Þjóðviljinn - 22.03.1959, Blaðsíða 6

6) . — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 22. marz 1959
þlÚÐVIUINN
trtKefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurlnn. — Ritstiórar
MaKnús Kjartansson. Sigurður Guðmundsson (áb.). — Fréttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon
fvar H. Jónsson. Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
Friðbjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjóm, af-
Rreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur. — Askriftarverð kr. 30 ó mónuði. ~ Lausasöluverð kr. 2.00
PrentsmiðJa ÞjóðvilJans.
Framsókn kýs sér hlut
'jjþað fer ekki leynt að sam-
Siiimudagsitiorgiiim
Bidstrup teiknaði
þykktir flokksþings Fram-
isóknarmanna um kjördæma-
imálið komu eins og hnefahögg
framan í heiðarlega flokks-
menn og fylgjendur Framsókn-
arflokksins, sem tekið höfðu
mark á áróðri Tímans og
flokksforingjanna um vilja til
■að leysa máiið ásamt verka-
mahnaflokkunum. Fram að
flokksþinginu varð þess vart
að nokkrjr menn úr öðrum
f’okkum sáu ekki gegn um á-
róður Framsóknarforingjanna,
og voru flokksbroddarnir við
Skuggasund jafnvel farnir að
gera sér vonir um að þeim tæk-
lst með áróðrinum einum sam-
an að skófla til sín atkvæðum
frá Alhýðubandalaginu og Al-
þvðuflokknum í strjálbýlinu.
Ýmsir höfðu gert ráð fyrir að
Ft-amsúknarflokkurinn kynni í
þren^ingum sínum að mun eft-
ir því að hann átti að verða
vinsfri f’okkur og félli frá of-
stopakröfu sinni að mi.ða kiör-
dærhaskinun landsins við það
hve mörgum bingmönnum
Framsókn gæt.i svindlað jnn á
Albjnpi án bpss að bafa til bnss
raunve’-uinrti fvlgj með bióð-
jrmi. Oy +U vovti b^ir sem
töldu e’+í ólíkiegt að f’okkarn-
ir úv fywverandi stjórnarsam-
st.arfi ræfu funrii^j sameinin-
lega lansn á kjördppmamálinu.
Uar slíkar huglejðingar gerði
flokksþing Framsóknar-
manna að engu. Samþykktum
þess þings virðist hægri kiíka
flokksins hafa ráðið algerlega,
sú sem stefnir að samvinnu
við íhaldið og byggir á banda-
rískri '’eppmennsku og her-
mangi. f kjördæmamálinu voru
flokksmönnum og fylgjendum
Alþýðubandalagsins sendar þær
kveðjur, að ekki er beinlínis
líklegt að þeir verði sérlega
lirifnir af framkomu Framsókn-
arflpkksins í því máli. Flokks-
þing Framsóknarmanna lét sig
hafa að lýsa yfir ómengaðri
afturhaldsstefnu í kjördæma-
má’inu, gegnsýrðri þröngsýni
og skilningsleysi á þróun ís-
lenzkra þjóðfélagsmála. Þar
krefst flokksbingjð og þar með
Framsóknarflokkurinn þess að
ein.tnennitiirskiördæmi skuli
verfta aðalregta ktördæmaskip-
uitarinna:- og uppbófarsæti al-
gerlega afnumin. Miðað við
siðustu Albingiskosningar
þýddi þessi krafa Framsóknar-
þingsjns það fyrir kjósendur
Albýðubandalagsjns, allstaðar
nema í Heykjavík og Suður-
Múlasýs’u að kiási þeir sinni
flokk skuli atkvæði þeirra
enein minnstu áhrjf hafa á
skipan ; Albinyis. heldur faila
dauð oj marklaus! Þetta er
frjálslvndið og réttlætið sem
Fravvsókn býður fylgjendum
Alþýðubandáiagsins í öllum
núverandi kiördæmum lands-
ins nema tveimur.
fTHíminn hefur reynt að klóra
yfir þessa staðreynd með
því að segja að með þessu fyr-
irkomulagi hefðu vinstri kjós-
•endur í landinu stórkostlegt
tækjfæri til að binda endi á
sundrung sína, kjördæmaskip-
•an Framsóknarflokksins yrði
einmitt til þess að skapa lang-
þráða vinstri einingu í land-
Ínu. Augljóst er hvernig Tím-
inn hugsar sér að sú „vinstri
ei.ning“ eigi að verða: Kjós-
endur Alþýðubandalagsins og
Aiþýðuflokksins um mesltailt
land eiga að gera svo vel að
kjósa Framsóknarmenn á þing.
og fá svo skammtaða einn, tvo
eða þrjá þingmenn í bæjun-
um með einhverskonar
Hræðslubandalagskjörum. Þetta
er sú vinstri fylking sem aft-
urhaldsklíkur Framsóknar-
fJokksins dreymir um.
7|7tli Framsóknarflokkurinn
að halda þá stefnu, sem
afturhaldsklíkurnar fengu sam-
þykkta á nýafstöðnu flokks-
þingi, hefur hann kosið sér
hlut, sem á margan hátt mun
valda heiðarlegum Framsókn-
arniönnum sárum vonbrigðum.
Engin líkindi eru til að vax- j
andi róttækur alþýðuflokkur
láti bjóða sér þau kjör sem
Framsókn virðjst kjósa í kjör-
dæmamálinu. Ranglát kjör-
dæmaskipun hefur nógu lengi
hindrað að upp kæmi á ís-
landi stór alþýðuflokkur er
nyti raunverulegs fylgis síns I
um allt land. Það er raunar
furðulegt fyrirbæri að Fram-
sóknarflokknum skulj til þessa i
hafa liðizt að sitja svo mjög i
yfir hlut og rétti annrrra J
stjórnmálaflokka og getað ára-
tugum saman spjlað stóran og
áhrifamjkiU. stjórnmálaflókk
langt frám yfir það sém fylgi
hans með þjóðinni réttlætti.
TJramsóknarmönnum er hollt
4 að minnast þess, að við
síðustu Alþingiskosnjngar fékk
Albýðubandalagið ' fleiri at-
kvæði en Framsókn, en hlaut
aðeins 8 þingmenn en Fram-
sókn 17. Aft.urtialdsklíkum
^“nmsóknar er hollt að .hætta
að miða stærð flokks síns við
illa fenginn fjölda þingmanna
Framsóknarflokksins. Þeim er
fýrir beztu að vita að nú hlýt-
ur að verða breyting á. Alþýð-
an hlýtur að sprengja utan af
sér þá spennitreyju úreltrar
kjördæmaskipunar sem til
þessa hefur hindrað eðlilegan
vöxt alþýðuflokks á lands-
mæljkvarða. Framsóknarflokk-
urinn verður að læra að
byggja völd sín og áhrif á
raunverulegu fylgi og ætla sér
af í afturhaldshroka og ó-^
svífni. Samþykktir flokksþjngs-
ins sýna að Framsókn hefur
önn ekkert lært. Sú hugsjón
Eysteins og Hermanns að gera
k.iósendur Alþýðubandalagsins
og Alþýðuflokksins algerlega
áhrifalausa á skipun Aþing-
Skáldabáttnr
Ritstjóri: Sveinbjörn Beinteinsson.
Ég héf stöku sinnum birt vís-
ur 1 þætti mínum, en þó oft-
ast eem dæmi um bragarhætti
og þessháttar. Það var ekki
hugmyndin að þátturinn yrði
helgaður vísum frekar en
öðrum greinum ljóðlistar. Þó
er gaman að fá sendar vísur,
einkum ef þær eru eitthvað
frábrugðnar því venjulega um
bragarhátt eða annað. Ekkert
er heldur á móti því að spurt
sé um nöfn á bragarháttum;
kenningar eða annað sem
kemur mönnum ókunnuglega
fyrir sjónir. I rímum eru
margar og miklar kenningar,
einatt óskiljanlegar, í lausa-
vísum eru líka stundum kenn-
ingar. öll þessi kenningafræði
er næsta viðamikil, og ekki
hægt að gera því efni veruleg
skil í stuttu máli. Margar
kenningar eru fallegar og
myndríkar, en oft voru þær
is í öllum þeim kjördæmum
sem þeir flokkar fá ekki þing-
mann kosinn í, sýnir ótvírætt
hverskonar réttlæti Framsókn
vildi skammta þessum fyrr-
verandi samstarfsflokkum ef
hún fengi því ráðið.
notaðar til uppfyllingar.
Ég set hér til gamans eina
vísu úr rímum af Lykla-
Pétri og Magelónu eftir sr.
Hallgrím Pétursson.
öllum hurfu glcðinnar grönd
geðs úr Ijósum brunnj,
sals Forseta styttu strönd
stóð hjá þoma runni.
Gleðirmar grand er sorgin:
ljós brunnur geðs er sennilega
hjartað, sem í skáldskap fom-
um og nýjum er aðsetur hug-
ans eða öllu heldur hinna hug-
lægu tilfinninga. Brjóstið er í
skáldskap heimkynni hugans.
Hló þá Hlórriða hugur í
brjósti — segir í Þrymskviðu.
I vísu Hallgríms er nefndur
salur Forseta, en svo segir í
fomum skáldskap um sal
Forseta: Glitnir heitir salur,
hann er gulli studdur . . .
Súlur af gulli hafa haldið
húsinu uppi. Stytta sals For-
seta er þá gull og strönd gulls
er kona. Þessi kenning á þó
vist ekkert skylt við þann
stað í Afríku sem Gullströnd
heitir!
Ýmis heiti lands eru oft
notuð sem höfuðorð í kven-
kenningupi: hæð, brekka, laut,
strönd, hl’íð, einnig eyjabelti
fjölmörg: Mön Hugl, Hrund,
Bó!m o.fl.
Kenniorð^ð er svo eitthvað
sem konur bera eða eiga:
Klæði, baugur, faldur o.s.frv.
Þornarunnurinn þama í vís-
unni á ekkert skylt við þyrni-
runna, heldur er inaður þaraa
kenndur við þorn í hringju,
en beltishringjur voru miklir
skartgripir til fona. Runnur
með þorn er ekki venjulegt
hrís. Það er maður sem ber
þennan grin eins og hrísrunn-
ur ber lauf eða þyrna.
AtómskáMin mundu orða
vísuna eitthvað á þessa leið:
Allir urðu glaðir. Konan stóð
hjá manninum.
Munurinn er mikill á skáld-
skap rímnavísunnar og ein-
földu máli. Kenningar voru
ekki alltaf notaðar til mynd-
breytinga eða likinga; oft
voru þær notaðar í sama til-
gangi og heiti eða fágæt orð
í skáldskap;
— út af stóli auífcir grund
andarvana hnígur.
Kenningin auðar grund er
hér notuð í sama tilgangi og
heiti eins og sprund, fljóð,
snót eða þess háttar. Slikar
kenningar eru í rauninni
fremur heiti en kenningar. Is-
lenzk nútímaskáld hafa nokk-
uð leikið sér að kenningum,
bæði í gamni og alvöru. Jón
Frambald á 11. síðu