um hafði verið trúað fyrir.
og veikari £ !ca man því para
me£ yíi’. 1 orói. jarðar og. jcta
valdið nokkrum skemmdum.
Auk hinnar beygðu þrýsí-
ingsöldu verður einnig að taka
tilliti til tveggja annarra
atriða.
Sprengingin í grvfjunni mun
valda landsskjálfta, ?em getur
valdið skemmdum. Utreikrnng-
ar sýna að gera má ráð fyv.r
landrskjáit'ta með st>Tkle’'ka-
stigi 5 í mæiikvarða Richte ’s
ef öll orka sprengmgarinnar
fer tii skiálftans. Utbreiðslan
yrði þó m„ög lítil, og virðipt
ekki þurfa að gera ráð fyrir
skemmdum af vöidum hans uf-
an við 1.000 metra frá sprengi-
stað. Auk .þess er vitanlegt, að
ölL orka sprengingariiinar get-
ur ekki farið til skjálftans.
Þá virðist undirrituðum frá
fræðilegu sjónarmiði ekki úti-
lokað, áð i.okkur hluti sprcngi-
efmsins geti sprungið fyrir of-
an gryfjuna. Verði upphafs-
sprengingin neðst í gryfjuniu
getur hún Iyít nokkrum hl.ita
sprengiefnams ósprungnu v.pp
Úr lienni en þar getur þessi
hiuti sjnungið vegna hita eða
þrýstingsöidunnar og yrðn á-
hrif huhs því jöfn sprenging
á bL-rsvæói. Þar '.sem ánr'.C
sprengingar standa í be'iu
hlutfalli við þriðju rót magns-
ins *tti Vs ái’-iti efnisins, sem
spryngi fyrir ofan gryfjuna að
valda samskonar áhrifum og
getið er um að framan en í
helmingi styttri fjarlæg'ðurv þ.
e. I svæði yrði aðeins 250
metrar o. s- frv.
Þess skal og getið. að U S.
A.E.C. te’úr að kjarnorku-
sprengja, ; em springi um 15
metra í jörðu niðri rayndi va’dá
samskonar • Kkernmdum og
sprengja, s-?m springi á jarft-
aryfirbprði cn pverraál áhri’-i-
sváiðisins ætt.i að vera V: ;il
V?. af þvenráli: áhrifasvæ V.s
þeirrar siðarncfudu.
I.oks verður að hafa í huga.
að siik stórsrj. enging í grýriu
mun valda talsve^ðu grjótflvgi
og rnunu stórir steinar eflaust
geta fallið niður fleiri hundruð
m.etva frá 1 tnni.
Það er að s.jáfsögðu n'jö",
erfitt að komast að tölulegri
niðurstöðu um hættusvæðið. en
undirrituðuin vivðist þó með
hliðsjón af íramangreindu hæfi-
legt að gar.'ga út frá því, að
pað sé háift á við það hættu-
svæði, sem getið ep um í grein
nV h'ér afi frpman. b. e. 10(Kj
minnsta iagi aö vera í þess-
ari fjarlægð i'iá húsum og vvst-
arverum irar.na.
Þó virðist rétt að gera þá
kröfu til dýprar gryfjunaar,.
að yfirborð sprengiefnisinj sí
ekki hærra en 5 metrum fyrir
neðan vfirboru jarðar.
•
c) SPEENGING I SKIPI
Þar sem gert er ráð fvrir
að ferma arorocniumnitra'fð u’ 1
borð í s'-ip er nauðsynieg-. að
liafa i huga að sprengsns: i
skipinu ínyudi valda áþekkuin
áhrifum og spieuging á bor-
swði VI® l-'ssar aðsæ^ur
ka'ini þó tinnig fram m;ki7.
aMa, scm ein.'-ig getur va'dið
usla við nb3æi.ar strendm.
Reykjavík, 13. nóv. 19fl-
Guunar Loðyarsson (sign)
Hjálp til fólksins
á Úlfsstöðum
í sambandi við húsbrunann á
ÚlfsstöSum í Hálsasveit fyrir
skemmstu hafa nokkrir menn,
kunnugir aðstæðum, beðið blaðiA
fyrir eftirfarandi:
Svo sem kunnugt er af fregn-
um blaða og útvarps brann bær-
inn að Úlfsstöðum í Borgarfirðf
á nýársdag til kaldra kola.
Eldinn bar svo brátt að, að úr
húsinu varð engu bjargað nema
einni sæng. Hjónin og ein dóttir
hjónanna slösuðust, ýmist af
brunasárum eða skárust af gleri
er þau reyndu árangurslaust að
bjarga verðmætum úr húsinu.
í bruna þessum tapaði fjöl-
skyldan eignum sínum öllum
þ.eim, er innanhúss voru, þ. á.
m. fatnaði, sængurfatnaði, hús-
gögnum, bor'ðbúnaði, o. s. frv.
Bóndinn á bænum, Þorsteinn.
Jónsson, er landskunnur gáfu-
maður,- hugsuður og skáld. í
brunanum glötuðust handrit lians
og bókaeign öll, sem bæði var
mikil og góð. Hér er því um ó-
venju tilfinnanlegt tjón að ræða
og fyrir þvi viljum vér skora á
fólk, að bregðast nú vel við, sem
svo oft áður undir svipuðum-
WriricnimRtapfiiim. oe láta eitthvað>