Þjóðviljinn - 16.05.1953, Qupperneq 11

Laugardagur 16. maí 1953 — ÞJÖÐVILJINN — (11
Maður
graum
Framh. af 8 síðu.
litli bróðir, Framsóknarflokk-
urinn, sem alltaf verður að láta
í minni pokann fyrir stóra
bróður, Sjáilf-stæðisflokknum.
En 'þann hinn beiska bikar nið-
urlægingarinnar, sem íhaldið
er svo illkvittnislegt að láta
Hermann bergja í botn, kallar
hann raunsæi, þegnskap, á-
'by-rgðartiifinningu og fleiri fal-
l'egum nöfnum.
-H-vað veldur hinum óliku
viðbrögðum hjá ma-nni, sem seg
ist vera foringi fyrir miðflokki,
-eftir því h-vort hann h-orfir til
hægri eða vinstri.
Það -er t/vennt. í fyrsta lagi
er það að allt tail Hermanns
Jón-assonar bæði fyrr og síðar
um nauðsyn á vinstri samvinnu
er ekki an-nað en loddaraleikur
o-g 'blekki-ng, ætlað til að
blekkja óánægða flokksmenn.
Hit-t er það, að Hermann
Jónasson þekkir mátt valdsin-s
Hann er áð vi-ssu leyti raun-
sasr. Hann veit að íhaldið er
sterkara en hann, og fyrst hanrj.
HeimilisþátSníinn
Ffámhald áf 10. síðu.
í því þarf einnig að gæta liófs.
Áður en fötin eru hengd. inn
aftur, þarf að þvo skápinn að
innan og vegna hreingemingar-
innar hafa margir glæpzt á því
að láta fötin hanga of lengi úti.
Þegar þið hengið fötin inn
aftur, þá skuluð þið minnast
þess að hreinn skápur me'ð
lireinum fötum er fyrsta skil-
yrðið til að fjarlægja rnöl. Það
er því mikill misskilningur að
láta elztu fotin sem aldrei er
farið í hanga rykug og óburst-
uð inni í skápnum; það á að
bursta þau um lei'ð og hin föt-
in.
Þegar kominn er tími til að
hengja fötin aftur inn í skáp-
inn, er maður oft orðinn þreytt-
ur og flýtir sér að hengja þau
inn án þess að gæta þess að
þau fari vel í skápnum, en það
ber að varast. Hengið ullarflík-
urnar saman og föt úr silki og
bómull fyrir sig. Gætið þéss
einnig áð fötin fari vel á herða-
trjánum og í litlu skápunum,
þar sem þröngt er nm fötin
skiptir það miklu máli að þau
hangi rétt á herðatrjánum. —
Lítið ~ einnig eftir krögum og
homum. Stundum brettist upp
á horn í skápnum og það eru
hreinustu vandræði að slétta
> horn eða kraga sem hafa feng-
ið í sig brot eða vinding.
getur ek-ki ráðið yfir því, hví
þá ekki að kaupa sér frið þess
ef ske 'kynni að með at-beina
þess gæti hann öðlazt iþó ekki
væri nema pínulitla sneið af
Iþvií valdi sem hann áður hafði.
Fræðilega séð er það alls
ekki útilokað, að Ilermann Jón-
a'sson gæti orðið nothæfur liðs-
-maður í vi-nstri. stjórn. Til þess
þarf -hans eigin flokku-r að vera
lítill og veikur, en sá flokkur
■eða -filokkar, sem stæðu vinstra
megin við hann, að vera svo
sterkir að þeir gætu tekið sér
hann svipuðu . steinbítstaki . og
íhaldið geri-r nú.
Sá istutti tími sem nýsköpun-
arstjórnin hélt Hermanni í
ibóndabeygju, reyndist honum
mikil þoranraun og enn þann
dag í dag minnist hann þeirr-
ar tíðar með skelfingu. Reynd-
ar seigir Hermann sög-una á þá
leið, að þá hafi landsfólkimi
liðið svo illa vegna þess hve
stjórnin hafi verið vond. Sjálf-
sagt' 'VerðUr háegt áð deila
endala,ust umþað,'. hvort fram-
angreind stiórn hafi verið góð
eða vond. En um hitf verður
ekki deilt og mun sagan stað-
festa það síðarmeir, að aldrei,
ihvorki fyrr né síðar, hafi fólk-
inu í þessu landi liðið jafn-vel.
Frá þessu er þó ein leiðinleg
undantekning. Ein-um manni
leið verulega illa. Sá -maðux
ihét Herm-ann Jónasso-n.
Ríkisstjórn þessi var þó ekk-
ert sérstaklega vond við þenn-
an mann og beitti hann engum
harðræðum.
VaaMðan han,s stafaði einung-
is af því, að hann hafði engin
völd umfram aðra menn.
Sýning Jóns
Engilberts \
Framhald af 4. síðu.
Við Via Appía og Móðir Ital-
ía. — Slík fjölbreytni, sem
þaraa er að finna, mun vera
einsdæmi á sýningu eins
manns.
Þá er það eftirtektarvert
við þessa sýningu. að verði
myndanna er mjög stillt í hóf,
verðið frá kr. 500 upp í kr.
3000, flestar myndirnar kring
um kr. 1500. Er .greinilegt að
listamaðurinn hefur stigið
stórt skref i þá átt að mæta
ka.upgetu almennings. Enn-
fremur kemur sú nýjung
fram á þessari sýningu að
myndaskráin er veglegt og
vel unnið plagg, en ekki ó-
merkilegur bleðill, lítt læsi-
legur vegna samþjöppunar
latúrsins. Er þetta þakkar-
verð tillitssemi við sýningar-
gesti og vonaadi upphaf að
skemmtilegri skrám en hing-
að til hafa tíðkazt á listsýn-
ingum.
Undan því hefur off verið
kvartað að aðsókn að mynd-
listarsýningum hér væri- svo
dræm að tekjurnar stæðu ekki
undir húsaleigu og öðrum
kostnaði. Þetta mun því mið-
ur satt, en Reykvikingar
verða þó ekki sakaðir um
að hafa ekki kunnað að meta
þessa sýningu. Aðsókn hefur
verið mjög góð — og eru
það gleðilegar 'fréttir.
Ætti reykvísk alþýða að
fjölmenna á 'þessa einstæðu
myndlistarsýningu, til að
flytja þaðan fegurð inn á
heimili sin, þeir sem eru svo
lánsamir að hafa efni á því,
hinir til að njóta þeirrar auð
Nýja bíó:
Blævængurinn
(The fan)
Amerísk.
Brezkt
þröngsýni
ög
af
yfirstéttarsnobb
gekk einu sinn
manni dauðum. Sá var hinn gáf-
aði Oscar Wilde. Nú er eins og
ekki hafi verið nóg að gert því
það skal drepa hann dauðann
með kyikmynriuin aí verkmu
hans. Sijarna Wikic.s iiefur
lækkað aillnokkuð á himni bök-
menntanna en slíkt á hann ekki
iskilið.
Það er hcldur ólystilegt að ,sjá
iþegar hið ameríska demokrati
fer að isnobiba fy-rir brezkum aðli,
draga upp óra-un'verulegar mynd-
ir af óraunverulegu lífi hinnar
brezku yfirstéttar á 19. öld. Sú
legðar af fegurð, sem þar er
saman komin, áður en mynd-
irnar tvístrast til kaupenda
hér — og síðan í eigu út-
lendra manna á fyrirhugaðri
sýningu Jóns á Norðurlönd-
um. — Það væri óskandi að
sem flestar þessara mynda
höfnuðu á íslenzkum heimil-
um. Það er sárt að missa
verk beztu listamanna okkar
til annarra landa; það er- að
vísu mikil landkynning í
slíku, en hún er of dýru verði
keypt. — En hvað sem því
líður ættu menn ekki að missa
af þessum merkilega listvið-
burði. — J.H.
Bótaskyldiir hernámsliðsins
Hryllisögur
Framhald -af 5. síðu.
á svívirðilegan hátt eftir heim-
sendingu sjúkra og særðra
stríðsfanga. Furðusögur um
misþyrmingar hafa hlotið mikla
útbreiðslu, einkum í bandarísk-
um blöðum. Þær þjóna ákveðn-
um tilgangi. Þetta er sálar-
hernaður af skammarlegustu
og viðurstyggilegustu tegund.“
rcn*
liggur leiðin
Framha'd af 7. síðu.
þannig fæst, væntanlega notað
,til að bæta iþað tjón, sem Banda
ríkjamenn valda á eignum ís-
lenzka ríkisins og starfsmönn-
um þess.
í 2. tl. 12. gr. eru ákvæði
um bótaskyldu „vegna vedknaða
manna í liði Bandarikjanna,
sem af hlýzt tjón á eignum
manna eða stofnana á íslandi
eða tjón á lífi eða limum
manna iþar, annað en bað, er
greinir í næsta tölulið hér að
framan“, þ. e. í 1. -tölulið 12.
gr., sem ég var að lýsa. áðan.
Þar sem talað er um menn
eða stofnanir, er átt við ó-
ibreytta borgara, þ. e. alla aðra
en starfsmenn ísl. ríki-sstjórnar-
innar og stofnanir aðrar en rík-
isstofna-nir. Undir þennan -tölu-
lið falla t. d. bætúr vegna um-
ferðaslys.a og slaigsmála.
-Nú skyldum við ætla, að
Bandarikin -hefðu efni á að
greiða -slikar kröfur hjálpar-
laust.. En því er ekki að heilsa.
Einnig þama veitir ísland 'hin-
•um bágstöddu Bandaríkjum
efnaihagsaðstoð. í greininni seg-
ir svo: „Þar sem Bandaríkin
bera ejn. ábyrgð, skal '.fjárh^eð
þeirri, sem úrskurðuð l>efur
verið eða. dæmd,., skipt í þeim
Mutföllum, að ísland greiði
Í5%, en Bandaríkin.85%. Þat
sem menn í liði Bandaríkjanna
og islenzkir þegnar eiga báðir
sök, þá Skulu fsland og Banda-
ríkin hyort - um pig , greiða
' helming hin'nar' úrskúrðuðu 'éð'á
dæmdu kröfu“. Það er m. ö. o.
nó-g, að íslendin'gurinn eigi ein-
hverja sök á tjóninu, t. d. með
því að æsa dáta upp í slagsmál,
þá ber ríkissjóði að greiða helm
inginn, hversu óveruleg sem
sökin er.
Þá kemur 3. tl. 12. gr., sem
er tvímælalaust ein þýðingar-
mesta málsgrein samningsins.
Hún hljóðar svo: „Grein þessi
tekur eigi til krafna, sem born-
ar eru fram af þegnum ríkis,
sem á í styrjöld við Bandarík-
in, eða af Ibandalagsríki slíks
óvinaníkis, né heldur til.krafna,
sem eiga rót sína að rékja til
styrjaldarverka óvina eða bein-
línis. eða óbeinlínis til athafna
Bandaríkjaliðs í orustu". ■
Þessi 'litla málsgrein ein út
af fyrir sig ’gerir íslen'dinga al-
gerlega réttlausa, ef til styrj-
aldar dregur. Ef t. d. Reykja-
vík yrði lögð í rús-t, þá yrðum
við íbúárnir einir að bera þann
skaða. Vátryggingarfélög borga
ekki tjón, sem verour af vötd-
um hernaðaraðgerða.
Enn er margt ótalið í samn-
ingi þéssum, sem ástæða væri
að-benda á, en ég læt þessi fáu
dæmi nsegja hérna. Þau bera
snilli samningamannanna órækt
vitni og sýna, hvert hræðslan
og hysteríið igeta leitt jafnvel
bráðskynsiama menn og hæg-
lætisfólk í einkalífi sínu.
Ég vil að lokum vekja sér-
staka athygli á eftirfarandi.
sfaðiýiVridum:.n '
Samkvæmt herverndarsamn-
ingnum frá 1941 tóku Banda-
ríkin að sér vamir landsins,
íslandi að kostnaðarlausu og
lofuðu að bæta allt tjón af
völdum hernaðaraðgerða.
í nú'gildandi samningi eru aft-
ur á móti þessi ákvæði:.
1) ísland verður að láta
Bandaríkjunum í té athafna-
svæði á kostnað ríkissjóðs.
2) Ef Bandarííkjamenn hverfa
héðan um stundarsakir, meðan
Atlantsihiafssáttmá'linn er í gildi,
verður .íslenrika ríkið að 'kosta
viðhald á mannvirkjum og út-
búnaði. Ef við ætlum að losna
við Ameríkana, .getur það slig-
að rílcið fjárhagslega, nema við
segjum okk-ur jafnframt úr At-
lantshafsbandalaginu.
3) íslenzka 'rí-kið verður sjá-lft
að bera tjón sem starfsmenn
Bandaríkjanna v-alda á mann-
virkjum rí'kisins og lífi og lim-
um starfsmanna ísl. ríkisstjórn
ar-innar við framkvæmd samn-
ingsins.
4) fsl. ríkið þarf að borga
15% af tióni sem Bandaríkin
valda á eignum, lífi og -limum
Ó!breyttra borgara og helming,
ef íslendingar ej-ga sjálfir ein-
hverja sök á tjóninu, hversu
óveruleg. sem hún, er.
5) •Óbreyttir borgarar verða
sjálfir að bera allt tjón, sem á
„róit sína að rekja til styrjald-
arverka óvina eða beinlínis eða
. óbeinlínis ,til a,tþafna Banda-
■-fIkjáli'ðs T’brústri”.''-'' "rií-i >
manntegund -sem drap Wilbe er-
hafin til skýja, a-merískur kare-
katúr af talshætt j o-g venjum'.
þessa fólkis, sem þó er ætlazt til
að sé tekinn alvarlega. Sumir
lordarnir eru af brezkum ættum
og tala d rauninni „King’s Eng-
lish“. Sumar ladyarnar eru af
-amer-ískum ættum og það er hálf
skrýtin enska. Væmnin er rír—
lega slsömmtuð. D. G-
SlMQrnubíó:
Maðurinn frá Scotland
Yard
(Countersþy meets Scotland
Yard).
Amerísk.
Myndin á tæplega erindi út
fyrir amerfekan markað. Hún er
barnalegt tillegg í njósnarahyst-
eríuna, vondir karlar aústan úr
Ev-rópu vilja frelsisgyðjuna feiga
og eru alltaf að reyna að stela-
leynivopnum Sarns frænda. Hirr
venjulega ástarkveisa o-g makle-g
m-álagjöld bófanna bregzt ekkf
frekar en fyrr. D. G_
íón MagrulssoK
Framhald af 7. síðu.
skildi til hlítar orsakir þær sem-
'til grundvallar li-ggja að mein-
'semdum þjóðfélagsins. Og hön-
u-m gramdist það sárt hvað al-
-þýða lands vors er sein að skilja
sinn vitjun'artáma, sein að skilja
ihver lífsnauðsyn alþýðunni er
að standa iþétt saman sem órofa
heild um hagsmuni sína. Það
leið sialdan sá dagur að hanr
ekki minntist á þau mál.
Þanniig var sélarþrek hah«'
heilt og siístarfandi til hinztu.
etundar, þótt lika-mskraftarriir
'vær-u mjög að 'þrotum komnir
síðustu æviárin.
Og nú þeigar ég kveð þig kæri,.
góði vinur minn, hinzfcu kveðjlu...
eiga 'þessi fátæklegu orð mín að
flytja þér mánar beztu hjartans
þakkir fyrir iþær mörgu ög
■ánægjulegu stundir sem ág heí
lifað í húsi þínu og konu þinn-
ar. — Blessuð sé minning þín.
Ólafur Guðbrandssoit-
Rósenberg
Framhald af 5. síðu
haldið fram að toorð þetta,
hefðu Rósentoergshjónin feng-
ið að gjöf frá ,,Rússum‘ ‘og
áttu þau að hafa notað það
við framköllun mynda. Nú er
þetta toorð, sem lögraglunni
tókst ekki að hafa upp á, loks-
ins fundið og sannað, að allt
sem hjónin sögðu um það, er
rétt, en meinsæri sannað á
Greenglass og konu hans.
í náðunartoeiðni til Eisen-
howers forseta segir varnar-
nefnd Róseabergshjónanna
m.a.: „Við álítum, að þessi
nýju gögn séu svo sannfærandi.
að ný viðhorf hafi skapazt í
málinu. Þau hafa afhjúpað
meiusæri Greenglass og konu
hans, og fært á það sönnur.
Við? förum þess á ieit, að
þessi nýju sönnunargögn Verði
rannsökuð til hlítar og Ethei
og Júlíus Rósenberg veitt náð-
úiý‘.'v......"•• - • "•.