Þjóðviljinn - 03.12.1960, Qupperneq 6

1
6) — ÞJÓÐVIIJINN — Laugardagur 3. desember 1960
nSHlEiííTÍIÍJÍ
I-
TXZ
þlOÐVIUIHN
Útsefandi: Banelnizicarflokkiir &lí>ý!Jf — Qðftlfch*tafíokJrerlim. -
Rit8tJAr»r: Masnús KJartansaon iAb.), Ussd^b Torfl Ólafeson, Bl»-
srffur Guðmundsflon. — FréttftrltotJóriar: tv»r H, Jón«sou, áön
BJftvnasor. — AuslýsingftstJórl: GuBgelr Magnússon. — HítstJóm.
&fffrel8slft ftuglýsingar, prentsmlCJa: 8kólavör8u«tiff 19. — Blsai
■í-aoo lfnajfy, jutnftarverð kr. á mftn. - i.e.aj'ftftöluv. kr.
PrentsmiBJr. ÞiðBTiUftns'.
r
Cjaldan hafa stjórnarblöðin kveinkað sér jafn
aumkvunarlega undan maklegri ráðningu og
í gær, er þau skýra frá því að hátíðasalur Há-
skóla íslands hafi tæmzt þegar Guðmundur I.
Guðmundsson hóf að boða undanhaldskenningar
sínar f landhelgismálinu og hann hafi orðið að
láta mál sitt hljóma yfir tómum sætum. Alþýðu-
blaðið hrópar með stærsta fyrirsagnaletri sínu
yfir þvera forsíðu „Kommúnistar svívirða há-
skólann", en Morgunblaðið kveinar, með öllu
minna letri þó: „Kommúnistar óvirða forseta
íslands“H Svívirðan við íslenzku þjóðina, há-
skóla hennar og forsetaembættið var þó fólgin
í því smánarlega tiltæki að velja Guðmund í.
Guðmundsson sem aðalræðumann og leyfa hon-
um að booa undanhald í sjálfstæðisbaráttunni
þann dag sem helgaður er fullveldi Islands. Slíkt
siðleysi hlaut að hefna sín og gerði það svo, að
lengi mun í minnum haft.

tna
"'tjórnarblöðin ausa fúkyrðum yfir þá sem gengu
út til þess áð mótmæla þeirri óvirðingu sem
íslenzku þjóðinni og Háskóla íslands hafði verið
Sa sýnd- En skyldu greinarhöfundar samt ekki
§•§ hafa hugsað fyrst og fremst til þeirra sem alls
Sekki sýndu sig í Háskóla íslands þennan dag.
Eftir að mótmælendur voru horfnir úr salnum
|3S sátu efti.r innan við 30 hræður, fyrst og fremst
menn sem töldu það embættisskyldu sína. En
•rijr;
* Hi
__ hvar var sá „mikli meirihluti stúdenta“ sem
55 stjórnarblöðin töldu styðja þá ákvörðun að
B~**' helga 1. desember í ár undanhaldi í landhelg-
ismálinu? Hvar voru allir boðsgestirnir sem
nS fengu hátíðleg kort með tilmælum um að hlýða
ti-a á utanríkisráðherrann? Hvar voru allir þeir,
a3j sem af brennandi áhuga vildu fylgjast með
^ undanhaldsboðskapnum og lýsa fylgi við hann?
Fundu stjórnarherrarnir ekki sárast til ,,svívirð-
unnar“ í hátíðasal Háskólans, þegar þeir horfðu
[kíJ á þá sem eftir sátu og fundu kulda einangrun-
arinnar læsast um sig.
JSi
St^l -
eru stuðningsmenn Guðmundar I. Guð-
Sjj mundssonar og Bjarna Benediktssonar í
^ landhelgismálinu? Þeir félagar hafa reynt að
< 55 halda nokkra fundi í flokksfélögum sinum, en
'■ þeir hafa verið fásóttir og undirtektir ákaflega
Sjl dræmar. En hvar hafa verið haldnir almennir
i, fundir til þess að krefjast þess að samið yrði
íll'' Hvar eru kröfur og samþykktir
n|j kjósenda um nauðsyn þess að erlendir togarar
,< sjj| fái að veiða innan íslenzkrar landhelgi? Hvar
: «SJ* er eldmóðurinn og baráttuviljinn sem hefði átt
að vakna ef nokkur landsmaður hefði fest
trúnað á þá kenningu ráðherranna að þeir væru
•; Í*S að vinna þjóðþrifaverk?
.j, jHjj Dáðherrarnir eru einangraðir, en þeir treysta á
. |g tómlætið og sinnuleysið. Þeir vonast til að
j ÍK geta framkvæmt svik sín, þrátt fyrir andstöðu
' Éa2 °S alls þorra landsmanna, vegna þess að
þjóðin muni ekki taka fram fyrir hendur þeirra.
»■ ÍTjj Þeir treysta því að lýðræðið á íslandi sé inn-
H* 3r antómt form, og óhætt sé að ganga í berhögg
t Ít við vilja þjóðarinnar. Eigi ekki illa að fara þarf
1' 3CE ráðherrunum að vitrast sú staðreynd að mat
J’ 3| þeirra er rangt: þeim verður ekki þolað að
4 ® farga hársbreidd af landhelgisréttindum ís-
lendinga. — m
ÍTU
mt

Fyrir ofan Borgarfjarðarhérað gnæfa Strútnrinn og Eiríksjökull,
Minningagull snilldarmanns
4 a";i
.. n.t'.ki-
KrÍEtleifur Þorsteins-
son; ÍJr byggðum
Borgarfjarðar, III
bindi; — Þórður
Kristleifsson sá um
útgáfuna.
Þórður Kristle'fsson kenn-
ari á Laugarvatni, hefur sent
frá sér hið þriðja bindi rit-
verka föður síns, Kristleifs
Þorsteinssonar á Stóra-Kroppi
í Borgarfirði. Ég skal lýsa því
yfir strax, að ég ætla ekki að
skrifa neitt sem heitir gagn-
rýni um þessa bók, eða verk
Kristlþifs yfirleitt. Fáar bæk-
ur hel: ég oftar tekið mér í
'hör.if íen bækur Kristleifs og
aldrei' án þess að verða snort-
inn djiúpu þakklæti og aðdá-
un á jþessum sérstæða manni
og verkum hans.
Hailn hefur sjálfur sagt:
— Allt, sem ég hef skrifað,
er gert í hjáverkum, þegar ég
var kominn á afturfararár.
— Þetta vitum við næsta vel,
sem þekkjum til Kristleifs og
æviferils hans, að er satt og
rétt frá hans sjónarmiði, en
vitum einnig hitt, að svcr
óvenjulega vel var þessi mað-
ur úr garði gerður, til sálar
og líka.ma, að við áttum okk-
ur ekki á því, né heldur viður-
kennum, að nokkurt tímabil í
lifi hans héti afturfararár. _
En hvað var það, sem
knúði þennan verklúna bónda.
til svo risavaxinna afkasta á
efri árum, sem ritverk hans
eru? — Svarið við þeirri
spumingu liggur í augum
uppi hverjum þeim, sem kann
að lesa gott verk og tileinka
sér anda þess, því það hróp-
ar til manns úr hverjum þætti
í bckum hans, andar til
manns úr hverri línu. Það
var hin djúpstæða og inni-
lega samlifun vrð það um-
hverfi, sem var hans og ættar
hans, hin heitu og nánu tengsl
við iandið og fólkið, við hér-
aðið og fólkið í héraðinu.
Enginn blettur Jands, hvorki
fjalls né byggðar var honum
óv'ðkomandi, tíminn, sagan,
lífsbarátta liðinna kyns'óða,
menn og konur með öllum
SÍnum sérstæðu einkennum,
allt þetta tekur þennan sterk-
byggða, en undursamlega
næma mann, með þe-m regin-
töfrum, að hann hlýtur að
veita þeim tilfinningum sínum
útrás í frásögn. Störf og ann-
ir kynslóðanna, trú þeirra og
lijátrú, sorg þeirra cg gleði,
stíga í þessum frásögnum
fram fyrir augu lesandans,
umvafin samúð og skilningi
þessa háttvísa sagnamanns.
Langt er þó frá að þe&sar
sagnir haldi sífellt að augum
manns þeirri heitu glóð ástar
og hrifningar, sem innifyrir
býr. Frásögn hans er mörkuð
af hófsemi fræðimannsins.
Hvort sem hann segir frá ein-
stökum mönnum, gefur yfir-
sýn yfir langa röð ætthða,
segir frá sérstæðum atburð-
um, eftirminnilegu árferði,
lýsir víðlerJium heiðaflæmum
eða eyðilegum, fornum fja.ll-
vegum, þá heldur hann fast
við hið hefðbundna form hlut-
lausrar frásagnar. Og þó ber
það við að hann fær ekki dul-
ið hug sinn með öilu, eins og
til dæmis í þættinum Gamlar
götur, (2. b), þar sem orðið
„minningagall" hrýtiir óvart
úr penna lians.
I ritverkum KristJeifs segir
ekki mikið frá sjálfum hon-
um, utan ekki verði með öllu
hjá þvi komist, og þá jafnan
af hlédrægni þese sö-gumanns,
sem er annað ríkara í hug en
að trana sjálfum sér fram.
Minnist ég ekki að hafa
kynnzt öllu meiri hófsemi til
þeirrar áttar, en í hinum
ógleymanlega þætti Sjávarút-
vegur í stórum stíl (Sagna-
þættir af Vatnsleysuströnd)
1. b., þar sem hann, meðál
annars, segir frá þvi er hann
hékk á kiii skips síns í stórsjó
og fárviðri, ásamt félögum
sínum, er týndust í hafrótinu,
einn eftir annan. Er þar
hvergi fjölyrt um hlutina að
óþörfu, en næstum beðist af
sökunar á því að hér skuli
hann sjálfur þurfa að koma
við sögu. Er sú frásögn öll
með þeim brag, að langt þarf
að leita að finna aðra slíka.
1 þessu þriðja bindi ritverka
Kr'stleifs, er enn sem fyrr að
finna þau fræði, sem að öllu
eða einhverju leyti eru tengd
Borgarfjarðarhéraði. Er sem
Kristleifur hafi endalaust
getað ausið af lindum minn-
is síns og hugkvæmni. Fer
ég ekki út í að lýsa hér eða
sundurgreina efni þess, því
'þeir geta lesið sem vilja og
munu verða margir. En það
vil cg segja, að svo hefur
Kristleifur til verks gengið,
að rit hans, þau sem. liggja
fyrir, eru orðin furðuleg fjöl-
fræð'bók um íslenzka þjó.ð-
liætti þess tímabils, sem þáu
spenna yfir. Því þó hann hafi
einskorðað þessar frásagnir
sínar að mestu við éitt hérað
og fólk þess, þá gefur í
gegnum þessar frásagnir
og lýsingar yfirsýn um stærra
sögusvið. Landið og þjóðin í
landinu, þjóðlífið sjálft um
aldartail og meira þó, er töfr-
að fram í dagsljósið í þessum
frásögnum, sögum af hlýju og
göfugum skilningi, svo fá-
gætt er, sögum af bjartsýni
karlmennsku og drengskap og
af því brjóstviti og' hófsemi,
sem ofar stendur öllum stíl-
brögðum. *—- Mun það enn
betur sannast er stundir líða
fram, hvílík gullnáma þessi
rit verða, þeim fræðimönnum
er að vilja h'yggja þessu tíma-
bili, sem og þeim höfundum
öðrum er kynnu að vilja tíma-
setja Verk sin á þessu sviði
þ j óða rsö g u nna r.
Á liðnum öldum hafa efa-
laust mörg þau fræði, er
skráðu góðir menn og fróðir,
farið allrar veraldar veg sak-
ir þess að þau féllu í hendur
þeim, er annað hvort skorti
skilning eða getu til þess að
skila af höndum sér slíkum
arfi til sæmilegrar varðveizlu.
Sú tíð myndi nú að mestu lið-
in. — Samt verða Þórði, syni
Kristleifs á 'Stóra-Kroppi.
seint tjáðar þakkir að verð-
leikum fyrir það alúðárstarf,
sem hann hefur i það lagt, að
gera alþjóð aðgengileg og
handbær verk föður síns, —
þess snilldarmanns. 1
Guðmundur Böði-arssou