Þjóðviljinn - 07.07.1964, Blaðsíða 2

9 SlÐA
Höömnm
Þriðjudagor 7. Júll 1964
FISKIMÁL - Eftir Jóhann J. E. Kuld
Er stefnt ai afnámi togara-
útgerðarinnar á íslandi?
AF INNLENDUM
VETTVANCI
Sjaldan eða aldrei mun
nokkur fiskútgerð hafa beðið
slíkt afhroð á Islandi sem tog-
araútgerðin undir þeirri rík-
isstjóm sem kennir sig við við-
reisn.
Þvi miður* eru þetta ekki
slagorð, heldur staðreyndin
bláber. Hópur togara ryðgar og
grotnar niður í höfnum inni i
staðirin fyrir að vera gerður út
til sköpunar verðmæta. Þrír
ágætir togarar hafa verið seld-
ir úr landi fyrir lítinn pen-
ing vegna þess að eigendur
þeirra urðu að gefast upp fyr-
ir erfiðleikunum. Þær togara-
útgerðir sem ennþá halda velli,
glíma flestar eða allar við tap-
rekstörinn. Það er því ekki
nema eðlilegt að spurt sé: Er
virkilega vísvitandi og af ráðn-
um hug stefnt að afnámi tog-
araútgerðar á Islandi? Það var
fyrirfram vitað mál, að út-
færsla fiskveiðilandhelginnar
hér við ströndina myndi fyrst
í stað í það minnsta þyngja
hag togaraútgerðarinnar og af
þeim sökum, hefði verið eðli-
legt frá opinberri hálfu, að
létta undir með útgerðinni á
meðan þeir erfiðleikar voru
yfirunnir, sem beinlínis voru
tilkomnir vegna þessara nauð-
synlegu aðgerða í landhelgis-
málinu. í stað slíkrar stefnu ‘
sem var rökrétt eins og á stóð,
þá eru auknar álögur á tog-
araútgerðina með hækkuðum
vöxtum og okurútflutnings-
tolli af fiskafurðum. Þessar
tvær aðgerðir, vaxtahækkunin
og margföldun útflutnings-
tollsins hafa orðið allri fisk-
útgerð þungar í skauti. En
gagnvart togaraútgerðinni voru
þessar ráðstafanir ríkisvalds-
ins eins og á stóð beint til-
ræði.
í þessu sambandi má líka
benda á þá staðreynd. að tog-
araútgerðin hefur lítils stuðn-
ings notið af því fé sem t:l
fiskveiðasjóðs hefur gengið af
útflutningstollinum, því að
hver hefur áhuga fyrir að láta
smíða nýja togara, þegar búið
er að eyðileggja rekstrargrund-
völl þeirra skipa sem fyrir
eru?
Getum við komizt
af án togaraút-
gerðar?
Áður en búið verður að
ganga af þeirri togaraútgerð
dauðri, sem ennþá heldur velli
f baráttunni við tapreksturinn.
þá er nauðsynlegt, að þessari
spumingu verði svarað: Get-
um við komizt af án togaraút-
gerðar? Ég efast um, að til
séu menn, sem segja, að auk-
inn og stækkaður vélbátafloti
geti leyst togarana af hólmi.
Maður hefur svo sem heyrt
slíkar raddir áður, og þetta
getur sjálfsagt gengið þau ár
sem mikill afli er á grunn-
miðum. En bregðist hann, hvar
erum við þá staddir með okk-
Skortur
á háttvísi
Maðurínn drottningarinnar
í Bretlandi mátti ekki aðeins
þola það að ritstjórar íhalds-
blaðanna eltu hann hvert
fótmál sem hann fór, skriðu
í kringum hann í kjarri og
grasi, styggðu fyrir honum
endur og fældu laxa, held-
ur hafa þessi blöð og sjálf-
ur forsætisráðherra Islands
reynt að gera hann að póli-
tískri fígúru og misnota
skemmtiferð hans i stjóm-
málaskyni, enda þótt Filipus
prins sé einn þeirra fáu
Breta sem öldungis ekki má
vera pólitískur. Þannig seg-
ir Bjami Benediktsson í
Reykjavíkurbréfi í fyrradag
og beitir verðlaunastíl sfn-
um: „Innileiki móttökunnar
stafaði þó ekki eingöngu af
því, hversu vel Filip prins
féll mönnum sjálfur í geð,
heldur er hann einnig órækt
vitni þess, hvern hug íslend-
ingar bera til brezku þjóðar-
innar. Menn vildu í verki
sýna skilning sinn á gildi
þes.s, að nú skuli landhelgis-
deilunni við Breta vera lok-
ið“.
Víst hafa íslendingar alltaf
borið góðan hug til brezku
þjóðarinnar. en reynslan af
framkomu brezkra stjóm-
arvaida í landhelgismálinu er
geymd en ekki gleymd. ls-
lendngar minnast þess sð
þegar landhelgin var stækk-
uð um eina mílu 1952, svör-
uðu Bretar með löndunar-
banni og gerðu þannig til-
raun til þess að svelta Is-
lendinga til að falla frá
landsréttindum sínum; það
féll þá einmitt í hlut Bjama
*Benediktssonar að tryggja
sjálfsákvörðunarrétt okkar
með því að biðja Sovétríkin
um stórfelld viðskipti sem
síðan hafa haldizt. íslending-
ar munu ekki gleyma því að
1958 sendu Bretar herskipa-
flota sinn á Islandsmið til
þess að reyna að kúga !s-
lendinga með vopnuðu of-
beldi til að falla frá 12 mílna
landhelgi, og sízt voru það
brezkir verðleikar að ekki
hlauzt manntjón af. Ekki
mun það heldur fyrnast
landsmönnum að stjómar-
flokkamir réttlættu samning-
inn um afsal landgrunnsins
1961 með þvf að hann væri
nauðungarsamningur; ef
hann hefði ekki verið gerð-
ur hefðu Bretar hafið vopn-
aða árás á okkur á nýjan
leik. Meðan þeim samningi
hefur ekki verið hnekkt er
landhelgisdeilunni við Breta
engan veginn lokið.
Tilraunir Bjarna Benedikts-
sonar til þess að gera Filipus
prins að einskonar heiðurs-
félaga í Sjálfstæðisflokknum
og verndara landhelgissamn-
inganna eru makalaus skort-
ur á háttvísi. Þess væri brýn
þörf að kenna honum dipló-
matískar umgengnisreglur áð-
ur en forsetmn býður næsta
manni heim. — Austri,
ar stóra frystihúsakerfi, án
togara sem geta aflað hráefn-
isins á djúpmiðum?
1 þessu sambandi væri okk-
ur hol-t að staldra við og hug-
leiða örlítið, þá niðurstöðu,
sem norskir útgerðarsérfræð-
ingar fengu þegar þeir rann-
sökuðu á hvern hátt, aðstreymi
nægjanlegs hráefnis yrði tryggt
til frystihúsanna þar í landi,
þar sem þau eru stærst í snið-
um. Niðurstaða þessara rekstr-
arsérfræðinga var sú, að bezta
tryggingin væri uppbygging
togaraútgerðar, á annan hátt
yrði varla nægjanlegt að-
streymi hráefnis tryggt hvern-
ig sem áraði á grunnmiðum!
Og þrátt fyrir rótgróna andúð
á togaraútgerð viðast í Noregi,
allt fram á síðustu ár, þá hafa
nú Norðmenn byggt upp
nokkra útgerð togara, og á
þann hátt tryggt frystihúsum
sínum hráefni á þeim lélegu
aflaárum sem gengið hafa yfir
norsk grunnmið nú mörg ár í
röð.
Fyrst norskir rekstrarsér-
fræðingar fengu svo rökrétta
nðurstöðu án þess að hafa
mikla reynslu norskrar togara-
útgerðar til að byggja sína út-
reikninga á, þá ætti það að
vera auðvelt fyrir íslendinga
með sína miklu reynslu af út-
gerð togara, að vita að hér
þarf líka togaraútgerð t l að
tryggja fiskiðnaðinum hráefni
á ýmsum tímum, á annan hátt
verður það tæpast gert svo
fullnægjandi sé.
Fiskiðnaður á Islandi mundi
verða fyrir þungu áfalli ef
/ togaraútgerð’n yrði afnumin,
og lífskjör fólks hér í togara-
bæjunum mundu bíða við það
þungan skaða.
Það er þetta sem almenning-
ur hér í Reykjavík og Hafnar-
firði þarf að átta sig á, með-
an ennþá er tími til. Það er
of seint fyrir fólkið að rísa
upp til andsvars þegar stjórn-
arvöldin hafa gengið af togara-
útgerðinni dauðri. En að þvf
er nú stefnt. annað hvort vís-
vitandi, eða af þekkingarskorti
á bessum hlutum, nema hvoru-
tveggja sé.
Hver væri hlutur Reykja-
víkur og Hafnarfjarðar í þjóð-
arbúskapnum í dag, ef hér
hefði aldrei togaraútgerð kom-
ið? Það væri holt fyrir Reyk-
víkinga og Hafnfirðinga að
hugleiða það, því ennþá er
tími til bjargar þó hann sé að
verða naumur.
Vísiterar
Strandir
Birikup Islands, herra Sigur-
björn Einarsson, visiterar
Strandaprófastsdæmi og áætl-
un hans sem hér segir:
Þriðjud. 7. júlí kl. 2 Árnes
Miðvikud. 8. júlí kl. 2 Kald-
rananes. Sama dag kl. 8,30
Drangsnes. Fimmtud. 9. júlí
kl. 2 Staður í Steingrímsfirði.
Sama dag kl. 8,30 Hólmavík.
Föstudag. 10. júlí kl. 1 Kolla-
fjarðarnes. Sama dag kl. 5
Öspakseyri. Laugard 11. júlí
kl. 2 Staður í Hrútafirði.
Sunnudg. 12. júlí kl. 2 Prests-
bakki.
Þess er vænzt að sóknar-
nefndir og annað safnaðar-
fólk komi til viðtals við bisk-
up. Sérstaklega óskar biskup
að fá feriningarbörn ársins og
önnur ungmennj sóknanna til
viðtals. (Frá biskupsstofu).
Unnið að uppskípun úr togara.
Hér er ekkert
náttúrulögmál að
verki
Þegar blöð ríkisstjórnarinnar
ræða hag togaraútgerðarinnar,
þá er því hald ð fram að út-
færsla .fiskveiðilandhelginnar
eigi ein sök á hinni slæmu af-
komu. Hér er mjög hallað
réttu máli. Sannle kurinn er
sá að aðeins lítinn hluta af
hinni slæmu afkomu er hægt
að færa á reikning útfærstu
landhelginnar. En stærsta
hlutann má rekja beint til allt-
of hárra vaxta af rekstrarlán-
um, ásamt því að útflutriings-
tollurinn var margfaldaður og
er nú 7,5% af öllum fiskafurð-
um. Það getur engin fiskút-
gerð í heiminum í dag staðið
undir þvílíkum álögum. eins
og.lagðar -hafa .verið á.aslenzku
útgerðna síðustu árin af rík-
isvaldinu.
íslenzki vélbátaflotinn meði
heimsmet í afla á þessu tíma-
bili, heldur að vísu velli á
meðan hann býr við netaveiði,
en strax og eitthvað dregur úr
afla sem alltaf má búast við,
þá er einnig rekstrargrund-
völlur hans brostinn.
Við sjáum, að í þessu er Kt-
ið vit. og engin fyrirhyggja.
Einu sinni var sagt, að bank-
amir ættu að þjóna útgerðinni
og stuðla að hagkvæmum
rekstri hennar. Nú hefur þessu
hlutverki verið snúið við. Bt-
gerðin er látin þjóna bönkun-
um, svo að gróði þeirra geti
verið sem mestur. án tillits til
afkomu þess atvinnuvegar sem
þe'm var aetlað að styðja. Hér
hefur orðið slæm og hættuleg
öfugþróun sem þarf að stöðva.
Hinar síendurteknu gengis-
lækkanir síðustu ára hafa
síður en svo bjargað útgerð-
inni, enda sjálfsagt aldrei til
þeirra stofnað í því augnamiði.
En þessar gengislækkanir,
þær hafa hinsvegar orð'ð til
þess, að hópur verðbólgubrask-
ara hefur með aðstoð ríkis-
valds og banka sífellt sölsað
undir sig stærri og stærri hluta
af þjóðarauðnum við hverja
gengislækkun. Slík þróun sem
þessi mun á sama tíma hvergi
rinnast í löndum á norðurhveli
jarðar, en minnir hins vegar
á hliðs.tæða þróun í leppríkj-
um Suður-Ameríku.
Ef samningur sá heldur velli,
sem nýlega var gerður milli
Alþýðusambandsins og ríkis-
stjórnarinnar, um stöðvun
verðbólgu og geng:slækkana þá
getur hann orðið m'kilsvert
upphaf til þess að sú æfintýra-
mennska verði stöðvuð sem
fengið hefur að leika lausum
hala í skjóli viðreisnarinnar að
undanförnu til mikils tjóns
fyrir allan almenning.
En því aðeins getur orðið
um varanlegan árangur að
ræða, að verkalýðshreyfingin
verði svo samstillt og þrótt-
mikil, að ekki teljist annað
fært lengur en að afhenda sjáv-
arútveginum heilbrigðan
rekstursgrundvöll, í stað þess
sjúka ástands sem þar hefur
ríkt undir viðreisninni. því í
gegnum þetta ástand hefur
verðbólgubröskurum tekizt að
rýra hlut þess fólks, sem að
framleiðslunni vinnur. ótrúlega
mikið.
eztu hjólbariakaupin
Hinir ódýru en sterku jupönsku
NITTO
HJÓLBARDAR
Allar hjólbarðaviðgerðir unnar með fullkomn-
um tækjum. — Verkstæðið opið kl. 7.30—22
alla daga vikunnar, einnig laugardaga og
sunnudaga.
CÚMMlVINNUSTOFAN hf.
Skipholti 35 — Reykjavík — Sími 18955.
r