Þjóðviljinn - 25.06.1952, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — MiðvLkudagur 25. júní 1952 -----------------------------------------------------------------—--------------------------------
Ræða Laxness
Framhald af 5. síðu.
munu liggja, þeir sem trúa á
stálið, —- þá eru þeir samt
ein mest sigurþjóð Evrópu, og
als heimsins, enn í dag; og
það eru þeir vegna menníngar
sinnar, végna siðferðisdáða
þeirra þýskra manna sem hafa
'lagt rækt við mannlegan anda
og hafið hann til öndvegis;
þeirra manna sem hafa hrækt
á stálið. Þjóðverjar hafa átt
æinhverja mestu meistara og
snillínga í listum, vísindum og
speki, og eingin stáltrú brjál-
aðra þýskra glæpamanna í
valdasessi hefur megnað að
hrjóta niður verk þessara höfð-
íngja andans, sem hafa gért
Þýskaland voidugt og sterkt.
Það er mál til komið að
Amríka fari að skapa einhver
andleg afrek á heimsn'.æii-
kvarða, ekki í líkíngu við hið
'heimska Þýskaland stáls og
morðs, heldur i líkíngu við hið
volduga Þýskaiand heimsmenn-
íngarinnar; mál til komið að
Amríka fari að leggja rækt við
mannlegan anda í stað þess að
trúa á stáiið þeirri trú sem
fella mun sína dýrkendur í
duftið á undan ölium öðrum
mönnum. Þann dag sem am-
ríkumenn teygja til sin hugi
okkar íslendínga með amrísk-
um Bach og Beethoven, Goethe
og Heine, munum vér hneigja
þeim af jafnmikilli virðingu að
sínu leyti einsog fyrirlitning
•okkar i dag er djúp á of-
trú amrísku stríðsklíkunnar á
xnorðvéla.rnar, á stálið.
Halldór Kiljan Laxness.
Úllör Jéns H. GaaSm.
Framhald af 8. síðu.
steinn L. Jónsson í Söðuis-
iholti og sr. Jakob Jónsson.
Oddfellowar í prentarastétt
stóðu heiðursvörð í kirkjunni
og fáni Hins íslenzka prent-
arafélags var sveipaður sorg-
ar slæðu. Úr kirkju báru
Oddfellowar, þá blaðamenn,
síðan samstarfsmenn úr Stein-
■dórsprenti og síðasta spölinn
æskufélagar og venslamenn
.hins látna. Útförin var fjöl-
menn, látlaus en virðuleg.
Ársneyzla Reykvíkmga
Framhald af 8. síðu.
uðu á grænmetistorginu í
Khöfn. á tiiteknum tíma 3—7
'krónur danskar, eða meðalverð
reiknað yfir í ísl. krónur 11,82.
Hins vegar er kaup danskra
verkamanna allmiklu lægra en
stéttarbræðra þeirra hér heima,
•ef það er reiknað yfir í íslenzk-
ar kró.iur eftir skráðu gengi.
Við þessa niðurstöðu er það
að athuga, að verð á tómötum
í Danmörku, eins og víðast
hvar þar sem grænmeti er ai-
menningsfæða, fer mjög 11 eftir
árstíð og framleiðslumagni á
■ hverium tíma, og þannig munu
tómatar í Danmörku eins og
reyndar fiestar grænmetisteg-
undir lækka mjög í verði þeg-
ar líJur á sumarið og mundi
samanþurður, sem gerður væri
þá, gefa allt aðra raun. Atm-
ars er neyzla tómata þegar
•orðin allraikil hér á landi og
sérstakl. í Reykjavík og er að-
•eins gott eitt um það að segja.
Heddarframleiðsla okkar á
tómötum er nú um 180,000 kg.
á ári, og kemur þannig rúmt
kg. á hverrt mannsbarn í land-
Inu. En Reykvíkingar neyta um
2/3 hluta þessa magns, og
- koma þannig rúm tvö kg á
■hvern 'Reykvíking á ári.
192. DAGUR
Hvers vegna var hann að minnast á Grasavatn, því að með
því ljóstraði hann því upp, að hann og Róberta hefðu verið
þar áður en þau komu hingað. Hvað var þessi afglapi líka að
tala um ,,tösku konunnar" og að hann hefði skilið hana eftir við
Gun Lodge. Fjandinn sjálfur. Hyað var hann að skipta sér af
því sem honum kom ekkert við? Og hvers vegna áleit hann að
hann og Róberta væru ekki hjón? Eða héit hann það? Og
hvers vegna bar hann fram þessa spurningu, þegar þau hö.fðu
tvær töskur meðferðis og skildu að&ins aðra þeirra eftir? Þetta
var undarlegt. Dálítið nærgöngult. Hvað kom honum það við?
Og hvaða rnáli skipti það, hvort hún var gift eða ógift? Ef hún
fyndist ekki — þá skipti sjálfsagt Litlu, hvort hún var gift eða
ógift. Og þótt hún fyndist cg það kæmi í Ijós að hún hefði
eftir á — eftir á — ef hann gerði alvöru úr ráðagerð sinni
— skipti það ef til vill engu máli, hvort hatturinn var þar
eða annars staðar. Ekkert var líklegra en hún þekktist ef
liún fyndist, • og ef hún fyndist ekki, þá gæti enginn vitað
hver hún var.
Æstur og ringlaður í skapi, síjór og viðutan, tók hann
töskuna og geklc á undan niður að bryggjunni. Svo fleygði
hann töskunni niður í bátinn og spurði bátavörðinn, hvort
hann gæti bent sér á fallegustu staðina, því að hann hefði í
hyggju að taka nokkrar myndir. Og að því loknu —- þegar
hann var búin að gefa þessa tilgangslausu skýringu — hjálp-
aði hann Róbertu (sem honum virtist nú þokukennd vera,
•sem steig niður í ímyndaðan bát á vatni sem aðeins var til
í ímyndun hans) og steig siðan niður í bátinn á eftir heani,
verið ógift, þá væri það aönnua þess að hún hefði strokið með
einhverjum. Auðvitað. Það var ástæðulaust að hafa áhyggjur
af því núna.
Og nú spurði Róberta: ,,Erú fleiri hótel eða gistihús við vatnið
en þetta sem við förum til?
„Nei, ekki eitt einasta, ungfrú góð, nema hótelið sem við
ætlnm til. I gær var hópur af ungu fótki í tjöldum á austur-
bakkanum, skammt frá gistihúsinu — en ég veit ekki hvort
það er þar enmþá. Ég hef elcki séð til þess í dag.“
Hópur af ungu fólki. Hamingjan góða. Og ef til vill væri það
úti á vatninu — allt saman — að róa -— sigla — eða? Og hérna
var hann með Róbertu. Ef til vill var eitthvað af þessu fólki
frá Tólfta vatni. Fyrir hálfum mánuði ha,fði hann einmitt farið
hingað með Sondru, Harriet, Stuart og Bertinu — ef til vill
var .þetta eitthvert vinafólk þeirra í slcemmtiferð, sem myndi
áreiðanlega eftir honum ef það sœi hann. Og eftir þessu að
dæma var líka vegu.r við vatnið austanvert. Og návist þessa
fólks gæti eyðiiagt allt fyrir honum. En hvað hann hafði undir-
búið þetta illal En hvað áætlun han3 var heimskuleg — hana
hefði átt að ætia sér lengri tlma -— velja vatn sem var enn
.lengra í burtu — en hann hafði ekki verið :með sjálfum sér
imdanfarna daga og alls &kki getað hugsað skýrt. Jæja, hann
varð að bíðá og s‘já hverju fram yndi. Ef þarna væri .margt fólk
yrði hann að róa á nógu afskekktan stað, eða snúa við aftur til
Grasavatns eða hvert —? Æ, livað gat hann tekið til bragðs —
ef þarna væri margt fólk?
En nú komu þau inn í löng trjágöng, og hann mundi eftir
því að þau enduðu í stórri grasflöt og svo tók vatnið við og
litla gistihúsið með súlnaröðinni undir svölunum ofan við dimm-
blátt vatnið. Og lágreista bátaskýlið með rauða þakinu, sem
hann hafði te.kið eftir þegar hann lcom þarna í fyrra skiptið.
Róberta kallaði upp yfir sig: „En hvað þetta er Eallegt —- dá-
samlegt“. Og Clyde skotraði augunum til lágu eyjunnar í aust-
urátt, sá aðeins fátt fólk á ferli og engan úti á vatninu —- og
hann svaraði lágri röddu: „Já, það má nú ísegja“. En honu.m
fannst hann vera að ka.fna.
Og nú birtist veitingamaðurina sjálfur — meðalhár, rauður
í andliti og herðabreiður — og hann. spurði mjúkur í máli:
„Ætlið þið kannski að dveijast hérna nokkra daga?
En Clyde var orðinn gramur yfir allri þessari afskiptasemi,
greiddi ökumanninum dollar, og svaraði önuglega: „Nei, nei —
við ætlum aðeins að veFa hérna í dag. Við förum aftur í
kvöld.“ V
„En þá borðið þið kvöldverð héraa, er það ekki? Lestiu fer
ekki fyrr en korter yfir átta“.
„Jú einmitt. Jú, jú. Jú, það gerum við“......Því að Róberta
var í bnúðkaup&ferð — ætlaði að giftast uæsta. dag —- og hún
ætlaðist auðvitað til að hún fengi kvöldverð. Fjandinn hafi
þennan feita rauðgrana. ;
„Jæja, þá, ég skal taka töskona yðar rnaðo.n þér skrifið í
gestabókina. Konan yðar vill sjálfsagt snyrta sig eftir férðina".
Hann gekk á und<m með töskuna í hendintii,' þótt Clyde
væri næst skapi að þrífa hana af honum. Hann hafði alls ekki
gert ráð fyrir að skrifa í gestabók ,á þessum stað — né slcilja
töskmia eftir. Og það ætlaði hann ekki að gera. Hann ætlaði- að
ná töskunni aftur og leigjá sér bát. En „gestabókarinnar vegna“
eins og gestgjafinn tók til orða, neyddist hann tii að slcrifa
Glifford Golden og frú í bókina — áður en hann náði töskuaui
sinni aftur.
Og til þess a,ð auka á taugaóstyrk hans og eirðarleysi ásóttu
hann álls konar bollaleggingar um óvænt óhöpp, fólk, sem
hann kynni að rekast á áður en hann kæmist í hina örlaga-
r'tku siglir-gu — og auk þess lýsti Róberta því yfir að það
væri svo heitt að hún ætlaði að skilja eftir ká.puna sína _og
hattinn fyrst þau ætluðu hvort sem væri að borða í gistihúsinu
— en hann hafði séð að í hattinum var vörumerki Braunsteins í
Lycímgus *—^og^liarLn'é^a^ist um áð það'værí ráðlégt’ að skiljá
hann eftir þess vegna. En hann komst að þeirri niðurstöðu, að
settist og tóic áramar.
Sléttur, glerkenndur, inarglitu.r vatnsflöturinn minnti þau
bæði fremur á olíu en vatn — eða á bráðið gler sem hvíldi með
öllum þunga sínum á sjálfum botninum langt niðri í iðrum
jarðar. Og mild, þægileg og hressandi gola lék um þau en
gáraði tæplega vatnsflötinn. Og grenitrén á bökkunum voru
dökkgræn og hlýleg. Alls staðar voru grenitré — hávaxin, og
spjótlaga. Og að haki þeirra voru dökk og bungumynduð
fjöllin í Adirondack. Engir bátar. Engin hús eða kofar.
Hahn skimaði eftir tjaldbúðunum, sem l&iðsögumaðurinn hafði
talað um. Hann sá engin merki þeíiTa. Hann reyndi að hlera
eftir röddum unga fóíksins — eða einhverjum röddum. En
ekkert heyrðist nema áraslögin og rödd gestgjafans og leið-
sögumann.3in3 sem töluðu siaman tvö hundruð, þrjú hundruð,
fimm hundruð, þúsund fetum aftar.
„En hvað hér er kyrrt og friðsælt". Það var Róberta sem
talaði. „Það er yndislegt að hvíla sig hár. Mér finnst þetta
yndislega fallega vatn, miklu fallegra en hitt vatnið. Trén eru
svo há, finnst þér ekki? Og fjöllin. Ég var að hugsa um það
—oOo— ——oO«j— —oOo— —oOo— —oOo— —oOa— —oOo—•
BARNASAGAN
Töfrahesturinn
23. DAGUR
Að svo mæltu fleygoi Fírus sér fram fyrir fætur
föður síns, til þess að hræra hjarta hans, en hann
aftraði honum frá því, faðmaði hann á ný og mælti:
,,Sonur minn góði! Ég geld jákvæoi mitt til þess, að
þu gangir að eiga kóngsdótturina frá Bengal, og
ég mun fara til móts við hana, votta henni þakk-
látsemi mína, eins og maklegt er, fylgja henni síoan
til haliar minnar og haida brullup ykkar í dag."
Þegar soldán hafði búizt tii ao fara á fund kóngs-
dóttur, þá skipaði hann mönnum að leggia niður
sorgarkiæðin cg hefja gleðihátíð mi’kla; skyldi þeyta
lúora og berja bumbur og leika á önnur hernaoar
söngtól. Bauo hann að leiða Indverjann úr dýfliss-
unni á sinn íund, og er hann var kcminn sagði hann:
„Ég lagði haft á þig, svo ég hefði höfuð þitt að
veði fyrir lííi sonar míns, og mundi það þó hafa ver-
ið lítil hefnd, og ekki nægt tii að •stilla heift mína
og harm. Lofaðu guð fyrir, að ég hef hann aítur fund-
ið. Far nú, tak hest þinn og kcm aidrei í mína aug-
sýn framar". 4.
Þeir sem sóttu Indverjann í dýflissuna, höfðu
sagt honum frá því, að Fírus væri kominn, og hefði
haft kónqsdóttur heim með sér á töfrahestinum;
gátu þeir þess og, hvar hann heíði skilið við hana
seinast. Nú er hann heyrði, ao soldán ætlaði að
sækja hana, þá hugsaði hann sér að verða fyrri til
en þeir feðgar. Fór hann því til umsjónarmannsins
í lystigarðinum og sagði honum, að soldán Persa-
lands og sonur hans hefðu sent sig til að sækja
kóngsdótturina frá Bengal; kvaðst hann eiga að
reiða hana gegnum lofíið og íæra hana soldáni, sem
biði hennar á plássinu fyrir framan höll sína; ætlaði
soldán að láta- -hÍTð' stná og borgáplýðínn- i- Sjiras
hafa gaman af að horfa á sjón þessa, , _j