Þjóðviljinn - 29.06.1954, Blaðsíða 7
Þriðjudagur 29. júní 1954 — ÞJÓÐVILJINN — (7
STJÖRNU-
TJTVAKPSBYLGJUR FRÁ HIMINGEIMNUM. — í stjarnuath ugunarstöðinni í Potsdam í Austur-Þýzkalancii var þessi út-
varpsstjörnukíkir tekinn í notkun í ágúst í fyrra. Hann hefur verið notaður til að taka á móti útvarpsbylgjum frá 100
ósýnilegum stjörnum. Bylgjurnar eru mjög veikar og þeim er safnað saman í fíngert net. í»ær berast sem veikur raf-
Sólmyrkvinn á morgun hefur beint at-
hygli manna að stjörnufræðinni, þeirri
vísindagrein sem maðurinn tók einna
fyrst að fást við. Stjörnufræðingar eru uð
því leyti verr settir en aðrir vísindamcnn,
að þeir geta ekki sannprófað tilgátur
sínar með tilraunum. Öll vitneskja okkar
um stjörnur gcimsins, stærð þeirra, þétt-
leika, efnasamsetningu, byggist á þeim
geislunum sem berast frá þeim hingað
til jarðar. Til skamms tíma var öll þessi
vitneskja byggð á þeim byigjum, sem eru
sýnilegar, ljósbylgjum. En það eru ekki
aðeins ljósgeislar sem berast gegnum
gufuhvolfið, heldur einnig útvarpsbylgj-
ur með öldulengd frá 10 cm til 30 m. Nú
nýlega hefur mönnum tekizt að færa sér
þessar bylgjur í nyt til að afla nýrrar
vitneskju um himingeiminn. Því er neíni-
lega þannig farið, að í geimnum eru
stjörnur, sem ekki gefa frá sér ijós, en
hins vegar útvarpsbylgjur. Enn er mönn-
um ókunnugt um eðli þessara stjarna,
enda eru rannsóknir á þeim á byrjunar-
stigi.
í
straumur í viðtækið, sem sést til hægri. í»ar eru þær magnaðar * 17 útvarpslömpum og viðtækið ritar þær á pappírsræmur. Forstöðumaður stöðvarinnar. dr. Daene.
ÞESSI MYND var tekin
fyrir 25 árum af a gerum
sólmyrkva. Umhverfis sól-
ina, sem er alger’ega í
hvarfi bak við tung ið
sést kóróna sólarinnar
greinilega, geislabaugur-
inn. sem s'prengingarnar á
yfirborði só’.ar mynda. Frá
kórónunni berst megnið af
útvarpsby’gjum sólarinnar,
því að jal’nvel við a geran
sóimyrkva má greina
mrikla radíogeis’an frá sób
v’inni. tSjá.kúrvuna th)
4R.ID lOól varð mikil sprenging
i himingeimnum, þegar stjarna
mrakk og varð að stjörnuþoku
verskum annálum frá þeir.i
er sagt frá því, að þeSsi
stjarna hafi blossað upp. Enn
dag, 900 árum siðar. þenst þetta
sprengiský út með
1300 km hraða á sekúndu —
sem varð fyrir 900
þess, að radíc-
frá þessari stjörnu er
fiórða niesta sem mæld hefur
verið.
MlbLíðN All t.ók það útvarps-
byfgjurnar að berast frá þessari
þyrilþoku, Andromedeaþokunni,
ui jaróarinnar. Andiomedeapok-
an er sambærbeg við Ve’rar-
brautina. sem só'kerfi okkar er
í. I henni eru 100 mil’jónir fasta-
stjarna, og fjarlægðin milli yztu
punkta hennar er svo mikil, að
ljósið, sem fer með 300.000 km
hraða á sekúndu, er 30.000 ár
þar á mi li. Hinar i’eiku útvarps-
bylgjur, sem mælast frá þéssu
fjarlæga stjörnukorfi, eru en>>u
að-giður samanlögð geislan þess*
ara 100 mi’ljarða stjarna.