Þjóðviljinn - 28.11.1957, Qupperneq 7

Fimmtudagur 28. nóvember 1957 — ÞJÓÐVHJINN -r- (7
Félag verkamanna má aldrei verða leiksoppur
fyrir sundrungartilraunir og skemmdarverk
Frelsishugtak drottnaranna er )afnan andsfœtt
frelsishugtaki verkalýSssamtakanna
Á Dagsbrúnarfundinum í Iðnó, sem haldinn var
27. f.m. flutti Árni Ágústsson ræðu, sem á ekki
aðeins erindi til allra Dagsbrúnarmanna,
heldur einnig og engu síður til félagsmanna í
öðrum verkalýðsfélögum landsins.
Þjóðviljinn birtir í dag útdrátt úr þessari
ræðu Áraa.
„Viða eru vörður reistar á
vegum sögu þessa lands“,
segir skáldið. Svo eru einnig
vörður, margar og merkar,
sem risið hafa meðfram veg-
xim þeirrar sögu sem verka-
lýðssamtökin eiga að baki sér.
Brautryðjendur verkalýðs-
hreyfingar og uppbyggjendur,
sem enn lifa, eiga sögu henn-
ar í sjálfum sér. 1 blóði
þeirra brimar enn af þeirri
baráttu sem þeir voru virkir
þátttakendur í á ofanverðri
þessari öld. Baráttunni fyrir
frelsi, hagsmunum og réttind-
um hinna umkomulausu í
þjóðfélaginu, sem vegna at-
vinnuþróunar og breyttra
þjóðfélagshátta öðluðust nú
félagsleg skilyrði til samein-
inlegra átaka um vandamál
sín.
Frelsishugtak drottnar-
anna andstætt frelsis-
hugtaki verkalýðssam-
takanna
Fyrir þessa menn er bar-
átta fyrstu áranna, sem nú er
orðin saga, lýsandi viti, sem
logar á í þeirra eigin brjóst-
tim. Þeir muna átökin og við
liverja átökin voru. Þá var
eins og oft endranær barizt
um frelsi og rétt á báða bóga.
Áður höfðu stórbændur og
ríkismenn átt sjálfdæmi um
kjör hins réttlausa og um-
komulausa vinnufólks. — Frá
sjónarmiði þeirra sem drottn-
að höfðu yfir vinnufólkinu,
dreifðu og vanmáttugu um
strjálar byggðir Islands frá
landnámsöld, var að þeirra
skoðun vegið að frelsi þeirra
og fomum rétti til drottnun-
ar, með starfi verkalýðsfélag-
anna. Viðleitni verkalýðssam-
takanna til að afla alþýðunni
frelsis og réttar til sjálfs-
ákvörðunar um hennar eigið
líf varð í augum drottnar-
anna að árás á drottinfrelsi
þeirra sjálfra og þau sjálf-
sögðu réttindi að ráða öllum
málum einir.
!■ Af þessu má ljóst marka
það, að frelsisliugtak drottn-
aranna er jafnan andstætt
frelsishugtaki verkalýðssam-
takanna. Fyrir því verða allir
verkamenn, sem ekki vilja
verða stétt sinni óþarfir,
að forðast það að láta
glepjast af frelsisskrafi
afturhaldssinnaðra áróð-
ursmahná, sem meina
állt annað með frelsi en
verkafólk er leitar á frá
j kúgun til frelsis og betra
lifs, til meiri jafnaðar í
þjóðfélaginu, og þá að
meira eða minna leyti á
kostnað þeirra sem setið
hafa yfir hlut annarra
með drottnandi aðstöðu
gagnvart almenningi.
Með ofbeldi og
hnefarétti . . .
Eldri menn verkalýðsfélag-
anna muna eftir fyrstu bar-
áttunni. Þeir muna t. d. sjó-
mannaverkfallið 1917, þegar
kaupmenn og aðrir stríðsþjón-
ar hins gamla og nýja frelsis
burgeisanna ætluðu með of-
beldi og hnefarétti að brjóta
niður hin ungu samtök sjó-
manna í fyrstu lotu, en urðu
þá að lúta í lægra haldi fyrir
stæltum hnefum sjómanna
sem guldu líku líkt, studdir
öldu þeirrar ósigrandi frels-
iskröfu útnesjafólks og af-
skiptrar vinnustéttar, sem nú
var risin. En á undanhaldinu
undan samtökum verkafólks
reyndu atvinnurekendur og í-
hald að koma fram hefndum
á þeim er vaskastir reyndust
í brautryðjendastarfi verka-
lýðssamtakanna. Þeir útilok-
uðu þá frá atvinnu, og gerðu
þannig margar tilraunir til að
svelta þá til þagnar við ó-
réttinn og ófrelsið.
Mislagðar hendur um
samúð með frelsis-
baráttu
Þeir, sem þetta muna, munu
einnig skilja hversvegna í-
haldinu eru enn mislagðar
hendur og hugur með frelsis-
baráttu eftir því hver hún
er, og algerlega sneyddir
henni ef sxi barátta er háð við
það auðvald, sem íslenzkum
verkalýðsandstæðingum er
skyldast og þeir binda helzt
framtíðarvon sína við á liinni
grýttu undanhaldsleið sinni
undan máttugri sókn verka-
lýðssamtakanna, sem nú er
orðin sterk og búin því
réttlætissverði sem alþýðan
sjálf hefur búið sér til með
því að tileinka sér sem kjör-
orð i verki þessar ljóðhend-
ingar skáldsins:
„Og jafnvel úr hlekkjunum
sjóða má sverð
í sannleiks og réttlætis þjón-
ustugerð“.
Ég veit að hinir gömlu góðu
Dagsbrúnarmenn skilja þetta
allt, sem hér hefur verið sagt,
og vita þetta allt mun betur
en ég, því að þeir eiga sögu
þessa félags og baráttu í
brjóstinu, ef svo mætti að orði
komast.
En það eru ungu félagarnir,
synir, dætra- og sonarsynir
brautryðjendanna, sem þurfa
að læra þessa sögu, skilja
hana og meta rétt, þvi að við
hvert fótmál þessarar sögu
loga vitar reynslunnar, sem
lýsa fram á veginn og varpa
birtu yfir átök dagsins í dag.
Fáum greint vini
frá óvinum
Við ljósið frá þessum vitum
fáum við greint vini frá óvini.
Vér vitum að þeir koma ekki
eins og fyrrum niður að höfn
með uppbrettar ermar til þess
að berja á verkamönnum. Nú
koma þeir með vinmælum,
klæddir sauðargærum, og
jafnvel þeir sem allt fram á
þennan dag hafa talið verkföll
nánast til glæpsamlegra at-
hafna og hinna mestu óheilla
fyrir alla, ráðleggja oss nú
að ganga til verkfallsbaráttu,
Árni Ágústsson
— sem þeir geta og ætla að
sjá um að verði löng, því að
í hugum þeirra búa ekki frem-
ur en fyrr áhyggjur út af
kjörum launafólks, heldur
óskadraumur nokkurra íhalds-
forsprakka um endurheimt
pólitískra valda. Á eyðimörk
valdleysis sækja þungir
draumar að íhaldsbroddunum
og flest fer í taugar þeirra.
Allt hringsnýst fyrir augum
þeirra eins og rússneskt geim-
far, svo að þeir tala annar-
legum tungum í áróðri sínum,
sem jafnvel fyrri fylgismenn
þeirra geta ekki skilið. Orð
sem þeir eignuðu, auðvitað
ranglega, eitt sinn kommún-
únista úti á landi: „Hvað
varðar mig um þjóðarhag“,
verður nú kjörorð ihaldsins,
dáð í verki, og virðist því.
langt seilzt til að bjarga
strandskútu þess í íslenzkum
þjóðmálum.
Svona illa fer fyrir
þeim ....
Þetta, sem hér hefur verið
sagt, er ekki sagt til að
hryggja þá verkamenn sem
kunna að hafa íhaldssamar
skoðanir. Það hafa alltaf ver-
ið til verkamenn frá því
verkalýðssamtökin uxu úr
grasi, sem hafa verið undir
áhrifum atvinnurekenda, og
átt bágt með að rifa sig upp
frá úreltum skoðunum sam-
timans. Þeir voru til þegar
Dagsbrún vann sinn stærsta
félagslega sigur, er hún fékk
því framgengt, undir eftir-
minnilegri forustu Héðins
Valdimarssonar, að atvinnu-
réttur verkamanna væri bund-
inn þvi skilyrði að þeir væru
félagsbundnir. Þessir verka-
menn töldu það ofbeldi og á-
rás á frelsi sitt, að skylda þá
til að vera bundnir í félags-
skap, sem var þó eini vörður-
inn um hagsmuni þeirra, rétt-
indi og raunverulegt frelsi.
Svona fer illa fyrir þeim
verkamönnum sem skilja frelsi
á sama hátt og stéttarand-
stæðingurinn. En augu margra
þessara manna hafa opnazt
fyrir því, að villt var um þá,
og gerzt síðan djarfir tals-
menn og ötulir baráttumenn
félags síns.
Að haldí uppi lifandi
fræðslu- og menningar-
starfi
Á þessu sviði er sífellt verk-
efni fyrir hendi í Dagsbrún;
verkefni sem mér hefur þótt
slælega af hendi leyst undan-
farið: að halda uppi sífellt
lifandi fræðslu og menningar-
starfi innan félagsins á sem
fjölbreyttastan hátt. Það er
fleira en kaupgjaldið eitt sem
máli skiptir fyrir Dagsbrúnar-
menn.
Dagsbrún er voldugt félag,
sem getur nú farið fleiri leiðir
'1 áður að því marki að ver ja
hag félaga sinna. Hún getur
m. a. eins og nú haft þýðing-
armikil áhrif á stefnu löggjaf-
ans, verkamönnum til ómetan-
legra hagsbóta um langa
framtíð, án tíKinnanlegra
fóma. Til þess þarf hún að-
eins að sýna samhentan vilja
sinn og stjórn félagsins þarf
á hverjum tíma að hafa svo
virka samstöðu með félags-
mönnum, að ályktanir hennar
og yfirlýsingar séu lifandi
orð, stigin beint frá brjóstum
félagsmanna.
1 sambandi við þetta er vert
að geta þess, að það steðja
ýmsar liættur að verkalýðs-
hreyfingunni í dag. Það sækir
her manns að henni úr fylgsn-
um andstæðinganna. Ekki með
linefahöggum eins og í garnla
daga, heldur með slæg\itm
smjaðri; þvi nú á að svíkja
með kossi.
Aí íjandsamlegum öílum
er reynt . . .
Ungir menn eru eltir uppi
og látnir lesa sögu verkalýðs-
félaganna öfugt við sannleika
og staðreyndir. Af fjandsam-
legum öflum er reynt að
draga forustu verkalýðshreyf-
ingarinnar úr höndum sam-
takanna sjálfra, og það getur
tekizt ef áhrifamenn Dags-
brúnar og annarra félaga
láta reka á reiðanum í þessu
efni. Völd og áhrif eiga ekki
að byggjast á öðru en vöku
og starfi; lifandi samstarfi
með sem flestum einstakling-
um hverrar félagsheildar. —
Dagsbrúnarstjómin þarf að
þekkja óskir og þarfir verka-
manna á hverjum einstökum
vinnustað og veita þeim allan
hugsanlegan stuðning og leið-
scgn til þess að koma í fram-
kvæmd smærri og stærri um-
bótum, sem óskir þéirra
standa til. Slíkar umbætur
lcunna verkamenn að meta,
engu síður en kauphækkun.
Dagsbrúnarlandið
Ég vil minna á það hér, að
fyrir mörgum árum keypti
Dagsbrún land austur í Bisk-
upstungum. Var það um svipað
leyti og orlofslögin gengu í
gildi. Það var byrjað að vinna
í landinu og byggt bráða-
birgðaskýli. Um þetta ; land
Dagsbrúnar hefur verið hljótt
síðari árin og eftir því sem
ég veit bezt engar ferðir
Dagsbrúnax-manna skipulagð-
ar þangað á sumrin, eins og
ætlunin var. Þetta eru döpur
afdrif góðs máls, sem áhugi
var fyrir á sínum tíma. Og
vissulega hefði verið æskilegra
að stjórnin hefði skipulagt
ferðir þangað á sumrin
og gefið félagsmönnum tæki-
færi til þess að bjóða konum
sínum og börnum, og m. a.
á þann hátt tengt heimili sín
og vaxandi æsku starfi Dags-
brúnar og áhugamálum.
Kveikjum á kyndlum
íélagslíísins
Lifrænt félagsstarf hefur
verið of lítið. 1 skugga skrif-
stofustarfs þrífast ekki heilla-
dísir þessa félags, en þar geta
þrifizt þau öfl, sem allt frá
byrjun hafa viljað þetta félag
feigt. Það er því sannarlega
kominn tími til að kveikja á
kyndlum félagslífsins og hefja
áróður fyrir verkalýðshrejT-
inguna, stefnu hennar og
hugsjónum, innan hennar
sjálfrar, veita xnigum og ó-
reyndum Dagsbrúnarmönnum
rétta fræðslu um starf og á-
hugamál verkalýðshreyfingar-
innar, og kenna þeim að meta
sögu hennar og reynslu rétt.
Slíkt yrði þeim ómetanlegur
leiðarvísir um ókomin ár, og
félaginu sjálfu aflvaki um
langa framtíð.
Má aldrei verða leik-
vangur íyrir sundrung-
artilraunir
Ihaldið nærist á dáðleysi,
deyfð og sundning félagslífs-
ins. Það lifir bezt í straum-
lausu vatni og styrkir sig í
gnigginu sem í það safnast.
Þeir sem kunna að ganga und-
ir árabui-ð þess hætta sér
ekki út í tært straumvatn.
Fyrir því þurfum við að halda
vötnum Dagsbrúnar hreinum
með árvekni fyrir hagsmun-
Framhald á 8. síðu.