Þjóðviljinn - 01.07.1953, Page 7

Miðvikudagur 1. júlí 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
ORA THOROD
mímtíu ára
THEÓDÓRA THORODDSEN
EINS OG GENGUR
Kæra Theodóra!
I vitund minni verður þú
alltaf ung; þegar ég kynntist
þér fyrir tveimur áratugum
trúði ég engu sem mér var
sagt um aldur þinn, svo ung
varstn í anda, létt í spori, fun-
heit í sliapi, heil og sönn í þrá
eftir betri heimi; og þó — fáir
ungir eru eins skyggnir á lífið,
mildir gagnvart inannlegum
breyskleika, eins ríkir að mann-
viti og reynslu. Oft hef ég
saknað þess að þú sagð'r mér
ekki fleira um ykkur Skúla, um
fólkið sem þú þekktir sjálf, en
við ekki nemia úr Islandssög-
unni. Og fáum hefur mér þótt
vænna um að kynnast.
Fyrirgefðu fátæklega kveðju
á þessum merkisdegi. En þökk
eiga jicssi orð að færa þér
frá öllum sem þykir vænt um
Þjóðviljann. Nafnið á blaði yklt-
ar Skúla, sem þú gafst okkur,
verður samferða íslenzkri alþýðu
á vegferð liennar til betra lífs-
og' þeim mun kærara sem
lengra líður. Einnig þanng lif-
ið þið hjónin í ást og þalcklæti
komandi kynslóða íslendinga.
Traustari minnisvarði mun tor-
fenginn.
Ég veit hvað þér er leitt að
skrifað sé um þig, þú bannaðir
það alltaf, og þ\í er það að
hér eru ekki birtar í dag nein-
ar venjulegar afmælisgreinar,
heldur tekið í bessaleyfi tvennt
sem þú hefur sjálf skrifað og
Mest skart og upphefð ís-
lands eru tindamir háu er
skína í ljósi sólar og hún gef-
ur kvölds og morgna ást sína,
.líf og lit. Þeir dra>ga að sér
atihyiglí okkar heima, og þeir
lýsa okkur jafnan heim.
Ekki landið eitt skartar þeim
heldur ber þá slíkt hið sama
við himin í þjóðarsögunni.
í>ú, Theodóra, ert ein af
tindunum björtu sem rísa yfir
íslandi. Þú ert mér hvort
•tveggja í senn fjarlæg og ná-
læg.
Ég sé þig sem eina af þeim
ort, inngangsorðin að „Eins og
gengur“ og þulan, sem þér
þótti vænst um — og löngu
er orðin hjartfólgin ungum og
gömlum á Islandi.
Ég kveð þig með hlýjum af-
mælisóskum og einlægu þakk-
læti frá öllum vinum Þjóðvilj-
ans.
Sigurður Guðmundsson.
konum sem öld eftir öld hafa
borið uppi íslenzka sö>gu: voru
stórar í foroti, gáfaðar, heilar
og heitar í lund. Og allt sem
þú sameinar! Þú ert skáld og
hamingjudís, hefur einstakt
•barnalán og ég veit ekki hver
kynstur af barnabörnum. Fyr-
ir utan að vera tindur ertu
iandsins dís, Ijósálfur, stiginn
út úr graenum lundi, með
steinasafnið allt glitrandi í
kringum þig; í tengslum við
allt sem er stórbrotið íslenzkt
og í sama mund við það sem
Framhald á 11. síðu.
„Þetta er eins og í sögu“,
segjum vér oft og einatt, er
vér rekum augun í atvik og
viðburði, sem frábrugðnif eru
hversdagslífinu.
>En svo er það ,iíka til, að
sögur þær, er vér lésum, minna
oss á menn og málefni og til-
drög að atburðum, er snert
hafa sjálfa oss og aðra endur
fyrir löngu, eða svo hefur mér
oft orðið. Bekur mig sérstak-
lega minni til, að smásaga,
sem stóð i „Skírni" fyrir nokkr-
um árum, rifjaði upp fyrir mér
atvik frá æskuárum mínum,
sem bundið er við gamfa konu,
er ég kynntist og minnist áv.allt
með aðdáun og h'lýju.
Sagan í ,.Skírni“ segir frá
meykerlingu, sem glettnj lífsins
meinar að njóta.þess mannsins,
'sem hún ann öðrum fremur.
Seinna tekur hún son hans
munaðarlausan sér í sonarstað
og kemur honum til manns.
Gamla konan mín var og cigifit
alla æfi, en dreng'hnokka hafði
hún tekið af fátækri ekkju, og
vann fyrir honum með elju og
dugnaði. Unni hún honum
mjög. Drengur þessi var í æsku
eftirlátur fóstru sinni, en var
að eðlisfari lítt fastur í rás.
Gerðist hann sjómaður cg það
vissi ég síðást tii hans, að hann
skrifaði fóstru sinni frá Suður-
Ameríku, var þá háseti á hoi-
ilenzku flutningaskipi. Alltaf
vonaði hún, að hann kæmi
heim aftur, en sú von rættist
aldrei, og ekki veit ég til að
hún nyti nokkurs styrks frá
honum í ellinni, eða fregraði
frekar frá honum. Þó veit ég
það ekk; með vissu, því á síð-
ustu árum hennar v.ar breiður
bekkur mil'i okkar.
Það skiftir engu, hvað kona
þessi hét, en þess ska.l getið að
við kciluðum hvor :að’-a •nöfnu.
Samt fór því fjarri, að við ætt-
um samnefnt. Éf heiti sem sé
ómeðfærilegu erlendu nafni, en
hennar nafn var norrænt, stutt
og hart. En hún átti samnefnt
við gamla konu. sem lengi var
í vist með foreldrum mínum,
og við börnin kölluðum fóstru.
KöIIuðu þær að íslenzkum sið
hvor aðra fiöfnu, en a'Uflestir
á iheimilinu aðgre.indu þær
með því, að kall-a aðra nöfnu
en hina fóstru. Undu báðar vel
uppnefnunum, en efcki vissi ég
til, að nafna kaEaði nokkurn
mann nafna sinn eða nötfnu
nema fóstru cg mig.
Ég var komin undir fermingu
þegar naína, réðist til foreldra
minna í kaupavinnu. Var síðan
kaupakona hjá þeim hvert
sumar, þar til faðir minn dó
og mamma brá búi. Virtist hún
hverjum mannj vel, rösk og
iðin við verk sitt og lundin létt
og jöfn með afbrigðum. Aldrei
v.ar nafna svo þreytt, að eigi
hefði hún spaugsyrði á tak-
teini. Til hafði hún það, að
vera kímin, en allt var það
græskulaust, og handhægt þótti
mér og öðrum, að ’eita til henn-
ar, bæri svo undir að s'.aka
væri í smiðum Oig botninn h'eld-
ur bagalega suður í Borgar-
firði. Nafna var ekki lengi að
leysa þan.n hnútinn, því hún
var 'lista vel bagorð, hafði og
faðir hennar verið taíinn með
beztu hagyrðingum á Breiða-
firði, á sinni tíð
Á mér hafð; nafna hið mesta
dálæti, 'sótitist ég líka eftir að
ver.a í verki mcð henni, og
heizt >að ver.a mcð henn;' einni
saman. Ég nsfði svo margs að
spyrja, og aldrei þreyttist hún
á að seðja forvitni mína. Á ég
margan fróð’eik henni að
þ'ákkn.
Síðasta sumarið, sem v>5
nafna voruim raman, — ég var
þá nítián vr.'ra — bar svo til
eitt kvöld, að við vorum tvær
um að sæt.n töðuflekk, og
irröspruðum að vanda. Það
dettur þá t mig, að spyrja
hana. hvort bnna hafi aldrei
lan-að ti'l að giftast.
„C.’ú nnfm mín“. srgði hún,
•cg varð í sömu svipan alvar-
1-i-T í brr - ði. . Þ' -ar ég v.nr á
þí*’um aldrí. langaði irig svo
mikíð að giffast, að mér fannst
Hf.ið ’í'tils virði fen.g; éj ekki
þá ósk uppfyllta“.
„Æ, hvernig spyr ég!“ sagði
é.g og minntist þess þá, að ég
Framhald á 11. síðu.
af öllum loftsins svei'num, —
þær settust að honum einum.
Þær fægðu á sér fjaðrirnar,
flögruðu niðr að hleinum,
því márinn undi ekki á bjarkagreinum.
Kveðið hátt á kvöldin var,
hvislað margt í leynum
undir steinum,
undir fjörusteinum.
Márinn út til eyja fló,
að ástunum þeirra skeliihló.
Hann unni mörgum út um sjó,
og einni kannske í meinum,
það var svo sælt, hann sagði það eklci neinum.
„Fuglinn í fjörunni
hann kann ekki að kreppa sig í körinni."
Fann eg háann í fyrravor
framundan Skor.
Vængbrotinn og fjaðrafár
fleytti’ hann sér á bárum, <Hr
þær lögðu um hann sitt ljósa hár
og lauguðu í söitum tárum.
Hann seig í kaf með sofnar brár,
söng í hrannargárum:
— Sofðu vinurinn vængjafrár,
varð þér lífsins gróði smár,
fleiri en einn á miði már
merktur þraut og sárum,
flýði ofan' í unnir blár
undan árum,
undan þungum árum. —-
„Fuglinn i fjörunni
hann er. hróðh- þinn.
Ekki get eg stigið við þíg,
ekki get eg stigið við þig
stuttfótur minn."
T*J rini ^ 1 p r sV
i! I heodoFU mræorar