Þjóðviljinn - 07.12.1952, Síða 5

Þjóðviljinn - 07.12.1952, Síða 5
4) _ ÞJÓÐVlLJINN — Sunnudágur 7. desember 1952 Sunnudagur 7. desember 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5 þjófmuiNN Ctgefandi Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn Ritstjórar. Magnús Kjartansson <áb.), Sigurður Guðmundsson Préttastjóri: Jón Bjarnason. Blaðamenn Ásmundur Sigurjónsson. Magnús Torfi Ólafsson. Guðmúndur Vigfússon. Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja; Skólavörðustíg 19. — Sími 7500 (3 línur). Áskriftai-verð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 18 annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið. Prehtsmiðja Þjóðviljans h.fi Falsröksemdir frá fyrri öld Daglega klifa ríkisstjómin, blöö hennar og atvinnu- rekendur á því að atvinnuvegir þjóöarinnar beri ekki hærra kaupgjald, ekki skárri kjör vinnandi fólks. Jafn- íramt er því' svo haldiö aö þjóöinni aö hækkaö kaup og bætt kjör komi almenningi sjálfum í koll, hafi í för meö sér hrun atvinnuveganna og greiösluþröt og hljóti áö leiða til óyndisúrræöa „ábyrgra • stjórnmálamanna“. Þessi röksemdafærsla er talin óhjákvæmileg afleiðitig af ástandinu eins og þaö er nú. En röksemdafærslan er sannarlega ekki ný; hún er jafn gömul stéttabaráttu á íslandi. í hverri c-inustu vinnudeilu hafa atvinnurek- endur sagt áö nú færi allt um koll, nú værii veriö áö of- bjóöa atvinnuvegunum svo mjög áö hrunið eitt tæki viö. Þaö er fróölegt að rifja upp aö skömmu fyrir aldamót- in síöustu geröi' sjómannafélagið Báran kröfur um aukna hlutdeild sjómanna í aröi þilskipaútgerðárinnar. Tryggvi Gunnarsson bankastjóri komst þá þannig- aö oröi í- Almanaki: Þjóövinafélagsins 1899: „Kaup sjómanna við Faxaflóa er miklu hærra en í Færeyjum, enda mun óhætt aö fullyröa, að óvíða í 1 Norðurálfuimi Iiafi hásetar og skipstjórar á þilskip- ! um af jafnri stærð jafnhátt kaup sem við Faxa- 1 flóa... Að vissu leyti er ákjósanlegt að fátækir sjó- f menn geti fcngið svo góða atvinnu yfir arðlítinn tíma, ef þáð drægi ekki dilk á eftir sér, "en því mið- ur cr sjávarútvegúrinn ekki svo arðsámúr atvinnu- vegur, að skipaútgeröin þoli svo mikil útgjöld, nema í miklu aflaári, þegar fiskverð er hátt... Nú er tal- að uin bjargarskort um hásumar í þeim sveitum sumum hér við Faxaflóa, sem ekki hafa aimaö að bjarga sér á en opna báta. Eri í Reykjavík og ná- grenninu er ógryimi af fiski, sem þilskipin hafa því nær eingöngu sótt austur fyrir Iteykjanes og norð- ur fyrir Vestfjörðu allt á Ilúnaflóa. Þetta sýnir hvc mikill bjargvættur þilskipm eru fyrir þá, scm fiskveiðar stunda, en' því hörmUlegra er þaö, ef þessir ágætú hlutir — þilskipin — vcrða til þess að stórskemma landbúnaðinn fyrir heimskulega liáar kröfur1 skipstjóra og háseta, og gimgúskap og sam- takaleysi skipseigcnda“. Kaiinast níenn við „röksemdirnar“? Þegar tekiö er tillit til breyttra áöstæöna eru þetta nákvæmlega sömu oröio og daglega má lesa í stjómablööunum og bréfum ríkisstjórnarinnar, sama afstaöan og daglega er þulin af þingmönnum afturhaldsflokkanna og atvinnurekend- um. Og þannig heíur þetta veriö í hverri einustu kjara- deilu síöustu hálfa öld. Alltaf hafa kjarakröfur verka- fólks átt aö steypa efnahagslífinu í bráöan voöa, jafnt til sjávar og sveita. Og allta'f hafa þetta veriö falsröksemdir. Kjarabarátta íslenzkrar alþýöu hefur ekki áöeins fært þjóöinni allri aukna liagsæld og menningu, heldur knúið á um fram- farir í atvinnulífinu, aukna véltækni, skynsamlegri vinnubrögö. Þessi kjarabarátta hefur veriö aflgjafi allra íramfara, áo hennar myndi; þróunin hafa staðnað og þjóöin numiö staöar viö frumstæðustu lífskjör. Þessi óbrotnu sannindi mættu vera hverjum manni hugstæð, og þaö er ósvífni sem tekur í hnúkana aö aft urhaldió skuli enn treystast til aö japia á sama fyrir- filættinum sem hampaö var. 1899. Miklar væru rústirnar á ísiandi ef þessar röksemdir hefðu nokkru sinni reynzt saanar. En þær hafa alltaf veriö upplognar, veruleikinn heíur afsannaó þær á eftirminnilegan hátt. Og eins mun fara nú. Afturhaldinu er hollt aö gera sér ljóst aö þaö finnst ekki lengur nokkur máður sem lætur blekkjast af fals- xökimum, þaö getur eins sparaö sér aö eyða rúmi blaöa sinna undir þau. Þáö fimiast -engin rök, hvorkl sönix né, login,, gegn . rétti og nauðsyn- vinnandi i'ólks, .og- þáö' afl 'ér eldti. til sem gete bugaö einingu |>ess. _ _ ÍConurnar okkar — Hvernig væri — List og kvikmyndir. frá barnæsku: Hin goðmnlíka íhetja með samanbitnar varir íkem’úr fram á sjónarsviðið þar sem éitthert klandur er og lemur bófana, reddar einn öllu og svo koss i endinn. — Eisenhower fór til Kóreu og brosti, — og hvað svo. STEFÁN G. segir í örvæntingu sinni: „Því jafnvel í fornöld sveif liugur eins hátt og hvort er þá nokkuð 'sem vinnst?“ Og þó er það svo, þegar við lítum til baka á tíma hans, finnast hugsjónir sem fóru eldi um hug manna og ein- mitt þá reis upp það afl sem krafðist, að litið. væri á kon- ur sem fólk, en ekki eingöngu þarfadýr karlmanna. -—- Svo skeður það nú á Alþingi Is- lendingá/ að þrettán þingmenn og einn af þcim kona, rétta upp hendur og berjast gegn , því að er- * lendum her. sem fræ'gur er að endem um sé mein- uð hér land- vist. Síðan ræðir fólkið málið sín á milíi og finn- ur hinum tólf mönnum En konan, jú, hún réttir HVERNIG væri, að ríkisstjórn með þessum V ' ' verknaði varið sinn íslenzk-ameríska betli,,bissness“, 'því hugsjónir séu nú orðnar úrelt hugtak. upp arma, sem táknmynd ís- lenzkra kvenná, tjáandi hem- um: „Gjörið svo vel, mis- þyrmið og nauðgið mæðrum vorum ög systrum ög gerio dætur vorár að* vændiskonúm yðar og lítið á höfuðborg vorá sem ýðár stóra’hóruhús. Hér stend ég og get ekki annað, því að ég elska yðúr“. Og jafnvel þótt við ritíiiö áð flestir sóu á éinu máli um áð þessi’ handáúppréttlhg kon- unnar sé mjög svo óhugnan- legúr riðbjóður, lilýtur spurn- ing Stefáns G. að kveina sem útburðui’, upp úr almyrkvan niðurla'ginga rinnar. „Og livort. er þá nokkuð sem vinnst ?“ Og örvæntingin verður full- komin því við finnmn að sporin liggja aftur á*bak, en ekki fram. En konan? — Jé, aumingja konán, hún heitir víst Kristín. — Marteiím í Vogatungu. það til af- sökunar að FORSETAFERILL Eisenliow- iþeir hafi ers virðist ætla að verðá all HollýW’ood-keUndur eftir Kór- euferð hans að dæma. Bandá- ríkjamaðurinn er ’ orðiún all- rugláður í kollinum af kvik- myndum og hasarbiaöálestri okkar færi austúr að Gull- fossi og Geysi til að brosa. Kannski þetta myndi lagast eitthvað með allt öngþveitið. FYRIR nokkrum árum var sýnd í París kvúkmynd gerð af Svfa einum. Vakti hún mikla athygli vegiia listrænn- ar meoferðar efnis og mynda- töku. Hann hafði tekið hana á mjófilmu og litlá vél að mestu í íbúð sinni. — Islenzk- ir kvikmyndamenn virðast ekki gera sér grein fyrir hug- takinu kvikmyndalist. Þeíi’ 'af- saka sig með erfiðunl áðstæð- um og skorti á tækúilegum möguleikum. En það ér fyrst og fremst listahæfileika sem þarf til' að gerá góða kvik- mynd eða ljósmýnd. Það er fráleitt fyrir óskáldlegan mann að ætla að >rkja og áf- saka ieirburð sinn með skorti á orðum. Fléstir þeir sem hafa boðið kvikmyndir til sýnis hér munu aldrei geta tekið kvikmynd þótt þeir öðl- ist alla tæknimöguleika heimsins, því að þéir eru ekki „skáld“ ef svo mætti að orði kveða. Um o gannað Aöallega um kvikmyndii‘ HéR í b’.aðinu í g-ær var sag't írá nýjum íslenzkum kvifc- mýndUm' og va.r þar komizt svo að orði, að ■ því minna sem um þcer væri sagt, því betrác Sá sem þetta ritar er á sömu sko'ðun, cn þó fínnst honum þessar myndir gefa tilefni tii nokkurra hugleið- inga. Það hafa verið gerðar nokkrar tilraunir hér á landi til aö' gora. kvikmyndir, sem hjegt vseri að sýna í kvikmyndahúsum á sama hátt og þær sem ökkur berast er- iendis frá. Allar h'afa þær Verið misheppnaðár, þó virðist ongin á- stæða tii að halda, að ekki væri hægt áð gera sómasamlegar kvik- myndir islenzkar, — aðeins verð- ur að krcfjast 'þess, að þcir sem Um það fjölluðu hefðu til að bera einhvem snefil af listrænum vinnubrögðum. Vafalaust háir fá- tækt okkur mikið, hvað allan ytri aðbúnað snertir, en sama má'i gegnir um margar þjóðir okkur stærri. Hihs vegár er þess að gæta, að margar prýðiskvilc- myndir hafa verið gerðar nieð mjög fátæklcgum útbúnaði, og sannar það, að hann er ekki fýrir öllu. Það er meira um vert í þessari listgrein sem öðrum, að andinn sé reiðubúinn. Vi» sögðum hér nýlega frá merkri kvikmynd ítalskri o.', létúm þess getið um leið, að það væri ekkert einsdæmi, að af bragðskvikmyndir væru gerðar a ‘ítáliu, enda þótt manni gæti-virzt að svo væri, ef hann hefði ai a sína vizku frá sýningum kvik- myndnhúsanna i Reykjavik. Hér gctum við nú sagt frá annarri nýrri ítálskri mynd. sem sannar )>etta. Hiin hcitir- á íslenzku Vira fyrir tveggjcyring. Hún .gerizt í litlu þorpi, skámm't • frá' NeapétJ meðal hinna fátæku lamlhúnaðár- verkamanna Stíður-lfalhl, ■som oft> ar en einu sinni hafá kornizt í heimsfréttirnar vegníi. baráttu sínaar ..fyrir 'rótti s’inum -fll'jarð- arinnar. Mi'NDIXNI svipar í efn- isvali til Undranná í Mflánö, það er lifsibarátta þeirra fátækustu, réttindaleýsingjanna, og hún hef- ur það einnig sameiginlcgt öllum beztu myndum Itala þessi síðustu ár, að hún hcfuv trú á þetta fólk, trú á að framtíðin sé þess. Ant- onio, aðalpersónan i ieiknum, spg- ir í myndarlok: Guð sem hefuf skapað okkur er ekki fátækur, óg við vcrðum að hafa eitthvúð a.ð borðá ef við .eig'um að haJda áfram að lifa hér á jörðinni, og er það ér ekki ætlunin? HóXHfWOOBtEÍKAfeÍNlf Zácháry Scott slapp nauðuglega frá því um daginn að vera dreg- inn fyrir rétt, ákærður fyrir brot á kynþáttalöggjöf Louisianafyllcis, en hann hafði gerzt „sckur“ um að drekka öl á svertingjalcrá í New Orleans. Scott var sleppt, eftir að hann MaffSi borið fyrit’ sig að hann hefði farið inná knæp- -una til að hlusta á harmbniku- Ieikaia,* en Scott hefur tekið að sér 'að snuðra uppi skemmtikrafta handá hermönnum. Hann sagðist ekkert hafa vitað um það, að Iqg- jn í Lousiana banná hvítum mönn- um og dökkum að veta sáman á almennum samkomustöðum. HéR hefúr áður verið skýrt frá því,'að Jean Paul Sartre muni taka þátt í FriðarráðStefnu þjóðanna, sem hefst i Vín 12. þm. 'Nú háfa margir aðrip ,af þekkt- ustu listamönnum og i'ithöfundum :Frakklands t.ilkynnt þátttölcu sina og má þar til nefna þá Lóger, Picasso og Cocteau. Lausii' skák'þrautártíuiar 1 Dh3xh7?!'J Kg8xh7 2 Hf5—h5i' Ivh7—gg 3 Re5-~g6!! og mátar. aS því a8 koma í veg fyrir Æilaði að koma verkfaliiiiu yfir á veisaivertíðina í því skyni að egna sjcmenn og útvegsmenn gegn verkamönnum Verkalý'ðsfélögin sem eiga í- verkfalli hafa nú í annað sinn reynt að koma ríkisstjórninni í skilning vun að tilfáúnii’' henn- ar til að fá vcrkfallinu frestað erii tilgángslansar. Samninga- nefndin hefur tekið af öll tví- mæli í þessu efni og er það vel og áreiðanléga í fullu sam- ræmi við vilja þeirra þúsundá verkamanna og verkákvenná sem lagt líafá niðár rinú'U til þess a'ð knýja fram bætta lífs- afkómu fyrir verkalýðsstéttina. Það er þess vert að gefa því gaum hvernig ríkisstjórú Fraúi sóltnar'og Ihalds hefur hagáð séf í sambandi Við þessá yfír- gripsmestu vinnudeiiu sem liáð hefur verið hér á landi. Ríkis- stjórninni var frá upphafi vel kunnugt að orsök uppsagnanna og vérkfallsins er 'sú dýrtíðar- skriða sem hún h'efur hleypt j'fir verkalýðinn og alla laun- þega ■ með ráðstöfunum sín- um, gengislækkun krónunnar, gjaldeyrisbraski, skattpiúingu og hófláusu verzlunal’ókri. Það eru þessar aðgei’ðir og - afleið- ingar þeirra sem hafá neytt verkalýðmn til þess að leggja niður vinnu og krefjast hækk- aðs ltaups og bættra kjara éða ráðstafana. sem jafngilda kaup- hækkun, svo sem lækkunar á dýrtíðinni. Allan nóvembermánuð vissi ríkisstjórnin að hverju stefndi. Henni vaf kunnugt að samn- ingúm var sagt upp miðað rið 1. desembep og að þá hæfust víðtæk verkföll liér í Reýkja- vík og víðar um land tækjust ekki samningar áður. Eigi að síður hélt i’íkisstjórnin að sér höndum og hafðizt ekki að. Allur nóvembermánuður leið án þess að ■ það kæmi nokkurn tínla j dagsljösið að aftúi’halds stjórnin hefði heinar minnstu á- liyggjur af því að átvinnulífið væri. að stöðvast og þúsundir manna að missa af tekjum sín- um. Það var fyrst 30. nóv„ degi fyrir verkfaliið sem ríkisstjórn. in rumskaði, ekki til þess að leita skjótra úrræða til lausnar vandanum, úrrseða sem vissu- lega voi’u og éfii á hennar valdi og þess þingmeirihluta sam hún styðst við, heldúr til að krefjast frestunar á verkfallinu um óákvéðinn tíma meðan hún væri að láta rannsaka liag ríkissjóðs og greiðsiúgetú a.t- vinúuveganná! Það var svo sern ekki veriö að fara fram á fréstun til þess að ramisaka hag alþýðuhéimil- amia og getu þeirra til þoss a'ð átánda undif’állrí dýftíðar- 'byfðiúni og' skattpíúingunni í liít pranga rastéttarinnar og ríkisstjómarmnar • sjálfrar. Slíkt kom ríkisstjóm Fram- SÓknar og Ihalds ekki til’ liug- ar. Það var hagur' ríkissjóðs sem Eysteiim þurfti a’ð' láta ránnsaka og væútáúlega þá Ólafur Thórs og Björn Ólafs- sonar gjaldgetu atvinnuveg- anna! Blckkin gamoldviðri sitt í kringúm frestunarbciðniúa lét svo rikisstjófúin lesa í útvarp hvað eftir annað, á sama tíma og svör verkalýðsfélaganna fengust ekki Birt í útvarp nema, í útdrætti og slitin úr sam- hengi. Fji’ir ríkisstjórninni vakti að reyna að koma rugi ingi á raðir verkalýðsins og þsss mikla fjöida alþýðú og millistétta sem með lionum stendur. Látið var líta svo út scm ríkisstjófnin væri öll af vilja gerð til þess að finna. lausn, þaö stæði aðeins á verkalýðsféiögunúm að veita umbeðinn frest til rannsóknar. En ríkisstjórnin hafði aldrei sýnt himi minnsta lit. Hún hef- ur þvert á móti stappað stálinu í stóratvinnurekendur og hvatt þá til að neita öllúm lcröfum verkamanna. Það er á allra vitorði að það er fyrst og fremst hennar sök að elcki varð fundin leið til lausnar áðiir en til verkfalls kom 1. desember. Fals ríkisstjórnarinnar e’r því augíjóst. Og það eru aliár’ lík- ur til að það sem raúnverulega vakti fyrir iienni iúeð öllu fresturnarhjalinu hafi véfið það að koma verkfállinu yfif á áramótin þ. é. á þyrjun veftið- arinnar, stöðva þannig allan bátaflotann og leitast við að egna með því sjómenn og smá- útvegsmenn gegn verkalýðnum. Þessu liefhr nú verið afstýrt unarbeiðni ríkisstjórnarinnar fékk af hendi samninganefndar verkalýðsféiaganna. Hið skipu- Iega og víðtæka verkfall heldur áfram, ótruflað og án frest- unar þar til vefkalýðurinn nær viðlilitandi samningum við at- vinúurekendur,- V erka lýðurinn' hefur séð við vélabrögðum ríkisstjómax Ólafs Thórs, Bjarna Ben. og Eysteins og s\T)'rað þeim á viðeigandi hátt. Þessa dagana má sjá hug' ríkisstjómariimar og flokka hennar til verkfallsmanna í þfiirri kennslu í verkfallsbrot- um og f jáíidskap við Verkálýðs- féiögiú sem Morguúblaoið og Vísir hefjá í fyrradag. Heldur þessi svartðSta'- íhaidgStjórn sem setiö hefúr að vöidum á Islöndi að það sé líklegra iil iausnúr á. rinnudeiiúnni að egna fákunnandi fólk til þess að ganga inn í verk scm lögð hafa verið niðúf á lögforrnleg- an hátt og troða þánnig iil- sakír við verkalý'ðsfélögm ? Franilrald á 3. síúu. Verkamenn staðróðnlr að knýja fram kröfur sínar Eins og kunnugt er sögðu verkalýðsfélögin upp samning- um sínum með heils mánaðar fyrirvara og gerðu það lýðum ijóst, og ekki leið á löngu þar til kjarabótakröfur þeirra voru einnig alifienningi kunnœtf. Vinnustöði'iin var og boðuð með löglegum aödr?tga.nda.> A Ut var þetta gert til þeSs . að' þeii', sem kröfunirm var stefnt tii, liefðu nægan tíma til undir- búnings. "Eigi að' síður töldu at- vinnurekendur sig varbfrna "að úppfylia sinn lilut — og ríkis- stjómin bað um frést á veflr- föiium á meöan hún athugaði ýmsa hlnti ‘varðandi hag þjóð- arbúsíns. Og nú eftir að ver!;- fállíð é’r hafið e- hún enrr að n’auðá á fréstun. Uvað er-'ríkís stjórnin áð -fara? I 4—5 ár liafa þessi ríklæ ■étjórn og fyrirrennarí- hennar, ríkisstjórn Stefáns Jólianns, ætlð verið :að biðja um í'rest og feitgið hann. — Þessnr klíkur fórti þess strax á leit 1948 að verk'alýðurmn léti stað ar numið i hágsmimabarátt- unni og legði frá sér voprt verkfallsins og kaupgjaldsbar- áttunnar á meðan ríkisvaldið, með alla sína benjaminn, ög sérfræðingaráð athúgaði þjóð- arhaginn, þetta væri nauðsyn- legL' "til' að koma í veg- fyrir dýtfðarskrúfu o. s. frr. -— Þeim var veittnr þessi frestur haust- ið 1948 af heildafsamtökum 'ísl. alþýðu. Þaú létú staðar numið í kaupg.jaldsljaráttimiii svo hin- um hagvísn í stjórnál’sfólumim gæfist sem beztur timi til að áthuga- rannsaka og frám- kvænm fyrírheitin um lækkim dýrtfðaf,'. atvinnu lianda ölhim o. s. frt; — I rauninni hefúr núvérandi ríkisstjóm haft fjögurra ára frest til að athuga þettn sem hún vill nú fá frest til'að át.huga, Og hvemig hefur hún notað þann frest ? HVer hefur hlutur vor verkamfmna orðið fyrir þá bið ? Framhald á 7. siðu. Fyrsti bókaílokkur Máls og m.enningar. — 4. bók. ki*isUilUiiu í liyhmin Guðmundur Böðvarsson hef- úr frá fyrstu tíð setið á fremsta bekk á íslenzku skálda- þingi. Verk hans ■er'eitt áf æv- intýrum tímans. Hann mun lítt skólagénginn maðtm, og hefur óviðú i-at-að. SaTnfer hann. eitt hámenntaðasta skáld sem við eigum í dag og andleg sjón hans víðskyggn uni: liaf og land. Þessi borgfirzki-erfiðismaður ér skáld hins milda trega, hins lágværa orðs, hins hreina þokkíi. Yfir ljóðum hans hVÍlir jafnan mikil fegiirð, x máli, hrynjandi og hugsun. Hajin er "ekki höfuiidur hins géyáta æð is, heldur' mjúkrar kenndar, hlýrrar tilfinningar. í ljóðum hans birtist fágætlega sannúr persónuleiki. Guðmundnr Böð- varsson leggur sál sina fram -í verkum sínum. Hann segi'r allt- af það sem liann meinar — og aldréi annað. Þó' Gúömundur Böðvai’sson fari vítt um lieiöiiún í ljóði sínu er hanú jafnan bundinn með þeirri afgreiðslu sem frést-1 landi og þjóð, meira að segja um mosans lyr*g; Mann gruúar að það sé sunnudagur og þeir hafi hirt upp í gær. Það er ekki hcimspekin heldur hjártað sem er ættjörðinni dyggast. Skáldið víkúr í ýmsum fleiri kvæðum að sjálfstæðismálum íslendinga, til dæmis I Bifröst; en það þarf meiri kjark. en mömuim er almemit gefinn til að> haga svo máli sínu á ung- mennafélagasanikomu — og mikinn móð að hætta liiklanst á að móðga svo heila skemmt- un. HÖfundurinn kemur enn art þeim málum í Tveimúr man- söngvum úr Jæim rímum sem brenndar vöru. Þoir eru eiimig: merkilegir fyrir það liveraig skáldið leikur sér hér að dýru miðrími og fleirí kveðskapar- listum förnum, en hann hefur lengi ort ýms ijóð sín undir tiltölulega frjálsum háttum. Er þetta einn fyrirboði þtessr að hið' „hefðbtmdna ijóöform'' okkar sem dó hér á árurnun. sé nú aftur að vakna til lífs- ins. Skáldið jTkir fagurlega" •tun> þ'rána, bæði sína eigin þrá og hið almannlega fyrírb’æri er heitir svo; en hann var sjálfur einn þeirra manna cr ungan, drej’mdi út' og suðúr. Hami kveður úm dauöann, um öríög’ Verka vorra; > mn gróðursetn- ingu og ógoidtm þakkárskuld. Hann yrkir Morguúljóð rtrá. start'i og umhverfi bóndans. Haúú flýg'ur aldrei liærra en svo að hann sjái til jarðar. Það er einmitt frá hverfistein- inum, úr smiðjunni, af heyja- vellinum,. sem omim opnast -»sýn út yfir veröldina. Eitt 'iaf því sem gerir kvæði Jians svo- hug- .þekfe og trú- .verðug er sá ■æðasiáttur iðjú og' anna seiú jafnan ómar áo baki þeim og veldtu’ því a'ð hljómur þeirra er aidrei dynur hvellandi bjöllu. Guðxnundur Böðvarsson er í flokki þeirra manna og skálda sem manni er kærstur. - O hann er höfundur margra þeirra stefja. sem leita fram í hú'g manns við margYÍslegustu ________ aðstæðúr, iöngu eftir að maðui jg£u af nú sér hann sjálf- ur ut og' suður fra heimagarði, Og í nokkrum kvæðum þessa. biíða höfuudar bregður fyrir rammri kyngi þjóðsögu og ör- lagagátu; landskjálfti á stuud- um upptök í titrandi hjarta, Og enn sem fyrr er verkið einkennt málfegurð og stúþokka, aú'kið Og ég,: Jbinri' tsanni Hodsja Nasreddín, i'æð 'ykkur • að: fylgja' dœnri>> rriínu, hélt bólué’ráfni njósnartiyi áfram. Mér hcfur n.ú loks skilizt aó vor mikli emír cr stað- gcnént' Aúas' a jörðifintt vizka ‘ háris,’' giiffi-'' hrteðsia og; Ðiiskunnsemi-sýnir það glöégt ' Hcýrðu bara, aagði Hodsja Nasreddín við veitingamanninrii' þvilikiuri kúnstum fiúna þeh’ ckkt’ upp- á þegar rþeii’ halda, áð ég ,só ékki í bamom. Eg pkaú kenrm: þoírri áð lifá þótt- siðaií-vci'ði. AIS, '• riú afkhfeðrst'' ég' gervi mínu;'Latim friig hafa anuað. : Veitingamaffurinn fékk lionuni skikkj'u, ó- hreina, hætta, krumpaðá, ínölétnu.'. - .Etl-' arðú’ korinski að öpnn vefzhtn mcð. 'mö’- kv'ikiridi,- bn þú'skalt verri visg uhl’ r.ð þaú • verSa fyrti tll;'að 6ta þiý-> Vé’rttí : úú' éraúj' ogfég- kc'm öráðuin aftúr. Hodajá Nasi-eddin fór, en Ali gelck til gesta sinná ok' fór að. liræra i pnttúai .sinum. Hánu ’b'éið: óþo’.irurióffut' þcss ' soin verða vilili; og han-n þurfti eklcl1 len;vi að biða þvk‘ Hodsjtt -Kttsreddíi:i- -riátg,áðiet ‘> aftnr' og: drdifætm'na eins .og göngunióður maðui'. ætti að liafa gleymt þeim. Hin nýja bóíc Guðmundar Böðvarssonar, Kristallinn í hyinúm, ber mjög sama svip og fyrri ljóðabækur hans, fjór- ar að tölu. Hún er samnefnd ;óinu ijóði sínu, er óhjákvæmi- Íega minnir á þann „rauða 'stein“ sem' við riðum einusinni hjá og fundum alarei síðan, en ;;er okkur jafnan hugstæð- ur. Þó eru í bókinni kvæöi um efni sem skáldið hefur varla þurft að yrkja. úm fyrr en nú. Næsta bók á undan kom út lýðveldisárið 19-14, fagnaðarár íslenzkrar þjóoar. Síðnn iietúi’ s’egið' skugga á gleði þciira dagn: ag Kristallinn í hylnum hefst á. . kvæíinu Fylgd. einu eftirmiúmlegústá ljó'öi bókar- innar—-og- það er að formi orð- i .ræðá við lítinn dreng um land- SSjföiIð þrti’ra feðganna: Lind í j láútú' streymir, , lyng á heiði I Öreymir. / — þetta land átt þú.. . . Þú mátt aldrci’ selja / það úr lie.ndi þér.'Og fað'irinn þítrf ckki a'ð ’saúna ’>að n'éinni öjúprí heimsþeki. Nei, þair gtuiga bará' ..; ... upp með 'ánnl •/.' inn' hjá mosa.fIánni,- / frsm -með gljúfragjáúni / gegn þeim hreina persónuleika sem að baki býr. Auðvitað eru Ijóðin misjöfn. Sumstaðar er'eins og hugsana- tengsl verði helzti óljós, ætlan skáldsins ekki nógu skýr. Á einstaka stað koma fyrir gail- ar í kveðandinni, eins og þar sem segir: Og' löng var þín ævi og iil / og auíug af fátækt var hún. Þao er ótækt að ríma svona upp á ,,hana“. Einnig, er vont' að stuðia. á samteng'n'gar og önnnv slílt smáorð. og or það raunar gömul ís'enzk vfir- sjón. Vera m.á ao Kristai’mn í hylnum bæti ékki mikiu við’íiæð Gúðiúundar BöðvársSoiiar. En. hún lenglr listainá'nns’eið hans óg skáidbriiut. I.Iá.im er eiffi á varðbergi.. tímans, í :uida., >}list o§- fegurð —/ einú hiirna dýru drengja á ísltuidi." B.B.

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.