Þjóðviljinn - 20.01.1956, Blaðsíða 2

ví
ViTStíJTV'íl'C’l'í. * ð’ö'í'J; 'tfii/íi.ii ,.0S 'Xí's.jsbutefflí
, 2) [>,)C’>ÐVTL,IINN -- Fösttidagur 20. janúar 1936
★ Hr í <lag er föstudagniion 20. r
janúar. Bræðramessa. — 20.
dagur ársins. — Þorri byrjar.
Bóndadagur. Miður vetur. —
Tungl á íyrsta' kvartlli kl.
21:58. — Árdegisliáflæði kl.
9:49. Síðdegisháflæfti ltl. 22:18.
* i\A^
Kl. 8:00 Morgun-
útvarp. 9:10 Veð-
urfregnir. 12:00
Hádegisútvarp. —
15.30 Miðdegisútvarp. — 16.30
Veðúrf. 18.00 íslenzkukennsla;
I. fl. 18.25 Veðurf. 18.30 Þýzkti
■kennsla; II. fl. 18.55 Fram-
burðarkennsla í frönsku. 19.10
jþingfréttir. — Tónleikar. 20.30
Paglegt mál "(Eiríkur Hreinn
Einnbogas. kand. mag.). 20.35
Kvöldvaka: a) Sigfús Haukur
Ándrésson kand. mag. talar
úm galdrabrennur. b) Islenzk
tónlist: Lög eftir Karl O. Run-
ólfsson. c) Benedikt Björnsson
bóndi í Sandfellshaga í Öx-
arfirði flytur frumort kvæði.
d) Vigfús Kristjánsson frá
Hafnarnesi flytur tvo frásögu-
þætti: Frá Austfjörðum. 22.10
Erindi um búskap / eftir Gísla
Helgason bónda í Skógargerði
(Indriði Gíslason stud. mag.
flytur). 22.30 Vinsæl lög: a)
P. Munsel syngur aríur og
önnur lög úr kvikmyndinni
Melba. b) Melachríno-hljómsv.
leikur. 23.10 Dagskrárlok.
ÆFR.
Stjórnarfundur er í kvöld
kl. 9 í Tjarnargötu 20.
Islenzkukennslan ekki á marga fiska
Því má pærri geta, að í slíkum
skólum (þar sem latína er höf-
uðgréin) leyfðist ekki að móð-
urmálinu væri ætluð ein
kennslustund sérstakléga. Á
Hólum og í Skálhölti fór aldrei
fram nein sérstök kennsla í ís-
lenzku, en auðvitað híifa góð-
ir kennarar oft leiðrétt þýð-
ingar lærisveina sinna úr
iatinu og á bann hátt gefið
þeim margar nýtilegar bend-
ingar. Þess er vert að geta í
þessu sambándi, að í skóla-
reglugerð hins merkilega
manns, Ludvigs Harboes, er
gert ráð fyrir þvi, að þeir pilt-
ar, 'sém tii þess eru bezt falln-
ir, • séu eiristöku sinnum æfð-
ir í lateeskri . versagerð, í
ræðuhaldi, í bréfaskriftum, í
ritgerðum og ritsnilld á ís-
lenzku. „Þess vegna skulu
kennaráriiir hafa haldgóða"
þekkingu á móðurmáli sínu,
svp að þeir geti' haldið læri-
sVeiíuim sínum tii að rita
eigið mál, án þess að blanda
það öðrum rhálúm eða klúr-
um orðum og orðtækjum, held-
ur skulu þeir rita það hreint,
ljóst pg skilmerkilegt, án
myrkra og tilgerðarlegra oiða-
tiltækja eða annars óþarfs
málskrúðs, svö að þeim, sem
hlýða á eða lesa mál þeirra,
veitist auðvelt að skilja þá“.
Með þessum ákvæðum reglu-
gerðarinnar veitir Harboe,
hinn vitri og víðsýni skóla-
maður, kennurum heimild til
þess að veita nemendunum til-
sögn í íslenzku og hvetur þá
tii þess, en skipar þeim það
ekki beinlínis, Svo er að sjá
sem kennararnir hafi lítt eða
alls ekki neytt þessarar heim-
ildar. íslenzkukennslan fór t.d.
fram á þann hátt í Skálholts-
skóla á dögum Finns biskups
Jónssonar, að valdir kaflar úr
latneskum ritum voru lesnir
upp á hverjum laugardegi, og
skyldu piltar þýða þá á ís-
lenzku jafnóðum. Við þessa
stílæfing sátu piltar í 2 tíma,
frá kl. 1—3. Sams konar að-
ferð var höfð á Bessastöðum
langt fram undir miðbik 19.
aldar. Þar var íslenzkan kennd
2 stundir á viku í neðri. bekk
og fór kennslan fram á þann
hátt, að kennarinn lét pilta
þýða dálítinn kafla úr dönsku
á íslenzku. Það er bágt að
hugsa sér fráleitari meðferð á
móðurmálinu. og þar að auki
er valinn tii kennsiunnar hinn
eini af ketinurum skóians, sem
alis ekki hafði fengizt við ís-
lenzku né íslenzk fræði. þótt
hann væri mikill aíburðamað-
ur á öðrum sviðum. Það var
Björn gamii Gunnlaugsson. En
þó hófst hreinsun og viðreisn
íslenzks ritmáls einmitt á
Bessastöðum og þaðan komu
þeir menn, sem mest hafa vak-
ið íslenuinga til viðreisnar í
andleguni efnum og ræktar-
semi við tungu sína og bók-
menntir.
(Árni Rálsson: Úr ritgerð-
inni Málskemmdir og málvörn).
Gen"isskráning;
Kaupgengi
Þetta hvað vera sannkölluð glæpamannakrá
skyldi Jiað vera rétt?
Friðrikssjóður
Undirritaður hefur fallizt á að
greiða kr....... i sjóð þann,
sem stúdentaráð Háskóla ís-
lands hefur stofnað til að
styrkja Friðrik Ólafsson, skák-
mann.
................ janúar 1956
(Nafn og heimilisfang)
Um þessar mundir fer fram
fjársöfnun í Friðrikssjóð; geta
menn klippt út þetta evðu-
blaðsform, útfyllt það eins og
formið segir til um, og sent
það síðan tii einhvers af þrem-
ur eftirtöldum mönnum: Ólafs
Hauks Ólafssonar Hringbrant
41, Jóns Böðvárssönar Grjóta-
götu 9, Axels Einarssönar Víði-
mel 27. Það er síðan samnings-
atriði hvermg hver og einn
greiðir þá upphæð sem hann
Nætnrvarzla
er í Laugavegsapóteki, sími
1618.
Nastnrlækuir
liæmzaí'élags Reykjavíkur er í
læknavarðslofúnni í Heilsu-
verndarstöðinni við Barónsstlg,
frá kí. 6 að kvðldi til kl, 8 að
morgni; éími 5930.
Tímaritið
ÆGIR hefur
borizt, og er
það 1. 'íiefti
þessa árg. —
Þar er fremst
sagt frá útgerð og aflabrögð-
um, og tafla er um saltfisk-
framleiðsluna 1953-1955. Þá er
greinin Um áramót. Jón Jóns-
son fiskifræðingur: Er ýsan
staðbundin í Faxaflóa? Hólm-
steinn Helgason: Félag og
fræðsla. Síðan koma erlendar
fréttir. Þá er tafla um fisk-
aflann 30. nóvember 1955. Og
að því búnu fréttir af fiski-
þingi. Sagt er frá aðalfundi
Landsambands isleuzkra út-
vegsmanna, og að lokum er
tafla um útfluttar sjávaraf-
urðir 30. nóvember 1954 og
1955. Sitthvað fleira er í heft-
inu.
sterlingspund ... 45.5S
l bandarískur dollar . ... 16.26
Kanada-dollar ... 16.50
too svissneskir frankar .. 373.30
too gyllini ... 429.70
100 danskar krónur ... ... 235.50
100 sænskar krónur ... ... 314.45
L00 norskar krónur ... ... 227.75
100 belgískir frankar ... 32.65
100 tékkneskar krónur . ... 225.72
100 vesturþýzk mörk ... ... 387.40
L000 franskir frankar ... ... 46.4S:
1000 lírur ... 26.04
Gengisskrfining (sölugengi)
1 steriingspund ... 45.70:
1 bandarískur doliar . ... 16.32
t Kanada-dollar .. . 16.90
100 danskar krónur ... .. . 236.30
100 norskar krónar ... ... 228.50
100 sænskar krónur ... ... 315.50
100 finnsk mörk .. . 7.09
1000 franskir frankar ... ... 46.63
100 belgiskir frankar . .., 32.75
100 svissneskir frankar . . 374.50
100 gl’liini ... 431.10
100 tékkneskar krónur . .. . 226.67
100 vesturþýzk mörk . .. .. . 388.70,
1000 lírur ... 26.12
100 beigískir frankar .. 32,65 —
100 gyllini 429.70 —:
100 vestur-þýzk mörk .. 387.40 -
Bindindissýningin
í Listamannaskálanum er op-
in daglega kl. 14-22. Kvikmynd
á hverju kvöldi. Aðgangur ó-
keypis.
Á aðfangadag jóla
voru gefin saman
í hjónaband að
Möðruvöllum í
Hörgárdal ungfrú
Ásta Svanlivít
Þórðardóttir og Gísli Magnús-
son, bæði til heimilis að
Hvammi í Arnarneslireppi Eyja-
firði.
Síðastliðinn aðfangadag voru
gefin saman í hjónaband á Ak-
ureyri ungfrú Margrét Þór-
hallsdóttir Ijósmóðir við Sjúkra-
hús Akureyrar, og Þorsteinn
Þorsteinsson skurðgröfustjóri,
Aðalstræti 24 Akureyri. Heim-
ili brúðhjónanna verður í Aða.1-
stræti 24.
Glímuæfinga r
Ungmennafélags Rvíkur byrja
í kvöld og verða framvegis
föstudags- og þriðjudagskvöld
kl. 8 I leikfimisal Miðbæjar-
skólans.
Grænlendiiigurinn Knud Hertl-
ing, sem Iles lög við háskól-
ann í Kauptnannahöfn, hefur
samið leikrit á grænlen/.ku um
áfengisvaudamálið þaj' í landi.
Leikrit þetía nefnir liann: Mér
geðjast það. Grænlenzka menn-
ingarráðið kefur mælt með því
að leikrit þetta verði tekið til
sýningar, ®g mun ]það verða
írumsýnt á næstnnni í Góða-
von á Suðurgrænliimii. \
p:'■ j
Eyfi rðiugafélagi ð
í Reykjavik i
hefur ákveðið að hafa happ-
drætti á þorrablóti sínu hinn
21. þm. Öllum ágóða af happ-
drættinu verður varið til hjálp-
ar" þre’ínur heimilum í Eyja-
fii’ði — að Sandliólum, Más-
stöðum og Hjaltastöðum þar
sem nýlega hafa orðið svip-
leg slys. Góóir Eyfirðingar og
Reykvíkingar, sem vildu gefa
muni í happdrættið, komi þeimj
í dag eða á morgun í Hafliða-J
búð Njálsgötu 1 eða hringi í
síma 4771. — Með fyrirfram
þakklæti. — Fyrir hönd E3’-
firðingaíélagsins, Helga M. Ní-
elsdóttir, formaður.
Krossgáta ur. 765
Lárétt: 1 karlmannsnáfn 4 at-
viksorð 5 fisk 7 forföður 9
tjón 10 í síðu manns 11 keyrá
13 á skipi 15 umdæmismerki
16 ílát
Lóðrétt: 1 forsetning 2 dvöl 3
lík 4 tíðar 6 rakna við 7 spen-
dýr 8 nafn (þf) 14 borðhald
15 sérhljóðar
Lausn á nr. 764
Lárétt: 1 tímarit 6 arm 7 KA
8 fum 9 tap 11 SVR 12 la 14
tár 15 Larséns
Lóðrétt: 1 taka 2 íra 3 mm
4 raup 5 tá 8. far 9 tvær 10
Mars 12 láá 13 el 14 te
°Ti(í hóíninni*
Skipadeild SÍS ____.
Hvassafell lestar gærúr á Vest-
fjarðahöfnum. AmarfeÚ er í
Þorláksnöfn. Jökuifell fór 16.
þm frá Rotterdam áleiðis til
Rvíkur. Dísarfell lestar saltfisk
í Ólafsvík og Stykkishólmi.
Litlafell er í Rvík. Helgafell
fór 17. þm. frá Riga áleiðis til
Akureyrar. Appian væntanleg-
ur til Rvíkur 24. þm frá Bras-
ilíu. Havprins er í Reykjavík.
Bíkisskip
Hekla fer frá Rvík kl. 13 i dag
austur um land í hringferð.
Hfel’Öubreið1 'ér vætrtanleg-tiI-R-
víkur í dag frá Austfjörðum.
Skjaldbreið fer frá Rvík kl. 9
árdegis í dag vestur um land
til Akureju-ar. Þyrill er norð-
anlands. Skaftfellingur á að
fara frá Rvik í dag til Vest-
mannaeyja.
Eimskip
Brúarfoss fer frá Hamborg
25. þm til Antveriæn, Hull og
Reykjavíkur. Dettifoss fór frá
Reykjavík 17. þm til Ventspils,
Gd.vnia og Hamborgar. Fjall-
foss fór frá Gufúnesi í fyrra-
dag til Þingeyrar, Flateyrar,
Isafjarðar, Skagastrandar,
Siglufjarðar, Húsavíkur, Akur-
eyrar, Patreksfjarðar og
Grundarfjarðar. Goðafoss, Sel-
foss og Tungufoss eru í Rvík.
Gullfoss fór frá Reykjavik 17.
þm til Leith og Kaupmanna-
hafnar. Lagarfoss fór frá Rvík
í fyrradag til Nýju Jórvíkur.
Reykjafoss fór væntanlega frá
Hamborg í gær til Rotterdam
og Reykjavíkur. Tröllafoss fór
frá Norfolk 16. þm. til Rvíkur.
Miililandaflug
Hekla er vænt-
anleg í fyrra-
málið kl. 7; flug-
vélin fer kl. 8
áleiðis til Bergen, Stafangurs
og Luxemborgar. Einnig er
Edda væntanleg á morgun kl.
18.30 frá Hamborg, Kaupm,-
höfn og Ósló; flugvélin fer kl.
20.00 til N.Y. Gullfaxi fer til
Kaupmannahafnar og Ham-
borgar kl. 22.30 í kvöld.
Innanlaudsflug
í dag er ráðgert að fljúga til
Akureyrar, Fagurhólsmýrar,
Hólmavíkur, Hornafjarðar, Isa-
fjarðar og Kirkjubæjarkl. og
Vestmannaeyja. Á morgun er
ráðgert að fljúga til Akureyr-
ar, Bíldudals, Blönduóss, Egils-
staða, ísafjarðar, Patreksfjarð-
ar, Sauðárkróks, Vestmanna-
eyja og Þói-shafnar.
Samúðarkort
Slysavarnafélags íslands
kaupa flestir. Fást hjá slysa-
varnadeildum um land allt
í Reykjavík í Hannyrðaverzl-
uninni í Bankastræti 6. Verzl-
Gunnþórunnar Halldórsd. og
í skrifstofu félágsins, Grófin
1. Afgreidd I síma 4897.,
KHflK’f f
Miimii
• U«l»M«l«MI*HIHrilllli*llUIIIIIIIIHUlM»ll%«l4|M**IMaM(|«4
lMMil)llll>MIIMIMaill*«Hlil*niMnilMa<*1«*«MMM>*a>>i*l*IUHM*>