Þjóðviljinn - 02.08.1952, Qupperneq 8

„Atvinnuleysi hefur atltaf aukn-
ingu afbrota í för með sér”
Lausung ungiingsstúlkna hefur aukizt ískyggilega —
mun vera seta erlends herliðs í
Barnaverndaniefnd Beykjavíkur hafði á árinu 1951 eftirlit með
97 heimilum í bœnum og er augljóst að orsökin til þess að slík
afskápti voru nauðsynlleg er versnandi lifskjör almennings í
bænum.
Þannig voru veikindi ástæðan á 19 heirni 1 uni, h ús næð is\ an d ræ ði
á 13 og fátækt á 13.
Nefndin hefur haft álíka mörg ímál til meðferðar á s.l. ári og
árinu }>ar áður, en afbrotum unglinga hefur f jölgað. Sérstaklega
©r ískyggilégur vaxandi fjöldí drjkkjuskaparafbrota. 1949
frömdu aðeins 7 unglingar slik afbrot, 1950 voru þeir 35 og
s.f. ár óx tala þeirra upp í 53.
Þá er vaxandi lausung unglingsstúlkna ekki síður umhugs-
unarefni. Árið 1950 hafði nefndin afskipti af 7 stúlkum vegna
úti\istar og lauslifetis, |en á sd. ári voru þær 27 eða tala þeirra
nær fimmfaldazt. — „Aðalástæðan fyrir aukningu þessari mun
vera iseta erlends lierliðs í landinu“, segir í skýrslu nefndarinnar.
M segir og í skýrslu hennar: „Mikið licfur verið uni atviiinu-
leysi unglinga á árittu og reynslan hefur sýnt að atvinnuleysi
befur alltaf aulmingu afbrota í för með sér“.
„aðaláslæðan
ÞJÓÐV1LIINN
Laugardagur 2. ágúst 1952 — 17. árgangur ■—■ 171. tölublað
Forseti tekur við embætti
í skýrslu nefndarínnar um
afbrot unglinga segir að tala
þeirra hafi verið samtals 564.
Flest afbrotanna eru þjófnað-
ur ög hnupl eða 261. 37 piltar
á aldrinum 15—17 ára gerðust
sekir um ölvunarafbrot og 16
stúlkur um það sama, tvær
þeirra voru aðeins 14 ára.
Um starf nefndarinnar segir
m. á. svo:
Eftiriit með 97 heimilum
„Árið 1951 hefur nefndin
haft eftirlit með 97 heimilum,
sem börn dvöldust á, hér í
Heykjavík. Sum þessara heim-
ila hafa verið undir eftirliti
nefndarinnar árum saman
vegna alls konar óreglu, van-
diirðu, fátæktar og vandræða.
Hér með eru ekki talin afskipti
mefttdarinnar af heimilum vegna
afbrota eða ólknytta, baraa og
unglinga.“
Ástæðumar
Ástæður til afskipta nefndar-
innar af heimiilum flríkkast
bannig': heimili
1. Veikindi 19
2. Húsnæðisvandræði 13
3. Fátækt 13
4. Vanhirt af ýmsum
ástæðum 15
15. Deila um umráðarétt
og dvalarstað barna 9
6. Ósamlyndi, vont
lieimilislíf 9
Allgóður
heyskapur
Selfossi.
Frá fréttaritara Þjóðviljans.
Góðir þurrkdagar hafá verið
undanfarið og náðst inn miltið
af h'eyi. Spretta var nokkuð mis-
jöfn, en víða allvel sprottið. Und-
anfarnar vikur hefur sprottið veli
Hefur þegar verið slegið allmikið
í Jágsveitunum.
ÍSænska skipið \
bilað !
Hið sænska skip, Bláfell, f
sem SlS liefur ráðið til )
Istrandi'erða ineð tómtunnur, \
kom til Sigluf jarðar í gær. t
Var hafin útskipun á tunn-t
un'um en síðan varð að hætta )
henni því útbúnaður skips-)
iits var ekki traustari en svo \
að spil þess biiaði og var J
kafin viðgerð þess í gær. i
7. Drykkjuskapur 19
Samals 97
Leiðbeinin garstarf
Nefndinni bárust nokkrar
kærur á heimili um vanrækslu
á uppeidi barna sem við at-
hugun reyndust ástæðulausar.
Þá hefxjr |nefndin haft af-
skipti af al'mörgum heimilum
til leiðbeiningar og aðstoðar.
Með mörgum Jiessara heimila
hefur hjúkrunarkona nefndar-
innar stöðugt eftirlit.
223 börnum útvegaðir
dvalarstaðir
Nefndin hefur útvegað 223
börnum og ungmennum dval-
arstaði annað hvort á barna-
heimilum, einkaheimilum hér í
bæ e'ða í sveitUm. Sum þessara
barna hafa aðeins farið til
sumardvalar, en önnur til lang-
dvalar, einkum umkomuláus eða
vanhirt börn, sem nefndin hef-
ur getað útvegað fóstur.
Ástæður til þess að bömum
var komið fyrir eru þessar:
Þjófnaður og aðrir
óknýttir 12 börn
Otivist, lausung, laus-
læti 5 —
Erfiðar lieimilisást.,
slæm hirða og óholl-
ir uppeldishættir 206 —
Samtals 223 börn
Ættíeiðingar
Auk þessa liefur nefndin
mælt með 29 ættieiðingum og
liafa mæðurnar, í flestum til-
fellum, valið börnum sínum
heimili með það fyrir augum a'ð
framtíð þeirra væri betur borg-
ið, en að þær önnuSust sjálfar
Uppeldi þeirra, enda hefur böm-
um þessum verið valið fóstur
á mjög góðum stöðum.
Sutnaixlvala rheimili
190 börn fóru til sumardval-
ar á vegum Reykjavíkurdeild-
ár Rauða Kross íslands sl.
sumar og dvöldust þau þar
tvo mánuði. Stuðlaði nefndin
að því, að þau börn er brýna
þörf höfðu á sumardvöl, værtt
látin sitja fyrir. Einnig fóru
rúmlega 80 börn til sumar-
dvalar á barnaheimiiið Vorboð-
’inn, sem rekið er af þremur
félögum hér í bær, Mæðrafé-
laginu, Þvottakvennafélaginu
Freyja og Verkakvennafélaginu
Framsókn. Barnaheimili þetta
hefur starfað nú hátt á annan
áratug og hefur æfinlega leit-
azt við að taka böm af þeim
heimiium, sem mesta þörfina
hafa haft fyrir það í hvert
sinn“.
Skýrsla nefndarinnar verður
rakin og rædd nánar síðar.
Stærri skip djúpt
— þau smærri
við land
Seyðisfirði í gær. Frá
fréttaritara Þjóðviljans.
I dag hafa komið tvö iskip
hingað með afla, Edda, Hafiiar-
firði með um 200 mál og Sur-
price, Hafnarfirði 150 og á
leiðinni er Eldborg með 150
tóát. Aflann hafa þau fengið
70—100 mílur undan landi.
1 dag hefur ekki verið veiði-
veður, enda flest smærri skip-
anna legið í höfn eða undir
landi. Stærri skipin eru flest
um 70^100 mílur undan landi,
allt frá Glettinganesi suður
undir Horn.
Síldin sem veiddist djúpt úti
og var söltuð hér var bæði stór
og feit.
Engin síld enn
Siglufirði í gær.
Hægviðri hefur verið úti fyrir
Norðurlandi í dag og ágætt
veiðiveður, en engin veiði.
Sjómenn telja sig hafa lóðað
á síld á Grímseyjarsundi. Voru
þeir með net, á því dýpi en
fengu enga síld. Telja þeir þó
að síld hafi getað verið þarna
því gangi hún í þéttum torfum
fáist hún ekki í reknet.
Hefur selt
helming aflans
óverkaðan
Samkv. uppiýsingum frá for-
stjóra Bæjarútgerðar Reykjavik-
ur nú í vikunni hafa verið geld
til Esbjerg í Danmörku 1800 tonn
af afla bæjarútge rðartogaranna
og 600 tonn til Italíu. Um 2600 tn.
af verkuðum og óve-ik-uðum fiski
eru nú í fiskverkunarstöð Bæjar-
útgerðarinnar.
Sly savarnaf élagið
iindirbýr merk ja-
kerfi
iil noia í svipuðum til-
fellum 09 í Húsey
Stjórn Slysavarnafélags Is-
lands liefur nú í liuga að undir-
búa merkjakerfi er uota megi
í svipuðum titfellum og gerðist
í Húsey í vjkunni.
Mjög hefur verið rætt um
Hvalseyjaföi' þriggja manna um
s. 1. helgi. Vél báts þeirra bil-
aði og þegar liðnir voru tveir
dagar var flugvél send að leita
þeirra. Þeir veifuðu til flug-
vélarinnar og skutu af hagla
byssu. Leitarmennirnir skildu
þetta þannig að allt væri í
lagi. Þremenningamir í eynni
bi'ðu eftir hjálp sem ekki kom.
Auðveldast hefði verið að
koma boðum til flugmannsins
með því að mynda stafi á jörð-
inni, t. d. neyðarmerkið SOS,
Framhald á 6. siðu.
Framhald af 1. síðu
Kirkjustræti og á gangstíg-
um Austurvallar. Tók það for-
seta með lófataki er hann gekk
fram á svalir Alþingishússins
og bað menn minnast fóstur-
jarðarimiar. Hann var aftur
kallaður fram á svalirnar áður
en hann hóf fyrstu forsetaræðu
sína.
Forsetinn hóf ræðu sína með
því að þakka kjósendum traust-
ið er þeir hefðu sýnt sér, og
minntist síðan giftusamlegs
starfs fyrsta forsetans, herra
Sveins Björnssonar.
Að innihaldi voru eftirtaldii'
kaflar úr ræðu forsetans eftir-
tektarverðastir um þá stefnu
er forsetinn virðist ætla að
marka, og þá ekki síður fyrir
það sem hann segir ekki eða
tæpir á en hitt sem hann segir.
Ýmsar af þeim fögru yfiriýs-
ingum er fólust í ræðu forset-
ans eru mjög í mótsetningu við
störf þingmannsins Ásgeirs Ás-
geirssonar.
Hér fara á eftir athyglis-
verðustu kaflamir í ræðu for-
setans:
„Sá sem er fyrstur í starfi
á ríkan þátt í að móta þær
venjur, sem skapast um beit-
ingu valdsins. Stjórnarskrá Is-
lands fær forseta mikið vald,
í orði kveðnu en takmarkar það
við vilja Alþingis og ríkis-
stjórnar. Um löggjöf og stjóm-
arathafnir þarf undirskrift ráð-
herra, sem ber hina pólitísku
ábyrgð. Forsetinn skipar ráð-
herra og veitir þieim lausn,
en er um það bundinn af vilja
meirihl. Alþ. — ef hann er til
svo sem vera ber. Þegar þjóðin
hefur kosið til Alþingis, þá
ætlast hún til, að þingmenn
hafi lag og vilja á, að skapa
starfandi meiri hluta. Það er
hættulegt fyrir álit og virðingu
Alþingis, þegar það mistekst,
og ætti lielzt aldrei að koma
fyrir. Það er þjóðarnauðsyn
að álirif fprsetans til samstarfs
og sátta séu sem ríkust, og
þá sérstaklega, þegar •stjórn-
armyndun stendur fyrir dyr-
um. Um það starf er þegar
nokkur reynsla fengin á átta
árum frá stofnun lýðveldisins,
en fordæmin ná lengra, því hér
var þingbundið konungdæmi
frá því vér fengum innlenda
stjórn, og er auk þess til hlið-
sjónar öll þróun þingbundinnar
konungsstjórnar á Norðurlönd-
um og víðar um heim. En hver
sá forseti, sem vinnur að sundr-
ung og lætur sig engu skipta
vilja Alþingis og kjóáenda í
landinu, hann hefur rofið eið
sinn og' verðskuldar þá meðferð
sem stjórnarskráin heimil-
„Fámenn þjóð og afskekkt
má ekki við því að afrækja
arf feðranna. Sag'a þjóðarinnar,
bókmenntir, tunga og þjóðerni
er hennar sverð og skjöldur.
Þjóðin kom að ónumdu landi
og þurfti engum frumbyggjum
að rýðja úr vegi. Það er einn
sólskinsbletturinn í sögu ís-
lendinga. Vér erum fámenn
bjóð og höldum hvorki her né
flota. Landvinningar og undir-
okun snúa ekki vorri ættjarð-
arást í villu. Vér viljum hafa
frið'feamleg skipti við allar þjóð-
■ir, og eigum þeirri gæfu að
fagna að vera umkringdir af
fi'iðsamlegum lýðræðisþjóðum.
Þeirra eru Norðurlandaþijóðirn-
runa og öllum hugsunarhætti.
En lega landsins skapar oss ná-
grenni við hinar engilsaxnesku
þjóðir bæði um öryggi og við-
skipti. Vér erum einbúinn í
miðju Atlantshafi, sem horfir
beint í augu annarra þjóða sem
jafningi, hvorki með auðmýkt
né yfirlæti, heldur sem þjóð á
borð við aðra.
Hér er gerð merkileg til-
raun til að halda uppi ríki
móts við stærri þjóðir. Vér eig-
um að sjálfsögðu mest undir
því, að þær þjóðir sem ráða.
lofti og legi, virði rétt smá-
þjóðanna, þann rétt, sem þær
hafa skapað sér með sjálf-
stjórn, þroska og auðugri
menningu. Fámenn þjóð hefur
kosti, sem stórþjóðir eiga erf-
iðara með að varðveita. I fá-
menni varðar oss meir um
hvers annars hag en í fjöl-
menni. Það kannast allir íslend-
ingar við, sem fundið hafa til
einveru í erlendri stórborg. Hér
varðar oss miklu líðan hvers
annars. Hinni eldri kröfu um
frjálsræði og jafnræði gagn-
vart lögum og um völd er að
miklu fullnægt. Og hin yngri
krafa um skyldur þjóðfélags-
ins til að tryggja atvinnu og
afkomu þegnanna á liér góðan
jarðveg og er viðurkenríd af
öllum. íslendingar sætta sig
ekki lengur við örbirgð og ves-
aldóm og allra sízt við lióflausa
misskipting lífskjara. Árferði
er breytilegt og afli misjafn,
en möldin er frjósöm og miðin
auðug. Tæknin er vaxandi og
lífskjör þjóðarinnar hafa stór-
um batnað á siðustu áratug-
um. Þjóðfélagið hefur hér nýtt
verkefni, sem því var ekki
eignað áður. Það er meðábyrgt
um lífskjörin og hinar sfcærri
framkvæmdir, sem eihstákling-
ar ráða ekki við. Kröfur eru
hér miklar og réttindi, en hin
hliðin á þeim er begnskv'dan,
sem er bví ríkari, þar sem bér
er engin herskylda. Launin
verða aldrei til lengdar stærri
en uppskeran“.
Að lokum mælti forsetinn:
,,Ef ég á mér ósk á þessari
stundu, sem ég vona, þá er hún
sú, að mér auðnist að taka
starfandi þátt í lífi þjóðarinnar,
njóta í yðar hóp náttúru lands-
ins, sögu, bókmennta og dag-
legra Starfa á þann veg, að ör-
vggi og menning Islands fari
vaxandi".
Síðan bað hann guð að varð-
veita þjóðina.
I lok athafnarinnar í Al-
þingishúsinu söng söngflokk-
urinn þjóðsönginn.
Mannfjölgun
Framhald af 1. siðu.
af er þriðjungurinn í Kína og
Indlandi.
I skýrslu Heilbrigðismála-
stofnunarinnar er bent á, að
ætíð verði að taka allar skýrsl-
ur um ibúatal með nokkurri
gætni. Tölumar eru óvissar að
því er varðar stór svæði eins
og Kína, Afríku, Mið- og Suð-
ur-Ameríku. Styrjaldir, útflutn-
ingur, hungursneyð og náttúru-
hamfarir hafa sín áhrif á þess-
ar tölur. Á síðari árum er þó
talið að tekizt hafi að afla ör-
uggta heimilda varðandi um
það 70% af íbúum jarðarinnar.
Óbeint gefa tölur þessar
nokkra mynd af framförum á
gviði læknavísinda og heilbrigð-
isstarfsemi í Evrópu og þeim
öld. Á saraa hátt skýrast lín-
urnar í þessu sambandi að því
er varðar þróunina í Asíulönd-
unuin, síðustu árptugina.
löndum, sem tóku 4 móti út-
ar css skyldastar að ætt, upp- lflytjendum frá Evrópu á 19.