Þjóðviljinn - 25.01.1956, Blaðsíða 4

4) — í>J ÓÐVILJINN — Miðvikudagur 25. jaaúai' 1055
r*+*+*+++++*++*++**++*++*++++*+++++++r*r**M>+*M+o***»M**»~*-*M*r*M*>mBr*Ær*Mr***+**++»*rÆ’r*-ÆrMM*<*»Æ*jr*u*t*aLmn*~**m,M***^r.mre.r. nrr,rrrrirt- rr<ifi«Wi»J>#irrj>»xwMBg'
Italskar kvikmyndir í áratui
Segja má að síðasti
áratugurinn allt frá
stríðslokum til þessa
dags, hafi verið þáttur
ítala í sögu kvikmynd-
anna. Rithöfundurinn
Vaseo Pratolini frá Flór-
ens sagði einhvern tíma,
að eftir fall Mussólínis
hafi Ítalía verið líkust
manni, sem sloppið hef-
ur við köfnunardauðann
og altekinn frjálsræðis-
kennd kastar sér út í
raunveruleikann. Það var
aldrei of mikið af raun-
sæi og raunveruleika, og
árangurinn varð það, sem
almennt er kaliað neo-
hann skrifaði á árinu
1950. Hér fara á eftir
fáeinar línur úr þessari
grein Zavattinis:
„Nýraunsæisstefnan
hefur uppgötvað sam-
vizkuna og hún á að
sýna þátt einstaklingsins
í samfélaginu . . . ítalsk-
ar kvikmyndir hafa fram-
ar öðru leitazt við að
skilgreina þjónustu þess-
arar liststefnu við þjóð-
félagið, ren hún hefur
talið það hlutverk sitt,
að fylgjast með rás tím-
Einn af vinsailustu gamanleikurum Itala er Aldo Fabriri- em sést
Hér á myndinni ásamt Gulia Rubini í nýrri kvikmynd: Gtítu&ólunum.
uáatuittfiimttiácfikdlíiL i a-ranntjni—nir'tiiíri>;í' nnmnrft
nyraunsæis-
realismi
stefnan.
Einn af framámönnum
þessarar stefnu, rithöf-
undurinn Cesare Zavatt-
ini (hann er einkum
þekktur sem höfundur
að tökuritum frægustu
kvikmynda De Siea), hef-
ur reynt að gefa lýsingu
á henni í blaðagrein, sem
ans skref fyrir skref og
lýsa því sem er að ger-
ast eða öllu fremur því
sem mun gerast . . .
Loks hefur nýraunsæis-
stefnan losað okkur við
martröð hinna miklu
hreystiverka . . . Efni
kvikmyndanna er mað-
urinn, . . . þær eiga að
sýna okkur hinn almenna
hversdagslega mann, en
ekki tilbúnar verur. . .“
Þessi listastefna eða
„skóli“ var stærsti við-
burðurinn eða „opinber-
unin“ í kvikmyndahúsum
víðsvegar um heim árið
1945, en um 1950 var
byrjað að ræða Um nauð-
syn þess að finna nýjar
leiðir og leggja út á þær.
Eina af meginástæðum
þess má vafalaust rekja
til þess, að raunsæis-
stefnan, sem beindi
myndavélinni að kjörum
almúgans í dag, naut ekki
neinnar sérstakrar hylli
valdhafanna. Kom sú ó-
vild m. a. fram í um-
sögnum stjórnarfulltrúa,
er sögðu að kvikmyndirnr.,
ar mættu ekki einskorða
sig við lýsingar á skugga-
hliðum mannfélagsins,
listamennirnir mættu
.ekki vera of svartsýnir.
En óvild stjórnarvald-
anna birtist einnig í á-
þreifanlegri mynd, eins
og til dæmis þegar hin-
ir frægu leikstjórar Vis-
conti og De Sica urðu
stöku sinnum að hætta
við eða breyta áætlunum
sínum um nýjar mynd-
ir, af því að „fé skorti
til framkvæmdanna“.
ítalski kvilnnjmdaiðn-
aðurinn færði út kvíarn-
ar á þessum árum með
risaskrefum, hanh v.arð
einn sá mesti í heimi og
aflaði Ítalíu mikilla gjald-
eyristekna. Á árunum
1949 til 1954 hækkaði
framleiðslukostnaður ít-
alskra kvikmynda úr
10 milljörðum líra í
30; þá varð að taka
mikið tillit til hluta-
fjáreignar einstakra
manna og erlendra mark-
aða,
Ef við athugum fram-
leiðslu síðustu ára kemur
í ljós, að raunsæisstefn-
Úr eínni af nýjustu kvikmyndum ítala: hbfundur og stjcrnandi hennar er ungur maður aíf nafni Elio
Ruffo. Myndin fjallar um börn skögarhöggsmanns og sést hia elita þeirra hér, leikið af Loretta Capitol.
an er enn ekki liðin und-
ir lok í ítöskum kvik-
myndum. Hana má glöggt
greina í einstaka stór-
verkum eins og til dæmis
Umberto D og öðrum
myndum, sem síðar hafa
verið gerðar — nægir í
því efni að geta fáeinna:
Brauð, ást og draumór-
ar, Hamingjustundir og
Þjófurinn og lögreglu-
þjómiiiut. Og andi raun-
sæisstefnunnar finnst
einnig í myndum eins og
hinni ádeilukenndu gam-
anmynd Lattuadas Strönd
iiuii og Dóttur Rómar,
sem Zampas hefur gert
eftir hinni frægu sögu
Alberto Moravia.
En því er ekki að neita
að kvikmyndir af öðru
tagi eru fjölmargar á
BÓKABÉUS SKRIFAR: —
„Ég hef undanfarið verið að
lesa „Öldina sem leið“, sem
kom út núna fyrir jólin. Það
er býsna gaman að glugga
í þessa bók, í henni er ótrú-
lega mikill fróðleikur og sagt
frá ýmsum atburðum, sem
hverjum manni er hollt að
vita einhver skil á, t. d.
ýmsum atburðum sem snerta
sögu lands og þjóðar. Og í
rauninni má segja, að Öldin
sem leið sé saga þjóðarinnar
frá 1800-1860 í samanþjöpp-
uðu fréttaformi, en slíkt
form gerir bókina á ýmsan
hátt aðgengilegri fyrir allan
almenning heldur en ef um
visindalegt sagnfræðirit væri
að ræða. í hók þessari las
ég t. d. að árið 1805 var
sextán ára gamall piltur
dæmdur í ævilangt fangelsi
í héraði fyrir að hafa stolið
36 skildinga virði, eða eins
og segir í dómsniðurstöðum,
þá var hann „dæmdur til að
kagstrýkjast og erfiða i jám-
um í Kaupmannahafnar
þrælahaldi ævilangt." Þennan
dóm mildaði Landsyfirréttur
og dæmdi piltinn til að erfiða
tvö ár í því íslenzka tugt-
húsi. Á sömu blaðsíðu er '
sagt frá því, að Ames Páls-
son útilegumaður sé látinn,
„Öldin, sem leið" — Blaðað í merkri bók -
leiksmolar úr sögu lands og þjóðar
Fróð-
og segir inn hann í fréttinni:
„Þótt þjófgefinn væri, var
hann. hæfileikamaður á ýmsa
lund, listfengur og smiður
góður." Sagt er þama frá
ýmsum heimsóknum til ís-
lands, t. d. heimsókn brezks
grasafræðings, William Jack-
son Hooker að nafni. Sá rit-
aði bók um ferð sína hingað
og heitir hún: Joumal of a
Tour in Iceland in the summ-
er of 1800. Um þessa ferða-
bók segir Jón Espólín svo m.
a. „....... Þeir settu og
saman ferðasögur, og er ugg-
andi, að fátt hafi rétt ritað
af sjálfs reynd, því að eigi
sézt Island allt á stuttri
stundu, og sízt á Suðurlandi
einu.“ Þá em og skemmtileg-
ar frásagnir af konu Rasmus-
ar Kristjáns Rask, danska
málfræðingsins og íslandsvin-
arins. (Á 100 ára afmæli
Rasks 1887, orti Þorsteinn
Erlingsson kvæðið: — „Þú
komst, þegar Fróni reið allra
mest á ......“). Á árunum
1818-’24 eru ýmsar fréttir^
teknar úr KJausturpóstinum,
mánaðarriti Magnúsar Step-
hensen. Síðar koma heimild-
arrit eins og Fjölnir, Sunnan-
pósturinn, Ný félagsrit, o. fl.
Gaman er að lesa greinar og
brot úr greinum, sem birt-
ust í Fjölni, Nýjum félags-
ritum og Þjóðólfi fyrir rúm-
um 100 árum og fjölluðu um
sjálfstæðismál íslendinga.
Þar er haldið uppi málstað
íslendinga af einurð og rök-
festu, sem íslendingar nú-
tímans hafa áreiðanlega gott
af að kynnast. Það er hress-
andi að lesa frásagnirnar af
Þjóðfundinum 1851, hin em-
arða og hiklausa afstaða
þjóðkjömu fulltrúaxma undir
forystu Jóns Sigurðssonar,
ætti að vera þingmönnum og
Vittorio de Sica og Cesare Zawattini.
stjóramálamönnum okkar í
dag til fyrirmyndar. Ég lýk
svo þessu rausi og bið afsök-
unar á þvi, hvað það er orð-
ið langt, En ég vildi sem sagt
aðeins vekja athygli á því,
að mér finnst Öldin sem leið
að ýmsu leyti handliæg bók
fyrir fólk, sem langar til að
verða sér úti um fróðleiks-
mola úr sögu lands og þjóð-
ar, en hefur ekki tíma eða
tækifæri til að kynna sér
stór og mikil sagnfræðirit."
ítölsku framleiðsluskrán-
um/ Þar má get'a „sögu-
legra“ skrautmynda, svo
sem Tvær nætur hjá Kleó-
pötru eða Teodora, sem
á að lýsa lífsferli himiar
léttúðugu keisaradrottn-
ingar, að maður tali nú
ekki um Phryne, mynd
um eina frægustu skækju
fornaldar. Enn má nefna
myndir, sem gerðar eru
eftir hinum frægu óper-
um Rigoletto og Cavalleria
Rusticana, auk þess hafa
ítalir gert tugi, jafnvel
hunaruð mynda í sam-
vinnu við kvikmynda-
gerðarmenn annarra
þjóða. Loks rná geta
einnar tegundar ítalskra
kvikmynda, sem Bæjar-
bíó liefur verið einstak-
lega natið við áð sýna,
það eru meira eða minna
„djarfar“ og væmnar
myndir um örlög götu-
kvenna o. þ. h.
Alvarlegust er kannski
sú stefna, sem tekin hef-
ur verið með gerð mynd-
arinnar La Straða, en
væntanlega verður skýrt
nánar frá henni hér á
síðunni næst komandi
miðvikudag.
BÆJARPÓSTURINN er sem
fyrr einkar hlynntur því, að
lesendur hans láti í ljósi á-
huga sinn á alþýðlegum fróð-
leik „úr sögu lands og þjóð-
ar“. Og tvímælalaust hefðum
við Islendingar 20. aldarinnar
gott af að kynna okkur sem
rækilegast hina þrautseigu og
einörðu sjálfstæðisbaráttn
ýmissa mætustu sona þessa
lands, um og eftir miðja síð-
ustu öld.
iMtiiimmiauiai
UTSALA
Siðnstu iofvöð að kaupa odýru skóna
Látil numer og sýnishom af kvenskóm tekin fram
á morgun, verð kr. 20.00. Kvenbomsur fyrir kvart-
hæla 20.00 kr., kuldabomsur kvenna 75.00 kr.,
stærðir 35, 36 og 37.
Crarðastræti 6