Þjóðviljinn - 11.02.1953, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 11.. febrúar 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Frá liollenzkum bæ, sem sjórinn flseddi • yfir. Sum liúsin eru lirunin í rúst, önnur eru uppistand-
andi. Tveir menn ganga hús úr liúsi í leit að Iíkum drukknaðra.
FlóSvarnir voru láfnar sifja á hakanum fyrir
hervœSingunni, þvi fór sem tór.
Sjávarflóðin miklu í síöustu viku, sem urðu þúsundum
manna aö bana í Hollandi, Englandi og Belgíu, eru mestu
náttúruhamfarir af þessu tagi sem yfir Vestur-Evrópu
hafa dunið í fimmhundruð ár eða síðan um miðja fimmt-
Á umflotimm húsmæni í
hálfan arnian sólarhring
„Fleslii.hafa líklega áeukknaS á rásssuM sÍKum" —
Fiásegn Hollendings, sem kemsf 'af
ándu öld.
I Hollandi munu um 2000
manns hafa drukknað og *í
Englandi um 400.
Ekki varað við.
I báðum löndum hefur komið
fram mikil gagnrýni á yfirvöld-
in fyrir andvaraleysi og van-
rækslu. I Bretlandi vissi flug-
málaráðuneytið, sem þar ann-
ast veðurathuganir, að ofsa
hvasst álandsrok myndi koma
ofan í stórstraumsflæði, en lát-
ið var undir höfuð leggjast að
vara íbúa strandhéraðanna
við. Eins er tali'ð í Hollandi að
það hefði bjargað fjölda manns-
lífa ef fólk hefði verið varað
við eftir að sýnt var að hverju
fór.
-
Hundur bítur
dreng fii bana
Stórir hundar geta verið
mannskæðir og eru Grænlands-
hundar taldir með þeim verstu.
f ,síðustu viku beit hundur
átta ára dreng í Holsteinsborg
í Grænlandi til bana. Jens
Berthelsen var einn síns liðs á
leið niður að sjó þegar hundur
réðist á hann, hafði hann und-
ir og beit liann til bana.
Foreldrar drengsins og syst-
kini voru á bát nokkurn spöl
frá landi. Urðu þau sjónarvott-
ar að atburðimun en fengu ekki
að gert, drengurinn var dáinn
þegar þau komust í land.
ar á ferlf
Engri tölu verður komið á
þær hetjudáðir sem unnar voru
og þá hjálpsemi sem sýnd var
þegar harðast svarf að á flóða-
svæðinu í Ilollandi. Þó_ voru til
menn, sem reyndu að hagnast á
ógæfu meðbræðra sinna. Við
Bergen-op-Zoom voru þrír menn
á báti handteknir. Sigldu þeir
á milli yfirgefinna húsa og
rændu þau. Svipað gerðist víð-
ar og dæmi eru sögð um líkrán.
Mernaðarleg mannvirki
ein varin.
Iiarðastur áfellisdómur hefur
verið kveðinn upp yfir ríkisstj.
um Hollands og Bretlands fyr-
ir að þær létu byggingu sjáv-
argaifða sitja á hakanum fyrir
hervæðingunni. Brezka her-
stjórnin hefur skýrt frá því
að ekkert tjón hafði orþið á
virkjum og . öðrum hernaðar-
mannvirkjum enda séu þau var-
in sjóvarnargörðum úr stáii og
steinsteypu, þeim einu, sem
standist flóð á borð við þetta.
Bann Iagt við flóðvarna- °
framlívæmdum.
Á þinginu í London urðu
harðar deilur í síðustu viku,
er stjórnarandstæðingar bentu
á að stefna ríkisstjórnarinnar
á verulega sök á því, hve illa
fór. Morrison, fyrryerandi ut-
anríkisráðherra í stjórn Verka-
mannaflokksins, las upp til-
skipun frá 27. júní 1952, þar
sem ríkisstjórnin leggur bann
við flestum flóðvai’nafram-
kvæmdum til þess að einbeita
fé, vinnuafli og byggingarefni
a.ð hervæðingunni. Sir David
Maxwell Fyfe innanríkisr'áð-
herra neitaði í fyrstu að taka
þessa tilskipun aftur.en lét loks
undan.
Iíús standa auð, fólkið hús-
vilit.
Allt komst í uppnám á. fundi
neðri deildar brezka þingsins
er Verkamannaflokksþingmenn
réðust heiftarlega á Fvfe fyrir
að hann léti eignarrétt ein-
stakra manna ganga fyrir
björgun mannslífa með því að
neita að taka manniaus hús
ieigunámi fj'rir fólk, sem missti
heimili sín í flóðunum. Nefnt
var sem dæmi að neitað hefði
verið að hleypa húsvilltu fólki
inn í 20 mannlaus hús í Erith
Borough en því verið hrúgað
hundruðum saman inn í kirkjur
og ekki séð fyrir neinni aðstööu
til matseldar né þrifnaðar.
Neitað að nota birgðir hersins.
I Hollandi er talið að mjög
hefði dregið úr tjóni af flóð-
inu á mönnum og eignum ef
flóðvarnir hefðu ekki yerið van-
ræktar undanfarin ár vegna
hervæðingarinnar.
Meira að segja eftir að
hörmungarnar voru skollnar á
sýndu hollenzku yfirvöldin
dæmafátt kæruleysi. Þau neit-
uðu lengi vel að láta í té teppi,
skjólfatnað, skófatnað og mat-
væli af birgðum hersins en létu
loks undan almenningsálitinu.
Verst hefur það þó mælzt
fyrir tí HoIIandi, að hundruð
hernaðarflugvéla voru kyrrar á
flugvöllunum þegar flugvélar
skorti til að leita uppi fólk,
sem hímdi á húsaþökum og í
trjákrónum, og bjarga því.
Fræðimenn á jarðskjáifta-
rannsóknarstofu Columbía há-
skólans í New York draga
þessa ályktun af mælingum sin-
um á jarðskjálftabylgjum, sem
mynduðust 4. nóv. er mikill
I Danmörku eru ekki til hér-
aðabönn heldur lireppabönn. I-
búar bæjar- eða hreppsféiaga
geta með atkvæðagreiðslu bann-
að opinberar veittingar sterkra
drykkja, en ekki öls og léttra
vína, innan endimarka hropps-
ins. Danska blaðið Land og
Folk skýrir frá því, að þeim
hreppum, sem búa við brenni-
vínsbann, fari jafnt og þétt
fækkandi. Um síðustu áramót
var brennivínsbann í 66 hrepp-
um og hafði þeim fækkað næst-
um um helming síðan í árslok
1944 en þá voru þeir 127. At-
kvæðagreiðslum um hreppabönn
fer einnig fækkandi og þátttaka
í þeim hefur stöðugt minnkað.
Hér fer á eftir frásögn eins
þeirra, sem af komust úr flóð-
unum í þorpinu Stavenisse 'á
hollenzku eynni Tliolen. I
Stavenisse drukknuðu að
minnsta kosti 200 manns:
,,Eg vaknáði klukkan fjögur
á sunnudagsnóttina við kynlegt
hljóð. Eg fór fram úr og varð
þess þi áskynja að tíu senti-
metra djúpt vatn var á gólfinu.
Eg vakti strax konuna mína og
börnin og fór með þau upp á
■lo't. Eg sneri svo aftur.til að
rá í mat og skjólfatnað. Með-
ég var niðri heyrði ég há-
va.ua 'í’mstan þrumugný. Sjór-
inn flæddi vfir þorpið einsog
voggur h'yndi og við vorum
pkki Vrmir óhult uppi á loft-
i’Ui. ITú:'ð ruggaði fram og
pftur og mér famist ég vera
á árabát úti á rúrnsjó.'-
Klifruðn upp á mæni.
,,Við klifruðum upp á mæni
og ég lieyrði einhvern kalla á
hjálp. Þá' sá ég að Reinders
nágranni minn og kona hans
voru líka komin upp á þak á
sínu' húsi. Andartaki síðar
hrundi hús þeirra. Reinders er
vel syndur og hann gat komið
konu sinni og börnum yfir á
sjóvarnargarðinn, ekki alllangt
frá húsinu okkar, þar sem þeim
var óhætt, fyrst um sinn að
minnsta kosti.
Eg heyrði fólk kalla á hjálp
hvarvetna, en allt skeði þetta
svo skjótt að sjórinn hefur að
líkindum komið flestum á óvör-
um þar sem þeir sváfu í rúm-
um sínum. Þeir hafa alls ekk-
ert getað aðhafzt til að bjarga
lífi sínu“.
Húsiu hrundu hvert af öðru.
„Þegar dagaði sáum við
loksins, hvílíkar hörmungar
jatkaskaga,sem gengur út úr Sí-
beríu út í nyrzta liluta Kyrra-
hafsins. Fimmtán hópar langra
jarðskjálftabylgja bárust í
kringum jörðina í báðar áttir í
22 stundir eftir jarðlögum, sem
taka við þar sem jarðskurnin
endar á 40 km. dýpi og ná inn
að kjarnanum á 3100 km. dýpi.
Einhver næmasti jarískjálfta-
mælir heims, sem gerður hafði
verið í Lamont jarðrannsókn-
arstöðinni í Palisades í New
York fylki fyrir ári til að mæla
byigjur í einmitt þessum jarð-
lögum og ekki hrejTzt fyrr,
sýndi feril þeirra.
Dr. Frank Press, sem smiðaði
nýja jarðskjálftamælinn. hefur
athugað það sem hann skráði.
og segir að greinilegt sé að
bylgjurnar í dýpri jarðlögunum
hafi hægt á sér þegar þær
komu í námunda við kjarna
jarðarinnar.
Dr, W. Maurice Ewing for-
stöðumaður rannsóknarstofn-
unarinnar, segist draga þá
ályktun af þessu að kjarni
jarðarinnar sé fljótandi, ef
hann væri fast efni hefði
jarðskjálftbylgjurnar átt að
berast með auknum hraða í
.stað þess að hægja á sér.
höfðu skolliö yfir. Við eigum
heima í þorpsjaðrinum og að-
eins á stöku stað eygðum við
húsmæna, sem skögnðu upp úr
vatnsborðinu. Snemma um morg
uninn fór að xsjást til flugvéla,
en þær gátu ekki hjá’pað okk-
ur. Flugvél hringsólaði yfirokk-.
ar þorpi og gúmmíbát var kast-
að niður úr henni. En straum-
urinn var svo strífur að ’b'át-
inn rak á brott. Húsin um-
hverfis okkur hrundu hvert á
fætur öðru með lágum skruðn-
Pi’amhald á 11. síðu.
í HallanM
Eitt erfiðasta vandamálið < í
flóðunum í Hollandi hefur ver-
ið að greftra lík drukknaðs
fólks. Reynt hefur veríð að
grafa sem flesta ‘á þeim blett-
um við Haamstede og á ejmni
Schouven, sem stóðu upp úr
flóðinu. Víða annarsstaðar var
enginn blettur nógu þurr til aðl
þar yrði tekin gröf. Var því lík-
unum safnað saman og þau
flutt til Dordrecht, þar sem
fyrirskipað var af heilbrigðis-
ástæðum að grafa þau þegar í
stað í fjöldagröfum.
Belgiukóngur
fœr skammir
Blöð í Belgíu veittust harka-
lega að Baudouin konungi, er
hann lét ekki hættuástandið á
flóðasvaoðinu hindra sig í því
að fara í skemmtiferð til Ri-
vierastrandarinnar í Frakk-
landi, meðan fólk liafðist enn
við á umflotnum hólmum og
hætta var á frekari flóðum.
Gagnrýnin á framkomu kon-
ungs varð svo hörð, að hanp sá
þann kost vænstan að hverfa
heim hið skjótasta.
Gaddavír reif
gummíbát — sex
fórust
Gúmmíbátar voru mikið not-
aðir við björgunarstarfið í fióð-
unum í Hollandi. Þeim fylgir
þó töluverð hætta eins og sýndi
sig við björgun fólks af eynni
Voorneputten. Sex manns voru
í gúmmíbát í náttmyrkri á leið
til lands. Báturinn lenti á
gaddavírsgirðingu, gaddarnir
rifu hann svo loftið fór úr
honum og allt fólkið drukknaði.
/---------------------\
Ungbarn á fiotl í
vöggu sinni
I flóðunum í Englandi
fannst átta vikna gamalt
meybarn, Linda Foster, á l'fi
ji vöggu sinni eftir að hafa
verið á rcki í heilt dægur.
Foreldrar Lindu fundust
látin daginn eftir. Ljóst
þykir að þau hafi nveð
naumindum haft tóm til að
koma Lindu fyrir í vöggunni
áður en straumurinn reif
þau með sér og færði þau
í kaf.
I_____________________/
JarSskiáiffabylggyr benda til
fljótandi iarðkgarna
Jarð’fræÖingar telja sig hafa fengiö nýjar sannanir, sem
styöji þá kenningv að iöur jaröar séu mynduð af fljótandi
efni en ekki föstu.