Þjóðviljinn - 12.01.1952, Page 3

Laugardagur 12. janúar 1952
ÞJðÐVILJINN
(3
Hún er ekki ýkja fyrirferð-
armikil þessi sýning, sem opn-
uð er hér, í dag. Þrátt fyrir
það eru þær myndir, þau línu-
rit og þær tölur, sem hér get-
ur að sjá mjög merkilegar þeg-
ar athugað er hvað 'að baki
þeirra liggur ef innhald þeirra
er skoðað niður í kjölinn,
Þegar herskarar Hitlers
ruddust inn í Sovétríkin 22.
júní 1941 stóð framkvæmd
þriðju 5-ára áætlunarinnar sem
hæst. Árangurinn af þeim á-
ætlunum, sem framkvæmdar
höfðu verið, en framkvæmd
hinnar fyrstu hófst sem kunn-
ugt er árið 1928, liafði orðið
stórkostlegur. í stað þess að
Rúss'.and keisaranna hafði
fyrst og fremst verið landiiún-
aðarland — með mjög frum-
stæðum framleiðsluháttum —
voru Sovétríkin nú orðin að
liáþróuðu iðnaðarlandi og land-
húnaðurinn var rekinn eftir
nýtízku samyrkjufvrirkomulagi.
Atvinnuleysi hafði gersamlegn
venð útrýmt, efnalega-’ oe
mfnningarlégar framfarir orð-
ið stórstígar. — Sósíalisminn
haíði sigrað á þessu landsvæði,
sem þekur einn sjötta hlutann
af yfirborði jarðarinnar Eftir-
tekíarvert er að á þeim hinum
sörnu árum, sem framfarirnar
voiu svo miklar á öllum svið-
um i Soyétríkjunum, trcl.lreið
hin geigværilegasta kreppa auð-
valdsríkin. atvinnuleysi eynid
og örbirgð varð þar hlutskipti
hundruð milljóna manna.
Scm kunnugt er var innrás
nazlstsmna inn í Sovétrikin vet-
urinri 1941 og sumarið 1942
mjög hröð. Þeir óðu yfir land-
ið og komust lengst að I.eria-
grad, Moskvu og Stalingrad.
A árunum fyrir styrjö'dina
lrafði mikill hluti af framleiðslu
Sovétríkjanna verið á því lands-
svæði, sem liernumið var Þann-
ig hafði verið framleitt þar
Mamkur Melgastm,
Á sýnlngu þeirri seni MIB
gekkst fyrir í deseinber um
síðustn finim ára áætlun
Sovétrikjanna flutti llauk-
ur Helgason hagfræðingur
erindi uni liagþróun Sovét-
ríkjanua. Margir hafa ósk-
að þess við Þjóðviljann að
þessi fróðlega ræða birtist
á preiiti, og fer hún hér á
eftir.
rúmíega 60% af kolum og járn-
málmi, um 50% af stáli, um %
’hlutar af aluminium, um fjórð-
ungur af vélaframleiðslunni,
af matvælaframleiðslunni
cg auk þess voru þar sfaðsett
gífurleg raforkuver. Þessar töl-
ur gefa nokkra hugmynd um
hversu mikinn hiuta af fram-
leiðslugetu sovétþjóðanna naz-
iztar komust yfir. — Þegar
þeir voru hraktir til baka ger-
eyðilögðu þeir öll þau verð-
mæti, sem þejr komust yfir og
gerðu það með þýzkri ná-
kvæmni. Allar vélar og öll
tæki í námum voru eyðilögð,
en námurnar sjálfar fylltar
með vatni. Verksmiðjur, járn-
bræðsluofnar og raforkuver
voru sprengd í loft upp. Jám-
brautarteinarnir rifnir upp með
þar til sérstaklega gerðum vél-
um. 170.000 . traktorar voru
eyðilagðir, búgarðar brenndir,
húsdýr drepin. Um það bil
2.000 borgir og 70.000 þorp
voru lögð í rúst, verksmiðjur
sem í unnu 4 miHjóriir manna
jafnaðar við jörðu, 25 milljónir
manna misstu heimili sín, Það
hefur verið reiknað út að hið
efnislega tjón, sem varð af
innrás nazistanna í Sovétríkin,
hafi numið helmingnum af því
efnislega tjóni, sem varð í
allri Evrópu í styrjöldinni.
Þannig var þá umhorfs í
vesturhluta Sovétríkjanna þeg-
ar Þjóðverjar voru brotnir á
bak aftur og svokallaður frið-
ur komst. á.
Hið mikla verkefni sem blasti
við var að byggja upp, verk-
efni sern var tröllaukið og
krafðist gífurlegs átaks af
hverjum einstökum þegni Sov-
étríkjanna. En þetta var ekki
í fyrsta sinnið, sem sovétþjóð-
irnar stóðu andspænis slíku
verkefni. Eftir heimsstyrjöld-
ina fyrri, eftir borgarastyrjald-
irnar, sem urðu eftir bylting-
una 1917, og eftir innrás auð-
valdsríkjanna á hendur hinum
ungu lýðveldum verkamanna og
bænda , var allt í rúst þar. í
landi. — Iðnaðarframleiðslan
komst þá niður í einn sjöunda
hluta þess, sem hún haf'ði ver-
ið árið 1913.
Framkvæmd fjórðu 5-ára á-
ætlunarinnar hófst árið 1946,
en að undirbúningi hennar
hafði verið unnið af kappi síð-
ustu styrjaldarárin. Megin-
markmið þessarar áætlunar var
í fyrsta lagi að byggja allt
það upp, sem eyðilagzt hafði í
styrjöidinni og í öðru lagi átti
að fara verulega fram úr því
framleiðslumagni í iðnaði og
landbúnaði, sem náðst hafði

nEYKJAVÍKU ÞÆTTI a
Sfefna Ihaldsins leiðir fi! sföðvunar verk-
legra framkvœmda og fek]uhallareksfurs
■ lók nóvymbers s.l. hafði bæj-
*- arsjóður Reykjavikur inn-
heimt 61% af álögðum útsvörum
ársins 1951. Á sama tíma 1947
liöfðu bæjarbúar greitt 78% af
álögðum útsvörum þess árs.
Þessi þróun í útsvarsinnheimt-
unni talar skýru máli. Hún sýnir
greinilega ‘áhrif Maisjallstefnunn-
a,r á lifskjör og afkomu almenn-
ings. Atvinnuleysið, skattaránið og
lífskjaraskerðingin í heild gerir
almenningi ókleift að standa í
skilum með gjöld til hins opin-
þera. Reynslan sýnir að giaid-
getan er að bresta. Og þetta er
ckkert undarlegt þegar þess er
gætt að sívaxandi fjöldi verka-
fólks og millistéttarfólks á fullt
í fangi með að afla sér fæðis og
annarra brýnustu lifsnauðsynja,
uuk þess sem hundruð fjölskyldna
búa við. hlutskipti algjöft'ar neyð-
ar og sárastá skorts.
M^rátt fyrir þessa ómótmælan-
"■ anlegu stáðreynd hikaði
hæjarstjórnarihaldið ekki við að
hækka útsvörin um 29,7%, þegar
það laumaðist til að afgreiða
f járhagsáætlun bæjarins mitt í
önnum jólahátiðarinnar. IhaMið
ákvað að taka 83 millj. kr. í út-
svörum af Reykvíkingum í ár og
er þaö 19 millj. kr. hærra en í
fyrrá.
Bæjarful.ltrúar Sósíalistaflokks-
ins vöruðu eindregið og a’varlega
við þessari gifurlegu liækkun út-
gvaranna við báðar umræðucnar
um fjárh&gsáætlunina i bæjav-
stjórn. Enda er það , hvei jum
manni augljóst, sem setur sig inn
í málið og þekkir ástandið eins
og það er, að slík hækkun út-
svaranna eru hreinir og beinir
iílKffiar, sem híjóta að koma bæj
aríélaginu fljótlega í koll.
■ ■in áætluðu útgjöld fjár-
•**- hagsáætlunarinnar eru öll
byggð á þeirri ákvörðun íhalds-
meirihlutans að jafna niður og
innheimta 83 milljónir króna í
útsvörum. Gildir þetta jafnt um
rekstrarútgjöld og þá upphteð
sem ætluð er til fjárfestingar-
framkvæmda.
f>að er einber barnaskapur, ef
ekki annað verra, að láta sér
koma til hugar, að Reykjavíkur-
bær fái á þessu ári greidda.r 83
milljónir króna í útsvörum. Inn-
heimtan 1951 sýnir þetta svo
ljóslega að ékki verður um villzt.
Og þó bendir allt til þess að af-
koma mikils meirihluta skatt-
þegnanna, þ. e. alþýðumanna og
millistéttarfólks, fari stórum versn-
andi ú þessu ári. Hið almenna
atvinnuleysi nú í byrjun ávsir.s
ber um það ljósastan vottinn
★
■gAessari stað.reynd. þurfti að
mæta á þann hátt sem
Sósíalistaflokkurínn lagði til við
afgreiðslu fjárhagsáætlunarinnar.
En tillögur flokksins voru í höfuð-
atriðum þessar:
1) Að sparaðar yrðu 3,5 millj. kr.
á hlnu sívaxandi skrifstofu-
bákni bæjarins, hinum lióf-
iansa bifreiðakostnaði og öðr-
um ónauðsynlegum útgjöldum.
2) Að teklð yrði 12 mUIj. kr lán
til húsbygginga, í stað þess að
innheimta allan fyrirhugaöan
byggingarkostnað í útsvöriuu.
Þótt samþykktar hefðu verið
tillögur okkar sósíallsta um 2.4
milij. kr. liækkun á framlagi ijl
verklegra f ramkv. og 5 nUUj.kr. tll
atviiinuaukninKar, hefðl ' niðuir
staða f.iáfhagsáætlunarinhar orð-
ið sú að hægt vár AH D/KKKA
ÚTSVABSUBRHÆÐINA UM 8
MILLJ. KB.
Þessar sjálfsögðu og raunhæfu
tillögur voru allar felldar með
atkvæðum íhaldsmannanna átta,
sem jafnframt tóku á sig þá
þungu ábyrgð að auka enn stór-
lega fjárausturinn í skrifstofu-
báknið, skera niður verklegar
framkvæmdir um 19—50% og
hækka útsvarsupphæðina um
29,7%.
★
"■Aessi stefna Ihaldsins boðar
™ bæjarbúum stórlega versn-
andi afkomu. Bæjarfélagið gerist
nú fyrir atbeina bæjarstjórnar-
meirihlutans beinn þátttakandi í
árásunum á lífskjör fjöldans og
skipuleggjandi atvinnuleysis. —
Jafnframt eru gja'dabyrðarnar
þyngdar svo að engin dæmi eru
til slíkrar ránsherferðar á hend-
ur almenningi hvorki fyrr né
síðar.
★
Með þessari óheillastefnu er
f j aríéstingarf ramkvæm d-
um bæjarins stcfnt í fyllstu t.vi-
sýnu, svo ekki sé meira sagt.
Því miður eru sára litlar iikur
til að nokkurt fé verði afgangs
af rekstrarútgjöldum til byggmga-
framkvæmda.
Og með sama framhaldi b.asir
sú hætta tvímælaiaust við að
tekjuhallarekstur sé frainundau
h.iá bænuni. — Sú stefna „sem
Sjálfstæðisfl. „markaði“ við
af gr e ið sl u f j árh agsáætl unar i n / uir
ieiðir þannig bersýnilega til stóðv-
unar byggingaframkvæmda, stór-
m'innkaðrar atvinnu og fjárhagf-
l8gb öngþveitis. Þánnig er nú
Rririiið fyrir ihaldsmeirihlútanum,
sam hrósað hefur sjálfum sér íyr-
ir „örugga stjórn og farseela
fjármá!astefnu“. Það ei- svo al-
mennings í bænum að draga rétt-
ar ályktanir af því hvernig komið
er og' knýja fram gjörbreytta
stefnu í bæjarmálum. ,G.,V.
IGRAR
fyi’ir styrjöldma. Þannig átt'
iðnaðarframleiðslan í lok árs-
ins 1950 a'ð vera 48% meiri en
hún var árið 1940, kolafram-
leiðslan átti að aukast um 51
prósent miðað við sama tíma,
olíuframleiðslan um 14% og
raforkan um 70%, framleiðslan
á neyzluvörum átti og að stór-
aukast.
Nú liggur fyrir árangurinn
af þessari fjórðu 5-ára áætlun,
og hann sjáum við í meginat-
riðum á myndunum í þessum
sal. Þess vegna er þessi fyrir-
fei'ðarlitla sýning svo merkileg,
sem rauri ber vitni um. I bók-
staflega öllum atriðum hefur
áætlunin verið framkvæmd að
fullu — og miklu meir en það
í veigamiklum greinum.
Það er ekki heppilegt að
þylja upp mikið af tölum í
stuttu erindi, enda 'gerist þess
ekki þörf, þvi myndir þær, sein
hér eru til sýnis tala svo
skýru máli. Ég vil þó vekja
athygli á tveim atriðum.
í áætlunum sovétþjóðanna er
hin mesta áherzla lögð á að
auka framleiðslumagnið sem
mest má verða og það á öllum
sviðum. Hvað veldur því að
svo mikið kapp er lagt á þessa
aukningu? Athugum málið nán-
ar.
I nútíma þjóðfélagi, hvort
sem það er;. kapítaiistískt eða
sósíalistískt, hagar þannig til
að enginn einstaklingur getur
sagt: „Þetta hef ég einn fram-
leitt“, heldur hafa margar
hendur unnið að sömu fram-
leiðslu. Framleiðslan er með
öðrum orðum félagsleg í eðli
sinu.
Þetta er.þá sameiginiegt með
báðum hagkérfunum, að fram-
leiðslan er félagsleg. Það, sem
skilur er hinsvegar, að í kapí-
talistísku þjóðfélagi fellur það,
sem framleitt er, í hlut þess
sem á framleiðslutækin, kapí-
talistans. I sósíalistísku þjóð-
félagi eru þessi framleiðslutæki
eign þjóðarheildarinnar, og öll
framleiðslan kemur þessari
sömu þjóðarheild til góða. I
Sovétríkjunum er hvortveggja
félagslegt, vinnan og framleiðsl
an sjálf og yfirráðin yfir fram-
leiðslutækjunum. Skipting af-
rakstursins og skipulagning
framleiðslunnar er orðin fé-
lagslcgs éðlis, það, sem fram-
leitt er er því framleitt til að
fullnægja öllum þörfum heimii-
isins. Því meiri, sem heildar-
framleiðslan er, þeim mun meir
fellur í skaut hvers eins af
þegnum Sovétríkjanna. Þess
vegna er lagt svo mikið kapp
á að auka framleiðsluna :— til
þess að hver og einn beri meir
úr býtum.
Fjórða 5-ára áætlunin gerði
ráð fyrir að aukning þjóðar-
teknanna. frá 1940 til 1950
yrði 38%. I raun og veru varð
aukningin, rniðað við samsvar-
andi verðlag, hvorki meira né
minna en 64%. Þessi aukning
á þjóðartekjunum hefur gert
það mögulegt, að stórbæta
efnalegar þarfir sovétborgar-
anna, jafnframt því sem hin
stórfellda fjárfesting átti sér
stað.
Þetta tvennt, sem ég hef
minnzt á, framleiðsluaukningin
og hinn sívaxandi hlutur, sem
hver og einn fær, er hið eftir-
tektarverðasta við framkvæmd-
ir á öllum áætlunum sovét-
þjóðanna, og ég vil leyfa mér
að benda áhorfendum sérstak-
lega á þær myndir, sem sýna
þessi atriði. Hvernig raforkan
hefur aukizt, hvernig fram-
leiðslan á kolum, stáii, olíum,
korni og neyzluvörum hefur
aukizt, og svo í öðru lagi
hversu miklu meir hver og einn
getur keypt af kjöti, mjólkur-
vörum og öðrum neyzluvörum,
hversu skólum öllum hefur
fjölgað og bókaútgáfa aukizt.
Manninum er loks að takast
að vinna bug á ótta og eymd,
á kreppum og styrjöldum, kapí-
talisminn riðar til falls. Hin
gl.æsi’Jega fra.mkvæmd fjóröu
5-ára áæt’unarinnar er stað-
reynd, sem talar sínu máli, og
færir okkur heim sanninn um
hvað við tekur: Biartari og
öruggari framtíð ti’ handa öllu
mannkyni — því sósíalisminn
mun sigra. Hann er nú þegar
að sigra.
Tilkynning
Fjárhagsráð hefur ákveðið eftirfarandi hámarksverð
á fiski:
Nýr þorskur, slægður
með haus .................. kr. 1,85 pr. kg.
hausaður .................. kr. 2,35 pr. kg.
Ekki má selja fiskinn dýrari, þó hann sé þver-
skorinn í stykki.
Ný ýsa, slægð
með haus .................. kr. 2,05 pr. kg.
hausuð . .................. kr. 2,60 pr. kg.
Ekk, má selja fiskinn dýrari, þótt hann sé þver-
skorinn í stykki.
Nýr fiskur (þorskur og ýsa)
Flakaður með roði og þunnildum kr. 3.65 nr. kg.
án þunnilda ............... kr. 4,95 pr. kg.
roðflettur, án þunnilda ... kr. 5,90 nr. kg.
Ofangreint verð er miðað við það, að kaupandinn
sæki fiskinn til fjsksalans. Fyrir heimsendíngu má fisk-
salinn reikna kr. 0,75 og kr. 0,20 pr. kg. aubalega fvrir
þann fisk, sem er fram yfir 5 kg. Fisk, sem er frystur
sem varaforði, má reikna kr. 0,50 nr. kg. dýrara en
að ofan greinir. Ekki má selja fisk hærra verði. þótt
hann sé uggaskorinn. þunnildaskorinn eða því um líkt.
Með tilkynningu þessari er úr gildi fallin tilkynning
Verðlagsskrifstofunnar frá 6. júní 19e''1
Reykjavík, 11. janúar 1952,
VERÐLAGSSK FÍIFSTOF 4 N.