Þjóðviljinn - 20.04.1966, Page 2

2 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 20. aprfl 1966
Einar um alúmínsamningana
Framhald af 1. síðu.
þá freistingu að fara að hlutast
til um íslenzk innanlandsmái í
krafti auðs síns.
Og þá gæti svo farið að ís-
lenzkir atvinnurekendur asttu
ekki framar góðra kosta völ. Það
væri lögmál auðvaldsþjóðfélags-
ins að stóru fyrirtækin útrýma
hinum smáu. Og flest íslenzk
fyrirtæki yrðu smá á mælikvarða
auðhringanna eklsízt ef haldið
verður áfram á þeirri braut sem
nú er farið út á. Það gæti orðið
„Standard Oil“ næst eða „Find-
us‘‘, sem þrýstu sér inn, þegar
þeir sæju hve auðvelt væri1 að
gera heila stjórnmálaflokka og
ríkisstjómarblöð að ofstækisá-
róðurstækjum fyrir erlend auð-
félög.
★ Hvenær varð þýlyndi ein-
kenni íslendinga?
Einar kvaðst harma það að
framsögumaður meirihlútans,
Matthías A. Mathiesen hefði
ymprað á því að það væru ekki
íslenzkir flokkar sem væru í
ándstöðu við innrás hins erlenda
hrings. Varaði Einar með þung-
um orðum við þeirri hættu, að
reynt yrði að telja fólki í Reykja-
neskjördæmi trú um að það væri
einhver guðsblessun að hið er-
lenda auðfélag staðsetti þarverk-
smiðju, og gera það svoþakklátt
að enginn mætti orða mótmæli
gegn hinum erlenda auðhring og
framferði hdns, slfkt andóf væri
óíslenzkt! Hvenær varð þýlyndið
einkcnni Islendinga og þess sem
íslenzkt er? spurði Einar og lagði
áherzlu á, að vel yrði að standa
á vérði frá upphafi ef sú ógæfa
ætti að henda að hinum erlenda
auðhring yrði hleypt hér inn.
★ Fólksflutningar.
Bygging alúmínverksmiðju við
Straumsvík eins og fyrirhugað
er, þýðir nýja stórkostlega fólks-
flutninga á Islandi, sagði Einar
ennfremur. Nú þegar streyma
fyrirspumir til ráðningarstofa á
Norðurlandi um möguleika á að
Prent-
frelsi til sölu
Dagblaðið Vísir hefur að
undanfömu átt mjög í vök
að verjast eins og fleiri. Hef- ■
ur blaðið verið rekið með
mjög verulegum halla, og var
svo komið nýlega að skuld-
irnar voru komnar upp í 11
miljónir króna, en hlutafé
Vísishf. var 5 miljónir. Hins
vegar mátti svo virðast sem
blaðið ætti sér öflugan bak-
hjarl, því að Sjálfstæðisflokk-
urinn átti helming hlutafjár-
ins, hálfa þriðju miljón, og
var sú eign að verulegu leyti
gjöf frá Birni Ólafssyni stór-
kaupmanni. En enda þótt Vis-
ir hefði sjálfan Sjálfstæðis-
flokkinn að bakhjarli, reynd-
ist sú volduga stofnun næsta
treg til þess að leggja fram
nægilegt fé upp í hallann, enda
hafa ýmsir Morgunblað&menn
verið fúsir til að láta Vísi
þann stuðning einan í té sem
snaran veitir hálsinum. Voru
um skeið allar horfur á því
að elzta blað landsins ætlaði
að fara að gefa upp andann.
En þegar neyðin er stærst
er hjálpin stundum næst. Sjö
persónulegir hluthafar í Vísi
buðust til þess að létta byrð-
inni af Sjálfstæðisflokknum
og keyptu jafnframt upp hluti
ýmsra smærri stallbræðra
sinna. Reyndust hlutirnir falir
á útsöluverði með hagstæðari
kjörum en dæmi eru um á
komast í vinnu syðra. Það þýð-
ir ekki þó stjórnarþingmenn
reyni að friða samvizku sína
með tali um atvinnujöfnunar-
sjóð og þess háttar. Það eru
ekki slíkir hlutir sem úrslitum
ráða, heldur pær örlagaríku á-
kvarðanir, sem nú er verið að
taka og framhald þeirra.
★ Þjóðaratkvæðagreiðsla.
1 síðasta hluta ræðu sinnar
talaði Einar m.a. um kröfunaum
þjóðaratkvæðagreiðslu. Fyrir-
hugað væri að binda þjóðina
með þessum samningum til 45
ára, Þeir þingmenn sem hyggjast
neita um þjóðaratkvæðagreiðslu
um svo afdrifaríka samninga eru
að baka sér þunga ábyrgð, og
ættu samvizku sinnar vegna að
samþykkja tillögu um þá máls-
meðferð.
★ Eignanám, þjóðnýting.
Loks beindi Einar fyrirspum-
um til forsvarsmanna alúmín-
samninganna um það hver væri
afstaða hringsins samkvæmt
þeSsum samningum ef íslending-
um yrði ljóst nógu snemma að
stigið hefði verið ógæfuspor og
ákvæðu að taka verksmiðju alú-
mínhringsins eignarnámi.
Minnti hann í því sambandi á
að fram hefði komið að Alþýðu-
flokkurinn óttaðist að hið er-
lenda auðfélag myndi hafa af-
Framhald af 3, síðu.
tækifæri til þess að kynna sér
öll gögn málsins. Hann kvaðst
vilja leggja ríka áherziu á að
lögin hefðu verið samþykktmeð
yfirgnæfandi meirihluta á tveim-
ur þingum, 1961 og 1965.
Ekki eignarnám
Þá ræddi verjandinn lengi þá
fullyrðingu sækjanda að lögin
gerðu ráð fyrir eignarnámi.
Hann sagði að ríkið greíddi
þessum verðbólgutímum, eða
með 90% afslætti, svo að
Sjálfstæðisflokkurinn fékk til
að mynda 250 þúsundir i
greiðslu fyrir hálfa þriðju
miljón. Jafnframt grynnkuðu
hinir nýju eigendur um nokkr-
ar miljónir króna á skuldum
Vísis.
Þeir menn sem Iétu sig ekki
muna um að lyfta því fargi
sem Sjálfstæðisflokkurinn var
að kikna undir og gátu snar-
að út nokkrum miljónum án
þess að högg sæi á vatni eru
þessir: Kristján Jóhann Krist-
jánsson (Kassagerð Reykja-
víkur og margt fleira); Sigfús
Bjarnason (Heildverzlunin
Hekla); Ágúst Hafberg (Norð-
urleið h.f.); Þórir Jónsson
(Ford); Pétur Pétursson (Lýsi
h.f.); Gunnar M. Bjarnason
(starfsmaður Sigfúsar í Heklu);
Guðmundur Guðmundsson
(Trésmiðjan Vfðir hf.).
Þannig gengur prentfrelsið
á íslandi kaupum og sölum,
ekki síður en Wolkswagen-bíl-
ar og Fordarar, fiskumbúðir,
lýsi, langferðabílar og hús-
gögn. Og nú er prentfrelsið
í Vísi að sjálfsögðu eign
þeirra sjö manna sem hafa
keypt það fyrir beinharða
peninga. Þeir munu svo nota
fyrirtæki sín til þess að velta
þeim útgjöldum ásamt halla-
rekstri Vísis yfir á almenn-
ing, sem að vanda fær að
greiða fyrir frelsið án þess
að eiga það. — Austri.
skipti af innanlandsmálum. Gæti
komið til mála að reyna aðveita
hringnum nokkurt aðhald með
því að Alþingi samþykkti aðsvo
framarlega að hið erlenda auð-
félag skipti sér af vinnudeilum
eða stjórnmálum sé samningur-
inn úr gildi fallinn og eignír
hringsins hér verði þjóðnýttar.
Það verður ekki Iangt þangað
til þær kröfur verða gerðar að
alúmínverksmiðjan við Straums-
vik verði þjóðnýtt, sagði Einar
og.spurðist fyrir um einstök at-
riði í því sambandi, varðandi
skilning á samningunum. Einnig
spurði Einar, hvort nokkur á-
kvæði væru í samningnum við
Alþjóðabankann um lán til Búr-
fellsvirkjunarinnar sem ætlað
væri að afstýra því að Islend-
ingar þjóðnýttu verksmiðjuna.
Minnti hann á nokkur dæmi þess,
að Alþjóðabankinn hefði reynt
að hlutast til um íslenzk inn-
anlandsmál í sambandi við lán-
.veitingar hingað. Taldi Einar
brýna nauðsyn að kenna þess-
ari peningastofnun að Island
væri sjálfstætt rfki og óhæfa
væri að hlutast til um innan-
landsmál sjálfstæðs ríkis með
þessu móti.
Auk Einars töluðu um alúmín-
málið við umræðurnar í gær,
Benedikt Gröndal, Þórarinn Þór-
arinsson og Hannibal Valdemars-
son. Lauk 2. umræðu um kl. 7,
en atkvæðagreiðslu var frestað.
megnið af útgjöldum safnsins
og það væri undir stjórn Kaup-
mannahafnarháskóla, þrátt fyr-
ir mótmæli núverandi háskóla-
ráðs. Það væri því ríkiseign, og
þarafleiðandi væri ekki um
eignarnám að ræða. En færi svo
að dómstólarnir teldu að um
eignarnám væri að ræða, lægi
ljóst fyrir að almannaheill
krefðist þess að íslendingar
fengju hluta handritanna úr
Árnasafni. Þeir hefðu um ára-
bil farið frama það og með af-
hendingunni væri verið að leysa
mál sem valdið gæti og valdið
hefði misklíð og leiðindum í
samskiptum við vinsamlegt nor-
rænt ríki.
Ekki skaðabætur
Um skaðabætur vegna^fhend-
ingárinnar gæti ekki verið að
ræða. Safnið væri ómetanlegt,
jafnvel þótt miðað væri við
söluverð Skarðsbókar, en væru
öll blöð í Árnasafni jafnmikils
virði og hvert blað hennar, væri
verðmæti safnsins 500-1.000 milj-
ónir danskra króna.
Loks sagði Poul Schmidt að
engin breyting yrði á starfsemi
Árnasafns þótt hluti safnsins
væri varðveittur í Reykjavík.
Hlutverk þess væri að stuðla
að útgáfu handritanna og myndi
því haldið áfram. Með því væri
framfylgt óskum Áma Magnús-
sonar.
Réttarhöldum lýkur á morg-
un, fimmtudag, með svarræðum
málsaðila, en dómur verður
væntanlega kveðinn upp ínæsta
mánuði og víst þykir að málinu
verði áfrýjað til hæstaréttar
hvemig svo sem hann verður.
Loren og Ponti
reyna nú aftur
PARÍS 19/4 — Þau skötuhjúin
Sophia Loren og Carlo Ponti
gengu á laun í hjónaband í út-
hverfinu Sevres í París fyrir tíu
dögum, sagði borgarstjórinn í
dag.
Þau hafa búið saman lengi og
jafnan verið í giftingarhugleið-
ingum en hefur ekki tekizt að
komast í það heilaga vegna þess
að Ponti hefur ekki að ítölskum
lögum getað fengið skilnað frá
fyrri konu sinni. Þau Ponti ©g
Loren gengu í hjónaband í Mex-
íkóborg 1957, en það var ógilt
af ítölskum dómstól.
i
Réttarhöld í handritamálinu
Osta- og smj'örsalan seldi
fyrir 345 milj'. á s/. ári
Ársfundur Osta- og Smjörsöl-
unnar var haldinn í Reykjavík
föstudaginn 1. apríl sd.
Auk stjórnar og fram-
kvæmdastjóra, sátu fundinn
stjórnir Mjólkursamsölunnar og
Sambands Isl. Samvinnufélaga.
Formaður Osta- og Smjörsöl-
unnar, Stefán Björnsson, stjóm-
aði fundi.
Framkvœmdastjórinn, Sigurð-
ur Benediktsson, flutti ýtarlega
skýrslu um starfsemi fyrirtækis-
ins á sl. ári, ræddi framleiðslu-
og sölumál og lagði fram rekst-
urs- og efnahagsreikning ársins
1965, sem var sjöunda starfsár
fyrirtækisins.
Innvegin mjólk til mjólkur-
samlaganna varð á árinu sem
leið 106.515.226 kg og hafði vax-
ið um rösk 6 miljón kg frá
því árið áður.
Heildarframleiðsla mjólkur-
samlaganna jókst' því verulega
eftir svo mikið mjólkurár og
hafði ostagerð vaxið, miðað við
árið áður um 330 lestir og
smjörframleiðslan um 220 lest-
ir.
Framleiðslan varð þessi:
Smjör
Ostur
Nýmjólkurmjöl
U ndanrennumjöl
Mysuostur
Kasein
Fóðurostur
1763 lestir
1424 lestir
453 lestir
447 lestir
51 lestir
471 lestir
25 lestir.
Vegna mjög aukinnar smjör-
framleiðslu í öðrum löndum,
tókst ekki að selja neitt smjör-
magn á erlendum vettvangi á
árinu, en árið áður, nam út-
flutningur, 550 tonnum, aðal-
lega til Bretlands.
Ost var hinsvegar hægt að
flytja út og var hann seldur
á vesturþýzkan, brezkan og
bandarískan markað.
Heildarsala á framleiðsluvör-
um mjólkursamlaganna árið
1965, varð þessi:
Smjör 1051 lest
Ostur 1364 lestir
Nýmjólkurmjöl 443 lestir
Undanrennumjöl 150 lestir
Kasein 486 lestir.
Verðmæti árssölunnar varð
nálægt 345 milj. kr.
I skýrslu Sigurðar Benedikts-
sonar kom fram, að verið er
að undirbúa allmiklar breyting-
ar í framleiðsluháttum mjólk-
ursamlaganna, sem miða að
aukinni og afmarkaðri verka-
skiptingu en var áður. Þannig
verður lögð áherzla á aukna
ostagerð og mjölframleiðslu I
því augnamiði að draga úr
smjörframleiðslunni.
Framkvæmdastjórinn upp-
lýsti, að búið væri að greiða
mjólkursamlogunum allt and-
virði seldra vara frá árinu 1965
og jafnframt er búið að gera
skil til þeirra á tekjuafgangi,
sem nam:
7,5 miljónum króna.
I stjórn Osta- og Smjörsöl-
unnar eiga sæti: Stefán Björns,-
son, forstjóri, formaður, Er-
lendur Einarsson, forstjóri, Ein-
ar Ólafsson, bóndi, Grétar Sím-
onarson, mjólkurbústjóri, Hjalti
Pálsson, framkvæmdastjóri, Jón-
as Kristjánsson, mjólkursam-
lagsstjóri.
(Frétt frá Osta- og Smjörsöl-
unni s.f.).
Kröfuganga gegn
USA í Tyrklandi
ANKARA 19/4 — Sex stúdentar
voru teknir höndum í Ankara
í dag þegar efnt var til kröfu-
göngu gegn Bandaríkjamönnum,
rétt áður en Rusk utanríkisráð-
herra kom til borgarinnar til að
sitja þar fund utanríkisráðherra
Cento-bandalagsins.
Stúdentar báru spjöld með á-
letrunum eins og „Tyrkland er
ekki búgarður Johnsons" og
„Kanar farið heim“.
Fagrar og var-
anlegar
fermingargjafir
Fimmdægra. fomindversk
ævjntýri.
Ljóðmæli Steingríms
Thorstejnssonar.
Ljóðmæli Grims Thomsens.
Ritsafn Jónasar frá Hrafna-
eili.
Þessar bækur allar eru í
fallegu og vönduðu bandj
og fást í öllum bókaverzl-
unum.
LEIFTUR H.F.
M/s BALDUR
fer til Rifshafnar Ólafsv'kur,
Grundarfjarðar, Stykkishólms.
Hjallaness, Skarðsstöðvar, Króks-
fjafðamess og Flateyjar á mánu-
dag. — Vörumóttaka á föstudag.
Sumarfötin
Drengjajakkaföt
frá 5—13 ára, úrvalsefni,
terylene, ull.
Matrósaföt
—■ Matrósakjólar.
Hvítar nylonskyrtur
Fermingarföt
nr. 32—37.
Enskar drengja- og
telpnapeysur
nýkomið mikið úrval,
margiT litir allar stærðir.
Sænjgurfatnaður
Sængtirver, hvítt dam-
ask, silkjdamask, léreft.
Dúnhelt og fiðurhelt
léreft.
Gæsadúnn, hálf-
dúnn, fiður — kr.
145,00 kg.
Patons ullargarnið
mikið litaúrval, 4 gróftir
liíekta hleypur ekki.
PÓSTSENDUM
Vesturgötu 12. Símj 13570.
Auglýsid
í Þjóðvil|anum
Borgarstjórnarkosningar
Framboðslistum við borgarstjórnarkosn-
ingar í Reykjavík, er fram fara 22. maí
1966, verður veit't viðtaka í skrifstofu hrl.
Einars Baldvins Guðmundssonar, Aðal-
stræti 6, III. hæð, miðvikudaginn 20. apríl
kl. 9—17 og kl. 23—24.
YFIRK J ÖRSTJ ÓRNIN.
Tilkynaing
frá fulltrúaráði Sjómannadagsins
í Reykjavík og Hafnarfirði:
Sjómannadagurinn 1966 verður haldinn hátíðlegur
sunnudaginn 15. maí. Sjómannadagsráðum utan
Reykjavíkur er bent á að gera pantanir á heiðurs-
merkjum, verðlaunapeningum og merki dagsins
sem fyrst, til skrifstofu samtakanna, Hrafnistu.
Reykjavík.
t
Stjórnin.
Leigjendur matjurtagarða
í Reykjavík
eru minntir á að greiða leigjendagjaldið
fyrir 1. maí.
GARÐYRKJUSTJÓRI.