Þjóðviljinn - 21.06.1962, Blaðsíða 4

*
Landsamb. iðnaðarmanna 30 dra
Tuttugasta og fjórða Iðnþing
íslendinga var sett á Sauðár-
króki í gær af forseta Lands-
sambands iðnaðarmanna, Guð-
mundi Halldórssyni, húsasmíða-
meistara. I setningarræðu sinni
minntist hann þess, að 30 ár
eru liðin frá stofnun Landssam-
ibandsins og mælti á þessa
■leið:
..Fyrstu tildrög að stofnun
Landssambands iðnaðarmanna
er að finna í fundargjörð Iðn-
ráðs Reykjavíkur frá 5. maí
1932. Á þeim fundi er ákveðið
að boða til þinghalds iðnaðar-
manna í Reykjavík 18. júní n.k.
Stjóm Iðnráðsins hafði veg og
vanda/af undirbúningi þessa
Iþirtfeá^og. útbjo ;‘ niáláskrá, en
hún Vdr í 7 Iiðíim og á þessa
leið:
1. Sölufyrirkomulag á innlendri
framleiðslu. ,
2. Skólamál — fræðslumál.
■ 3. Tollamál.
4. Iðnaðarlöggjöfin.
5. Skipulagsmál.
6. Stofnun nýrra iðnfyrirtækja.
7. Gjaldeyrisverzlun og iðnaður
Þetta fyrsta Iðnþing var sett
í Baðstofu iðnaðarmanna, laug-
ardaginn 18. júní 1932 af for-
manni Iðnráðs Reykjavíkur
Helga H. Eiríkssyni, skólastjóra
Iðnskólans í Reykjavík. Iðn-
iþingsfulltrúar voru 51, frá Ak-
■ureyri, ’TIa/narfirði, Reykjavík,
Siglufir'ði, o§”..Vestmannaeyjum.
Á þinginu störfuðu 6 fasta-
nefndir.
Þriðjudaginn 21. júní eru svo
bornar fram og samþyklítar
eftirfarandi ’ tillögur:
1« Þingið ákveður að stofna
Landssamband fyrir iðnaðar-
menn og kýs í því skyni
bráðabirgðastjórn, er skipuð sé
5 fulltrúum og sdú þeir bú-
settir í Reykjavík og Hafnar-
firði: Fulltrúar og ráðgjafar
sambandsstjórnarinnar í öðrum
kaupstöðum landsins séu for-
menn iðnaðarmannafélaganna,1
þar sém iðnráð eru ekki til.
2. Bráðabirgðastjórnin hefur
fullt framkvæmdavald til
næsta Iðnþings og óskorað um-
'boð þessa þings til að flytja
mál þess, tillögur og áskoran-
ir fyrir Alþingi íslendinga og
landsstjórn.
3. Bráðabirgðastjórnin leggi
fyrir næsta Iðnþing frumvarp
að lögum og fundarsköpum
fyrir skipulagsbundið samband
milli allra iðnaðarmannafélaga
og iðnfélaga (sérfélaga) á land-
jnu.
4. Iðnráð, iðnaðarmannafélög
og iðnfélög á öllu landinu sendi
'bráðabirgðastjórninni öll þau
mál, er þau. vilja að verði lögð
fyrir næsta Iðnþing, og skal
hún sjá um, að þau verði vel
og rækilega undirbúin.
5. Bráðabi.rgðastjórnin kalli
saman næsta Iðnþing með
hæfilegum fyrirvara á tfmabil-
inu frá 5. maí til 20. júní 1933,
og skal bað háð í Reykjavík.
Stjámin kalli saman Iðnþingið
eftir söhiú reglum og 'þet'fá’
þing hefur verið boðað. ........
I bráðabirgðastjórn fyrir
Land-ssambándið voru svo
kosnir:
Helgi H. Eiríksson, skóla-
stjóri, forseti, Emil Jónsson,
bæjarstjóri, varaforseti, Ásgeir
Stefánsson. húsasmíðameistari,
Einar Gíslason, málarameistari
og Þorleifur Gunnarsson, bók-
bandsmeistari.
Þetta var síðasta mál Iðn-
þihgsins,";en það stóð í 4 daga,
og þar með var lokið einum
allra merkilegasta fundi, sem
haldinn hefur verið um mál
iðnaðgr á Islandi.
STARFSEMI
Strax að Iðnþingi loknu hófst
stjórnin handa um undirbúning
fyrir næsta þing, auk þess sem
undirbúin voru mörg og merki-
leg þingmál. Annað Iðnþing
var háð í Reykjavík í júlí
1933, og sót-tu það 49 fulltrú-
ar víðs vegar að af landinu.
Til meðferðar voru tekin 25
mál, sem öll hlutu afgreiðslu.
Þegar hér er komið sögu er
Landssambandið fullmótað. Því
hafa verið sett lög og reglur,
og hafizt er handa um lausn
mikilvægra mála.:
Ekki er þess kostur að lýsa
hverju einstöku Iðnþingi, en ég
mun nú lýsa framvindu nokk-
urra mála, sem Landssam-
bandið hefur haft með höndum.
Á öðru Iðnþingi 1933 er sam-
þykkt svohljóðandi tillaga:
„Þar sem engar lánastofnan-
ir eru til hér á landi, sem sjá
iðnstéttinni fyrir fé til iðnrekst-
urs eða til nýrra iðnfyrirtækja,
þá felur þingið sambandsstjórn-
inni að skora á ríkisstjórn og
Albingi að koma á fót sér-
stakri deild við bankana, sem
láni fé til eflingar iðnaðinum í
landinu og taki að veði vélar
og áhöld iðnaðarmanna og verði
fénu varið til efnis, véla og á-
háldajtaupa."
Það ér athyglisvert að strax
við stofnun Landsambandsins
er tekið á dagskrá það mál,
sem telja verður eitt hið veiga-
mesta fyrir iðnaðinn í landinu-
lánsfjármálin. Árangur þessar-
ar samþykktar kemur svo fram
tveim árum síðar með sam-
þykkt laea u.m Iðnlánasjóð árið
1935. S.ióðurinn hlaut 25.000,00
króna framlag árlega til 1942,
en þá er framlagið hækkað
upp í kr. 65.000,00. Árið 1946
eru sett ný lög um sjóðinn og
framlagið ihækkað upp í kr.
300.000,00. Síðan er framlagið
hækkað enn 1955 upp í 450
þús., 1957 upp í 1.450 þús. og
1960 upp í 2 millj. kr. Auk þess
voru sjóðnum útvegaðar um 20
millj. kr. s.l. ár.
Að forgöngu iðnaðarmálaráð-
herra starfar nú nefnd að end-
urskoðu.n á lögu.m um Iðnlána-
sjóð. Er þess að vænta, að þar
verði gerðar tillögur um tekju-,^.
öflunarleiðir fyri.r sjóðinn.
Næsta skref Landssambands-
ins í lánamálunum er svo
stofnun Iðnaðarbanka, en á það
mál kemst ekki verulegur
skriður, fvrr en ‘á miðiu ári
1949. en þ£ skipu.ðu Landssám-
bandið og Félag ísl.« iðnrekenda
sameiginlega héfnd skv. beiðni
iðnáðarimálaráðherra til þess að
gera drög að lögum fyrir Iðn-
aðarbanka. Vann nefndin síðan
að samni.ngu frumvarps í sam-
vi.nnu vi.ð stiórnir samtakanna.
I desember 1951 eru svo lög u.m
Iðnaðarbanka fslands sambykkt
á Albinsi og stofnfundur bank-
ans: haldipn, ir,í,, oktéber,,. ,
Bankinn var syo opnaður 25,
.iúní 1953^ en bankastjóri var
‘Helgi H. Eiríksson. fyrsti for-
seti Landssambandsins. og nú
nýlega hefur bankinn flutt starf-
semi sína í n.ýtt, glæsilegt eig-
ið húsnæði í Lækjargötu 10 B.
IÐNFRÆÐSLA
Annað aðalmál Landssam-
bandsins er iðnfræðsla og iðn-
skólamál. Miklar breytingar
hafa átt sér stað í þessum mál-
um á síðustu 30 árunum og í
undirbúningi eru endurbætur í
JSv. * L
\ VI :/ ..ý! i- m
Stjórn Landssambands iðnaðarmanna. Frá vinstri: Tómas Vigfússon húsasmíðameistari, Vigfús Sig-
urðsson húsasmíðameistari, Guðmundur Halldórsson forseti Landssambandsins, Jón E. Ágústsson
málarmeistri og Gunnar Björnsson bifreiða-smíðameistari (Ljósm. Studio).
samræmi við breyttar aðstæð-
ur og aukna tækniþróun. Hér
skal aðeins drepið á stærstu
áfangana í iðnfræðslumálunum.
Hinn 1. janúar 1950 tóku
gildi lög um iðnfræðslu, þar
sem sett er á fót föst yfirstjórn
iðnfræðslunnar, Iðnfræðsluráð.
Skal það skipað tveim meist-
urum, sem Landssamband iðn-
aðarmanna tilnefnir, tveim
sveinum, sem Alþýðusamband
íslands tilnefnir, og formanni
skipuðum af ráðherra án til-
néfningar.
Verkefni Iðnfræðsluráðs eru
m.a. að annast eftirlit með verk-
legu námi, staðfesta námssamn-
inga. halda uppi leiðbeiningar-
starfi um starfsval, ákveða
lágmarkskaup iðnnema o.íl.
Fyrsti iðnskólinn, Iðnskólinn
í Reykjavík, var stofnsettur
1904 og rekinn af Iðnaðar-
mannfélaginu í Reykjavík, í
húsakynnum þess lengst af, þar
til ríkisvaldið og Reykjavík
byggðu iðnskólahúslð nýja við
Skólavörðutorg, en þar hófst
kenn-sla í marz 1955. í kaup-
stöðunum tóku iðnskólar einnig
til starfa fyrir forgöngu iðn-
aðarmannafélaganna, en þeir
eru nú um 20.
Það er fyrst árið 1955, að Al-
þingi setur lög um iðnskóla og
sameinar þennan merka þátt
fræðslukerfisins hinu almenna
fræðslukerfi. I lögunum er gert
ráð fyrir því, að ríkissjóður
greiði helming af stofnkostnaði
iðnskóla á móti bæjar-, sýslu-
og sveitarsjóðum hlutaðeigandi
staða. Gert er ráð fyrir því, að
iðnskólar verði dagskólar, ef
húsnæðisskilyrði og kennslu-
kraftar leyfa. Ennfremur er
kveðið á um það, að komið
skuli á fót framhaldskennslu
við Iðnskólann í Reykjavík í
hvers konar iðnaðarstarfsemi.
Á grundvelli þessara laga
hefur verið unnið að því af
hálfu Landssambandsins að
koma á stofn meistaraskóla fyr-
ir iðnaðarmenn og sér nú hilla
und.ir framgang þess. máls .
Þess skal ennfremur getið,
að menntamálaráðherra hefur
fyrir nokkru skipað nefnd til
þess að endurskoða iðnfræðsl-
una í heild.“
ÖNNUR MÁL
Auk þessara mála rakti for-
seti Landssambandsins fram-
vindu annarra mála, sem Iðn-
þing hafa fjallað um, m.a. sýn-
ingar.mála, skatta- og tolla-
mála, markaðsmála, réttinda-
mála o.fl.
Fyrsti forseti Landssambands
iðnaðarmanna var Helgi H. Ei-
ríksson skólastjóri sem gegndi
því starfi í 20 ár. Næsti forseti
Landssambandsins var Björgvin
Fredriksen, vélvirkjam., en nú-
verandi forseti er Guðmundur
■Hpildórss^é; husásrnm. Fram-
kvæmdastjóri er Bragi Hannes-
son.
Þess skal að lokum getið, að
nú er að koma út Tímarit iðn-
aðarmanna, sem helgað ér 30
ára afmæli Landssambandsins.
Hefst það á ávarpi iðnaðar-
málaráðherra, dr. Bjarna Bene-
diktssonar, og forseta Lands-
sambands iðnaðarmanna, Guð-
mundar Halldórssonar. Þá
skrifá í ritið ýmsir forystu-
menn iðnaðarmanna um þró-
un og starfsemi helztu mála og
stofnana iðnaðarins. Helgi H.
Eiríksson verkfr. skrifar um
stofnun Landssambandsins.
Tómas Vigfússon, húsasmíðam.j
um Iðnlánasjóð, Björgvin Fred-
riksen, vélvirkjam., um Iðn-
rramhald á 10. síðu.
siðustu arum hafa orðið miklar breytingar á byggingarstíl í Sovétrikjunum. Horfið er frá
liunglamalegum stíl mcð miklu skrautflúri, súlum og turnspírum. Nýju húsin eru einfaldaH í
sniðum og léttara yfir þeim. Fara hér saman kröfur um aukna hagkvæmni og sparnað við
nýbyggingar og fegurðarhugmyndir yngri kynslóðar arkitekta. Myndin er af nýju kvikmyndahúsi
í Moskvu.
J
'£) — ÞJÖÐVILJINN — Fimmtudagur 21: júní 1962