Þjóðviljinn - 27.05.1965, Blaðsíða 2

2 SIÐA
ÞIÖÐVILJINN
Fimmtudagur 27. mai 1965
Málfrelsisréttur dagblaðalesenda
Þakka Magnúsi Kjartanssyni
birtingu bréfs míns á sunnu-
daginn. Svar er málefnalegt og
góðum ritstjóra samboðið. Ekki
sé ég betur en svona eða á-
líka stílsefni geti verið góð-
um ritstjórum holl og góð til-
breytni í hversdagslegu stríði
beirra við atvinnupólitíkusana.
En auðvitað má nóg af öllu
gera og þá er hægurinn hjá
að segja stopp.
Ég er þeirrar skoðunar, að
dagblöðin eigi ekki að vera
einkaheimili ritstjóranna. En
auðvitað verða þeir að hafa
þar húsbóndavaldið. Fer þá
éftir smekkvísi þeirra og sam-
vizkusemi, hvaða raddir fá þar
að heyrast. í lýðfrjálsu landi
eiga málsmetandi menn að eiga
heimtingu á því, að fá að koma
einstaka sinnum að orði í
blöðin, þótt vitað sé að þeir
séu ekki jábræður útgefend-
anna. Um þetta erum við
Magnús áreiðanlega sammála,
eins og raunar kom fram i
svari hans, þótt með eðlileg-
um fyrirvara væri. Ritstjór-
anna er að sjálfsögðu að setja
leíkreglumar, og það er víst
engin hætta á öðru, en að þeir
ætli sér síðasta orðið.
Ég held að það sé einkum
mjög þýðingarmikið, að halda
fram þessum málfrelsisrétti
lesendanna gagnvart jafn-
sterkum áróðursaðila og Morg-
unblaðið er. Um þetta efni
ætlaði ég að ræða við einn
ritstjóra þess á dögunum.
Hann birti bréf mitt, líklega
mest sakir kunningsskapar
okkar, en taldi bæði það og
svar sitt varla prenthæft, og
óskaði ekki eftir frekara ó-
næði að sinni. Þessi við-
brögð segja sína sögu.
Þá sendi ég og bréf til rit-
stjóra Alþýðublaðsins. Var
það einkum skýrgreining á því
hversvegna hemámsandstæð-
ingar kunna ekki að meta Þjóð-
minjasafnsræðu menntamála-
ráðherrans um það, að glata
sjálfstæði til þess að öðlast
Eftir Jón úr Vör
sjálfstæði, jafnvel þótt þetta
öfugmæli sé sótt í munn
Churchills gamla að einhverju
leyti. Enn hefur ekkert heyrzt
úr þeim herbúðum um vænt-
anleg afdrif þess bréfs.
Ekki þarf ég að kvarta und-
an því, að Magnús Kjartansson
skilji ekki fyllilega tilgang
bréfaskrifta minna og ekki
mun trúum lesendum Þjóð-
Sjálfs-
gagnrýni
■
■
• Að undanfömu hafa ýmsir
• menningarforkólfar ■stjómar-
I flokkanna haft uppi yfirlýs-
• ingar sem einna helzt minna
■ á sjálfsgagnrýni og játningar
austantjalds. Formaður út-
[ varpsráðs, Benedikt Gröndal,
i hefur lýst yfir því að hann
i hafi með afskiptum sínum af
bandariska sjónvarpinu leitt
| þjóðina út í „andstyggilega
| sjálfheldu". Gylfi Þ. Gíslason
i menntamálaráðherra hefur
:. sagt að með fylgi sínu við
; bandaríska sjónvarpið hafi
hann stuðlað að ástandi sem
: sé „óviðunandi og ósamboðið
: fslendingum sem sjálfstæðri
; menningarþjóð". Menningar-
; ritstjóri Morgunblaðsins, Matt-
: híaj Johannessen, hefur látið
; áþekk orð falla, þótt hann
| hafi jafnframt sagt allt annað
: sem unnt er að segja ummál-
ið. Þessar yfirlýsingar og aðr-
• ar hliðstæðar eru ákaflega
alvarlegur áfellisdómur sem
þessir leiðtogar þjóðarinnar
• kveða upp yfir sjálfum sér,
■ og þeir geta sannarlega ekki
: réttlætt sig, eins og þeir hafa
| reynt, með þvi að vitna í
bænina fomu um fyrirgefn-
! ingu handa þeim sem vita
; ekki hvað þeir gera. Því að-
[ eins em Gylfi Þ. Gislason
og Benedikt Gröndal leiðtog-
ar í menningarmálum að þeir
• töldu sig vita betur en aðr-
[ ir hvað bæri að gera; þeir
[ börðust fyrir stækkun dáta-
• sjónvarpsins þrátt fyrir að-
| varanir manna sem sögðu
[ réttilega fyrir hvað gerast
| myndi. Þegar í ljós kemur að
: dómgreind þessara leiðtoga
; stenzt ekki úrskurð reynsl-
unnar — samkvæmt matj og
játningum sjálfra þeirra —
• ber þeim sannarlega að hug-
: leiða það í alvöm og einlægni
hvort þeir em réttu mennirn-
: ir til þess að leggja á ráðin
■ um þróun menningarmála á
• íslandi.
■
Upp-
hafin réttindi
■
Raunar er það lofsvert að
• mönnum sé sýnt umburðar-
[ lyndi ef þeir viðurkenna mis-
tök sín og vilja leiðrétta þau
En hvar hefur sá vilji komið
■ fram j umtali menntamála-
; ráðherra um bandaríska sjón-
I varpið? Hann lýsti yfir því
• jafnt á fundi hjá sextíumenn-
ingunum sem ' grein í Al-
: þýðublaðinu á laugardaginn
var að þess væri enginn kost-
ur að loka nú þegar fyrir
dátasjónvarpið, því með því
væri verið að „svipta menn
vissum réttindum eða hags-
munum. sem þeir hefðu aflað
sér með miklum kostnaði og
á algjörlega löglegan hátt“.
Þetta er furðuleg kenning.
Gylfi Þ. Gíslason er stjórn-
málamaður og hefur á hverju
ári forustu fyrir fjölbreyti-
legri lagasetningu sem í sí-
fellu. breytir réttindum og
hagsmunum í þjóðfélaginu.
Sum þessi lög eru mjög nær-
göngul við fólk og vekja víð-
-tæka andstöðu, þau • breyta
lifnaðarháttum manna, kjör-
um og réttindum, en ég hef
aldrei vitað til þess fyrr að
Gylfi Þ. Gíslason teldj slík-
ar breytingar óheimilar. Við
kjósum einmitt alþingi og höf-
um ríkisstjóm í landinu til
þejs að breyta „réttindum og
hagsmunum“ manna þótt oft
séu skiptar skoðnair um breyt-
ingamar. Ef fylgja ættj kenn-
ingu Gylfa yrði þjóðfélagið
steinrunnið og dautt. Raunar
er sá boðskapur hans að dáta-
sjónvarpskassar séu óhlut-
bundin mannréttindi, hafin yf-
ir stjómarathafnir, þeim mun
furðulegri sem hann játar í
sömu andránni að ofurvald
þeirra sé óviðunandi og ósam-
boðið íslendingum sem sjálf-
stæðri menningarþjóð. Hvert
er verkefni menntamálaráð-
herra, ef ekki það að fjar-
lsegja með stjórnarathöfnum
þær hættur sem steðja að
sjálfstæðu menningarlífi á ís-
landi? Hvemig geta sjálfar
meinsemdimar orðið að upp-
höfnum réttindum í huga
hans?
Per-
sónuleg skoðun
Að vísu hélt menntamála-
ráðherra því fram að með ís-
lenzku sjónvarpi legðu stjóm-
arvöldin fram ný réttindi og
nýja hagsmuni sem jafngiltu
dátasjónvarpinu og þegar hér-
lent sjónvarp værj tekið til
starfa vseri lokj unnj að loka
hinni erlendu stöð á einskon-
ar jafnkeypisgrundvelli. En
öruggast mun að trúa þvílík-
um fyrirheitum varlega Það
er þegar grunsamlegt að
menntamálaráðherra kvað það
aðeing „persónulega skoðun“
sína að loka ætti dátasjón-
varpinu þegar það islenzka
værj tekið til starfa. en slíkt
hefðj alls ekki verið rætt í
ríkisstjórninni og því ekki
unnt að tala um stefnu henn-
ar. Hvemig geta persónulegar
skoðanir Gylfa Þ. Gíslasonar
verið aðrar en stefna sú sem
hann framkvæmir • sem
menntamálaráðherra þegar í
hlut eiga vandamál sem skera
úr um það hvað er viðunandi
og samboðið sjálfstæðri menn-
ingarþjóð á íslandi? Hlýtur
ráðherrann ekki að standa
eða falla með sannfæringu
sinni? Getur það hugsazt að
hann taki að sér að fram-
kvæma ákvarðanir sem að
hans eigin dómi stefna ís-
lenzku menningarríki í voða,
aðeins ef það er samþykkt af
öðrum ráðherrum í ríkis-
stjóminni?
Gleym-
um því ekki
Þess hefur drðíð vart að
ýmsir þeirra sem hafa beitt
sér gegn dátasjónvarpinu telja
sig hafa unnið verulegan mál-
efnalegan sígur með játning-
um Gylfa Þ. Gíslasonar og
fleiri valdamanna • að undan-
förnu, og skal sízt úr því
dregið. Engu að síður skyldu
menn ganga hægt um gleðinn-
ar dyr. f þessu máli er ekki
við menntamálaráðherra einan
að eiga, ekki heldur einvörð-
ungu við ríkisstjómina og þá
flokka sem að henni standa.
Það er alrangt sem Gylfi Þ.
Gíslason sagði í Alþýðublað-
inu á laugardaginn var; ,.Eng-
in ástæða er til þess að halda,
að yfirmenn vamarliðsins hafi
haft eða hafi áhuga á því að
sjá fslendingum fyrir sjón-
varpi.“ Sjónvarpsstöðin á
Keflavíkurflugvelli var stækk-
uð á sama tíma og fækkað
var í hemámsliðinu og starf-
semi þess takmörkuð af spam-
aðarástæðum. Styrkleiki stöðv-
arinnar var hafður margfalt
meiri en þörf var á handa
hinu erlenda liði. Sjónvarps-
sendirinn var hækkaður svo
að hann drægi lengra, þótt ,
þess gerðist engin þörf vegna
herstöðvarinnar. Dagskráin
var lengd og lagt í stóraukinn
kostnað við að gera hana fjöl-
breytilegri. Teknir eru upp hér-
lendis sérstakir dagskrárliðir
sem ætlað er að skírskota til
fslendinga. Allar em þessar
staðrejmdir órækur vottur
þess að sjónvarpsstöðin var
stækkuð til þess eins að her-
námsliðið gæti orðið fastur
heimiliS'gestur hjá sem flest-
um landsmönnum, og það spá-
ir ekki góðu að menntamála-
ráðherra skuli mótmsela jafn
augljósum staðreyndum opin-
berlega. f þessu máli eigum
við íslendingar að vísu að-
gang að menntamálaráðherra
okkar og ríkisstjóm, en við
skulum ekki gleyma því að
á bak við þá aðila er annað
vald sem stundum áður hef-
ur ráðið úrslitum um islenzk
málefni, þvert ofan í svardaga
fomstumanna okkar. —
Austri.
viljans koma skoðanir hans á
óvart. En ég vona að endur-
skoðunarstefna sé ekki bann-
orð í návist hans, og geri líka
ráð fyrir að við séum báðir
einlægir sameiningarmenn. Enn
er vinstri hreyfingin á vegamót-
um, eins og svo oft fyrr. Einu
sinni enn verðum við að
spyrja sjálfa okkur: Hvers-
vegna er það eins og að bera
sand í botnlausa tunnu, að
fylkja saman liði vinstri
manna? Svör Magnúsar benda
til þess eindregið að enn um
stund greini okkur á um leið-
ina að markinu. Ég er reiðubú-
inn að raeða það nánar. Mikið
má góður vilji. En það þarf
stundum meira til.
Einhvern næstu daga mun
ég taka saman grein um við-
horf Magnúsar eins og þau
koma fram í svöram hans við
bréfi mínu
24. maí 1965.
JÓN tíR VÖR.
Eftir að þessi grein var
skrifuð, birti Alþýðublaðið loks
bréf það sem því var sent.
skólagörðum
Kópavogs
Innritun í skólagarðana fer fram föstudaginn 28-•
maí kl. 10—12 og 2—4.
Böm úr Austurbænum mæti til innritunar í görð-
unum við Fífuhvammsveg en böm úr vesturbæ í
görðunum við Kópavogsbraut. — Þátttökugjald er
kr. 300,—.
Yfírh/ukrunarkonustaða
Staða yfirhjúkrunarkonu við Flókadeild Klepps-
spítalans er laus til umsóknar. Laun samkvæmt
kjarasamningum opinberra starfsmanna. Umsóknir
með upplýsingum um aldur, menntun og fyrri
störf sendist Skrifstofu ríkisspítalanna, Klapparstíg
29, fyrir 10. júní 1965.
Reykjavík, 25. mai 1965.
Skrifstofa ríkisspítalanna.
Óeirðir
MONTREAL 25/5 — Um það
bil eitt þúsund ungir frönsku-
mælandi Kanadamenn börðust í
gærkvöld vig lögreglumena, búna
kylfum, í Lafontaine-garðinum í
Montreal. Mótmæltu ungu menn-
irnir því, að haldinn sé hátíð-
legur svonefndur „Dagur Vi'ktor-
íu drottningar“. Hinir ungu menn
eru ákafir talsmenn þess, að
frönskumælandi Kanadamenn
hljóti sjálfsstjóm. — Fyrr um
daginn urðu svipaðar óeirðir í
borginni.
Frá barnaskólum
Reykjavíkur
Börn, sem fædd eru á árinu 1958, og ekki sækja
vornámskeið þau, er nú standa yfir í barnaskólum,
skulu koma í skólana til innritunar föstudaginn
28. maí n.k., kl. 1—4 e.h.
Eldri börn, sem flytjast milli skólahverfa eða koma
úr einkaskólum, verða innrituð á sama tíma.
Skulu þau hafa með sér flutningsskírteini.
Fræðslustjórinn í Reykjavík.
TRILLUBATA-
EIGENDUR
!
Hin sívaxandi smábátaútgerð hér á landi hefur staðfest nauðsyn þess,
að triliubátaeigendur gætu tryggt báta sína. Samvinnutryggingar hófu
þessa tegund trygginga fyrir nokkrum árum og var fyrsta trygginga-
félagið, sem veitti þecsa þjónustu. Með trillubátatryggingunum hafa
skcpazt möguleikar á, að lánastofnanir gætu lánað ffé út á bátana og
þannig hafa fleiri getað hafið þessa útgerð. Margir bátar hafa gjör-
eyðilagzt undanfarin ár og hafa Samvinnutrygginar með þessu forðað
mörgum frá því að missa atvinnutæki sitt óbætt. Við viljum því hvetja
alla trillubátaeigendur til að tryggja báta sína nú þegar.
SAMVIIVIV UT HVÍi GIIV GAR
ÁRMÚLA 3, SÍMl 38500 - UMBOÐ UM LAND ALLT