Þjóðviljinn - 05.08.1961, Side 7

'B)
ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 5. ágúst 1961
Laugardagur 5. ágúst 1961 — ÞJÓÐVILJINN —
þlÓÐVILJINN
írtgefandl: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Magnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmundsson. —
PréttarltstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir
Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Jlími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 45 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Flúið frá vandanum
'gkki koma enn neinar röksemdir í stjórnarblöðunum
fyrir nauðsyn þess að tálga krónuna rétt einusinni
niður í brotabrot af upphaflegu verðmæti; aðeins gasp-
ur, innantómt og dautt. Hinsvegar reyna blöðin að
symgja stjórninni lof fyrir röggsemi og festu, hún hafi
tekið ráð sín í tíma og sýnt að hún sé stjórnsöm og
stefnuföst. Engin öfugmæli getur freklegri en þessi.
Af öllum efnahagsráðstöfunum er gengislækkun lítil-
mannlegust; hún er í raúninni alger uppgjöf, sönnun
þess að valdamennirnir geti ekki stjórnað, gjaldþrota-
yfirlýsing. Með því að lækka gengið flýr ríkisstjórn
frá þeim vandamálum sem henni er falið að leysa og
velur sér þá hægu leið sem hallar' undan fæti.
jgitt þeirra vandamála sem algerlega er hlaupizt frá
er skynsamlegur og hagkvæmur atvinnurekstur á
Is.landi, aukin vinnutækni, nýting og hagsýni. Sér-
fræðingar stjórnarinnar hafa margsinnis viðurkennt
það í umræðum á undanförnum árum að á þessu sviði
sé atvinnurekstrinum ákaflega áfátt, og enda þótt
stundum hafi komið fram í þeim umræðum bandarísk
þrælapískarasjónarmið, er enginn efi á því að íslenzk-
ir atvinnurekendur flestir hafa á undanförnum áratug-
um verið einhverjir verstu búskussar sem um getur
í heimi. Fyrirhyggjuleysi þeirra hefur jafnt komið
fram í fjárfestingu sem rekstri; þeir hafa eytt tugum
Dg hundruðum milljóna í fyrirtæki sem ekki hafa getað
staðið undir stofnkostnaði sínum, og í framleiðslunni
virðist það sjónarmið oftast hafa ríkt að eyðslan
skipti engu máli. í>að er engum efa bundið að getu-
leysi, fyrirhyggjuleysi og tilgangslaus sóun íslenzkra
atvinnurekenda hefur verið ein helzta meinsemdin í
íslenzku þjóðfélagi, og engum peningum er eytt á til-
gangslausari og heimskulegri hátt en þeim sem þannig
ær kastað á glæ. Ástæðan til þessa framferðis hefur
verið verðbólgan; atvinnurekendur hafa vitað að þeim
yrði bjargað þótt þeir höguðu sér eins og glórulaus fífl.
J^ina leiðin til þess að kenna atvinnurekendum skyn-
samlega verkstjórn var sú að neyða þá til þess
að taka hana upp, láta þá finna það í verki að þeir
gætu ekki lengur hagnazt á sínum eigin afglöpum.
Atvinnurekendur taka aldrei upp skynsamleg vinnu-
brögð og betri nýtingu á tækjum og tíma nema þeir
séu til neyddir af verklýðshreyfingunni annarsvegar
og ríkisvaldinu hinsvegar. Og nú var gullið tækifæri
til þess að taka búskussunum tak. Verklýðshreyfingin
hafði samið um mjög hófsamlegar kjarabætur, og mun-
aði aðeins 5% á þeim og því sem ríkisstjórnin sjálf
hafði boðið. Ekkert var auðveldara en brúa það bil
með hagkvæmari rekstri og betri nýtingu, fyrirhyggju
og hugkvæmni; hin tilgangslausa sóun atvinnurekenda
aemur margfalt hærri upphæðum en sem svarar 5%
kauphækkun til verkafólks. En í stað þess að taka á
vandamálunum af örlítilli ábyrgðartilfinningu, hafa
mannleysurnar hlaupizt frá öllu saman einu sinni enn.
Jjegar viðreisnin hófst var sagt að tilgangur hennar
væri sá að endurreisa hér auðvaldsþjóðfélag, þar
sem atvinnurekendur væru máttarstoðirnar og bæru
sjálfir ábyrgð á atvinnurekstri sínum. Með gengislækk-
uninni er játað að þessi stefna hafi beðið skipbrot
á rúmlega einu ári; atvinnurekendurnir séu ekki menn
til þess að standa undir þeirri ábyrgð sem þeim var
fyrirhuguð og stjórnarherrana skorti siðferðilegt þrek
til þess að knýja þá til þess. Hugsunin í viðreisninni,
sjálft gengi hennar hefur verið skert niður í núll.
Þeir sem í einlægni trúðu kenningunni um ábyrgt og
traust auðvaldsskipulag á íslandi vita nú miklu
betúr. — m.

Wenn dieser Krieg zu Emde
ist, dann werden wir die
Herren ganz Europa sein“
(Þegar þessari styrjöld lýkur,
munum við ráða yfir allri
lEvrópu). ■— Þessi orð öskr-
aði dr. Göbbels út yfir heim-
inn í upphafi seinni heims-
styrja’darinnar. Svo öruggur
þóttist hann vera um sigur
nazistanna í hinni blóðugu
slyrjöld þeirra gegn Evrópu-
þjóðum og öllum heiminum.
Sú styrjöld var háð með öll-
um ráðum. Hún var örvænt-
ingarfull tilraun vanvita
manna, sem vissu, að þeir
börðust fyrir röngum mál-
etað, til þess að beygja und-
ir sig heiminn með vopnavaldi.
Sú tilraun tókst ekki, en hún
kostaði 30 milljónir manna
lífið og ómælanlega eyðilegg-
ingu efnalegra verðmæta, svo
að ekki verður við neitt jafn-
að, sem áður hefur gerzt í
mannkynssögunni.
í þessari baráttu töldu þeir
sér öll meðul heimil til þess
að ná markmiðum sínum,
hemaðarlegum sem öðrum.
Eitt af stefnumálum nazista-
flokksins var gyðingahatur
og útrýming Gyðinga- Þegar
er þeir komu til valda í
Þýzkalandi hófu þeir skipu-
lagðar gyðingaofsóknir og
ýmist drápu þá eða hröktu úr
landi. Árið 1935 lögleiddu
nazistar víðtækar takmarkan-
ir á borgaralegum réttindum
Gyðinga, og var einn aðalhöf-
undur þess lagabálks Hans
Globke, núverandi ráðuneyt-
isstjóri í Bonn. Eftir að stríð-
ið hófst, tóku nazistarnir að
framkvæma með þýzkri ná-
kvæmni algera líkamlega út-
rýmingu Gyðinga, og um það
er lauk höfðu þeir myrt í
fangabúðum og gasklefum að
minnsta kosti 6 milljónir
þeirra.
Einn stærsti höfuðpaurinn
í þessu þjóðarmorði, Adolf
Eichmann, svarar nú til saka
fyrir rétti í Jerúsalem. Það
hefur tekið meira en þrjá
mánuði að flytja ákæruatrið-
in á hendur honum. I vöm
sinni hefur Eichmann reynt
að afneita ákærunni, um að
bera ábyrgð á morði milljóna
manna, með því að fullyrða
að hann hafi ekki verið „fed-
erfiihrend" — hann hafi ekki
gefið skipanir.
Nú vill svo tií, að til eru
endurminningar Adolfe Eich-
Réttarliöldin yfir Adolf Eichmann í Jerúsalem hafa
nú staðið yfir í nær fjóra mánuði og þeim mun vart
ljúka fyrr en komið er langt fram á ihaust. Það er
hryllileg saga sem þar er rifjuð upp, en það er
skylda hvers einasta manns að þekkja hana og
hafa jafnan hugfasta. Nýlega birtist í pólska blað-
inu Polityka orðrétt frásögn Eichmanns sjálfs af
hlutdeild hans í gyðingamorðunum og vakti hún
.sérstaka athygli fyrir þá sök að þar minnist hann á
ýmsa samstarfsmenn sína sem nú gegna sumir
hverjir háum embættum í Vestur-Þýzkalandi. Þjóð-
viljinn hefur látið gera útdrátt úr greinaflokki
Polityka og birtist hér fyrsti kaflinn ásamt inn-
gangi.
'MANN-
sjálfur frá
manns sjálfs, og í þeim segir
hann sögu sína og reynir að
finna þessari undirstöðu fyr-
ir vörn einni rakalegan
grundvöll.
Eftir að Eichmann tókst að
flýja frá Evrópu settist hann
að í Argentínu cg bjó þar
um nokkurra ára bil. Á ár-
unum 1957—1959 átti hann
langar viðræður við tvo
menn í húsi sínu í Buenos
Aires. Þessir menn voru: Dr.
Langer, Austurríkismaður,
sem á stríðsárunum var
starfsmaður þýzku njósna-
þjónustunnar, og A. Sassen,
Hollendingur eem á sínum
tíma þjónaði í SS.
Þessar viðræður Sassens og
Langers við Eichmann voru
teknar niður á segulband, alls
68 spólur- Ritari. Eichmanns
vélritaði síðan þessar viðræð-
ur eftir segulbandinu, alls
1258 síður vélritaðar. Eich-
mann sjálfur las al-lt hand-
ritið yfir, leiðrétti það og
ekrifaði síðan tii viðbótar
nokkra tugi blaðsíðna eigin
hendi.
Um áramótin síðustu var
þetta handrit í höndum Weru
Eichmann, eiginkonu Adolfs
Eichmanns í Argentínu.
Frumritið er nú í höndum
Pólverja, sem eftir einhverj-
um leiðum komust yfir það í
vor sem leið. Vikublaðið
„POLJTY!KA“ í Varsjá hóf að
birta ýtarlegan útdrátt úr
þessum minningum Eich-
manns í 20. tölublaði sínu
þann 29. maí sl. Verður
stuðzt við texta þess blaðs í
þvi, sem á eftir fer.
Nokkru fyrr hafði annar
viðmælenda Eichmanns, Sass-
en, afhent bandaríska vikurit-
inu „Life“ brot -úr handritinu
til birtingar. Þau brot, sem
þar birtust, voru þó mjög á-
gripskennd og mörgu sleppt,
sem mikla þýðmgu hefur.
Ritstjórn pólska blaðsins
„Polityka“ kveðst ekki efast,
um, að handritið flytji orð
Eichmanns sjálfs. Kveðst hún
hafa komizt yfir handritið á
þann hátt, að enginn vafi
leiki á því, að það sé ófals-
að. í því sé að finna margvís-
lega vitneskju, sem Eichmann
einn gat vitað. Enginn hafi
heldur efazt um, að brot þau,
sem birtust í „Life“ væru ó-
svikin. Auk þess hafi verið
til í Póllandi skjöl úr stjórn-
ardeild Eichmaun.s með eýn-
ishornum af rithönd hans.
Þau hafi verið borin saman
við handritið að viðtölunum,
og önnuðust þá rannsókn rit-
handarsérfræðingar lögreglu-
stjórnarinnar í Varsjá- Niður-
staða þeirra var sú, að rit-
höndin á handskrifuðu hlut-
unum í handritinu að viðtöl-
unum við Langer og Sass-
en komi heim og saman við
rithöndina á skjölum, eem
varðveitzt hafa frá stríðsárun-
um og geyma rithönd Eich-
manns. Hvorttveggja hafi
hann skrifað sjálfur.
Pólskir aðilar hafa sent af-
rit af viðræðum þessum til
dómstólsins í Jerúsalem, sem
hefur mál Eichmanns til með-
ferðar. Skömmu áður en
flutningi málsins á hendur
honum lauk, var þetta skjal
lagt fram í réttinum sem
eitt af sönnunargögnum í
málinu.
Yfirleitt eru viðræðurnar
hreinskilnar, enda þótt langt
sé frá, að öll þekking Eich-
manns á glæpaferli nazista
komi þar til skila. Hann þeg-
ir yfir mörgu, mistúlkar ann-
að og lýgur sér til, allt í þeim
tilgangi að vísa ábyrgð frá
sér. Hugmynd hans var sú,
að texti viðræðnanna yrði
ekki birtur fyrr en eftir lát
hans — en hann hugsaði sér
að búa í felum allt til dauð-
ans — þær áttu að vera úr-
elitatilraun hans til að brjót-
ast upp úr því feni stórglæpa
og sektar, sem .hann hafði
steypt sér í.
Eiehmann sjálfur hefur
vitnað í þessi viðtöl sín við
Langer og Sassen. I vitnis-
burði, sem hann flutti fyrir
réttinum þann 26. júní, reyndi
hann að færa sönnur á, að
hann hefði aðhyllzt „mann-
sæmandi" lausn á gyðinga-
vandamálinu, t.d. með því að
flytja þá til Madagaskar.
Þessa skoðun hefði hann sett
fram, áður en hann var tek-
in höndum, og átti hann þar
við þessi viðtöl sín við Lang-
er og Saseen.
Við skulum nú heyra., hvað
Eichmann hefur sjálfur að
segia:
„Við réttarhöldin í Niirn-
berg, þar sem æðstu foringj-
ar okkar voru dæmdir, kall-
aði Jackson dómari (einn af
9 dómurum Hæstaiéttar
Bandaríkjanna, sækjandi fyr-
ir hönd Bandaríkjanna í
Nurnberg. Aths. ,,Polityka“),
sem vitni Wisliceny, sem var
Haupsturmfúhrer undir
minni stjórn. Hann vann
fyrir mig í Tékkóslóvakíu.
Það var hann sem fann upp
á því að eigna mér um-
mæli um að ég hefði myrt
5 milljónir Gyðinga. . . Jack-
son sagði þá: „Þessi maður
er samvizkulausasti morðingi
aldarinnar, ekki sízt vegna
þess, að hann vissi um allt
það, sem vitnin hafa hér sagt
frá, þegar löngu fyrir lok
styrjaldarinnar“. En ég he.f
‘aldrei verið kallaður fyrir
rétt. Það var heldur ekki
hægt. Það get ég sagt, yður
sem reyrdur sénfræðingur,
hálfa æfina hef ég þjónað
í lögregíunni. Ákæruatriðin
eru augljóslega svo flókin, og
ákæruskjölin vega þegar rnörg
hundnið kíló, svo að það er
alls ekki isvo auðvelt að fella
dóm yfir mér. (. . .)
LANGER:
Var nafn yðar ekki nefnt
í réttarrannsókninni gegn
Gestapo og SD (örygg^sþjón-
ustunni) eða var dýst sérstak-
stakri ábyrgð á herdur yður?
EICHMANN:
Já. Etftir þeÚTÍ vitneskju,
sem mér tókst að afla mér
úr blöðum, þá var mitt nafn
ekki nefnt aðeins vegna þess,
að allt þetta fólk — ég he,fði
sjálfur liklega hagað mér
eins, en ég var semsagt fjar-
verandi — skírskotaði t:l mín
og reyndi þannig að bjarga
sjálfu sér. Þegar þetta á
sér svo stað árum saman,
hver fyrir sig vísar allri á-
byrgð frá sér á hendur mér,
þá myndast þjóðsaga, sem
blaðamenn blása síðan upp
o.s.frv. Það hefur farið þanr.i-
ig, að allir yfirmenn mínir
eru ekki lengur á lífi eða hafa
týnzt. I rauninni týndist að-
eins einn án þess fréttist af
honum meir, þ.e. Gruppen-
fúhrer Muller (Heimich
Múller, yfirmaður Gestapo,
IV. deild í Reichss:cherheits-
hauptamt, RSHA. Sást síð-
ast í Alt Aussee í mai 1945.)
(Eiclimann minnist síðustu
daganha áður en Þriðja ríkið
féll).
Síðasta gjöfin, sem ég gaf
konu minni var taska full
af mjöli og grjcnum og hálf-
ur poki af komi. Slðan gaf
ég henni hylki með eitri. Eg
sagði henni: „Ef Rússarnir
koma, þá skaltu taka það,
en ef koma Bundaríkjamenn
og ‘Bretar, þá þaiftu ekki að
tafca það. Og þegar Banda-
ríkjamennirnii’ komu, þá henti
kora mín hylkjunum með eitr-
inu í vatnið Alt Aussee: „Nú,
þegar þeirra er ekki þörf
lengur og ekki þörf
heldur fyrir að geyma þau,
þá getum v;ð 'lifað áfram,
þótt við verri kjör“. Þetúi
var eina gjöfin. I dag verð
ég að segja — því miður.
Eg gat þá létt konunni og
börnunum lífið. En samt verð
ég að segja — og konan mín
er á sama máli -—- þá gerði
ég mig ekki sekan um neitt
svínslegt athæfi, þakkað sé
guði.
Þegar mér var fengin I
hendur yfii-stjóni gyðinga-
mála, fyrst í RSHA og frá
árinu 1940 í Gestapo, þá
fékkst ég að sjálfsögðu ekki
við þessi mál af neinu áhuga-
eða hugsunarleysi. Þvei't á
móti — ég gladdist mjög yfir
þessu, þar sem ég hafði mjög
m:kinn áhuga fyrir þessu
vandamáli. Þér skuluð ekki
gleyma, að ■ yfirmaður minn
— Heydrich — veitti mér
mjög víðtæka möguleika til
að kynna mér trúarbragða-
fræði, en við þau fékkst ég
í tvö ár, hann sendi mig
e:nnig til arabalanda, sem
varð mér mikil hjálp við að
fullkomra þekkingu mína. Eg
•fór að læra hebresku, þótt
ég kynni hana illa. Það var
fyrir mig óvenjulega hrífandi
að sitja í svo hárri stjórnar-
stofnun og aðstoða við að
leysa svo erfitt vandamál fyr-
ir þjóð mína og gerði líf:ð
einnig erfitt fyrir Gyðinga
sjálfa.
•SASSEN:
Einhverntímann sögðuð
þér, að ef þér væruð Gyð-
ingur, þá væruð þér öfga-
fullur síonisti?
EICHMANN:
Já, það er rétt. Eg sagði
þetta við dr. Richard Löwen-
herz (Dr. Richard Löwen-
herz, formaður Gyð;ngasam-
kundunnar í Vín. Eichmann
sendi hann síðar i fangabúð-
imai' við. Theresienstadt.,) í
Vín. Eg sagði þetta líka við
Dr- Ka/stner (Dr Kastner Res-
chov, fulltrúi gyðingasafnað-
aring & Búdapest í viðræðum
um „miUjón Gyðinga fyrir
10 000 vörubíla". Myrtur í
Jerúsalem 1956). Eg sagði
þe:m báðum, áð ég, svo þjóð-
emissirftiaður maður, gæti
ekki hugsað mér annað, en
að ég væri eins eldheitur sí-
onisti og hægt væri að hugsa
sér, ef ég væri ekki Þjóð-
verji heldur Gyðingur.
. . . Berlín Það var í
Berlín 5 aðsetri mínu í Kur-
fúrstensstrasse. Stríðinu var
Skór, skór, skór, — kvenskór, barnaskór, stígvél, hosur, bússur,
reiðstígvél, inniskór. Myndin cr tekin í Maidanek, einum fanga-
búða nazista í Póllandi.
að ljúka. Allt var tapað.
Schluss. Eg kallaði þá fyrir
mig alla liðsforingja mína
(þetta var síðustu dagana,
sem ég sinnti störfum) og
eftir að ég hafði kvatt þá
hátíðlega sagði ég: „Úr því
að það verður að vera þann-
ig, þá stekk ég fúslega og
glaður li gröfina, sanrfærður
um, að ásamt með mér
stökkva einnig 5 múljónir af
óvinum Þriðja ríkisins“. Eg
veit, að ég kastaði þessum
orðum finm með óvenjulegri
hörlcu, því ég var þá ó-
venjulega hamingjusamur. Ef
það átti að aflífa mig eins
og hund, þá var ég þó ekki
einn.
. . . Eg skal segja yður,
að ég get ekki reynt að draga
á þetta neina dul. Eg get.
heldur ekki með nokkru móti
sagt, að við höfum gert eitt-
hvað illt. Nei. Eg verð að
segja yður hreinskilnislega,
að ef við ihefðum myrt af
þeim 10,3 milljór.ium Gyðinga
sem uppi voru, alls 10,3 millj-
ónir þá hefði ég verið ham-
ingjúsamur og þá hefði ég
sagt — gott, við hÖfum ráð-
ið niðurlögum óvinarins. Ent
örlögin vildu, að meirihluti:
þessarra Gyðinga slapp á.
lifi. Eg segi þyí við sjálfan
mig: Það er vilji örlagarma,
og ég verð að lúta þeim og-
forsjóninni.
Undanfarin ár hefur Félag
íslenzkra bifreiðaeigenda hald-
ið uppi víðtækri viðgerðar-
þjónustu og veitt bifreiðaeig-
endum margvíslega aðstoð á
vegum úti um verzlunarmanna-
helgina, fyrstu helgi í ágúst.
Þessi þjónusta félagsins hef-
ur átt miklum vinsældum að
fagna, enda hafa margir notið
hennar, bæði meðlimir í félag-
inu og aðrir ökumenn, þótt svo
sé að visu til ætlazt að fé-
lagsmenn gangi fyrir henni.
• Félagatala sívaxandi
Umferð á vegum um allt
land fer sívaxandi með ári
hverju, en það gerir jafnframt
aukna þjónustu FÍB nauðsyn-
lega, enda hefur félögum íjölg-
að mjög að undanförnu.
Félagið hefur nú líka bol-
magn til þess að hafa fleiri
og betri aðstoðarbíla á vegun-
Mikilsverð þjónusta
*
F.LB. á vegum úti
um en nokkru sinni áður. Einn-
ig verða nú fleiri verkstæði
opin, betra samband við veg-
farendur, meiri samvinna við
ýmsar opinberar stofnanir og
aukin þjónusta á ýmsan hátt.
• Þegar umferðin er mest
Vegaþjónusta Félags ís-
lenzkra bifreiðaeigenda starfar
af fullum krafti um þær helg-
ar ársins þegar umferðin á
vegum úti er mest, þ.e. um sl.
helgi, næstu helgi (verzlunar-
mannahelgina ) og þá þarnæstu,
12.—13. águst.
Á vegum FÍB eru sex að-
stoðarbifreiðar á þjóðvegunum
sunnanlands og vestan. Þrjár
þeirra eru stórir krana- og
dráttarbilar, sem fyrirtækið
Þungavinnuvélar h.f. leggur til.
Þar að auki eru nokkrar að-
stoðarbifreiðar á leiðinni milli
Borgarfjarðar og Akureyrar.
Margir þessara bíla hafa tal-
stöðvar.
• Margvísleg þjónusta
FÍB hefur samið við ýmis
viðgerðarverkstæði um þjón-
ustu við vegfarendur og eru
þau helztu á Akureyri, Dalvik,
Skagaströnd, Blönduósi, Akra-
nesi, Hveragerði, Selfossi,
Hellu, Hvolsvelli og Vík í
Mýrdal. Eru ökumenn beðnir
um að snúa sér til þeirra ef
unnt er, frekar en að tefja
viðgerðarbílan.a ó vegunum.
Landssími íslands veitir mik-
ilsverða þjónustu til að auð-
velda þetta starf, einkum hvað
snertir taistöðvar í bílunum.
Stuttbylgjustöðin Gufunesi
aðstoðar einnig við að halda
uppi sambandi milli hinna
ýmsu bila og stöðva.
Þá flytur Ríkisútvarpið til-
kynningar um framkvæmdf
þessarar þjónustu FÍB og skýr-
ir vegfarendum frá því hvar
bifreiðarnar eru staðsettar á
hverjum tíma.
Lögreglan í Reykjavik hefur
einnig tekið þátt þessum að-
gerðum, og geta allir snúiði
sér til hennar beint eða bif-
reiðar hennar, með hjálpar-
beiðnir.
Til þess að fljót og góö
hjá'p geti borizt eru allir veg-
farendur beðnir um að veita
aðstoð sina við að koma skila-
boðum áleiðis til viðgerðarbíl-
anna frá þeim sem hjálpar erut
þurfi.
Eins og getið var í blaðinu í
gær, veitti vegaþ.iónusta Fél-
aas íslenzkra bifreidaeigenda
yfir 20 bifreiðum ýmiskonar
aðstoð í náarenni Reykjavíkur
um síðustu helgi.