Þjóðviljinn - 07.06.1955, Síða 7

Þjóðviljinn - 07.06.1955, Síða 7
Þriðjudagur 7. júní 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7 María Þorsteinsdóttir: »Sá heimur spyr engan um kyn, bara mann« í júní 1954 var Menningar- og friðarsamtökum íslenzkra kvenna boðið af kvennasam- tökum Ráðstjórnarríkjanna að senda þangað 8 kvenna sendinefnd. Ég var ein þeirra kvenna er hlaut það einstæða hnoss að fara þessa ferð. Eft- irfarandi endurminningar eru fremur sudurlausir þankar en ferðasaga, og því miður glöt- uðust upplýsingar þær, er ég hafði skrifað niður mér til minnis austur þar, á heimleið- inni, en frá því segi ég síðar. Við lögðum af stað 16. júní og síðdegis þann 17. komum við á flugvöllinn í Leníngrad. Enda þótt við hefðum tals- vert heyrt af sögusögnum þeirra er á undan okkur höfðu farið austur þangað um hvernig þar væri umhorfs, vorum við allar mjög forvitn- um að sjá það með eigin aug- um, og mér fannst síðasti áá- Islenzka sendinefndin heimsækir hvíldarheimili byggingarverkamanna við ströndina, utan fanginn, frá Helsingfors til Lemngrad. Formaður nefndarinnar, frú Sigríður Eiríksdóttir, ávarpar dvalargesti. Leníngrad, langur. Loks kom þó að því að flugvélin lenti þar. Á flugvellinum voru mættar konur frá kvennasam- tökunum sem buðu okkur. Hlutum við þar hinar ástúð- legustu móttökur. Einni þess- ara kvenna hafði ég kynnst lítilsháttar á heimsþingi kvenna, það var María Ovis- enkova ritstjóri „Sovétkon- unnar“, en hún var liðsforingi í rauða hernum og varði Stal- íngrad allan tímann sem þar var barizt. Síðan hefur hún varið starfi sínu í þágu frið- arins í heiminum. Af flugvellinum var okkur ekið á Hótel Astoria, en þar bjuggum við þá daga sem við dvöldumst í Leningrad. Upp- haflega hafði ekki verið gert ráð fyrir neinni dvöl í Len- íngrad, en gestgjafar okkar þar sóttu mjög fast að fá að hafa okkur nokkra daga og sáum við sannarlega ekki eftir að hafa orðið við þeirri ósk. Konan sem var gestgjafi okk- ar þar heitir Vera Poljanova og er ritari í sambandi bygg- ingarverkamanna þar í borg. Hún missti mann sinn í stríð- inu og barn hennar á fyrsta ári dó á meðan umsátrin um borgina stóð yfir, en það var sem kunnugt er í níu hundr- uð daga. Þessi kona er ein af sérstæðustu persónu- leikum sem ég hefi kynnzt, frá henni stafar svo mikilli mildi og hlýju að manni líður vel í návist hennar og hún er í ríkum mæli gædd því ör- yggi, sem mér fannst yfirleitt einkenna konur Ráðstjórnar- ríkjanna umfram aðrar konur. Fyrsta morguninn var okk- ur ekið um borgina og ná- grenni hennar til að sýna okk- ur hana. Leníngrad er fögur borg, hún er byggð eftir . skipulagi og mun vera með fegurstu og skipulegustu borg- um í heimi. Þarna bar sann- arlega margt fyrir augun og fleira en við höfðum tíma til að taka á móti á einum morgni. Við skoðuðum minn- ismerki frá keisaratímunum minjar frá byltingunni og uppbyggingu ráðstjómarár- anna. Á einum stað rétt utan við borgina sáum við stóran leikvang, þar sem vom rituð orðin: „Friður á jörðu“ yfir áhorfendapöllunum, þau orð áttum við eftir að sjá víða á ferð okkar um Ráðstjómarrík- in. Og loksins! Hér stóðum við f yrir f raman Vetrarhöllina. Mér fannst ég snöggvast hverfa aftur í tímann og augnablik sá ég fyrir mér verkamennina sem stóðu hér á þessum stað með bænar- skrána 1905 og mér fannst ég sjá skotið á þá, sjá hvar „bænræknin böðuð í tárum lá blóðrisa, dáin úr sárum.“ Þá var það skriðdrekinn, sem Lenín ávarpaði mannfjöldann af nokkrum ámm seinna, hann stóð hér líka og ég skynjaði hvemig byltingin kóm í kjölfar atburðaftna sem gerðust hér 1905, þó að hún yrði ekki staðreynd fyrr en 12 árum seinna. Hve stutt er ekki síðan þessir atburðir gerðust, 49 ár em ekki svo langur tími að lita yfir, en hvílíkar fómir hafa þó ekki verið færðar og afrek unnin til þess að skapa þetta ríki hins frjálsa, vinnandi manns úr því þjóðfélagi ánauðugs tötralýðs sem byggði þetta land fyrir byltinguna. Nei, tíminn er ekki eingöngu mæld- ur i ámm, heldur einnig í af- rekum sem unnin em og hví- líkur spámaður var ekki Step- han G. þegar hann sagði: Sú kemur öld — hún er aðfrætnum ris, þó nrtallð finnlst ei, hvenær hún rís — að mannvit og góðvild á gnðrækni manns, að fröfugrleiks framför er eilífðin hans, að frelsarinn elni er líf hans og lið sem lagt er án tollheimtu þjóðhelUir við, og alheimur andlegra bandið og ættjörðin heUaga landið. Þegar maður hefur þetta erindi upp fyrir sér þama framan við Vetrarhöllina er sem hvert orð í því eigi við þá kynslóð sem í dag byggir Ráðstjómarríkin. I Vetrarhöllinni eins og mörgum öðmm höllum þaraa em listasöfn. Mér fannst það eftirtektarvert, þegar maður skoðaði þessi söfn hve margt fólk var þar inni og hve mikið mér sýndist vera þar af verkafólki, það hefur sannar- lega tekizt að gera listina eign fólksins þarna austur frá. Það hefði verið gaman að geta talað við þetta fólk, en það er svo erfitt þegar allt þarf að túlka. Á einu slíku safni settist ég til að hvíla mig við hlið ungrar konu, sem gaf barai sínu brjóst, við hlið hennar settist liðsforingi þak- inn heiðursmerkjum. Konan sagði eitthvað við mig á rúss- nesku og snéri sér svo að túlkinum okkar. „Hún spyr hvort þið séuð Ameríkanar", sagði túlkurinn. Ég sagði að við væmm íslendingar. „Á Is- landi er engin herskylda, þið hljótið að vera hamingjusöm þjóð“ sagði þá lisðforinginn. Svo fóm þau að sýna mér bam sitt. „Á hann að verða hermaður þegar hann verð- ur stór?“ sagði ég. „Nei“, sagði faðirinn, „þegar hann verður stór verður heimurinn orðinn svo skynsamur að eng- inn her verður nauðsynleg- ur“. I Leníngrad er mik'ð unnið að uppbyggingunni eftir stríðið og er henni ekki lokið ennþá. Einkennilegt fannst okkur að sjá konur vinna við bygginga- vinnu með körlunum, okkur fannst það jafnvel hálf óvið- felldið. Einu sinni á leið okk- ar um borgina nam bíllinn staðar þar sem verið var að byggja stóra húsdsamstæðu, og við íslenzku konumar ræddum um af hverju kven- fólk gangi í svona vinnu hérna. Ég virti konumar fyrir mér, ekki fannst mér þær neitt ó- ánægjulegar eða þreytulegar á svipinn, þvert á móti, þær virt- ust ánægðar og stoltar af verki sínu. Andlitin á þeim komu mér allt í einu kunnug- lega fyrir sjónir, á hvað minntu þær mig? Jú, allt í einu rann það upp fyrir mér. Ég gekk eitt sumarkvöld fyrii’ tveimur ámm síðan inn í smá- íhúðahverfi og talaði þar við konur, sem vora þar ásamt mönnum sínum að byggja hús- in sín, það vom einnig ánægð- ar og stoltar konur sem þar vom að verki. I einu vetfangi skil ég hversvegna konur í Ráðstjómarríkjunum ganga svo stoltar og glaðar að byggingavinnunni, það er af því að þær eru sér þess með- vitandi að þær em byggja upp borgina sína, þær skilja að þær eiga þessa borg og að hvert unnið afrek færir öllum ráðstjóraarborgumm betri lífskjör og bjartari framtíð. Sunnudaginn sem við dvöld- um í Leningrad hlýddum við messu í dómkirkjunni þar. Dómkirkjan er mikið hús og skrautlegt, er þar messað á mörgum stöðum í einu og á einum stað í henni vom ein- göngu skírð börn. Kirkjusið- imir vom okkur mjög fram- andi og ekki get ég sagt að ég væri neitt sérlega hrifin áf þeim, nema söngnum, hann var stórkostlegur, mér faxmst næstum að hann hlyti að koma úr öðrum heimi. 1 Leningrad sáum við tvo balletta, þeim mun ég aldrei gleyma. Þeir em eitt það undra verðasta sem ég hef séð um. ævina, eitt af því sem maður getur endurlifað í minning- unni alla sína ævi. Eitt kvöldið vorum viö boðnar út á sumardvalarheim- hi byggingaverkamanna, sem er á undurfögrum stað við finnska flóann. Þar býr bygg- ingaverkafólkið með fjölskyid- um_sínum í sumarleyfinu. Búa þeir þar í smáhúsum og hafa sameiginlegan matsal og sam- komusal. I samkomusalnuni stigum við dans með þeim eftir harmonikú og þegar við fómm fylgdi skarinn okkur með ha rmonikuleikarann í broddl fylkingar út að bíl. Við kynntumst því fljótt t Leníngrad að kvenfólkið þar er jafnokar karlmanna á fleirl sviðum en við byggingamar. Við heimsóttum verksmiðju þar sem framkvæmdastjóriim var kona og kvenfólk var að miklum meirihluta starfandi í. Ennfremur heimsóttum við mæðraheimili, þar sem konur dveljast fyrst eftir bamsburð og síðustu vikumar á undan. Einnig þar var framkvæmda- stjórinn kona og læknamir, a.m.k. flestir einnig konur. Það sem mér fannst ein- kenna þessar konur mest og raunar allar konur Ráðstjóm- arrikjanna er rólegt og virðu- legt öryggi þeirra ásamt lát- leysi þeirra og tildursleysi. Ráðstjómarkonan er sér þess áreiðanlega meðvitandi að hún er ekki eingöngu kona heldur einnig þjóðfélagsborgari sem hlýtur sömu réttindi og gegnir sömu skyldum og karlar. Ráð- stjórnarríkjunum hefur tekizt að létta þeirri aldagömlu hefð af, að konan sé annars flokks vinnuafl og réttindalaus og ó- ábyrgur þjóðfélagsþegn, þeim hefur tekizt að skapa þann heim sem ,,spyr engan um kyn. bara menn“. Ráðstjórnarkon- an ber höfuðið hátt og gengur heil og óskipt til hvers sem hún tekur sér fyrir hendur. Allra sterkust er hún þó e.t.v. í friðaráróðri sínum. Hún virð- ist vinna ötullega að því að skapa úr þeim blóðuga víg- velli, sem RáðstjórnarríUite voru eftir síðustu styrjöld, ríki friðar og velmegunar og leggja mikið starf í að styrkja vináttubönd Ráðstjórnarríkj- anna og annarra ríkja verald- arinnar svo að friður megi haldast i heiminum og skiln- ingur ríkja í stað tortryggni. ’ur tunjðtGcus jsmuumaKrausoa Minningar- kortin em til sölu í skrifstofu Sós- íalistaflokksins, Þórsgötu 1; afgr. Þjóðviljans; Bókabúð Kron; Bókabúð MálB og menningar, Skólavörðustig 21 og í Bókaverzlun Þor- valdar Bjamasonar í Hafn arfirði

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.