Þjóðviljinn - 31.01.1952, Page 3

Fimmtudagur 31. janúar 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Utan við Búdapest, höfuðborg Urgvcrjalands, er svonefnt
Barnalýðveldi, heill bær, sem ætlaður er börnum til s'umar-
dvalar og börnin stjórna sjálf. Þar er járnbrautarlest sú, sem
sést hér á myndinni, smíðuð \ið hæfj barnanna og stjórnað
af þeim.
Húsgöonin í barnoherberginu
SVEINN KJARVAE, hús-
gagnaarkitekt, hefur skrifað
ath,v(rlisverða ffrein sein hefur
birzt i tTieirn síðustu lieftum
MfiLKORKU, tíniariti ís-
Irxizkra kvenna, er hann nefn-
ir Hússröffn í 3000 ár. Grein
þessi rekur söku hússajrna frá
fyrstu tíð fram á vora dasja
or er hún mjöjr fróðlejc og
skemmtilejra skrifuð or ættu
konur almennt að kynna sér
þessa jrrein. Kvennasíðan Ieyf-
ir sér að birta örstuttan úr-
drátt úr greininni í siðasta
hefti MELKORKU, um hús-
KÖjtnln i barnaherberjfinu.
I ÞRIGCJA hcrbergja íbúð á
það að vera sjálfsagt, að börn-
in hafi eitt herbergi alveg útaf
fyrir sig. Þau hafa sín áhuga-
mál, sem fullorðna fólkið tek-
ur ekki beinlínis þátt í. Hús-
gögnin í barnaherberginu þurfa
ekki að vera dýr, en sterlt og
einföld. Þau eiga ekki a$ vera
smækkuð mynd af húsgögnum
fullorðna fóiksins. því að börn
r.ota húsgögn sin oft á annan
veg. Hjá börnunum er stóllinn
ekki endilega stóll, eina stund-
ina á hann kannski að vera
bíll, þá bátur, sleði eða flug-
vél. Borðið þarf ekki endilega
a'ð vera borð, það getur aiveg
eins verið búð, járnbraut, skip
eða skriðdreki. Hugmyndaflug
barnanna er óendanlegt. IIús-
gögn barnanna eiga að vcra
mótuð með þetta fyrir augum.
Þau þurfa að þola misjöfn á-
tök, og verða þess vegna að
vera gerð á sérstakan hátt.
Kassar eða teningar, sem
hægt er að setja hvern innan
í annan, eru mjög eftirsóknar-
verð leikföng í augum barn-
anna. Bæði er hægt að sitja á
þeim og byggja úr þeim. Borð-
ið þarf að vera mátulega hátt
og alls ekki með skúffu, ef
það á að vera handa yngri
börnunum, því að hún hvolfist
fljótlega út á gólf með öliu
innihaldi. Lítill skápur, sem
ekki er of djúpur, með hillum
og hengi fyrir leikíöng. Sömu-
leiðis kistubekkur, sem þó á
heizt að vera veggfastur.
Helztu kröfurnar, sem á að
gera til barnahúsgagna,' eru
þær, ao þau séu sterk og hættu
laus, hvernig sem með þau er
farið. Húsgögn barnanna mega
ekki vera of dýr, því að betra
er að skipta oftar' um og bæta
iniií eftir því sem börnin
stækka. Rúm barnanna breyt-
ast líka, eftir því sem börnfn
stækka. Og eftir vissan aldur,
4—5 ára, þurfa börnin helzt
að sofa í sínu herbergi, og eru
kojurnar tvímælalaust heppi-
iegásta fyrirkomulagið.
Þeir foreldrar, sem hugsa.
um börn sín, eins og hér hef-
ur verið lýst, munu áreiðan-
lega fá það ríkulega launað,
þegar fram í sækir. Börnin
munu alltaf hafa griðastað,
þar sem þau geta ótrufluð
stundað áhugamál sín. Og það
mun létta störf húsmóðurinn-
ar að þurfa ekki að fylgjast
með hverri hreyfingu barn-
anna. Það er því miður al-
gengt, að eini staðurinn sem
börrtin geta talið sitt umdæmi,
sé rúmið þeirra, og þess vegna
munu börnin, þegar þau stálp-
ast, leita meir út á götuna til
þess að fá nægilegt svigrúm.
1 stuttu máli
Þa3 er nijöjj varasanit að vlnda
nylon. Bezt er að hrista efnið
þar til það verður nokkurn veg-
inn siétt. Vilji maður fá flíkina
fljótt þurra er bezt að vefja henni
Inn í handklæði eins og gert er
vlð vlðkvæmar ullarflíkur. Flest-
ar nylonöíkur jiarf ekki að
strjúka, niinnsta kosti ekki nær-
föt, en blússur og gluggatjöid þarf
að draga yfir og muna að nylon
á alltaf að strjúka á röngunni.
Nú þegar það eru eklci einungis
nylonsokkar, sem við fáuin úr
þessu undraefni Iieldur allt n-.ögu-
legt eins og t.d. nærföt, glugga-
tjökl og margt fleira sem er of
langt upp aö tclja, er nauðsyn-
iegt að vita hvernig fara á með
þessi efni í þvotti, því þó þau
séu sterk þarf að meðhöndla þau
á réttan Iiátt.
D
Nylon tekur mjög fljótt í slg
lit og öll óhreinindi, það er rneðal
annars ástæða fyrir því að hvítt
nylon vill oít verða grálcitt þegar
flikin hefur verið þvegin nokkr-
um sinnum og kemur þaö til af
því að nylonefnið hefur verið
þvegið með óhreinum þvotti og
dregið óhreinindin í sig, en þetta
má Iaga með því að þvo flíldna
nokkrum sinnum úr hreinu sápu-
vatni. Ilvítt nylon, hvort sem það
er náttkjóll eða gluggatjöld á
alltaf að þvo sérstaklega, það ihá
ekki sjóða nylonefni. — Vatn sem
nylon er þvegið í má ekki vera
heitara en það að hægt sé að
halda höndunum niðri í því ög
eitt verður að muna að það má
aidrei þvo hvítt nylon með mis-
Iltu hvað dauffr sem litirnir eru.
lícr utn da"ii!n i'ór ég úi í
KRON með pöntimarseðijinn
minn eftir að hafa farið ræki-
lega yfir hann til þess að
ganga úr skugga um að þar
væri ekki neitt skriíað sem
hægt væri að komast af án,
og að ekki heldur vantaði neitt,
sem ég þurfti að nota næstu
viku svo mér yrði ekki á að
sækja neitt út í næstu búð i
vikunni, en þar er allt miklu
dýrara en í KRON, eins og
allir vita.
Ég fór á stað með 150 kr. í
veskinu. Þegar þangað kom
og búðarstúlkan var búin að
'leggja saman pöntunina var
hún rúmar 200 krónur.
Þetta er meiri fjandans dýr-
tíðin varð mér að orði, þar sem
ég stóö uppi með 150 kallinn,
„það er nú meira en það“ sagði
stúlkan og varpaði öndinni
mæðu’ega. En þareð ég gat
ekki skilið annað en einhleypu
fóiki gengi betur en okkur
fjölskyldufólkinu að énda pen-
ingana hafði ég gaman af að
epyrja hana svoiítið nánara út
í þetta. Bað hana að heim-
sækja mig um kvöldið og segja
mér ofuriítið af kjörum sínum
hér í bænum. Gerði hún það
og fara. uppiýsingar hennar
hér á eftir.
Hvað ertu bú-n að vinna lengi
við aígreiðtelu ?
Um það bil tvö 'ár og ég hef
rúmar 1600 krónur í kaup á
mánuði.
Er það ekþi nokkuð sæmilegt
kaup, segi ég.
Jú, það rná ef til vill segja
það. En stúlkur utan af landi
mega nú samt halda spart á
og alls ekki eyða í neitt. sem
heyrir undir hugtakið óþarfi,
cf svona kaup á að endast
þeim.
Ég spyr hana hvað hún borgi
í fæði á mánuði.
Af því þiað er yfirleitt mjög
erfitt að komast í fast fæði,
verð ég að mest.u að kaupa
mér iausar máltíðar, og verð-
ur það alltaf 700 kr. á mánuði.
Svo greiði ég 300 kr. mánaðar-
leígu fyrir herbergið mitt, en
þáð er þó svo lítið að ég get
varla snúið mér við þar inni.
Þarftir að fara í vinnuna í
strætisvagni ?
Já, í þá eyði ég á annað
hundruð krónum á mánuði. I
fyrsta Jagi fara 4 kr. á dag
hvern virkan dag og svo ef ég
fer eitthvað á sunnudögum, cg
bý nefnilega í úthverfi.
Svo koma skattar og iögboðín
gjöld ?
Já, minnstu nú ekki á ósköp-
in! 1 fyrra þurfti ég að greiða
rúmar 200 kr. á mánuði í opin-
ber gjöld, þar með ta’ið sjúkra-
samlag og likiega verður það
hærra á þessu ári, ég á eftir
kring um 300 kr. í föt og ó-
fyrirsjáanleg útgjöld, lætur
það nærri að það nægi fyrir
einum skóm og tvennum sokk-
um ef ekkert er gert með það
annað, og þegar ég tek mér
sumarfrí er ég lengi að ná rnér
fjárhagslega og í ár býst ég
við að ég geti ekki látið þann
„luxus“ eftir mér áð hreyfa
mig nokkuS1 úr bænum í sum-
arleyfinu.
Þú ert auðvitað í Verzlunar-
mannafélaginu, hvaða hlunnindi
hafið þið þar ?. Ég er nú svo
nýiega komin í það svo ég veit
það varla til hlítar, en við
munum fá greidda eftirvinnu
og forgangsrétt til vinnu.
Væri bað ekki í verkahring
ykkar í þeim félagsskap að
starfrækja mötuneyti fyrfr
ve,rzlunarfólk ?
• Það hefur mér nú eirr itt
fundist, bað hlyti a'ð verða eit.t-
hvað ódýrara og maður fengi
þá kannski heitan mat á þc:m
rr.atmálstirr.a sem manni er ætl-
cður, en verzlunarfó'k verður,
Bcvn kunnugt er að skiptas á
matartímum og er þá oft erf-
itt að fá heitan mat þegar lið-
ið er fram yfir venjulegan mat-
artíma greiðasölustaða, Þa'- er
ekki alltaf létt að vera ein-
hleypingur í Reykjavík nu á
tlmum, hc dur unga ttúlkan "á-
fram, jafnvel þó maður hafi
þolanlega atvinnu. Dýrtíðin,
skattarnir og öryggisleysið
kemur eins við okkur og ykkur
fjölskyldufólkið. Og ofan á
dýrtíð er nú atvinnuleysi skoll-
ið á og þótt Tíminn segi að
það sé tíðarfarinu áð kenna þá
er' nú sair.Þ uggur í mörgum í
dag yfir því að vorvindar.-ir
og hlák.i.n skaffi ekki atv;r.r.i
handa þemi, sem nú eru at-
vinnulaus’r eða þeim sem það
vofir yfir. En skrifað stendur
..æskan á ekKi að vera svari-
sýn“ segir unga stúlkan, og
brosir við.
Vannstu við þessi störf
eða önnur hliðstæð fyrir fimm
eða sex ámm? — Nei, þá
vann ég tnr, Fæðiskaupendafé
lagi Reykiavíkur og hafði S0f>
kr. á má '.uði og allt frítt.
Finnst þér ekki alit hata
hækkað síðan ?
Hækkað, það er ekki orðið,
allt hefur hækkað: húsaleigu,
fæði svo maður tal* ekki un:
allt það sem að fatnáði lýí.ur.
Með hverjum' degi sem líðnr
verður krcnan verðminni. öm
bver m;‘naðamót heldur maður
i 160'.) krónum í hör.dunum og
þegar líður á mánuðinn er ekki
eyrir til í buddunni °n smá-
skuldir, sem alltaf verður örð-
ugra að borga. Og svo gerir
maður þá uppgötvun að dýr-
tíðin vex og vex og kaupið
minnkar og minnkar. En fyrst
að atvinnuleysið er tíðarfarinu
að kenna, hver ber þá ábyigð
á dýrtíðarfarganinu, eigum við
ekki stóran og nýjan fiskiskipa
flota, sem flytur út verðmæti
fyrir 600 milljónir króna á ári?
Unga stúlkan er staðin upp
og lýtur á klukkuna. Ég veit.
að unga fólkið hefur æviniega
í iv.crg horn áð líta og möigu
aó smna.. Þess vegna kveð ég
úngfrúna og þakka henni fyrir
upplýsingamar. M. Þ.
Franskar
konur
I Frakklandi eins og öðrum
Marslialllöndum flæðir yfir
bókarusl af lélegustu tegund í
stærri og stærri upplögum með
hverju árinu sem líður, að
mestu útlendar þýðingar á
aumu og lélegu máli. Hefur
kveðið svo rammt að þessum
faraldri að Samband franskra
kvenna hefur nú tekið upp öfl-
uga baráttu móti þessari af-
menningu frönsku þjóðarinnar.
Konurnar hafa sent út ávarp
til menntamanna og krafizt
þess að þeir sýndu alþjóð fram
á íivef hætta stafaði af reyf-
ararusli þessu, seiri virðist
vera mestur hluti af þeirri
andlegu fæðu sem nú er borin
á borð fyrir franska alþýðu.
Það er blettur á frönsku þjóð-
inni að reynt er að klína
frönskum stimpli á þetta rusl
segja þær og sem þar að auki
er gefið út í lélegustu þýðing-
um og frágangi.
Mikið af þessum „bókmennt-
um“ er eingöngu ætlað ung-
um stúlkum, þar sem ást,
hjónaskilnaðir, f járhættuspil
og allskonar klækir eru klædd-
ir ævintýraljóma og gerðir að
aðalatriðum tilverunnar. „Með
þessu“ segja frönsku konurnar
í ávarpi sínu-, „er verið að lama
hugrekki og siðferðisvitund
Framhald á 6. síðu.
★ ★
I.jós fraklii mcö
klæöilegum og
hlýjum kraga. —
Víðir frakkar eru
stöðugt mikið not-
aðir, en vortízkan
si>áir ný.ium af-
brigðum á krögum
og ermum.
★ ★
[Ritstjóri: ÞÓRA VIGFÚSDÚTTIR )
Ung stúlka um dýrtíðina