Þjóðviljinn - 15.08.1961, Síða 7

plÓÐVIUINN
Ttgeíandl: Samelnlngarflokkur alþýðu — - Sósíalistaflokkurlnn. — Ritstjórar:
tíagnús Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmundsson. —
fréttarltstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgelr
Magnússon. - Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmlðja: Ckólavörðust. 19.
Síml 17-500 (5 linur). Áskriftarverð kr. 45 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
Prentsmiðja ÞJóðviljans h.f.
Pólitískt ofstæki en ekki
hagfræðileg rök
gtaðreyndir þær sem birtar vor'u í síðasta blaði um
raunverulagt kaupgjald Dagsbrúnarverkamanna
eru mjög athyglisverðar og lærdómsríkar. Vísitöluút-
leikningar sýna að fyrsta júlí s.l. — eftir að samið
hafði verið við Dagsbrún og nýja kaupgjaldið var kom-
ið til fram'kvæmda — var kaupmáttur tímakaupsins
aðeins 91,5 stig (og er þá kaupmátturinn 1945 talinn
100). Þegar stjórnarflokkarnir hófu efnahagsaðgerðir
sínar í ársbyrjun 1959 var kaupmátturinn hinsvegar
109 stig. Með nýju samningunum vann Dagsbrún þann-
ig aðeins upp hluta af þeirri kjaraskerðingu sem fram-
kvæmd hefur verið undanfarið hálft þriðja ár, og
kaupmáttur sá sem samið var um nú jafngilti aðeins
ástandinu í maí í fyrra. Staðreyndirnar sýndu einnig
að kaupmátturinn hefur flest ár frá stríðslokum verið
hærri en sá sem nú var samið um, og nýju samning-
arnir náðu engan veginn meðaltali kaupmáttarins frá
1945 til 1960. Engu að síður gerði Dagsbrún þessa samn-
inga, og þannig var gengið frá uppsagnarákvæðum að
allar líkur voru á að samningarnir myndu standa ó-
breyttir í tvö ár, ef stjórnarvöldin gættu þess að láta
verðlag ekki farsl of mjög úr skorðum.
það er iþannig fjarri öllum sanni, þegar stjórnarblöð-
in og leiðtogar stjórnarflokkanna halda þvi fram að
verkafól'k hafi knúið fram kjarabætur sem séu at-
vinnuvegunum ofviða( og hafi kollvarpað efnahagskerf-
inu. Sannleikurinn er öllu heldur sá að verkalýðssam-
tökin voru ákaflega hófsamleg í kröfum sínum og
samningum og sættu sig við miklu rýrari hlut en þau
áttu rétt á. Þau fengu engan ábata af þeirri stórfelldu
framleiðsluaukningu sem orðið hefur hér á landi og
sættu sig í þokkabót við skarðari kjör en viðgengizt
hafa að jafnaði undanfarin 15 ár.
Jhns og margsinnis hefur verið rakið hér í blaðinu
hefur heildarframleiðsla landsmanna aukizt mjög
verulega síðan stríði lauk, og ef allt hefði verið með
felldu hefði kaupmáttur verkafólks átt að batna jafnt
og þétt. Meira að segja leiðtogar stjórnarflokkanna og
Morgunblaðið hafi játað það að raunverulegt kaup hefði
átt að hækka um 3% á ári að jafnaði. Samkvæmt þeirri
reglu hefði kaupmáttur tímakaupsins nú átt að vera
um 150 stig í stað þeirra samninga sem gerðir voru
í júnílok um 91,5 stig.
^llac þessar staðreyndir sýna að það voru engar eðli-
legar efnahagslegar röksemdir sem knúðu ríkis-
stjórnina til þess að ræna aftur þeim smávægilegu
kjarabótum sem verkafólk hafði fengið. Hitt þoldu
leiðtogar stjórnarflokkanna ekki að alþýðusamtökin
skyldu vinna sigur í átökunum við atvinnurekendur
og ríkisvald, enda þótt sigurinn væri notaður af mjög
mikilli hófsemi. Gengislækkunin er því hefndarráð-
stöfun, framkvæmd af pólitísku ofstæki en engri efna-
hagslegri nauðsyn. Henhi'er ætlað að sýna verklýðs-
samtökunum að öll kjarabarátta sé tilgangslaus, hverj-
um ávinningi skuli verða stolið jafnharðan. Tilgangur
hennar er að beygja verkafólk til undirgefni við stjórn-
arvöldin þannig að menn sætti sig við það sem ráð-
herrum og bankastjórum Seðlabankans þóknast að
skammta þeim. Henni er ekki aðeins ætlað að stela
kaupi heldur og að lama siðferðilegan þrótt manna,
valda vonleysi og uppgjöf. En stjórnarherrunum
skjátlast þegar þeir gera sér í hugarlund að fslending-
ar bregðist þannig við tilefnislausri valdníðslu. — m.
Gennadi Fisj
Á laugardaginn átti blaðamaður frá Þjóðvilj-
anum og blaðakona frá Alþýðublaðinu viðtal á
Mokkakaffi við sovézkan rithöfund, Gennadi
Fisj að nafni, sem kominn er hingað þein-a
erinda, að ferðast um landið í mánaðartíma og
kynnast landi og þjóð. Um tilgang ferðarinnar
sagði hann sjálfur í upphafi viðtalsins:
Ég kbm til þess að kynnast íslandi, sjá Is-
land, og ef ég öðlast nægilega þekkingu og það
hefur nógu mikil áhrif á mig, 'þá skrifa ég um
það bók. Þetta er sém sagt fyrirfram ákveð-
inn glæpur, sagði hann hlæjandi. En, bætti
Jiann við; þið megið ekki segja, að ég ætli að
fremja neinn glæp.
Við leggjum strax spurningar
fyrir hann um ævi- og rithöf-
undarferil hans, hvort hann
hafi skrifað slíkar ferðabækur
áður, kynni hans af íslándi og
íslenzkum bókmennturri, bók-
menntir í Sovétríkjunum, ferða-
lag hans hingað og sitthvað
fleira, sem hann leysi-r góð-
fúslega úr með aðstoð túlks
síns, Magnúsar Jónssonar, ís-
lenzks námsmanns í Sovét-
n'kjunum, sem mun ferðast
með Fisj um landið.:
— Ég er fæddur í Odessa,
uppalinn í Leningrad en hef
búið í Moskvu frá því 1936. 1
Leningrad lauk ég háskóla-
námi, lagði þar bæði stund á
listasögu með slavneska list sem
sérgrein og málvísindi í slav-
nesk-rússnesku deildinni. í
hernum var ég svo í skrið-
drekaskóla, en það er menntun,
sem nú er orðin úrelt, bætir
Fisj við.
— Ég byrjaði á því að yrkja
ljóð og hef gefið út 5 ljóða-
bækur og einnig Ijóðabýðing-
ar eftir Kipling. Svo hef ég
skrifað nokkrar skáldsögur, tvö
kvikmyndahandrit og gefið út
smásagnasöfn og nokkur rit-
gerðasöfn. Það gladdi mig, er
ég kom hingað, að mér var
færð að giöf skáldsaga eftir
mig Skíðahetjurnar hertaka
Kímosjávar, er hafði verið
þýdd á íslenzku og gefin út
á Siglufirði 1940. Ég hafði ekki
hugmvnd um að hún hefði ver-
ið þýdd hér eða að sá bær
væri til. í gær keypti ég einn-
ig í bókabúð hér í Reykjavík
eina af bókum mínum í enskri
þýðingu, bók um vísindamenn
á samyrkjubúi. Hún heitir Jörð
og brauð.
— Ég hef skrifað tvær bæk-
ur um Finnland og bók um
Danmörku, Góðan daginn, Dan-
mörk. Áður en ég fór hingað
skilaði ég handriti að bók um
Noreg, sem nú er í prentun.
Ég var bar á síðast liðnu ári
og einnig kom ég til I^orður-
Noregs á stríðsárunum, var í
hernum, sem frelsaði Finn-
mörku í st.ríðslokin.
— Þær íslenzkar bækur, sem
komið hafa út á rússnesku
þek.ki ég, en bað er auðvitað
hvergi nærri nóg. Það eru t.d.
Edda, nokkrar Islendingasögur,
nokkrar af bókum Laxness.: At-
ómstöðin, Silfurtunglið, Sjálf-
stætt fólk, Salka Valka,
Brekkukotsannáll og tvö smá-
saenasöfn. Nýlega er S.iálfstætt
fólk komið út í fjöldaútgáfu og
nú er verið að gefa út Islands-
klukkuna í Ráðstiórnarríkjun-
um. Þá hefur verið þýtt á rúss-
nesku eftir Halldór Stefánsson
og Þórberg Þórðarson. — Það
gladdi mig að hitta Þórberg
persónulega eft.ir að ég kom
hingað til lands. Ég sagði við
hann, er ég heilsaði honum:
GLÆP

ifkEfé í-í>S. '***••'
-vWí-Htote •» ,/.r
S0
Komdu sæll, ég er fulltrúi
þeirrar rauðu hættu, sem þú
skrifaðir um.
— Halldór Kiljan Laxness er
uppáhaldsrithöfundur minn af
núlifandi erlendum rithöfund-
um. Annar af uppáhaldsrithöf-
undum mínurh' erlendum er ný-
látinn, Hemingway, og Thom-
; 'as Mánn er ei-nnig dáinn. Hver
veit nema það hafi ásamt öðru
verið dálæti mitt á bókum Lax-
ness;: er fékk mig til þess að
koma hingað. Frá æskuárum
hefur mig dreymt um að koma
til Islands eðá frá því fyrst ég
fór að kynnast sögúm þaðan.
Og nú er komið það tímabil á
ævi minni, sem ég gef mig að
skandinavísku löndunum. Ég
hefði ef til vill átt að koma
hingað fyrst, en það er betra
seint en aldrei, segir gamalt
rússneskt máltæki. Fyrstu
kynni mín af íslandi voru þeg-
ar ég las 12 ára gamall skáld-
söguna Eiríkur bjarteygi eftir
Richard Haggard. Það var auð-
vitað ekki traust heimild. Síðar
ferðe.ðist ég svo með söguhetj-
um Jules Verne niður um Snæ-
fellsiökul. Á stríðsárunum var
ég á norðurvfgstöðvunum. Þá
komu skipalestir. sem myndað-
ar höfðu verið við ísland til
Murmansk. Það voru fyrstu lif-
andi tengslin við ísland, og
það samband sem myndast á
stríðstímum, glevmist ógjarnan.
— Ég kóm til íslands síðast
liðinn laúge.rdag og verð hér
einn mónuð, sem er alltof lít-
ið. Ég hef þegar farið til Þing-
valla, Hveragerðis og Hafnar-
fjarðar. Á mánudaginn fer ég
austur til Egilsst.aða og ferðast
þaðan til Akurevrar með við-
komu í Mýyatnssveit og svo til
Revkiavíkur. 1 bessari ferð
verð ég að trevsta mikið á
hiálpsemi íslendinga við öfiun
efnis og ég vona að þeir gleymi
því í samskiot.um sínum við
mig, hve íslendingar eru hlé-
drægt fólk. Mér hefur fundizt
sérstaklega ánægjulegt að
kynnast virðingu Ísíendinga á
vinnunni og hæfni þeirra til
vinnu. Ég hef veri'ð! í öðrum
löndum. (auk Nnrðurlandanna
hefur Fisi heimsnt.t. m.a. Kína,
Engiand, Búlgaríu og Rúmeníu),
en ég er undrandi yfir lengd
vinnudagsins hér. Hér. er unn-
ið miklu mejra en ( nojikru
öðru skandipayísku landi til
þess að ná þeirri lí(safkomu,
sem er auðveldara að ,ná þar.
— Bóknvenntir í Sovétrflsjun-
um eru í jJramþróun.rv.Af :;?ov-
ézkum rithöfunduiyi gggSjoIok-
off fremstur að mínu álýti. og,
Tvordovskí mesta ljpð.skáldið.
— Blaðakona Alþýðublaðsins
spyr um 'álit Fisj á Pasternak.
— Pasternak var fyrstá fíokks
ljóðskáld én í meðailági prósa-
isti, rithöfundur. Það er alls
staðar talað meira um prósa
. t < i V < {j 1 > ■ i > ; ( i . 1 ■ ; !
hans helclur en hvað hann er
lesinn. — Og Fisi spyr biaða-
k.onuna, hvort hún 'háfl les-
ið Sívagö 'Tækni aííú, til" erida
og er hún játar þvi "ségjr hánn:
Þú ættif áð' fá vefðláuH fyrir
það. — Þýðifíg á ’ljoði 'er eins
og uppíogínn orðró'muf." það er
svo erfitt að þýða íjoð. Menn
á Vesturlöndum nærast . á. upp-
lognum þrðrómi um Pasternak.
— Anðvitað' f.v-lgiumkl Viö í
Sovétrfkjunúm' með éttéridúm
bókmenntúm. Við 'gefúrn út
tímarit. 300 bláðsíður á fnánuði,
sem er eingöngu hélgað 'éflend-
um bókmentum. Þar að auki
eru gefnar út margar þýðingar
erlend.ra -bókmennta hiá út-
gáfufvrlrtæKjiinj i Sovétríkjun-
um og eitt 'þeirrá gefur einvörð-
ungu út érlépdar bókmenntir.
Nú beinir blaðakpna Alþýðu-
blaðsins umra=tfiunum inn á
annað syið. Víkur að sourning-
unni um kri^tindóm. og komm-
únisma. sem-- yerið ’hefur svo
áleit.in f bugum ýsúmra blaða-
manna og póíitikusa hér í
Revkiavík að rindanförnu síðan
Furstéva og. . Gagarín komu
hineað og svöiTuðu snurningum
Matthíaggjf., BÍáðakonan spyr
Fisi. hvoff hápn sé í kommún-
istaflokknum pg hvert. sé álit
hans á svör.úm Furtsjvu og
Gagaríns. ■
\ •„ :f '•f~*4 *
•— Ég Jief’ Verið meðlimur í
kommúnislafldkknum síðan í
styrjöldinni,ý,þégar Þjóðverjar
nálguðust Moskvu. Áður var ég
í æskiííýðssamtökunum og var
bá svo gæfusamur að heyra
Lenin' áVáiTiá á? þiwgl*sfirhlbands-
Götumynd úr Reykjavík eftir Orest Verejskij.
ins, Þá Var ég 17 ára gamall,
ftllltrúi frá Kúban.
— Ég stýðst 'ékkí áðeins við
Gagarín hékluf ög Títoff, Þar
hef - ég tvo 'íifaildi' dæmi um
það, að menn komást til himna
án ' bæna óg ‘ sofa þar vel án
kvöldb&ná. Mér ‘ líkaði sér-
• staklega ;;;vel þáð,” sem Títoff
sugði en hariri Var yfír Moskvu:
Nú ráðið þið hvað þið gerið,
en nú ætTá ég áð fara að sofa.
Og þá gatu nokkrar þúsundir
Moskvubúa auðvitað ekki far-
ió að' sófa.
— Mér firinsi af kynnum
inínum víð fslendinga, að hinn
gámli áridi þjoðarinnar hjálpi
hérini betur en kristindómur-
inn, sámanb'er það, er Jakobína
lívað nióur heræfinguna. Enn-
i'remui' hef ég komizt að raun
' um, "að á íslandi eru'til draug-
'ár,' sem be'fja'st fyrir íslenzku
’ f relsi. Ög h‘ér' vit'nar Fisj í sög-
' 'una úf ' Hvárfirð'í, er birtist í
áíðasta 001301301 Þ’jöðviljans.
Kfistján frá Djúpáiæk sagði
mér þá sögu: með.þeim formála,
að cjáinn íslendmgur væri ekki
minni patríót, föðurlandsvinur,
en íifandi .islpndipgur. Kannski
er það skýringin, á, því, hvernig
svona lítil þjóð gat lifað og
varðveitt menningu sína.
— I okkar skólum er engin
kristindómsfræðsla en nemend-
urnir fá að kynnast trúar-
brögðum Grikkja, Norðurlanda-
búa, gyðinga o.s.frv. Án þess
að þekkia þessi,, trúarbrögð
myndu menn hvorlti botna upp
eða niður í sumum glæsileg-
ustu verkum t.d. í málaralist.
Tökum sem dæmi myndirnar af
Maríu með barnið. Hvers vegna
er konan alltaf með strák í
fanginu en ekki stelpu? segja
börnin stundum,
— Það eru andleg námskeið
fyrir þá, sem það vilja, og
geistlegur háskóli, er útskrif-
ar presta. Og það er frelsi fyr-
ir trúarflokka en kirkian að-
skilin frá ríkinu. Hlutverk
skólanna er að veita raunþekk-
ingu og þroska gáfur nemend-
anna, ekki að kenna einhverj-
ar dulrænar, ósannanlegar
kenningar. — Blaðakona Al-
þýðublaðsins ymprar á því, að
það eigi e.t.v. eftir að sannast,
að trúin geti flutt fjöll. — Það
er ekki trúin heldur skyn-
semin, sem getur flutt fjöll,
segir Fisj. Og trúarbrögðin hafa
einmitt staðið mest gegn því,
að skynsenún fengi að þróast,
heldur hann áfram og minnir
á ýmis fræg dæmi um baráttu
kirkjunnar gegn vísindalegum
uppgötvunum og sannindum.
— Vegna þess að hugsjónir
kommúnismáns um algeran
frið á jörðu og algert jafnrétti
manna án tillits til litarháttar
eru éinmiljt þær sömu og
og hafa gertj kristindóminn vin-
sælan, lyft -Jlionum, geta kirkj-
unnar menrj og kommúnistar
staðið samafi t.d. í friðarbarátt-
unni. Boðorðin 10 að e.t.v. einu
undanskildu* gefa hinum kristnu
tækifæri á að vera í náinni
samvinnu við kommúnista. En
mergurinn 5 málsins er, að
kirkjan og forustumenn henn-
ar eru svo oft í mótsögn við
eðli og kenningar kristindóms-
ins. Þegar Þjóðverjar sóttu sem
fastp.st að Moskvu jókst kirkju-
sókn í borginni mikið. Sumt
fólk fór í kirkju til þess að
biðja guð að berja Hitler niður.
Aðrir gengu í flokkinn. Niður-
staðan af sameiginlegri baráttu
beggia varð sú, að Hitler var
sigraður. Ég vildi að blaðið
þitt. segir Fisj við Alþýðu-
blaðskonuna, héldi uppi þessari
samvinnu við kommúnista í
baráttunni við nazismann og
allt illt.

væri ekki ’síður i því fólgið að
liðsinna fólki, er leitaði til hans
í erfiðleikum og þrengingum,
fólk leitaði sér styrks í
trúnni. Því svaraði Fisj að
lokum svo:
— Fólk leitar til kirkjunnar
í erfiðleikum sinum en komm-
únisminn leitast við að eyða
erfiðleikum fólks. Með því er
hann að kippa grundvellinum
undan kristindóminum.
Að lokum fór blaðakonan út
í aðra sálma og spurði Fisj um
álit hans á Berlínardeilunni og
Þýzkalandsmálinu.
— Ég er rithöfundur en ekki
stjórnmálamaður og túlka að-
eins mína persónulegu skoðun
á því máli. Mér finnst það ekki
eðlilegt ástand að ekki skuli
vera búið að semja frið, þegar
15—16 ár eru liðin frá stríðs-
lokum. Margir Islendingar hafa
komið til Berlínar og
þekkja ástandið þar. Það
er óeðlilegt ástand að skipta
borg í tvo fjandsamlega hluta.
Á það verður að binda endi.
Það verður að semja án
vopnaviðskipta og án þess að
hallað sé á nokkra þjóð.
Krústjoff hefur lagt fram sín-
ar tillögur í þessu máli og það
væri æskilegt, að hinn aðilinn
kæmi með einhverjar tillögur
í stað þess að segja afdráttar-
laust nei við öllu. Vesturveldin
virðast vilja viðhalda þessu á-
standi um ófyrirsjáanlega fram-
tíð. Það hlægilegasta í þessu
sambandið er að vera að hóta
að segja okkur stríð á hendur,
ef við ætlum að gera friðar-
samninga við Austur-Þýzka-
land.
— Ég vona og óska, að nóg
sé til af skynsemi nú á dög-
um til þess að ekki komi til
stríðs. Enginn maður í Sovét-
ríkiunum hefur áhuga fyrir
stríði, bar er enginn sem hef-
ur ágóða af hergagnapöntun-
um. Stríð getui- aðeins fært
okkur óhamingiu. Við þurfum
frið til bess að framkvæma
okkar nýiu áætlun. Lífskjörin
eru ört. batnandi í Sovétríkjun-
um. Allt betta getur stríð eyði-
lagt. í Ameríku og Vestur-
Þýzkalandi eru hins vegar að-
ilar, sem hafa mikinn ágóða
af hergagnaoöntunum. Þeir
hafa kannski ekki áhuga á að
fá stríö. bví að auðvitað eyði-
legði það þá iíka, en þeir hafa
áhuga á að viðhalda því á-
standi er krefur vopna, vopna,
sem fl’ót.t. úreltast svo að þörf
er á nýbirn Núorðið geta að-
eins br.iálæðingar óskað eftir
stríði.
S. V. F.
/W
* 4
;_>r: <-■■■■ ~;ir:t-■•■>:. •••. .. ;; , , ■ -
Tcikning af íslcnzkum unglingsstúlkum eftir Verejskij.
— Trúað fólk getur ekki ver-
ið í flokknum, svaraði Fisj
snurningu blaðakonunnar.
Flokkurinn er samsafn fólks, er
allt aðhyllist nokkrar almennar
hugmyndii’ en ein þeirra er
hin heimspekiiega efnishygg.iu-
hugmynd. Þeir, sem aðhyllast
þessar skoðanir, ganga í flokk-
inn alveg eins og þeir, sem
trúa á guð, ganga í einhvern
trúarflokk. Þarna er enginn
bvingaður tii neins. En í ríkis-
kirkium eru alltaf þvinganir,
viliandi eöa óviljandi.
Þessar trúmálaumræður voru
allmiklu Iengri en hér hefur
verið rakið, viðtalið hafði snú-
izt upp í. rökræður milli rit-
höfundarins og blaðakonunnar,
samræður í léttum tón og fullri
vinsemd. Fisj benti á, að
kirkjusókn hér benti ekki til
mikillar trúar en blaðakonan
Vildi meina, að starf' prestsins
Aðeins 12% hafa kosn-
ingarétt í Suður-Afríku
PRETORIA — Þingkosningar
fara fram í Suður-Afríku 18.
október n.k. Verwoerd forsætis-
ráðherra hefur sagt að opinber
tilkynning um það verði gefin
út 28. ágúst. Framboð verður að
tilkynna fyrir 15. september.
Þetta verða fyrstu kosningarn.
ar siðan Suður-Afríka varð lýð-
veldi og yfirgaf Brezka sam-
veldið. Síðustu kosningar fóru
fram í apríl 1958. Þá fékk
stjómarflokkurinn 103 þingsæti
en stjórnarandstaðan 53. Venju-
lega eru kosningar 5. hvert ár.
Við síðustu kosningar voru
tæplega 1,3 milljón hvítra
manna með atkvæðisrétt í 132
kjördæmum landsins.
9,3 milljónir Afríkumann.a og
1,3 milljón annarra þeldökkra
manna hafa engan kosningarétt.
Örfáir hvítir menn eru taldir
fulltrúar blökkufólks á þing-
inu og eru þeir ekki valdir i
almennum þingkosningum. Fyr-
irkomulagið í þessu fasistaríki
er semsagt þannig, að aðeins 12
prósent íbúanna hafa kosninga-
rétt. Hinum er neitað um kosn-
ingarétt og flestöll mannréttindi
önnur.
€)
ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 15. égúst 1961
ÞriÖjudagur 15. ágúst 1961 — ÞJÓÐVILJINN
f