Þjóðviljinn - 14.12.1961, Síða 6

0) — ÞJCÐVILJINN — Fimmtudagur 11. desember 1S81.
Fimmtudagur 14. desember 1961. — ÞJÓSVILJINN
(7j
þlÓÐVILJINN
Útgefandi: Samelnlngarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokkurlnn. — Rltstjórar:
MagnúB KJartansson (áb.), Magnús Torfl Ólafsson, Sigurður Quðmundsson. —
P'réttarltstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Quðgeir
Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Simi 17-500 (5 Uuur). Áskriftarverð kr. 50.00 á inán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
PrentsmiðJa Þjóðviljans h.f.
Katanga
TJrezka ríkisstjórnin hefur enn á ný svikið fyrirheit
sitt um að láta hersveitum Sameinuðu þjóðanna í
Katanga í té vopn til baráttu gegn Tsjombe og liði
hans, sem stjórnað er af evrópskum fasistum, ævin-
týramönnum og atvinnumorðingjum. Þessi afstaða
Bretastjórnar kemur í kjölfar þess að einn fremsti
starfsmaður Sameinuðu þjóðanna í Kongó, dr. O'Brien,
hefur skýrt frá því ihvernig Bretar og Frakkar, svo að
gkki sé minnzt á Belgíumenn, hafi frá upphafi reynt
að torvelda allar aðgerðir Sameinuðu þjóðanna í
Kongó, og stutt Tsjombe og málaliðsmenn hans með
ráðum og dáð. Hann hefur flett ofan af því hvernig
sendimenn Bretastjórnar hafi annarsve'pr flutt hræsn-
Isfúl’lár ræður á vetfvangi ‘Sameinuðu þjoðahna en á-
stundað þveröfuga breytn'i í verki.
Af hverju stafar þessi framkoma Bretlandsstjórnar?
+ Því fer eflaust mjög fjarri að enskir ráðherrar
hafi samúð með Tsjombe og morðingjaliðinu í kring-
um hann, að stuðningur þeirra sé sprottinn af hug-
sjónaástæðum. Ekki verður því heldur haldið fram að
framkoma Bretastjórnar eigi sér pólitískar forsendur,
hún sé að reyna að styrkja aðstöðu síná' í Afríku;
þvert á móti ber öllum saman um að mannorð
brezkra ráðamanna hafi aldrei verið jafn illa á sig
komið meðal Afríkubúa og nú eftir það sem gerzt
hefur og er að gerast í Kóngó. En hvað veldur þá
viðbrögðum brezku stjórnarinnar? Skýringin er auð-
hringurinn Union Miniére .sem ráðið hefur lögum og
lofum í Katanga og hefur skipulagt hreyfingu
Tsjombes í því skyni að halda völdum sínum óskert-
um. Hlutafé þessa auðhrings nemur nær 20.000 millj-
ónum króna, og meðal hluthafanna eru ýmsir fremstu
auðmenn Breta. Það eru þessir auðmenn sem ráða
stefnu, brezku stjórnarinnar; andspænis gróðahags-
munum þeirra má vilji brezku bjóðarinnar sín einsk-
is, persónuleg afstaða ráðherranr.a verður að þoka
um set, og jafnvel pólitískir framtíðarhagsmunir Breta
í Afríku verða að lúta í lægra haldi. Það er hinn
blóðistokkni gróði sem öllu ræður, viðbjóðslegasti afl-
vakinn í stjórnmálum nútímans; hans vegna hafa þús-
undir manna verið brytjaðar niður; í þágu hans var
Lúmúmba myrtur á níðingslegasta hátt. Og síðan
fluttu mennirnir með flekkuðu hendurnar hræsnisfull-
ar ræður um það hversu harmþrungnir þeir væru
vegna þess að 'málaliðúm þeirra tókst einnig að myrða
Dag Hammarskjöld, framkvæmdastjóra Sameir.uðu
þjóðanna.
pramkoma brezku stjórnarinnar í Kongó er sígilt
dæmi um það hversu máttlaust lýðræðið er hjá
s|órveldúm Vestur-Evrópu. Hin ytri form þess geta að
vísu verið áferðarfalleg, ýmsjr veigaminni þættir þess
halda nokkrum lífsþrótti, en fjármagnið er sjálf kvik-
an. Þegar á herðir eru það auðmennirnir sem öllu
ráða; ef lýðræðið rekst á hagsmuni þeirra verður lýð-
ræðið að víkja. Þetta gerðist þegar brezki flotinn réðst
á íslendinga vegna landhelgismálsins; það voru auð-
hringarnir sem skipuðu fyrir verkum þegar Eanaa-
ríkin kollvörpuðu lýðræðisstjórninni í Guatemalm og
skipulögðu innrásina á Kúbu: hluthafarnir ákváðu
stefnuna þegar Bretar og, Frakkar réðust á Egypta
eftir að Súez-skurðurinn hafði verið þjóðnýttur; stríð-
ið í Alsír, morðin í Angóla og Kenýja, kúgunin í Suð-
ur-Afríku — allt eru þetta dæmi um þann gróða sem
goldinn er með blóði saklausra. Þeir menn sem kenna
þvílíkar atbafnir. við lýðræði eru að gera það orð
merkingarlaust méð' öllu, og þegar þeir vilja innlima
ísland í heimalönd auðhringanna eru þeir vitandi vits
að tortíma þeim andlegu verðmætum sem íslendingar
hafa löngum metið mest, — m.
ritar bok m
,Bláu bókar'-höfn íhaldsins
hlœgilegt plagg i dag
Þau ánægjulegu tíðindi gerð-
ust á síðasta bæjarstjórnar-
fundi að upp’ýst var bar að
gerðar hafa verið rannsóknir
á því hvar muni bezt og hag-
, kvæmast að byggia framtíð-
-• : -ai-höfn feeýkjavik.
. Kemyr þá í lips. að he’m-
ingi ódýíara er áð by?kja höfn
inni í Sundum en Engeyiar-
höfn þá sem íhaldið ákvað á
Bólverks
lengd m
Engev’arhöfn, till. T. 8600
Engeyjarhöfn, till. II 8300
Kirkjusa"dshöfn 8200
Sundahöfn 12200
Til nokkurs samanburðar um
stærð má geta þess að ból-
verk Reykjavíkurhafnar nú
eru samtals um 3 km á lengd.
Geir Hallarimsson borgar-
stjóri skýrði frá bví undir um-
ræðum um höfnina að Almenna
byggingaféiaginu hefði verið
falið að framkværra þessa
rannsókn og hefði hún hafizt á
árinu 1958.
Almenna bygginaafélagið
virðist hafa vandað til þessa
verks og levst hað vel af hendi.
Tómas Tryaavason jarðfræð-
ingur Atvinnudei’dar Há-
skólans framkvæmdi botnrann-
sóknir. Raforkumá’askrifstofan
framkvæmdi jarðsveiflumæt-
ingar, Unnsteinn Stefánsson
efnafræðingur Fiskideildar
framkvæmdi seltumæ’inaar og
I.andheigisgæzlan tagði til sió-
kort. Ennfremur vo.ru gerðar
mætingar á siáváríöUum,
straumum o« ö'dum o" fehgin
yitnesk’a Veðu'rstofunns r -um
.vinda -á svæðinu. Greinsrgerð-
in fvrir rannsókninni. ■ ásamt
meðfy1'g;andi teikningum er ai|-
mikið rit.
í greinarger’iinni 'seHr m.a.
svo urn höfn inni : Fttndum;
..Segia má að S in-’in séu v?r-
in á a.tta vegj.! fyrir, ö’dugangi.
Fisi að nota Viðey;arsund sem
höfn. yr-Si bn að b.vggia garð
á Páisf’aki. Aðstæður eru alveg
einstæðar. Garðurmn r 'mlesa
700 m langur, nser út á' 20.00
m dýpi. en' undirstaða hans er
að mestu ofar ..en „á..5.00 m
tíýpi. Garðurinn veitir fuil-
nægjandi vörn alllarg' i^n með
ströndinni. Óvíst er hvort frek-
ari varnargarða er þörf í mynni
sundsins. Grvnninearnar veita
að Líkindum næ?i;ega vörn. . .
.... Norðanáttar gætir á-
berandi minna í Gufunesi og á
, Liaugiarási en annarstaðor. í
.boeiariandinu. Veldur þessu
skjó! frá Es;unni. og napr það
vitanlega ekki síður til Sund-
anna en hæðanna í k'ing. Land-
ið >að Sundunum er óvíða lægra
sínum tima og auglýsti í ,,Bláu
bókinni'4.
Hver metri bó;verks myndi
kosta 70 þús. kr. inni í sund-
um — en 140 þús. kr. í Eng-
eyjarhöfn.
Samkvæmt þeini rannsókn-,
um sem Almenna byggingafé-
lagið hefur gert er kostnaðar-
áætlunin á þessa leið:
Kostnaö
ur kr.
1 205 000 000
1 007 0O0 000
353 000 000
855 000 000
Pr. m
bó'v. kr
140 000
130 500
110 400
70 000
en 20 m yfir sió og fellur bratt
niður að þeim, sums staðar með
. háum hömrum. Með vissu má
segja að mun skýlla sé í Sund-
unum en á Engeyiarsvæðinu.
Eina áttin sem Viðeyjarsund er
opið fyrir er norðvestanáttin,
en hún er sjaldgæfasta áttin“
Um hólfun og bólverk segir
ennfremur m.a. svo um Sunda-
höfn: ..Hentuga staði má hér
finna fyrir alla þá marghátt-
uðu starfsemi sem höfn tilheyr-
ir. Frá náttúrunnar hendi eru
skilyrðin fiöihæf, t.d. má óvíða
á iefn hagrænan máta byggja
bátahöfn o" stórskipabó'.verk“.
Um bað segir ennfremur svo:
„Auðséð er að grafa mætti
skiparennu nógu djúpa fyrir
e!'tærstu skin. allt inn undir
Ártúnshöfða. Innan við , miðj-
an Grafarvog er berggrunns-
dýpið um 12.00 m, svo- að bar
mætti enn fá dýoi er nægði vei
f’estum skipum heinT5bafanna“.
Sundahöfn er aðeins-- éin ; af
fiórum hugsanlegum höfnum
sem gerð er dgrein fyrirf hin
ívrsia er um a'ð gera/Engey.
iencifasta með garði cg yrði
höfnin innan bess garðs, örinur
m;ög svipuð. én með innsigUng-
aropi á sarðinum. hin þriðia
er um svokaliaða Kirkiusands-
höfn. Hin fiórða er Sundahöín-
in. sem nokkuð hefur verið frá
sagt.
Lokaorð greinargerðarinnar
eru bessi;
..f heilíl tekið er b'gsinsar-
kosínaður. imðaður við lengd-
armetra bóiverks u.b.b. lielin-
ingi hærri í Engeyiarhöfn en
í Sundaböfn“. —1 eða eins og
kostnaðaráætiunin .segir 70 þús.
kr. i Sundahöfn en 140 þús. kr.
í Fngeyjarhöfn.
í samþykkt bæjarstiórnar-
innar frá 1957 takmarkast það
cvæði sem athusa skvldi. ,,sf
Örfirisey að vestan. Engey að
norðan og Laugarnesi að aust-
an“. Það verður Reykvikingum
væntaniega driúgur búhnykkur
að yfirverkfræðinguj- Aimenna
&Cf'k'JAYXUi:bÖr.\
ZMÚSYJARHÖm
SKALÐKONUR FYRRI ALDA
eftir Guðrúnu P. Heigaclóttur
skólastjóra Kvennaskólans i
Reykjavík, er, eins og áður
hefur verig skýrt frá í frétt-
um b'aðsins, eir. af jólabókum
Kvöldvökuútgáfunnar á Akur-
eyri í ár.
Þetta er 180 blaðsiðna bók,
skemmtilega og fallega út gef-
in. í henni segir höfundur frá
hlutdei’d íslenzku konunnar í
sköpunarsögu íslenzkra bók-
mennta fyrstu aldirnar. Sagt er
frá Þórurini á Grund, Stein-
unni á Keldum. Þórhildi skáld-
konu. svo dæmi séu nefnd, rak-
in þróunarsaga íslenzku stök-
unnar. Iýst helztu . bókmennta-
einkennum hvers tímabils,
skýrt frá lífi einsetukvenna og
seiðkvenna og rakin saga
beggja nunnuklaustranna og
þáttur kvenna almennt í mennt-
un og skáldskap.
f formála segir Guðrún P.
Helgadöttir m.a. að bókinni sé
ekki ætlað að vera fræðileg
rannsókn. heldur sé hún samin
handa almenningi. Ennfremur
kveðst höfundur hafa safnað
allmikium drögum til bókar um
skáldkonur frá síðari tímum.
og í von um að önnur bók um
þær komi seinna sem framhald
hafi nafnaskrá verið látin bíða
hennar.
Músin sem lœðisi, fyrsta
skáldsaga Guðbergs Bergss.
I Út er komin hiá Bókaverzlun mótvægi verkar afinn,
Sigfúsar Fymundssonar ný sjómaður.
roskinn
| skáldsaga, Músin sem
eftir Guðberg Bergsson.
læðist.
Tillaga I um Engeyjarhöfn. Hafnargaröur lokar sundinu milli Örfiriseyjar og Engeyjar. Innsigl-
ingin er milli garða úr austuroðda Engeyjar og Laugarnesi.
bvggingafélagsins. Ögmundur
Jónsson. skyldi ekki láta binda
sig á þann bás er skammsýnn
kosningaskiálfti íhaldsins
márkaði 1957. því einmitt ut-
an hans fann hann helmingi
ódýrara hafnarstæði.
Guðmundur J. Guðmunds-
son. fulltrúi A'þýðubandalags-
ins í hafnarnefnd kvaðst fagna
og þakka þau vinnubrögð, vís-
indalegar rannsókncr, sem Al-
menna byggingarfélagið hefði
haft við betta — o.g minnti
jafnframt bæjarstjórnarmeiri-
hlutann á dálítið óþægilega
staðreynd.
— Seinni hluta árs 1957.
sagði Guðmundur, um það bil
sem ,.bláa bókin“ þurfti að
koma út. vovu ekki slík vinmi-
brögð viðhöfð. Á einum kvöld-
fundi sambykkti bæjarstjórn-
avmeirihlu'inn hafnarstæði fyr-
ir Reykjavík, án nokkurrar
vitneskju um skilvrði til hafn-
avgerðar og nokkurrar vitn-
eskiu iim kostrað. Síðan var
gerð faileg teikning og s’íkt
plagg notað í kosningaáróðri
sc-m iausn hafuarmálsins. Á
einni nóltu var ákveðið háfnar-
stocði án rokkurs samráðs við
sérfróða menn og án nokkurra
ranr.sókna. einungis til að not-
ast í kcsnirgaáróðri. Ha.fi bæj-
arstjórn Reykjavíkur nokkru
sí.nni orfið sév til skammar var
það þegar hún ákvað á eirni
róttu hafnarstæði Reykjavíkur
án samráðs við nokkuvn sér-
fró'JV:!-n mann. á.n nokkurrar
uiHe.ngerginnar rennsó’trar, án
nokkurrar vitneskju nm hvað
liún var að gera.
Guðbergur Bergsson er 29 ára
: að aldri. fæddur og uppaiinn í
;Grindavík. Hann hefur stundað
i nám í Núpsskóia, Kennaraskói-
I anum og háckóiacum í Barce-
| lona. Hann er viðlörull maður,
hefur ferðazt um f’.est lönd Evr-
ópu.
Músin sem læðist segir frá
ungum dreng í nauðum. Hann
er fjötraður járnaga strangrar
og vart heiibrigðrar móður. sem
siá'f hefur hlotið þung áföil í
iífinu. Roskinn maður er að
deyia úr krabba í næsta húsi.
Móðurinni verður mjög tíðrætt
um veikindi hans við vinkonu
sina. sem kemur daglesa til
henn^r. o° heyrir drengurinn það
tal, þó honum sé ekki ætlað
! það.
|
j Þetta tvennt. strangieiki og
1 skilningsleysi móðurinnar og sí-
j fel’d útlistun krabbameinsins ork-
ar bannig á drenginn, að hann
I líður bungar sálarkva'ir c? úr
'verða magnaðar sálfiækjur. Sem
Eókin et 243 bls. að
prentuð í Prentfelii h.f.
stærð
Þrir elskhugar Yaldísar
Fanneyá
Furuvöllum
Fanney á Furuyöiium eftir
Hugrúnu skáldkonu er í hóp:
þeirra mörgu bóka sem nú
koma á markaðinn. Hugrúnu
þarf vart að kynna, bvi hún
hefur gefið út margar bækur i
bundnu og óbundnu máli bæði
fyrir unga og gamla og oft
í’utt skáldskap sinn í útvarpi.
Hugrún er mjög naem fyrir
mönnum og máiefnum os lýsir
Hfinu á raunsannan hátt, og
kcma beir kostir vel l'ram i
hinni nýju bók. Fanney á Furu-
vöHum er ástarsags sem gerist
í sveit cg við 5\jó, fjörlega skrif-
uð og cpennand'. og aðaipersón-
an eftirminni'eg lýsing á stór-
bro’ir.ni konu ef svipaðri feisn
og I-Ielea i Eræðratungu í Skái-
holti Kambans. Ég er viss um
eð aðdáercdur Huerúnar munu
te'ja þetta eina a’Jra beztu bók
hennar.
S. H.
Töfrandi
œvisaga
Dosféévskys
Dókin
,ASTIR DOSTÓÉVSKYS",
er skrifuð af kunnum rúss-
neskum rithöfundi, sem nú
er búsettur í Ameríku.
Bókin er upphaflega skrifuð
á enska tungu. en hefur verið
þýdd m. a. á rússnesku.
Bók þessi er einstakleg.a
skemmtileg aflestrar, en ja£n-
framt stórfróðleg um æví
hins mikla rússneska rithöf-
undar.
Sonur minn
Siirfjötii
GUC/MUNDUR DANÍELSSON
Hið mikla bókmenntalega af-
rek Guðmundar.
Frábær skáldsaga.
Leikrit
MATTHÍTS JOCHUMSSON
öll átta leikrit þjóðskáldsins.
íslenzkir
þjóðhœttir
Jónas Jónasson frá Hrafna-
gili.
Einar Ól. Sveinsson bjó ti!
prentunar. 534 bls.
Verð kr. 315.00.
Sigurður A. Magnússon:
Næturgestir, skáldsaga
ísafoldarpre.ntsmiðja h.f.
Reykjavík 1961.
Þetta er ekki ýkja-löng skáld-
"saga, tæpar 170 blaðsíður. Ekki
verður heldur sagt að efni sé
miög langt sótt til hennar.
Fjallar hún um ungan pilt.
Svein Gíslason. sem fer að
heirnan úr koti foreidra sinna,
og f’yzt í siávarþorp. Þetta er
mjög svo venjulegt þorp, með
fisk - os bisnessmann og lítt
ánægða, tvístigand'i verkamenn.
Sveinn fær strax vinnu hjá
bisnessmanninum. herra Strút-
fells; að nafni. F'iótlega kemst
hann í kynni við hina merkustu
menrt þorpsins, en bevr-. éru auk
áðurnefnds Strút'feils. Jón ein-
setumaður o.g g’leðiko.nan Val-
dís.
Þessir brír rr.enn: Sveinn
Gisláson, Strútfells oe Jón é:n-
setumaðut. eiga tv'ennt sarneig-
inlegt: Þá hefur alla drevmt
um að verða ská'd og þeir hafa
aílir elskað konuna Valdísi,
Mjög eru beir ólikir bessir þrir
og mjög er misjafnt hvernig
skáida- og ástadraumarnir bera
þá afleiðis. en beir virðast ekki
hafa góð áhrif á neinn þeirra.
Sisurð A. Magnússcn hefur
sjáifsagt dreymt um að verða
skáid. og mætti þá ef til vill
hugsa sér að hver þessa manna
sé einskonar ful'trúi fvrir
ákveðna hlið á persónu hans
sjálfs. Einn er harðsvíraður
bissnessmaður, annar dular-
fullur sveimhugi og hinn hriðii
innilokaður hugsuður. Það eina
sem tengir þessa menn saman
er hin sameiginlega ástkona
þeirra. Vaidís, og mætti
kann-'ki líta svo á að hún sé
fuHtrúi fvrir skáldagyðiuna.
Hún rótar mjöe unp í iífi
þéirra allra. Einri daginn er
hún hnrfi-> úr þn,-p:T’u;; Strokin
„Suður" frá öllu saman. Við-
brögð beirra þremenninganna
verða með ýmsu móú; Einn
herigir sig, annar'" drékkir sér
eftir að hafa nauðgað unglings-
telou. Hinn briðji, bisnessmað-
urinn. er sá eini sem. b.jargas’,
Gróðabrö’! hans virðast lítt
truflast af þessari sök.
Sé hægt að líta.á þetta svona
táknrænt. virðist mega draaa
af þessu þá álvktun að ef
skáidgyðjan bregzt höfundinum
Iíti hann svo á. að bissness-
maðurinn í honum muni einn
eftir standa. enda standi hann
hvað traustast fyrir. hrátt fyr-
ir yfirvofandi gjaldþrot. sem
hægt er að biarga með því
að sökkva skipi.
Fkki verður ?f bessari bók
ráðið hvorf valdísir sagnlistar-
innar hafa veitt Sigurði A.
Masnússyni það vsl úr horni
s:nu. gð eridast mé-sí honum
til stórra h’.uta á bvi sviði.
F'-rk: frevsti ég mc'r heldur' til
að kveða uyp 'yfir honum
C2 72
a Lsésvík-
segir frá
Sigurður A. Magnússon
dauðadóm sem söguhöfundi,
hennar vegna. Frásagnarmátinn
er að vísu ekkert ó'iour. en
ósköp hversdagsieeur þó. og öll
sagan raunar miög ris’ág og
iítil fvrir sér. Finnst mér erf-
itt að sjá hverskonar hagnað
höúmdur hennar telur sér að
því að gefa þotta verk út.
Jón frá Pálmholti.
Komin er út bckin Endurminn-
ingar Krisíínar Dah’.stedt, hálf-
níræðrar konu sem marsir
þekkja frá þeim árum begar hún
var veitinaakona á ýmsum stöð-
um í Reyk.javík.
Kristín er fædd í Dýrafirði
og fe’ldi ung hua ti! kennarans
í sveit!T>ni. en það var Masnús
sá Hjaltason sem varð Halldóri
Laxness að fyrirmynd Ljósvik-'
inasins. Eftir snubbóttan endi
beirra kynna fór Kri.stín.. ti!
Danmerkur með kútter os dvaidi
bar við ýmis stprf til" 19Q5. en
bá kom hún heim *o™ stofnacði
til eiain veitinssétatfsémi í
Reykjavik og hé’t þvj starfi é-
fram lengst, af ff
Hafliði Jóns;''b
h-fffiar skrfð en'iurmihrcifisar
Kristínar en Bókaútgáfán Mun-
inn .gefur út. Bókin er 240 b’að-
"'ður os í henrii nokkrar mynd-
ir.
Skuggsja
Reykjovíkur
ÁRNI ÓLA
Reykjavíkurbók aiira lands-
•manna. 344 bis. með mörgum
myndum.
Verð kr. 248.00.
V
ísofoléar