Þjóðviljinn - 04.09.1965, Page 8

3 StBA — ÞJÓÐVTLJTKN — Laugardagur 4. september 1965.
heyrt
• Hver vill árbít
í Tíbrá?
• Þegar íréttamenn komu og
skoduftu sumardvalarhéimilið i
Rejikjadal, sem Styrktarfélag
lámaðra og fatláðra starfræk-
ir í Reykjadal, þá settust öll
bornin á bekk og sungu fyrir
gestina og songkennari þeirra
Sigursveinn D. Kristinsson
stjómaði eins og sést hér á
myndinni.
Bömin sungu mörg gamal-
kunn og falleg lög en auk þess
sungu þau tékkneskt þjóðlag,
sem hér hefur ekki heyrzt áð-
ur við skemmtilegan texta eft-
ir.Þorstein Valdimarsson. Text-
inn er þannig tilkominn að
Sigursveinn bað Þorstein að
semja fyrir sig texta við þetta
lag. Þorsteinn var að velta
þessu fyrir sér dag einn er
hann gekk niður Laugaveg og
sá auglýsingaskilti sem snér-
ist í sífellu, svo að ýmist mátti
lesa nafn verzlunarinnar Tíbrá
eða öfugt — árbi'T. Og textinn
var kominn: Bömin eru sð
baka drullukökur og setja upp
verzlun með þessa lostætu
vöru sina, og auglýsingin er
eirimitt ljóðið. sem börnin
sungu fyrir okkur á heimilinu
í Reykjadal um daginn. Gam-
an væri að fleiri böm gætu
lært lagið og mundi hann Sig-
ursveinn vafalaust vera þeim
hjálplegur með það, en text-
inin er svona:
Arbít í Tibrá. Árbít í Tíbrá.
er vor auglýsing.
Svangir gestir syngja stöku
sélin hakar moldarköku.
Árbít í Tíbrá, Árbít í Tíbrá.
allan árslns hring.
Sigupsveinn og börnin.
9 Freymóður
opnar málverka-
sýningu
• 1 dag, laugardag opnar
Freymóður Jóhannesson mál-
• Eitt verka Freymóðs á sýn-
ingunni í Listamannaskálanum.
Er myndin máluð 1938 og er i
eigu Listasafns ríkisins. Hún
er af Handóri Vilþjálmssyni,
fyrrum skólastjóra á Hvann-
eyri.
verkasýningu í Listamanna-
skálanum. Sýnir hann um 70
olíumálverk, eru þetta myndir
frá síðustu áratugum, allt frá
1920, fram til síðustu ára.
Hann hefur áður haldið nokkr-
ar sjálfstæðar sýningar, en
síðasta sjálfstæða sýning hans
var 1943.
Sýningin verður opin í
hálfan mánuð og er opin á
degi hverjum frá kl. 1 til kl.
10. Hluti myndanna er til söhu,
en allmargar eru í eigu ein-
staklinga og stofnana.
Meðan sýningin stendur yf-
ir á málarinn sjötugsafmæli,
eða hinn 12. september.
• Þættir
• 1 dag sér ekki þáttaskil i
útvarpinu. Fyrst óskalög sjúk-
linga, þá umferðarþáttur, í
£ugene O'UeiU
vikulokin, um sumardag, þetta
vil ég heyra . . .
Þessir þættir eru misjafnir
að gæðum, eins og, allt efni
útvarpsins. Þátturinn 1 viku-
lokin er að þrem fjórðu hlut-
um heldur bágborinn, en þar
ber mest á hlátri ákveðins út-
varpsmanns. Er þeirri ósk hér
með komið á framfæri við
hann, að flissið verði klippt úr
upptökunni.
Leikrit kvöldsins er '„Menn-
irnir mínir þrír“ eftir O’Neil.
Leikritið hefur áður verið
leikið í útvarpið, reyndar fyr-
ir fjórum árum, en verið get-
ur að hollt sé að rifja það
upp, þó óneitanlega gefi end-
urtekningar leikrita með stuttu
millibili tilefni tii að gruna
útvarpsmenn um værukærð —
eða hvað veldur?
13.00 Öskalög sjúklinga. Kristín
Anna Þórarinsdóttir kynnir
lögin.
14.20 Umferðarþáttur. Pétur
Sveinbjarnarson hefur um-
sjón á hendi.
16.00 Um sumardag. Andrés
Indriðason kynnir fjörug lög.
16.30 Söngvar í léttum tón.
17.00 Þetta vil ég heyra: Matt-
hías Ólafsson málari velur
sér hljómplötur.
18.00 Tvítekin lög.
20.00 Leikrit: Mennirnir mfnir
þrír (Strange Interlude) eftir
Eugene O'Neill — Fyrsti
hluti. Þýðandi: Árni Guðna-
son magister. Leikstjóri: Gísli
Halldórsson. Leikendur: Her-
dís Þorvaldsdótþir, Indriðí
Waage. Þorsteinn Ö. Step-
hensen, Róbert Amfinnsson,
Helga Valtýsdóttir og Rúrik
Haraldsson. (Áður útv. 16.
des. 1961.).
22.10 Danslög.
24.00 Dagskrárlok.
• „ . . . og voru þar gefin sam-
an í hjónabönd þrjú af bömum
Vilhjálms bónda í Möðmdal.‘‘
(Clr grein í Tímanum 2. sept.)
• „Hann er alþýðuforingi í
stil við Jón Baldvinsson og
Einar Gerhardsen . . . “
(Sigurður Guðmundsson, form.
SUJ um Eggert G.* Þorsteinsson
í Alþýðublaðinu í gær)
9 Nýr fyrripartur
— hver botnar?
• Mikið er nú rætt um ráð-
herraframa Eggerts Þorsteins-
sonar og framtíð hans-í ráð-
herrastól, hver verða muni.
Nassti fyrripartur er þsri
svona:
Engu skal ég um það spá.
hvort Eggert verði að matuii.
Við hlökkum til að heyra
botnana. Síminn er 17800.
9 Síðbúinn botn
• Margir urðu til að bótna
fyrstu vísuna, eins og frarn
kom í blaðinu í gær. Eftirfsrr-
andi botn barst okkur ekki'
fyrr en búið var að ganga frá
síðunni og komst hann því'
ekki með, en birtist hér í stað-
inn ásamt fyrripartinum.
Konstantín mun bráðum fara
að bó»
ef blaðafregnum nokknð er aé
trúa.
í „sexmannanefndinnl" sæti
gæti hann hlotið
síðari orðið stórkrati og
bitlinganna notið.
„Ökunnur höfundnr".
9 Brúðkaup
• 21. ágúst sl. vom gefin sasn-
an í Neskirkju af séra Jóni
Thorarensen ungfrú Stefanía
Magnúsdóttir og Guðjón Torfi
Guðmundsson Hagamel 17.
Höluöpaurinn, Adolf Hitlcr, hcldur æsingaræðu.
„Hann var einn bezti nation-
alsósíalistinn. einn ákafasti
verjandi hinnar þýzku ríkishug-
myndar. einn harðasti andstasð-
ingur óvina ríkisins‘'j sagði
Adolf Hitler 1942. ,,Sem foringi
flókksins og liins þýzka ríkis
faéri ég þér, kæri félagi Heyd-
rich, æðsta viðurkenningarvott-
inn sem ég get veitt þér, æðsta
heiðursmerki hinnar þýzku
orðu.“
Meðalmaður
Nú má kannski segja sem
svó, að þessi sjónarmið. séu
hlútdrásg og ýkt. Ekki getur hjá
þyí fárið, að maður spyrji sig
þessarar spumingar: Hvemig
gat svo íarið, að þessi maður,
méðalmaður að flesfeu. sem ekki
þáfði sérstakar gáfur eða
mermtun til að bera, gat orðið
einn mikilvægasti maðurinn í
einu voldugasta riki aldarinn-
ar? Hvemig gat staðið á því,
að hatrm skyldi eiga eftir að
hafa örlagaþýðingu fyrir fjölda
manns, sem allir stóðu honum
ofar, já örlagaþýðingu fyrir
heilar þjóðir?
Það var ekkert sem bent gat
til þess, að slíkur yrði ferill
Heydriehs. Ferill hans hófst á
einkar algengan hátt. Heydrich
fæddist 1904 í Kalle ari der
Saale. Aftur í grárri fornesfcju
átti Heydrich forföður sem var
Gyðingur — smáatriði sem
hann reyndi mikið til að fela.
Heydrich ólst upp í smáborg-
aralegri, heiðarlegri fjölskyldu.
Hann tók stúdentspróf, hafði
gaman af að spila á fiðlu og
gerði það bara vel. En ekki
gerðist hann þó fiðluleikari að
atvinnu. Árið 1922 var hann
kvaddur í flotann og varð sjó-
liðsforingi. A þessum árum var
hann um borð f tundurspillin-
um „Berlm", en skipstjóri var
Canaris, sera sfðar varð aðmír-
áll og 1935 var skipaður yfir-
maður leyniþjónustu og njósna-
miðstöðvar hersins. Canaris
varð keppinautur Heydrichs.
Heydrich hafði nefnilega ekki
haldið áfram á flotaforingja-
brautinni, 1931 var hann lækk-
aður í tign og rekinn úr flotan-
um. Hann hafði brotið gegn
„siðareglum liðsforingja.‘'
Hann varð nú atvinnulaus, 27
ára gamall, án nokkurrar fót-
festu í tilverunni. Hann gekk
í nazistaflokkinn, en kjami
hans samanstóð þá af slíkum
og þvílfkum mönnum. Heydrich
gerðist félagi í stormsveitum
nazistanna. Hann tók nú að að-
hyllast foringjakenninguna, sem
einmi'tt hæfði metnaði hans.
Hann tók að vinnafyrir Himml-
er, og hlaut það verkefni, að
koma á fót öryggislögreglunni,
SD.
Það var ekki til það svið
þjóðfélagsins að SD ætti þar
ekki fulltrúa sína. Slíkur var
starfsárangur öryggislögregl-
unnar, að bæði Hitler og
Himmler litu til hennar í náð
og velþókknun og þessi ósým-
lega lejmiþjónusta stóð að lok-
um ofar ríki og flokki. örygg-
islögreglan hafði leyfi til þess
að yfirheyra starfsmenn ríkis
og flokks og höfða mál á hend-
ur þeim. Allir óttuðust þessa
öryggislögreglu, sem var alls-
staðar nær og vakti yfir öllu.
Þessi stofnun hafði þann
megintilgang að fylgjast með
öllu sem kallað gæti fram and-
stöðu eða óánægju. Heydrich.
sem frá tipphafi hafði sýnt af
sér dugnað ,,í skipulags- og á-
róðursþjónustunni, á fundum
í ýmsum rauðum úthverfum" í
Hamborg, hélt jafnframt áfram
starfsemi sinni á öðru sviði
ekki síður hættulegu. Á leið
sinni til valda höfðu nazistam-
ir þegar frá byrjun reynt að
kúga kommúnistahreyfinguna,
og þetta var jafnframt eitt mik-
ilvægasta verkefni öryggislög-
reglu Heydrichs. 1 skýrsium
sínum tók SD kommúnista-
hreyfinguna ætíð mjög alvar-
lega, en aðrir andstöðuhópar
vofu virtir á misjafnan hátt.
Skýrslur frá þessum tíma tala
t.d. um liðsforingja sem ,,her-
lausa herforingja1’, eða jafnvel
,ÆÍrkustrúða“. Um kaþólska
andstæðinga sína reit SD:
..Geðbilunarsamtök. Félagar
prenta dreifiblöð þar sem hvatt
er til bænar og þess beðið, að
guð refsi Hitler." Hinsvegar
skoðaði öryggislögreglan komm-
únistahreyfinguna hættuleg-
asta andstæðinginn og hafði
því á henni nánar gætur. Lög-
reglan lýsir þannig hverju því
skrefi sem stigið er gegn
kommúnistum nákvæmlega og
telur mjög mikilvægt.
Heydrich var ætíð eitthvað
við mikilvæga atburði Þriðja
ríkisins riðinn. Einn og óþekkt-
ur gat hann—'í leyni safnað
upplýsingum um allt og alla
og að endingu framkvæmt þær
fyrirskipanir, er hann vildi.
,,Nótt hinna löngu hnífa“
Á því leikur enginn vafi, að
Heydrich var einn grimmasti
þátttakandinn í atburðunum
aðfaranótt 30. júní, 1934, en
sú nótt hefur verið „Nótt
hinna löngu hnífa“. Það var
þá sem Hitler lét til skarar
skríða gegn ýmsum af þeim,
sem áður höfðu verið henuwi
handgengnir. Meðal þeirra,
sem myrtir wru þessa nótt,
var Ernst Röhm, yfiranaður
stormsveitanna SA. Ásaiwt
honum voru allir helztu menn
SA myrtir. Þetta var þá nótt
sem Heydrich var — að þvi
er Hitler sagði síðar meir —
í nokkrar klukkustundir „aéðsfi
dómari Þýzkalands".
á
4