Þjóðviljinn - 28.12.1961, Qupperneq 6

Þjóðviljinn - 28.12.1961, Qupperneq 6
Hverfi einbýlishúsa í Kópavos:i sem Sigvaldi Thordarson teiknaði. mek Ssgja má um íslenzka arki- tekta 20. a’.dar ekki síður en myndlistafmenn og tónskáld að þeir haíi komið að óbyggðu landi. Ehginn by?aingastíll var tii sem við'it vmri að stvðjast við. aðeins torfbæirnir gömlu. Nvtt byg?inCJarefni var kornið ti) sö«u. A''t varð að af nýiu eða eftir er'endri fyrir- mynd. Þesar sl!vt er v,aft í huea er .ekk’ pð un’Jr-’ þó*t margt hafi fpri.ð í han^ <-'cr jafo- vel mest sé hrófat’.'dur e*a gmpvvievcq sem eert hrflir verið í h'*>jum og þorn-im á ly- landi. Fitt er undrunarverð- rra. o-r réít eð haMa á loft. að á ótrú’ega skömmum tíma hafa íd.endingar e'vypzt verkfræð- i"s»9 c« arkitakta sem mik’u hefa afrekre? oy Fgt ómetanleg drös ?ð nýrri bypginsar’ist í landinu. Þessir arkitektar "eru flestir un«!r ?ð árum; einn þeirra. Pieva’di Thordarson, varð fimmtugur í gær. Ff litið er á að vpr'o eru nem? fímmtán á« frá bví Sig- va’di kom f-á námj í Kaun- mpnnahöfn h’ýtur í fyrqfa ]agi að vek'p furðu hve afköst hans eru miki’ fiölbrevtileg. Hann he'ur teiknsð f'ö’da íbúðar- hú«a. ork'iver. skóla, v’stihús, skrifst.ofubv<»?ingar, siúkrahús, fé’agsheimili. og flest mpð Jneirn sérkennum sð v°rk hans þekki- ast á pueabrsvfi. Fkki he’.pa«t hes--i afköst pf bv’ að Si'nm’di hafi hpft marga sér tif aðstoð- ar. he’dur cftast verið við annan ov þriðiq mann og stundum einvrki. Hitt er sönnu nær ?ð hann er ofurhimi og hamh’eyoa, með bá ástríðu í brjósti s°m knvr áfram hvern sannan listamann frá einu verki til anr.ars m°ðan kraftpr end- ast. og ipfnvel út fyrir öll skilj- anleg takmörk. Fáa menn bekki é? ei.n-.ó- bundna pf erfðavenjum og Si.g- valda Thordsrson. Hann er tuttusustu aldar fu’ltr-u í hreínræk^pðri rrynd. Sjá’fur er hann fæddur og upoa’inn í sveit. úr einv””"'’’i afsk°ktu«t’i bvw«»ð á landinu, ra V'-nni-t ekki stórborg fyrr en á f’illorð- insárum en verð-i- stó.rv‘~r«!ar- legur í viðhorfum. Ven'u’ega v-i-’ eirki d'fmf p~i m-gfa eft- ir sveitp’T’puninum í í-le’-diT”?i, jp.fnve1 uó hann c-4 lönnu flutt- ur til Ke”k'~v’kur o” hPfi tek- i*s unn fc.'eiarbm'-fí sveitin lifir eftir í honum n.m.k. emhver fiðrineur í sá’inni eða "c’u’rasn rómantík. Sigvaldi hefur ekk- ert pf þessu. líkt og har.n hefði slftið sveitina alger’esa úr brjósti sér. A’.drei mundi hon- um koma til hugar að vilja endurskipuleggja hinn forna EvsitHbæiarstíl. Hann er nú- timamaður af hugsjón eða af fornu fari. Miklu írekar mætti segja eð vsrk hans vseru h!ut- gerð bú und ára þrá íslendinga eftir ’.iós’. v'ðernum og t’egurð lífshátta, og bað er einmitt hér sem 20. ö’din breiðir 'faðminn við langra nátta óskadraum- að getur aMrei komið fagur svipur á borg, nema fremstu arkitektar ráði skipulagi henn- ar, því að hversu stílhrein og fögur hús sem sjá má rísa inni í þessum óskppnaði, geta þau aldrei notið sín nema til hálfs meðan skipu’.agið brestur. Sam- eigin’eg eirkenni. nýtizku húsa, innlendra sem erlendra, eru m.a.; Þau eru b’.ört. rúmvóð. hagkvæm. teiknuð með biiðsjón af umhverfi sínu. gædd sam- rremi. ísle^k nýtízku.hús, og ekki sívt b.ús SígvaMa. hafa fengið orð á sig fvrir dirfsku í formum og fraT'r öO’u fyrir ! "'. hve þeu eru stór í sniðum. jafnframt því sem viðurkennd er einstök listræn fegurð margra þeirra. Sigvaldi Thordarson hefur teiknað mannvirki við vatnsvirkjanir úti á landi, bar á meðal Laxár- virk’unina nýrri. Þetta er stöðvarþúsið þar og miðlunargeymir til hægri. því að nútímastíllinn hefur strax fundið hljómgrunn í brjósti hans. eða vegna þess að hann er sjálfur nýskapandi í eð’i sínu. A’lt sem hann garir er með fer.skum hætti, runnið af nútima sjónsrmiðum. S’gvaldi er að líkindum einn p.f þe’m sem í æsku hefur fund- ið sveifpböndin bvíla á sér eins op hlekki sem hanh varð að brióta af sér, Og rsunvsrulega er þnð svo, nð 2°. a'dsr kvnshjð arkitekta og verkfræðmga hef- u- m~ð vsrku-n sínum brotið sf bióðinni hlekki myrkurs- og þrpngsM, cg fáir gert þar' stærra st?.k en Sigvaldi Thord- srson. Mo’darhreysin voru í- varuhús íslendinaa öldurn sam- an, bsu voru dimm og þröng og óvistMg. Fn vér pkuh’m spmt ekki lasta þau, því jafnt í hsssum hrófum lifði raana- dómur í þjóðin-’i cg hún ól i b“ini ir’um sinn uii só'.ar- I’ó'’.I, bir'u og víSerhi og frjálsara Hf. Og þevar é? sagði "áðan að ég virri Si.gvp’da ’ éinna leussstgn við erfðavanjur sveitarmá; -er það í skilnmgf hns ytrg for.ms o® lifn"ðar- hétfa á hsras unnvaxtar'keiði 'en ekki fcinna dýnrx eðlisbátta né skapgerðar íslendinga frá um íslendingsins. Ljósbirtan og víðáttan vcru til í náttúru lan.ds'.ns, li.fðu í brjósti þjóð- arinnar og í hugsun henn- sr og í sólarljóðunum öllum, en tóku ekki á sig rrvnd í húsa- k3'nr’um hennp- fvrr en á þess- ari öld. Þork”1!. msni lét bera sig út í sólar’iósið. Bakkabræð- ur kunnu ekki önnur ráð en að bera það i"n í bæinn í húf- um sínum. nú f'æðir bað sjálf- krafa inn til manna og menn g°+a set.ið inni hiá fér eins og úti í náttúrunni umleiknir birtu m°ð vítt ti! vevg.ia og víðernin fyrir augum þar sem haganleg- ast er bvggt. Fr ofmælt að menn bafi s’i’ið qf sér alda- gamla hlekki, og því skyldum vér ekki lofa þá meistara og fp?na beirri tækni Sem hefur fært o«s þessar dásemdir upp í hendur? Fn hvpð er þá sérstaklega ; v.«ssum riýia bygg- in°arstíl eða persónulegt af bá’fu ís’ enzkr.p arkitekta. ,he:r’-p sem bera s’íkt nafn með h°i.ðri ? C’’mdroði o? skipulagsleysi lóggjp í su-T’'vn ur-ni í íglenzkum b’T'JpM<rarháttum) og ekki síður í ‘Revkipv'k en í bæium og þorpum úti á landi. Oþ auðvit- Og hér ér ég loks kominn að því sem mér finnst sérílagi einkenna Sigvalda Thqrdarson, fyrir utan oxurhuga hans; það hve hann er sjálfur sem per. sónuleiki og í öllum verkurn sínum, í ö’.lu sem hann gerir, stór í sniðum. Og með því að vera þannig stór í scr, tel ég að hann beri fremsta eðlisein- kenni íslendinga., bað sem hef- ur lyft beim hæst í afrekum og listum og gert þá að stór- veldi í hai’-p.inum. og þetta stóra snið er í æít við landið sem vér byggjum ,og hið bezta í arfi kvnslóðanna. Einmitt það sem Sigvalda er oft lagt til lasts, og samherjum hans í húcasmíði, að vtera atórif í hugsun og framkvæmd, er kost- ur hsns oCT PT'ýði. S’íkt er bjéð- ar sk?n frá upnhafi vega og- verður svo að haldast. na e-ip spinnst inn í nýr þattur í v°rkum Sigvalda sem einp't fv’gir snilligáfu: að sjá le'ftursnöggt inn að kiarna hlutanna sv.o að eðli verkefn- isins birtist. í einföldu skýru l’ósi.. Jafnh’iða .því sem Sig- valdi Tbordarson er stórbrot- inn og hatar al’a lágkúru. allt kotungssiónarmið. er eins og hann eigi hau.kfrána sión svo að al’t liggi Ijóst fyrir honum, cg hann bolir enga vafninga, enga króka, útskot eða rang- ha’.a. Hann p.v í ö’lu hreinn og beinn, einarður, einbeittur, eld- fliótur að átta sig. Allt sem hann gerir verður ljóst og ein- falt. Sigvaldi hefur á örfáum ár- um unnið sér nafn sem arki- tekt, einstak’ingar hafa keppzt um að fá h.ann til að teikna íbúðarhús sín. kama stundum eitthvpð við hann í fyrstu, láta hann síðar öllu ráða og eru hæ tánægðir að loknu verki. Einnig hefur 'nann teiknað all- 'mörg verk fvrir rík.i og bæjar- fé’ög. En þrátt fyrir betta má fullyrða að hann hefur ekki fram til þessa (og svo er eflaust um fleiri hinna beztu arkitektaj fengið verk- efni nógu stórt við sitt hæfi. Það liggla eftir hann margar byggingar víðsvegar sem eru lands og bæia prýði, og væri gaman að víkja að ein- stökum beirra ert bað gera mér færari menn. En hér á landi bíða óleyst aðkal'.andi verk- al’t eru bá til íslendinear, sem búa yfir mótunargleði og góð- um arkitektóni'skum gáfum. Hvers vegna háfa slíkar gáfur ekki fengið að njóta sín betur eða réttara sagt: hvers vegna höfum við ekki fengið að njóta þeirra? Einn þessara fáu gáfumanna, Sisvaldi Thordarson arkitekt, varð fimmtugur í gær. Hann er einn af brputrvðjendum nú- tíma’istar á íslandi, á með fá- einum starfsbræðrum sínum heiðurinn af því að hafa veitt straumum nýstárlegra og hollra hugmvnda inn í íslenzka húsa- gerðarlist nútímans. Sigvaldi ber sterkt lista- mannsrvipmót, er stór í snið- um. Mér hefur stundum fund- izt, gð h?nn væri rómantík- er-'nn meða1 íslenzkrp arkitekta eða kannski ö’ju fremur: að hinna sterku ti’.finningasveiflna p'°ni: lar’dsbpkasafn (þy sem Ár’pp'sfn op háskó’abókpppfn v-*u ípfnf’-pmt til hú«aþ menntaskóli í Re’-krév;k. n?-t- r~urfrir'>Qc? ~'Fri, rá*V'^ o.s.^rv. Pn V*-‘vqc; voo’pw -v/ 1 ó f ?>%vitc?ktnrn. v^r^frpo?in.suos ö.ðrum iðnaðarmönnum til að virnp bau ákiósanlega þióðinni tíi fppnp^pj. Vp^ q„ e-ns og d’ún staðfest mi’H verkefnanna c.g þeirra snil’darmanna sem ge'p levst bau, eins og trö'.l standi í vegi. Mér varð bverft við á dö°un- um er ég beyrði að Sigvaldi vp°ri hættuleea veikur, og í S’p-nhending sá ég afrek hans, péfur og mannkosti. og ég varð óttasleginn ef þjóðin ætti að mis?a hann svo ungan frá hálfnuðu verki. Svo er einatt að á stund bættupnpr vakna menn he’zt til um.hugsunar. Enn liggur hann veikur á af- mæ’isdegi sínum en stórbusa og einbeittur sem áður. Meai ho’’vættir Xslpnds leggiast á eitt með parsónulegu breki fcqns sjá’fs til að sefa honum bata o.g fullt starfs+’-ek. Kr. E. A. Mik'a niður’æginau í bygg- ingarlisf höfum við orðft og verðum enn að þola. íslending- ar. Þó hefur það verið okkur sumum nokkur huggun, þegar við rásum um bæi og bvggð, að sjá öðru hverju bregða fyrir heimsmenningarbrag í húsum eða húsagerð. við sættumst um stund við sjá’fa okkur og hugs- um: Ijós í myrkri, þráít fyrir barokkstílsins gætti í verkum hans, að heit og stórbrotin skapgerð hans sprengdi tiðum, þær römmu skorður, sem nú- tímalist setur dýrkendum sín- um. Stundum koma mér jafn- vel í hug orð Emils Thoroddsen um Kjarval í Perlum á sinni tíð: Hann er snilMarlegur. þeg- ar honum tekst unp, en ósur- legur, þegar slær útí fyrir hon- um. SisvaMi Thordarson hefur með verkum sínum sannpð, að íslendingar geta staðið öð”um þióðum á sporði í nútímahúsa- gerð. Því er rneira en tíma- bært og tilefnið kærkomið til að m;oTTa þá, sem málum vor- um ráða, á þá frumskyldu að fe’a duvandi sáfumönnum í hóoi hiísameistara að móta h’’sp«erð v°ra og bæ’arbrag, en ekki fúskurum c« fávitum. Hörður Ágústsson. Það er ku.nnara en frá þurfi að segja. að éftir'bvefri úthiut- un Húsnæðismý'astjórnar á lán- um til -íbúðabyaginga, bíður j'afnan mikill fjc-ldi manna með eftirvæntingu, enda þðrfln fyri.r lánsfé orðin ærið brýn hiá mörgum húsbyggjendum, þe.aar röðin kemur að þei.m að .fá .eln- hverja úrlau.sn, Það e,r einnig vitað, að fá það, sem Húsnæðis- méXastjórn befur t,:.I fáðstöíuriar er mcrgúm síWnúm’ o'f litið, Og til- þess að geta gart sem flest- um einhver.ia úrlau-sn, er út- hlutað smáupp.hreðum, allt nið- ur í 10—1.5 þúsun.d krónum í hvern stað. Aliir. sem éítmváð* fylgjael •með vérðlagi núh.á,- munu nokk- urn vlfginn geta gert sér í hug- arlu.nd hvað mikið er byggt fyr- ir 10 -þúsu.nd krónur, slík upp- hreð brekkur rétt fyrir einni útidyraliuurð eða svo. Og svo þegar menn iá loks- ins langbráða tilkynnin.gu um að þeim hafi verið úthlutað. 10 •þúsund króna.láni til að koma upp íbúð þá er ekki ei.-n-s o.g þeir geti nú brugðið , vi.ð og sótt hýruna í bankann. Nei, ónei. Fyrst þurfa menn að útvega sér góðan tug vottorða af ým-sú tagi, og það getur tekið 3—1 daga að smala þei-m saman; það iþarf að sækja þau flest á skrif- stofur, sem ekki eru opnar nema takmarkaðan tíma, og svo er eins víst, að maðurinn sem útbvr vottorðin sé ekki við í d.ag því að þótt tuttu.gu manns vinni á skrifstofimni, er aðeins á eins manr.-s færi að útbúa vottorðin. Nú, en svo tekst mönnum nú að. ná í c-.U skilríki, sem kraf- izt er, og hraða sór með bunk- ann r.iður í banka. Þá kemur upp úr dúrnu.m, að áður en tíu þúsund kallinn er greiddur, þarf virðingamaður frá bank- anu.m að líta á íbúði.na, t:I þess að öru.sgt sé nú að ckkert svíp/^1 sé á ferði.nm. maðurinn kemu.r kanrrk’ e"':” svo sem vikutíma: c-g þó er nú trúlega óhætt að sleppa tíu þ;ús- u.nd kallinum. Nei, ónei, það þarf að aihu.sa plöggin gaum- gæfiWa í bapkanum í svo sern viku t'rra enn. Þannia. að bað gef”r tsí“'ð •þr.iár vikur t;l mánuð að | fá greiddan þennan t'u. þúsúnd kaJ.l, sem mönnu.m hefur verið úthlutað. Það væri rk;liaple®t, að margra vottarða þyrfti við og nákvæma rannsókn á bc;m, ef um væri að rreða stórar ii?n- hæðir, en þeear b.rer eru cf'ki nema sem svarar fargísidi c;ns sendinefndarmanns t;l Bonn eða Par'sar, verður manni á að •h’i.asa sem svo, að eittþvað fieira en vöT’d:,,g.heit’.n ein lig.gi til grundvsú.ar öllum þessum vnttor*ara,”*''óknum út af tíu þúsund kall.inúm. Nýleaa grel.n r,'kísst’prri’n ti! þess í-áðs að skera niður toria á. hc’”Tp smvglvprninai, sem pr á markaðp.”.rri hár, (b. e. tdbar voru lækkað.lr á þeim vörum, sem mest er smvg'að i.nn i land.ið). Ekkert af beim var”-. ingi tiðheyr’r nauðsynium al- mennl.ngs: f-M.k étur ekki guU- úr, jafn.ve! þótt þeim hafi ver- ið smvglað inn: maðm- hitar ekki u.xjT) b’á sér með pérlu- f°s4”m; rafmagnið er ’afndýrt, iþótt hr’.nopr og ö-nnur diásn læi-'ki svolíti.ð í ver^i. Þessi r. ’ð- stöfu.n var sem sá ekki gerð til að l.étta drdnsklvfixim dvrtíðar- innar af almenninai að nei.nu gagni. heldur t;I að revna að stemmá stigu við smvglinu. Nú hykir mér tridegt, að béir, sem f’vtia vörvr inn f landið or? þe.ir sem vem’a með brer I’ér. þvrfi að gorg eiT'kveria g’’0;n fvr' r p’'r»unp, ]ecrq-;a fram vottcrð ov önrur r-'ki. Hvernig f épkörunum .kprr’t cvopp pífur’QCTf cm'vgl f r” m h’p r.”-’m V”ttnr"’n’'n”n_ c/ þ'nirniiw Tð,“V’ r* !,-nnm-i-i ' Í H-trf ?}?) plkn Álqr svin-^l Cf .m v q w* i * t* ji 11 v* á* j*i i r)-, 1-*p'p q_ f-iolrH’r ■\rc*s',;q .ov*<!o!rrv''.f,f_ f‘f-1 Sigvaldi Thordarson teiknaði fjölbýlishús Byggingarsamvitmuféiags starfsmanna stjórnarráðsins við Stakkahlíö. "^'r,iv>urn ó fíjj Kir,wr| O om 'A -*-* —* 1 1 W-> PV l’i+i-’fi jf_ ^ m gÁ f V’-' F • Það er pamla segan: Eillfar FramhaM á 10. s.íðu. jUklega er engin þjóð sem nýtur jafnalmennra vin- sælda á íslandi og Færeyingar. Öllum þjóðum fremur hafa þeir átt atvinnuleg samskipti við íslend- inga og þau viðskipti hafa löngum gengið með öllu á- rekstralaust. Færeysku bátshafnirnar; sem komu ár eftir ár til austfirzku þorpanna hér áður fyrr, nutu langflestir vinsælda heimamanna, þeir voru framúr- skarandi iðiusamir og óáleitnir og var vart litið á þá sem xítlendinga. Og svipuð mun raunin hafa orðið á undanförnum árum, þegar mikill fjöldi Færeyinga hef- ur verið sóttur til að manna íslenzka fiskiflotann og til vinnu í landi. Þrátt fyrir ýmislegt sem ólí'kt er í fari þióðanna og siðum, eru bær svo náskyldar að þær hafa samlagazt vel í vinnu og sambúð. að er áreiðanlega ósk íslenzku þjóðarinnar að náin kynni íslendinga og Færeyinga haldist og sam- skipti þjóðanra aukist. Ekkert er t.d. eðlilegr-a en að verkalýðshreyfingin á Istandi og í Færeyjum hafi með sér náin tengsl og samstarf. Þau bönd hafa áreiðan- lega treystst rækilega með för forseta og varaforseta Alþýðusambands íslandsj Hannibals Valdimarssonar og Eðvarðs Sigurðssonár, á afmælishátíð Fcroyja Fiski- mannafélags nú í vetur. Þetta kemur fram í ýtarlegri grein sem Hannibal Valdimarsson skrifar í nýjasta blað Vinnunnar, tímarits Alþýðusambandsins, þar sem ofin er saman skemmtileg ferðasaga þeirra félaga og fróðleikur um kjör færeyskra sjómanna og verka- manna, og í hinum efnismíklu viðtölum sem birt hafa verið í Þjóðviljanum við þá Hannibal og Eðvarð. Með persónulegum kynnum og gagnkvæmum heiscknum ættu 'að geta tekizt hin nánustu kynni og æskileg samvinna milli verkalýðshreyfingarinnar í báðum löndunum. tj’innig á öðrum sviðum ættu samskipti cg gagnkvæm ^ kynni íslendinga og Færeyinga að geta aukizt að mun. En að slíkri samvinnu þyrfti að vinna á skipu- legri hátt en hingað til, án þess þó að vanmetin séu störf þeirra félaga sem þegar. hafa verið stofnuð og vinna að þeim málum. -Eitt er bað, hve lélegar sam- göngur eru enn milli íslands og Færeyja. Það eru heldur hjákátlegar samgöngur á sjcunda tugi tuttug- ústu aldarinnar að þurfa að fljúga frá Pæykjavík til Kaupmannahafn.ar og fara þaðan með skipi til Fær- eyja! Og íslendingar æ-ttu að sinna meir færeyskum bókmenntum og kaupa færeyskar bækur. Lítill þykir okkur bókamarkaðurinn fyrir bækur á íslenzku, en verr eru þó frændur okkar í Færeyjum staddir. Og færeyskan hefur verið sveigð svo að íslenzku í rit- hætti að íslendingar geta vel lesið færeysku sér til gagns án þess að læra hana sérstaklega. Og íslenzk- ir lesendur þekkja það af býðingum, að í Færeyjum hafa risið upp rithöfundar sem sambærilegir eru við hcfund.a hverrar mennin'garþjóðar sem er; kunnast- ir beirra eru sjálísagt Wílliam Heinesen og Jörgen Frantz Jacobsen, ágæt færeysk ljóðskáld eru síður þekkt utan ættlandsins. Færeyska myndlistarsýning- in vakti mikla at'hygli í Reykjavík, sönnun þess að hin fámenna færeyska þjóð ætlar ekki heldur að láta sitt eftir liggja á því sviði. Mýlega hreyfði Einar Ol-gsirsson því á Albingi, og ^1 hefur iaunar rætt um það áður, að íslendingar ættu iað opna æcri skóla sína og sérskóla upp á gátt fyrir færeyskum námsmönnum. Ef tíl vill væri ein- mitt á því sviði hægt að sýn,a í verki að íslendingar líta á Færeyinga sem skyldustu bræðraþjóð sír.a. — s. Útgefandi: Samelnlngarflokkur alþýðu — , Sósíallstaflokkurinn. — Ritstlórar: Magnus Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Ouðmundsson. - FréttarltstJórar: ívar H. Jónsson. Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgelr Magnússon. - Rítstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19 Biml 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 50.00 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00 PrentsmiðJa Þjóðviljans h.f. g) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 23. descmber 1961 Fimmtudagur 28. desember 1861 — ÞJÓÐVILJINN —

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.