Þjóðviljinn - 07.03.1958, Blaðsíða 7

Föstiidagur 7. marz 1958. - JÞJÖÐVILJINN :V-v <7
Nú var farið að loka
skemmtistöðunum, síðbúnir
gestir reikuðu út af nætur-
klúbbunum framhjá syfjuðum
dyravöðrum sem bældu geisp-
ann í von um þjórfé og hlupu
til að bjóða leigubíla, ýttu
við sofandi ökumanni hest-
vagnsins.
Gamli maðurinn sem sat
í háu sæti í svartri kerr-
unni með sitt langa keyri eins
og veiðistöng út í létt nætur-
mistrið rumskaði snöggvast
klóraði sér í hvítu hárinu
stuttklipptu sem var utan
um gljáandi skallann eins og
grasbakkí við kyrra tjörn
litaður hógværu mánaskini,
hann tók snöggvast í taum-
inn til að lyfta höfðinu á elli-
móðum hestinum sem hímdi
horaður á malbikinu og drúpti
höfði, svaf kannski líka, eða
var liann að hugsa eins og
sumir álíta að hestar geri
þegar þeir eru orðnir gamlir
og horaðir og illt í fótunum.
Sumir voru ekki búnir að
fá nóg af nóttinni og voru
ekki ennþá í skapi til að
fara heim og sunrr biusrgu í
hótelherbervinm og kærðu sig
ekki um að fara strax þansrað
og réttu fímmtíulíra seðil
samanvafinn að dvraverðinum
sem bar hendina unn að
skyggninu á embættishúfu
sinni, spurðu hvort ekki Væri
einhversstaðar opið ennþá.
Og það fór að fjölga
í kránni þar sem við vorum
staddir, það kom hreyfing á
dömumar við dyrnar, sumar
voru þegar farnar út til að
mæla vegarspotta sinn.
II.
Við hrtfðum verið að tala
við franskan málara frá
Marseilles sem lýsti fegurstu
árum ævi sinnar. Aldrei hefur
mér liðið betur, sagði hann:
en þau ár sem ég bjó í ateli-
er, stórri málaravinnustofu
upp á Montmartre. Þessi Par-
ísarár mín eru bezti tími sem
ég hef nokkru sinni lifað. Það
var einn stór geimur, við vor-
um tíu saman. Karlar og kon-
ur. Við vorum öll ung og svo
frísk og heilbrigð. Allir áttu
allt saman nema myndimar
sem við ‘vorum að reyna að
mála, kannski áttum við þær
líka saman. Kannski vom þær
allar eins. Þó er það ekki
víst. Það var engin afbrýði-
semi. Stundum var slegizt. Svo
var það búið. Glóðarauga og
glóðarauga, en það var bara
eins og að skvetta úr vín-
glasi. Svo var það búið. Við
vomm öll lioruð og við vomm
oft svöng, það gerði ekkert
til því við vomm ung og við
vomm ekkert mikið svöng og
sjaldan lengi. Okkur fannst
það líka vera eins og það
ætti að vera. Og við vorum
í stríði við þjóðfélagið. Við
stóðum saman út á við. Þetta
var injiæll tími. Svo var það
búið. Allt i einu vomm við
engir kmkkar lengur. Allt í
einu var ekki hægt að leika
sér lengur. Allt varð svo al-
varlegt. Við þurftum að mála
hvert sína mynd og elska hver
sína konu eða sinn mann og
hafa hvert sinn prívatsult,
allt í einu var engu hægt að
deila lengur. Við dreifðumst,
skildum með illsku. Við vorum
orðin ein í heiminum, og vor-
um að reyna að verða lista-
menn. Þá var ekkert að éta.
Engir peningar fyrir striga og
litum til þess að mála þær
myndir sem okkur fannst við
þurfa að mála og djöfullinn
kom inn í þakkytmna til okk-
ar í viðhafnarklæðum hringl-
andi af heiðursmerkjum þjóð-
félagsins eins og skrimsli
þjóðsögunnar, þá fórum við
að semja. Og þegar við vor-
um búin að semja allt af
okkur þá var allt i einu nóg
að éta. Minnsta kosti til að
drepast ekki úr sulti. Og nóg-
ir peningar. Minnsta kosti til
að mála mynd og mynd. Og
nú erum við dauðans aum-
ingjar sem lifum á þvi að
svíkja hugsjónir okkar í'Iist-
inni. Og famast vel. Og get-
um ferðast fyrir peninga
borgaranna.
Hann sagðist búa í Nizza
og í kvöld var hann dálítið
kenndur og dálítið sentimental
án þess að vera sorgmæddur
og sagði: Þama sjáið þið,
maður hefur ekki einu sinni
skap til þess að harma það
nema á vægan næstum nota-
legan hátt. Hann saaðist sitja
fyrir rika fólkinu á Rívferanni
og selja þvi mvndir til að það
gæti sannað að bað hefði ver-
ið bæði í Cannes og í Juan-
les-Pins þar sem hertoginn af
Windsor býr og fleiri safn-
grinir.
Hann talaði hratt og
hreyfði stutta og breiða fing-
Thor Vilhjálmsson.

því þegar þau þagna andar-
tak til að soga nokkra kúbik-
sentímetra af lífslofti ofan í
seinpumpandi ungun skýzt
lítill náungi að borði þeirra
gleiður og ákafur og segir:
En leyfið mér að segja. míua
sögU, hún er nefnilega dálítið
intressant líka. Hann segist
vera innanhússarkítekt, það
sé konan ssn líka: Indælis
hjónaband. Mighty fine, sure.
En við ferðumst aldrei saman.
Þá myndum við kannski stela
hugmyndum hvert frá öðiu.
Allt í einu tekur hann eftir
hinum stórskeggjaða danska
3. grein.
Jónsmessunótt
__^— í Róm
Teikning eftir JOHANNES JOHANNESSON.
urna feeinlega eins ©g hsnn
væri að móta leir á meðan, ó-
stanzandi munnuriim var lítilþ
og yfir honum svart skegg
og þykkt líkt og á persónu f
sögu eftir Maupassant og það
hossaðist eins og lítil bifreið
á öldóttum vegi, augun brún
og lítil undir þykkum svört-
um augnhárum og hárið svart
og gljástrokið.
(Annars var hann frá Mars-
eilles sem Ólafur Ketilsson
kallar Marsilíuhorg en hann
kom þar við á leið sinni frá
Norður-Afríku er Tyrkir létu
hann lausan, þar hitti hann
fyrir sér íslenzka konu sem
fagnaði landa sínum vel og
bauð honum að vera, en þegar
hún komst að því að hann
var prestur og guðsmaður
umhverfðist hún öll svo sem
eitri væri vai*pað á vit henni
og rak hann út.)
III.
Þá koma kunningjar Frakk-
ans til okkar, það er lima-
langur blökkumaður sem
hreyfír sig eins og dansari
sem er að ganga út áf svið-
inu með fahegri hvítri stúlku
með sitt ljóst hár. Hann spyr
þau hvort þau séu búin að
gifta sig.
Nope, segir negrinn, ekki
er það nú ennþá.
Þau voru bæði amerísk og
ferðuðust með lítilli hljóm-
sveit sem lék á næturklúbb-
um.
Nei þau ætluðu ekki að snúa
aftur til Ameríku. Þau stað-
festu það sem Richard Wright
sagði mér í París nokkrum ár-
um áður að blökkumanni sem
ætti hvíta konu væri ekki
vært þar hvorki með hvítum
né kynflokki sínum, þetta
sagði hann af reynslu: hann
á líka hvíta konu. En það er
mjög g.ott að vera á Italíu,
sögðu þau bæði, það er ekki
til betra fólk heldur en hér
á Italíu. En það er hræðilegt
að hugsa til þess, sagði negr-
inn, hvað fólkið á erfitt með
að lifa í þessu yndislega landi
og hvað maður sér mikinn
sult og fátækt víða þegar
maður ferðast um. Og fólk
þurfi að flytjast héðan í stór-
hópum af því það hefur ekki
að éta. Og vilja fleiri fara
en geta. Og auðritað allir til
IV.
i.i :.arn
or;
Ameríku ef þeir mögulega
geta.
Þið ættuð að fara til París-
ar, segir Frakkinn: það er
engin borg í heimi eins frjáls
og París, þú getur gengið á
höndunum eftir götunum í
svörtum nærbuxum ef þú vilt
með bjöllur á tánum, enginn
skiptir sér af því. Þar er allt
leyfilegt. Allt nema hrópa:
Burt með nazistahershöfðingj-
ann Speidel, það er hið eina
sem brýtur í bág við velsæm-
ið í París.
En hvar á maður að fá
svartar nærbuxur? segir
stúlkan með hárið Ijósa og
langa: fást þær líka í Paiv
ís?
En hvað ætti ég að gera
við svartar nærbuxur, segir
negrinn.
Fela þig í þeim á nóttunni,
segir málarinn franski.
Við lítið borð út við vegg
sitja kanadísk hjón í hópi
vina sinna og hafa kynnzt
sumum þeirra í nótt. Þau tala
bæði hátt og gefa nákvæmar
skýrslur um hagi sína til þess
að koma kynningunni á ör-
uggan grundvöll 0g tala bæði
í ákafa, óðamála eins og þau
óttist að vinirnir þakki fyrir
sig og fari ef þau þagna. Og
nú eru þau að lýsa hjóna-
bandi sínu sem þau segja að
sé að ýmsu leyti anzi gott ef
ekki væri fyrir þann ann-
marka sem þau kalla „inabili-
ty to mate successfully“. Við
svo fróðlegar ræður hefur allt
tal þagnað í námunda við
þau, allir virðast hafa komið
auga á sýnilega þögnina sem
umkringir orð þeirra nema
þessi hispurslausu hjón sjálf.
Það er eins og þessar ræð-
ur örvi frekari vitnaleiðslur
sfevir þegar hann
hrfiv* náð sér af undruninni
.að sj' 'ilí’rt nynd, ásjónu af
c-'-"-Vun liðinT>ar aldar:
Hvaðan komið þér? segir
hann.
0, Danmörku! Ég elska H.C.
Andersen. Ó hann er guðdóm-
legur. Er hann ekki guðdcm-
legur? Það finnst mér nefni-
lega. Og ég var í Kaupmanna-
höfn í sumar. Guðdómlegt
fólk í Kaupmannahöfn. Það er
svo chic. En málið þeirra.
Horrible. Ég skildi vini mína
aldrei nema á nóttunni.
Wonderful.
Þessi maður er lítill og
grannur með smávægilegt og
órólegt fas hins síhvikula
smádýrs í skógarbotninum
sem aldrei getur stanzað á er-
mdislausum erli sínum og
hleypur upp og ofan trjá-
stofnana tístandi. Hann var
allur hvítskúraður og snurf-
usaður og hafi honum ein-
hverntíma sprottið grön voru
merki þess vandlega upprætt,
hann var sterilíseraður og
pómeraður og líkt og honum
hefði óvitað verið skolað út
fyrir ramma náttúrunnar.
Hann lagðist upp að mis-
heppnaða makanum frá
Kanada meðan hann sagði
söguna af hinu velheppnaða
hjónabandi sínu og vináttu-
samböndum út um veröldina.
En þegar hann uppgötvaði
Danann horfði hann á hann
yfir öxl sér með blending
felmtrunar og hnýsni sem.
beindist að miklu og úfnu
skegginu; meðan hann talaði
óðamála og lýsti aðdáun sinni
á dýrð Kaupinhafnar og ýms-
um hentugleikum horgarinnar
fyrir sína eigin persónu gaut
hann augunum á skeggið líkt
og viðbúinn því að út úr rauð-
gulri óreiðu þess flygju skyndi-
lega ránfuglar með málmgogg
sem kynnu að kroppa sér
auga á útleiðinni.
Kanadamaðurinn hlustar með
dauf augu undir umgjarðar-
lausum gleraugum, hárið mik-
ið fallið en það sem eftir lif-
ir á höfðinu ljóst og laust
f.yrir hverjum blæ líkt og
fiður, andlitið langt með
djúpum kinngeilum og efri
vörin hverfur undir þá neðrí
líkt og hann væri alltaf að
reyna að ná rauðri spaghettí-
sósunni frá kvöldinu áður af
vörinni með tönnunum * og
hann er alltaf að krossleggja
fæturna á víxl við hlið lág-
vaxinnar og bústinnar kon-
unnar sem hefur ljóst hár,
leitt með tilbúnum lokkum
niður á ennið lága, og fléttur
hringaðar í hönk í hnakkanum
líkt og kaðall gerður upp á
skipsbilfari að endaðri not.k-
un. Og á herðum hennar hvíl-
ir hamur af helskotnu loðdýri
Tih-air'h. á 10. siðu