Þjóðviljinn - 25.07.1953, Qupperneq 7

Laugardagur 25. júlí 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Kyrr'ðin, sem ríkti sex mán-j
uði eftir fall Póllands og villtil
iheimildir á styrjöldinni, var,
skyndilega rofin með þrumu-'
gný. Ek'ki barst hann úr þeirri
látt, sem óveðursskýin sýndust
myrkust, heldur úr norður-
jaðri þeirra. Eldingu Hitlers
laust niður í tveim friðsömum
löndum, Danmörku og Noregi.
Að morgni hins 9. apríl
fluttu dagblöðin þær fregnir,
■að brezk og frönsk herskip
hefðu ruðzt inn í norska land-
helgi og lagt þar tundurdufl
í því augnamiði að loka sigl-
ingaleiðinni til Þýzkalands
meðfram ströndum Noregs.
XJmsagnir blaðanna lýstu vel-
þóknun sinni á frumkvæði
bandamanna og héldu á loft
ýmsum röksemdum til rétt-
lætlngar þiessu broti á hlut-
leysi Noregs. Fréttir blaðanna
urðu þó úreltar þennan sama
morgun. Útvarpið tilkynnti
þær fréttir, er ólíkt meiri
tíðindum þóttu sæta, að þýzk-
ar hersveitir væru í þann veg-
inn að ganga á land á all-
mörgum stöðum á strönd Nor-
egs og hefðu ennfremur ráð-
izt inn í Danmörku.
Þessi leikur Þjóðverja á
taflborði styrjaldarinnar bauð
óskoruðum yfirráðum Bret-
lands á hafinu byrginn og sú
ofdirfska villti leiðtogum
bandam. sýn. Þegar Chamber-
lain tók til máls í N. málstofu
brezka þingsins, sagð:st hon-
um svo frá, að Þjóðverjar
hefðu gengið á land í Berg-
en og Niðarósi á vesturströnd
Noregs og einnig lá suður--
ströndinni, en bætti síðan við:
. ,,Komizt hafa ,á kreik flugu-
fregnir um svipaða landgöngu
í Narvík en ég dreg samdeiks-
gildi þeirra mjög í efa'*. —
Brezku stjórnarvöldunum
þótti harla ósennitegt, að Hitl-
er áræddi að stofna til land-
göngu svo norðarlega. einkum
þar sem hann vissi, að stórar
brezkar flotadeild;r væru á
þeim slóðum til að vernda
tundurduf'alögnina og fyrir-
hugaðar hernaðaraðgerðir. Að
þeirra áliti hlaut Narvik að
vera misritun fyrir Larvík á
suðurströndinni.
Áður en dagurnn leið að
kvöldi, varð þó augljóst, að
Þjóðverjar Ihöfðu hernumfð
Osló og alla mikilvægustu
hafnarbæina, Narvik með-
talda, Þessar árásir þeirra af
sjó áttu sér stað samtímis,
og. heppnuðust a'lar þieirra.
Þótt brezka stiórnin vakn-
aði fliótlega af tálvonum sín-
um við vondan draum, ól hún
íbrátt með sér aðrar nýjar.
Churchill, sem þá var flota-
má.la.ráðherra. sagði tve'mur
dögum síðar í Neðri málstof-
unni:
,,Að því er ég og ráðgjafar
minir fáum bezt séð, hefur
Hitler gerzt sekur um alvar-
'aga herstjórnarlega villu. . . .
Atburðimir á Norðurlöndum
hafa verið okkur greinilega í
vil. . . . Hann hefur á ýmsum
stöðum á vesturströnd Nor-
eas náð fótfestu, er hann
nevðist til að verja allt sum-
ar’ð gegn stórveMum, sem
hafa ótvíræða yfirburði á sió,
og eiga hægar með að senda
flota sinn á vettvang en hann.
ílg kem ekki auga á nokkurn
ávinning, sem honum kann að
hafa hlotnazt í staðinn....
Mér virðist sem okkur háfi
orðið mikill hagur að.. þe;rri
herst.jórnarlegu villu, sem
B. H. Lideli Hart:
erkióvinur vor hefur látið etja
sér út í að gera“.
Svo mörg voru þau djarf-
legu orð, en við þau ein sat.
Brezku mótleikirnir voru þung
ir í vöfmn, hikandi og fálm-
andi.. Þegar reið á að hefjast
handa, reyndist flotastjómin
úr hófi varfærin. Þrátt fyrir
lítilsvirðingu þá, sem hún
sýndi flughemum á árunum
fyrir styrjöldina, skirrðist
hún við að hætta hersk’pum
sínum, þangaö sem þlátttaka
flughersins kynni að ráða úr-
slitum. Enn minni dugur var
þó sýndur við flutninga land-
hers. Þótt herliði væri víða
Það er með afbrigðum fróö-
legt að draga það fram i
dagsljósið, er gerðlst að tjalda
baki í herbúðum beggja stríðs
aðilanna. Jafnframt er sorg-
legt og ægilegt að sjá, hve
ofsafengin gagnáhrif leiðtog-
ar þjóðanna geta haft hverir
á aðra og hvílík átök geta
af þeim hlotizt, er gera hörm-
ungar og örbrigð að hlut-
skipti fjölda hæglátra og dag-
farsgóðra manna, sem í reynd
hefði ver.’ð unnt að forðast.
Fyrsta skrefið í þessum
málum var stigið 19. septem-
ber 1939, þegar Churchill, eins
og sést af endurminningum
Hitler og Chamberlain hittast”. — Segja má, að þeir
hafi hvor á sinn liátt átt manna mesta sök á, aö til
styrjaldar dró 1939.
Þjóðverja annars staðar.
Greinilegt er, að sjómenn-|
irnir voru varsdari að ráðum
en leiötogar þjóðarixmar og
brezka stjórnin sást síöur
fyrir í upphafi styrjaldarinnar
[B. H. Liclell Hart er nafn-
frægastur herfrseðlngur í
ensltumælandl lönduni. —
Mesta frægð hlaut hann fyr-
ir ritfferðir sínar um breytt
víffskilyrði í styrjöldum nú
á tímum, vegna vélahernað-
arins. Á fjórða áratuíf ald-
arinnar reri hann öllum ár-
um að endursklpula<fnin!fu
brezka hersins off varð ráðu-
nautur hermáiaráðherra, er
Hore-Belisha tók við l>ví
embætti 1938, en reyndist
puntfur róðurinn oo- s" "ði
þeim starfa lausum ári síðar.
Hann er fæddur 1895: stund-
aði nám við hásltólann t
Cambildtfe; var liðsforingi í
brezka hernum í fyrri
heimsstyrjöldinni; herfræð-
ingur aðaintálKagns brezlta
Ihaldsfiokksins, „Daily Tele-
graph“, frá 1925 tii 1935, en
siðan heimsblaðsins „The
Times“ fram til uppliafs síð-
ari heimsstyr.ialdarinnar, rit-
stjóri hermáia við Encyc-
lopaedia Britannica, brezku
alfræðaorðabókina; á árun-
um milii stríðanna falin um-
s.iá með r.amningu kennsiu-
bóka iandgönguliðs brezka
liersins, fyririesari í hersögu
við Háskólann í Cambridge
1932-1933. Rltað hefur hann
nær þrjá_ tugi hóka um
liernað og hersögu. 1 þjóð-
málum er B. H. Mdeil Hart
íhaldssamur og birtir grein-
ar sínar einvörðungu í hægri
sinnuðum blöðum og tána-
ritum.
Ýmsum kemur vafaiaust ó-
vart sú afhjtipun ráðagerða
Breta og Fraklca, sem fram
kemur I grein þessari. Teii.'r
höfundur þær ekki lengur
til dægurmáia, svo að sleppa
má áróðri, en beita í hans
stað hlutiægni fræðimanos-
ins. — Að nokkru leyíl get-
ur greinin kaliazt efíirmáli
Finnagaldursi nsj.
skipað á land í þeim tilgangi
að ráða niðurlögum þýzka inn-
rásarhersins, stigu þær aftur
á skipsfjöl innan hálfs mán-
aðar, a'ð þeim undanteknum,
sem náð höfðu fótfestu við
Narvík, — en einnig þœr voru
fluttar á brott mánuði síðar,
þegar sókn Þjóðverja á vest-
urvígstöðvunum ' bóf st.
Skýjaborg’r Churchills féllu
til grunna. Þær voru reistar
á röngu ipati á herstöðunni
og breyttum vigskilyrðum í
bernáði nú á tímum, -—• eink-
um áhrifum fiughers á flota.
Óvéfengjanlegar staðreyndir
lágu aftur á móti að baki loka
orða hans. Eftir að hafa
brugðið upp mynd af Noregi
sem g’ldru fyi'ir Hitler, ræddi
ihann um innrás Þjóðverja Sem
„villu, er erkióvinur vor hefur
látið etja sér út í að gera“.
Furðanlegast af ötlu því,
sem áð stríðinu loktiu hefur
verið komizt að raun um
varðandi þessa herför, er sú
staðreynd, að Hitler, þótt
einskis svifist, kaus helzt, að
Noregur varðve’tti hlutleysi
sitt, og lagði ekki á ráð um
innrás í Noreg, fyrr en ho.u-
um var att út í hana er auð-
ráðin verksummerki báru því
vitni, að bandamenn bjuggu
sig undir hernaðaraðgerðir á
þeim slóðum.
hans, reyndi að telja ráðu-
neytið á að leggja flekki tund-
urdufla „í norska landhelgi"
til þess að ííloka flutningaleið
sænska málmgrýtisins frá
Narvík til Þýzkalands". Hann
bélt því fram, að slíkar að-
gerðir fengju „geysi mikið
gildi, með því að þœr lömuðu
hergagnaiðnað óvinanna". I
skýrslu hans síðar til yfir-
foungja flotans segir: „Ráðu-
neytið, utanríkisráðherrann
meðtalinn, virðist hafa mikinn
hug á fyrirætlan þessari".
Þessar undirtektir koma ó-
neitanlega óvart og benda til
þess, að ráðuneyt;ð hafi getað
fallizt á markmið án þess að
íhuga leiðirnar og afleiðing-
ar þeirra. Aþekkar fyrirætl-
anir voru ræddar 1918, en í
sögu flotans, skráðri á hans
vegum, stendur að yfirfor-
ingi ha.ns, Beatty lávarður,
hafi þá sagt, , að það yrði
liðsforingjum og lihöfn brezka
flotaas mjög á móti pkapi að
sigla með ofurefli liðs inn á
s’.óðir, sem heyra undir litla en
hrausta þjóð, með það fyrir
augum að be’ta hana ofbeldi.
(Ðf Norcmenn yeittu viðnám,
eins og seqnilegast væri, hlyti
að koma til blóðsúthellinga".
Það væru, áð sögn flotafor-
ingjans, smánar’egar aðfarir,
er stæðu ekki að baki aðförum
1939 en í lok fyrri heims-
styrjatdarinnar.
Þegar á reyndi löttu cm-
bættismenn utanríkisráðuneyt-
isins þessara ráðageiða cg
auðnað’st ac< ljúka upp ar.~-
um stjómarinnar fyrir rétt-
mæti mótbáranna gegn fyrlr-
hugaðri skerðingu hlutleysis
Nof'egs. Gramur í geði segir
ChurchiII svo frá: „Röksemd-
ir utanríkisráðherrans var'ð-
andi hlut’eysið voru stcrkar
og ég gat ekk’ beitt nér. Ég
sat þó v:ð rninn keip cg fylgdi
stefnumá’i mínu fram eftir
föngum hvenær scri færi
bauðst". Fleiri voru kvaddir
til rá&a, og jafnfromt var
leitazt við að koma á frr.m-
færi v’ð blöðin umræðrm uri
réttmæti s’íkra áögerðy. Það
sýndist öruggasta V-Vn til
þess að vekia ugg • Þ1óVcrja
og kný;’a l-<i til gagnráðstaf-
ana.
Fyrsta vitneákian nm 1 c~si
mál, sem mfiu slrint:r '•. her,-
teknum þvzkum •'?’k’a1á=ö(!r*’'n.
er frá októÞr-b"rjun er þá
vakti yfirforingi f’otam Rae-
der aðmíráll, máJs á ótfa sín-
um við, að Norðmenn omr’ð'u
Englendingum hafnir sinar, og
lét hann Hit’er í té skýrslu
um þann herstöðulega hnekki,
sem yrði samfara hrezku her-
námi, Hann gaf einnig í skyn,
að það kæmi þýzkum kafbáta-
hernaði að góðum notum ef
unnt reyndist með fullt’ngi
Rússa að „komast yfir her-
stöðvar á ströndum Noregs,
— til dæmis í Niðarósi".
Hitler tók þeirri hugmynd
fálega. Hugur hans snerist
einvörðungu um undirbúning
árlisarinnar í vestrl, sem
.neýða átti Frakka -til upp-
gjafar, og hann vildi ekki
láta ginna sig til annarra her-
fara og dreifa því herafla sín-
ún.
Ný og mik’u öflugri áeggj-
an reyndist báíum að’Jum inn-
ráð Rússa í Finnland í lok
nóvember.
Orsakir árásarinnar eiga
rætur sínar að rekja til þess
kapps, sem Ráðstjórnin lagði
á að treysta varnir Eystra-
saltsstranda sinna gegn fram-
tíðaróg.nun aí liendi Hitlers,
griðabrcður síns um stundar-
sak'r. Árás Rússa vakti sterka
andúðáröldu í Bretlandi og
heita ósk um að koma Finn-
landi t’l hiálpar í varnarstríði
þess. Jafnframt því kom Cliur-
cthi’l auga á n.ýja aðstöðu til
að koma Þýzka’andi í opna
skjöldu undir því yfirskini. að
verið værl að koma finnsku
þjóðinni til hlálpar. — í
fdisögn sinni frá þessum at-
b !v3i ritar hann hiklaust:
;.Eg fn«-oafi hrrp-um nýia hag-
stæða b',rr, pem taú.ifæri til
•þe~o r.ð virr„ bá herstöðulegu
yfl: bu“oi að geta skor ð á að-
dráttarie’ð járrtrrýtisins til
Þvzka’pnds er, það var þvi
1 ’ f s.n ar ð - vo’ eg t“.
í greinarge’*I< frá J6. sept-
er'iVr rnku- ba"n a'Iar rök-
„^ri ■ ^ .... -a kiú, að slíkt
rkref vr’’i -fVð cg hnnn
..hernr'>'"'ðge’*ð. hína
m !k’1.vírrm.",iu
-ióna,,rn;ð'“.
T'nnndi at "rð
þ-„Vt’-u -3 Þ'óðvcrjar
rV"u"t " ? ■ i r ’ ön d ■ n, og
rn<Tð’ • .Fð Tv-eirr, en'
<víð f<"r>r’rn ••' ■ bv-.’-n innrás
í »•••"' c- ð-’T'-.3ð“. ■— ’
CH'nn <—v-n- h.nm ekki
ó.. hvrðn h’ufskinti bií-i þjóða'
Norðu' landa. cf lönd þeirra
yrðu g-'-’ð a'3 vigVv.HI)-.
Fi amhald a' tl. síðu.
> ’ he"stö-5i’1egu
Rann viðnr-
n ’.-roi .'•'•nn'Ieg.a'