Þjóðviljinn - 11.11.1966, Qupperneq 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 11. nóvember 1966.
Otgetandí: Sametnlngarflotckui alþýðu — Sóeíalistaflokk-
urinn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb). Magnús Kjaxtansson,
Siguróur Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Augiýeingastj.: Þorvaldur Jóhannessan.
Simi 17-500 (5 línur)- Askriftaarverð kr. 105.00 á mánuði. fceusa-
sökrverð kr. 7.00,
Gervikosningar
¥ okið er þingkosningum í Bandaríkjunum,' en
*-J þaer hafa verið mikil jólavertíð fyrir þau fyrir-
tæki sem stunda auglýsingatækni þar í landi;
kosningabaráttan var í því fólgin að kynna fram-
bjóðendur með svipuðum aðferðum og venjulega
eru notaðar til að auglýsa fegrunarlyf, hægðatöfl-
ur eða rottueitur, og þeir fengu bezta kynningu
og náðu mestum árangri sem gátu lagt fram mest
fjármagn í kosningabaráttuna; þetta var hana-
slagur miljónara. Fréttaskýrendur segja að kosn-
ingaúrslitin hafi orðið þau sem vænta mátti, stjórn-
arandstöðuflokkurinn hafi aukið fylgi sitt eins og
venjulega. Svona einfalt er það; sá flokkur sem
tapar í einum kosningum getur verið öruggur um
að bæta við sig í þeim næstu, með því skilyrði þó
að hann leggi auglýsingaiðnaðinum til næga fjár-
muni. I>etta stafar af því að milli stóru flokkanna
tveggja, demókrata og repúblikana, er enginn
raunverulegur ágreiningur um nokkurt megin-
atriði; kosningar í Bandaríkjunum snúast ekki
um þjóðmálastefnur eins og tíðkast í Evrópu, hin-
ir ’svokölluðu flokkar eru aðeins kosningavélar í
eigu auðhringa og atvinnupólitíkusa. Innan flokk-
anna beggja er frjálslyndari armur og íhaldssam-
ari armur, og það er gagnkvæm samstaða þeirra
arma sem ræður úrslitum á þingi en ekki afl flokk-
anna hvors um sig. Talið er að afturhaldsarmar
beggja flokka hafi styrkzt í kosningunum núna,
svo að fyrirætlanir um smávægilegar umbætur í
félagsmálum muni renna út í sandinn og hvítt
ofstæki muni magnast gegn réttindabaráttu
svartra manna.
jpréttamenn greina frá þeirri mjög svo athyglis-
verðu staðreynd að innrásarstyrjold Bandaríkj-
anna í Víetnam hafi ekki mótað kosningabarátt-
una á nokkurn hátt. í Víetnam er háð einhver við-
urstyggilegasta styrjöld mannkynssögunnar, um
350.000 ungir Bandáríkjamenn hafa verið sendir
þangað til morðverka; æ fleiri bandarískar fjöl-
skyldur eiga ástvini sína á hinum fjarlæga blóð-
velli, og tilkynningamar um særða og fallna
Bandaríkjamenn verða sífellt lengri — samt ganga
bandarískir pólitíkusar til kosninga án þess að
ræða þau vandamál af nokkurri alvöru. Ekki staf-
ar þetta af því að Bandaríkjamenn hugsi ekki um
styrjöldina í Vietnam; sívaxandi áhyggjur þeirra
má greinilega marka af víðtækri andspyrnubar-
áttu og niðurstöðum skoðanakannana. Ástæðan er
hin að andstaða gegn styrjöldinni í Víetnam á ekki
aðgang að kosningavélunum stóru, flokkarnir lúta
báðir valdi hergagnaiðnaðar og annarra auðhringa,
pólitíkusar beggja flokka eru jafn samsekir. Því
velja þeir þann kost að leiða hjá sér stórfelldasta
vandamál okkar tíma, þann vanda sem nærgöngul-
astur er við samvizku hugsandi manna jafnt innan
Bandaríkjanna sem utan. Kosningar þeirra eru
trúð'ieikur á auglýsingasviði, — m.
Þýðingarmikill dómur fyrir verkamenn:
Eiga rétt á grei&siu fyrir eftir- og
helgidagavinnu í veikindaforföllum
Héraðsdómur staðfestir skilning verklýðssamtakanna á 4. grein
laganna frá 1958 um uppsagnarfrest og veikindaforföll
ÞER
LEIK
Annar þáttur.
Nœst var það, að iðnaðar-
maður slasaðist utan vinnu-
staðar og krafðist greiðslu sam-
kvæmt lögunum. Vinnuveitenda-
sambandið lét neita um það,
og enn varð að hnekkja fjand-
skap þess gegn lögunum mei*
immmmB ilALEtGJXN
Palur P
Rauðarárstíg 37
sími 22-0-22
* Með setningu laganna nr. 16, 9. apríl 1958 um
rétt verkafólks til uppsagnarfrests og fastra
starfsmanna til launa vegna sjúkdóms- og slysa-
forfalls var merkum áfanga náð í kjarabaráttu
verklýðssamtakanna. Vinnuveitendasamband ís-
lands barðist af öllum kröftum gegn setningu lag-
anna og eftir gildistöku þeirra hefur vinnuveit-
endasambandið af fullum fjandskap við lögin
reynt að torvelda rétta framkvæmd þeirra og
knúð verklýðssamtökin til að sækja ótvíræðan
rétt meðlima sinna samkvæmt lögum þessum
m ðeþrotlausum málaferlum.
Með dómi uppkveðnum á
bæjarþingi Reykjavíkur hinn
27. sept. sl. var þriðja þætti
þessara málaferla lokið fyrir
héraðsdómi, en þá tók borg-
ardómari Guðmundur Jóns-
son til greina allar kröfur
Kristjáns Jóhannssonar verka-
manns á hendur Eimskipafc-
lagi íslands og dæmdi félagið
til að greiða Kristjáni Iáun
fyrir dagvinnu, eftirvinnu og
næturvinnu, sem unnin var á
vinnustað Kristjáns hjá Eim-
skip, þá 14 daga er hann var
frá vinnu sökum veikinda.
Vinnuveitendasambandið vill
ekki una þessum dómi og
hefur hlutazt til um áfrýjun.
Fyrir Kristján flutti málið
Ingi R. Helgason hrl. og Ein-
ar B. Guðmundsson hrl. fyrir
Eimskip.
Fyrsti þáttur.
Þrátt fyrir skýlaus ákvæði
4. greinar hinna mikilsverdu
laga um, að verkamaðurinn
skyldi einskis missa af laun-
um sínum fyrstu fjórtán dag-
ana eftir að hann forfallast
frá vinnu sökum sjúkdóms eða
slyss, lagði stjóm Vinnuveit-
endasambandsins bann við því,
að atvinnurekendur greiddu
hinum forfallaða verkamanni
annað en kaup fyrir dagvinnu-
stundir, enda þótt á vinnustaðn-
um væri unninn langur vinnu-
dagur, eftirvinna og nætur-
vinna. í>á hófst fyrsti þáttur
málaferlanna. Ármann Sigur-
bjömsson stefndi Sements-
verksmiðju ríkisins og málið
var dæmt 27. júní 1959. Hér-
aðsdómur taldi, að 'ákvæðin
„fyrstu fjórtán dagana“ bærj
að skýra þannig, að um væri
að ræða aðeins fjórtán daga
á ári. Ármann hafði unnið
samningsbundnar tvær stundir
í eftirvinnu, og taldi héraðs-
dómur, að hann ætti að fá
þær stundir greiddar. Vinnu-
veitendasambandið hlutaðist til
um áfrýjun þessa rnáls.^
Hæstiréttur hratt því dóms-
orði héraðsdómara Emils Ág-
ústssonar að fjórtán dagamir
miðuðust við ár. Slík takmörk-
un væri engin í lögunum. A-
kvæði laganna bæri að skýra
þarmig, að átt væri við hvert
veikindatilfelli eða. slysatil-
felli fyrir sig af sama tilefni,
en ef verkamaður veikist
oftar en einu sinni af sömu or-
sök, ætti hann að fá aOeins
fyrstu fjórtán dagana greidda.
Hins vegar staðfesti Hæstirétt-
ur þá niðurstöðu héraðsdóm-
ara, að Ármarm skyldi fá hin-
ar umsömdu eftirvinnustundir
greiddar.
aðstoð dómstólanna. Gunnar
Pétursson stefndi Vélsmiðj-
unni Héðni hf. og dómur var
kveðinn upp í undirrétti 14.
apríl 1965. Héraðsdómari
Magnús Thoroddsen féllst á
sjónarmið Vinnuveitendasam-
bandsins og sýknaði Héðin
h.f.. þar sem Gunnar hafði
ekki slasazt í vinnunni. Þessum
dómi var skotið til Hæstarétt-
ar og þar var hlutunum snú-
ið við. Hæstiréttur taldi ekki
skipta máli, hvar slýsið hefði
orðið, fyrst það leiddi til þess
að iðnaðarmaðurinn hefði orð-
ið óvinnufær, og er í dómi
Hæstaréttar byggt á fortaks-<
lausurh orðum iaganna. Gunnar
fékk því fullar bætur.
Þriðji þáttur.
Kristján Jóhannsson ' haföi
unnið hjá Eimskip í 7 ár og
aldrei orðið misdægurt. Sumar-
ið 1961 veiktist hann. og er frá
vinnu í 14 daga. Kristján hafði
unnið langan vinnudag en ó-
reglulegan og skipting vinnu-
dagsins samkvæmt meðaltali
þriggja ára var sú, að dag-
vinna var um 70% en 30% var
éftir- og næturvinna.
Vinnuveitendasambandið lét
Eimskip neita að greiða hon-
um annað en dagvinnu, og
gerði það á grundvelli þeirrar
túlkunar á dómi Hæstaréttar
í fyrsta málinu gegn Sements-
verksmiðjunni, að þar hefði
verið umsamin eftirvinna, en
í tilfelli Krístjáns hefði vinnu-
dagurinn verið óreglulegur og
ekkert samið um fasta eftir-
vinnu eða næturvinnu. Hófst
þá þriðji þáttur málaferlanna
með þvi að Kristján stefndi
Eimskip eins og skýrt var frá
hér að framan, en forsendur
og dómsorð er svohljóðandi:
„Mál þetta, sem tekið var ti!
dóms hinn 22. þ.m., hefir
Kristján Jóhannsson, Laugar-
nesvegi 90 hér í borg, höfðað
fyrir bæjarþinginu með stefnu
Nýtt haustverð
útgefinni hinn 10. júní 1965
á hendur Eimskipafélagi Is-
lands hf. hér í borg, til
greiðslu vangoldinna launa að
fjárhæð kr. 4.899,03 ásamt 8%
ársvöxtum frá 7. ágúst 1961
til greiðsludags og málskostn-
aðar að skaðiausu að mati
dómarans. — Við munnlegan
flutning málsins var dóm-
kröfum stefnanda breytt og
þess krafizt aðallega, að
stefndi verði dæmdur til að
greiða kr. 4.774,05 með 8%
ársrvöxtum frá 7. ágúst 1961
til greiðsludags og málskostn-
að að skaðlausu að mati dóm-
arans, en til vara, að stefndi
verði dæmdur til að greiða
kr. 3.199,39 auk vaxta og máls-
kostnaðar eins og í aðalkröfu.
Af hálfu stefnda eru þær
dómkröfur gerðar, að honum
verði aðeins gert að greiða
stefnanda kr. 2.399,68 án vaxta.
Þá- krefst stefndi og hæfilegs
málskostnaðar úr hendi stefn-
anda að mati dómarans.
Málavextir eru þeir, að er
stefnandi starfaði hjá stefnda
á árinu 1961, varð hann veik-
ur og var frá vinnu umnokk-
um tíma. Samkvæmt læknis-
vottorðum, sem stefnandi hefir
lagt íram, var hann óvinnu-
fær vegna veikinda þessara
dagana 14. — 21. júlí og 26.
júlí — 1. ágúst. Var um sömu
veikindi að ræða í báðum til-
vikum. Stefnandi hafði þá um
sjö ára skeið starfað hjá
stefnda við akstur vörubifreið-
ar við fermingu og afferm-
ingu skipa. Var bifreiðin íeigu
stefnda og laut stefnandi við
vinnu sína ákvörðunum verk-
stjóra stefnda m.a. um vinnu-
tíma hverju sinni. E5r stefnandi
veiktist, var annar maður
fenginn til að aka bifreiðinni
í forföllum hans. Stefnandi tók
síðan við akstri bifreiðarinnar
á ný, er hann var orðinn heíll
heilsu.
Stefnandi, sem reisir málsókn
sína á ákvæði í 4. gr. laga
nr. 16/1958, telur, að stefnda
beri að greiða sér laun fyrir
þær vinnustundir, sem unnar
vonu á meðan hann var veik-
ur, þar á meðal fyrir eftirvinnu-
og næturvinnustundir, sem unn-
ar voru á þeim tíma. Er því
haldið fram áf hálfu stefnanda,
að það sé sá vinnutími, sem
hann hefði sjálfur unnið, ef
haren eigi hefði verið veikur,.
og verði hann því af virmulaun-
um fyrir þær vinnustundir, ef
stefndi verði eigi dæmdur til
að greiða þau.
Stefnandi hefir sundurliðað
Framhald á Í7. 6íðu.
TRYGGINGAFELAGIÐ HEIMSRÍ
LINDARGÖTU 9 • REYKJAVIK » SÍMI 22122 — 2126Q
Kr. 300,00 daggjald
og 2,50 á ekinn km.